11 Sınıf Fizik Basit Makineler

MAKARALAR
BASİT MAKİNELER
Günlük hayatta iş yapma kolaylığı sağlayan araçlar- Sabit ve hareketli makara olmak üzere ikiye ayrılır.
dır. İşten kazanç sağlamazlar. Kuvvetten ve yoldan
kazanç veya kayıp sağlayabilirler. 1) Sabit Makara

Yük Sadece dönme hareketi yapar.

Kuvvet Kazancı = Mekanik avantaj = =a
Kuvvet F.r=P.r F=P
a < 1 ise kuvvetten kayıp vardır. Yükün 1 m yükselebilmesi için F kuv-
a > 1 ise kuvvetten kazanç vardır. veti uygulanan ipin ucu 1m çekilmelidir.
a = 1 ise kuvvetten kazanç da kayıp da yoktur.

Yükün yaptığı iş Makara sürtünmesiz ise ipin ucu çekildiğinde yük çe-
Verim=
Kuvvetin yaptığı iş kilme miktarı kadar yükselir fakat ip sürtünmesiz ma-
kara üzerinden kayacağından makara dönmez. Ma-
karanın dönebilmesi için yüzeyinin sürtünmeli olma-
sı gerekir.

2) Hareketli Makara

Makara yükle beraber hareket eder.

2F = P
Yükün 1 m yükselebilmesi için F kuvveti
uygulanan ipin ucu 2 m çekilmelidir.
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI

KALDIRAÇLAR
PALANGALAR
Sabit bir nokta etrafında dönebilen çubuklardır. Üç tip
kaldıraç vardır. P cismi ve sürtünmeleri önemsiz x, y ma-
karaları F kuvveti ile dengelenmiştir.
1) Py = 0 ise 2F = P ⇒ 2 kat kuvvetten
kazanç vardır.
F.y=P.x Py ≠ 0 ise 2F = P + Py’ dir. ⇒ 2 kat kuv-
vetten kazanç yoktur.

y > x olduğundan kuvvetten kazanç vardır.

2)

F.y=P.x

y > x ise kuvvetten kazanç vardır. üre ok yönünde kaymadan n tur dönerek ilerlerse,
K
x > y ise kuvvetten kayıp vardır.
P yükünün yükselmesi hem kürenin aldığı yol hem de
sarılan ip uzunluğunun toplamı kadar olur.
3)
ani; h = Sarılan ip + alınan yol
Y
P.x=F.y
h = n.2πr + n.2πr = 4n.πr olur.

üre ok yönünde sadece n tur dönerse;

K
x > y olduğundan kuvvetten kayıp vardır. h = sarılan ip = n.2πr olur.

162
 KONU ÖZETİ Basit Makineler

ÇIKRIK KASNAKLAR VE DİŞLİLER

Aynı Yönde Dönen Kasnaklar

K ve L eş merkezli kasnakları için;

● Tur sayıları aynı.
v v ● Çizgisel hızları farklı, yarı çaplar
ile doğru orantılıdır.
● Açısal hızları aynı

F.R=P.r

v
R > r ise kuvvetten kazanç v
vardır.

K ve L kasnakları için;
● Çizgisel hızları aynı,
P’ nin yükselme miktarı sadece, silindirin yarıçapına ● Açısal hızları farklı,
ve silindirin tur sayısına bağlıdır. ● Tur sayıları farklı (f)
h = n . 2πr fK . rK = fL . rL

Zıt Yönde Dönen Kasnaklar

EĞİK DÜZLEM
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI

v


K ve L kasnakları için;
● Çizgisel hızları aynı
ğik düzlemde P yükünü, F kuvveti h kadar yükse-
E ● Açısal hızları farklı
ğe çıkarmaktadır. ● Tur sayılsrı farklı
F.=P.h fK . rK = fL . rL
h <  olduğundan kuvvetten kazanç vardır.

DİŞLİLER

VİDA Aynı Yönde Dönen Dişliler

M ve N eş merkezli dişlileri için;
● Açısal hızları aynı
● Çizgisel hızları farklı
● Tur sayıları aynı
F . 2πb = P . a
a : Vida adımı
Zıt Yönde Dönen Dişliler
P : Zeminin direnç kuvveti

M ve N dişlileri için;
● Çizgisel hızları aynı
Vidanın zemin içindeki ilerleme miktarı ● Açısal hızları farklı
h = n . a bağıntısı ile bulunur. ● Tur sayıları farklı

Vidanın zeminde ilerleme miktarı tur sayısı(n) ve vida n → Diş sayısı f → Tur sayısı
adımı dışında hiçbir şeye bağlı değildir. fM . nM = fN . nN fM . rM = fN . rN

163
 TEST 1 Basit Makineler

1. 3. Basit makineler için yazılan,

I. İş kolaylığı sağlayabilir.
II. İşten kazanç sağlayabilir.
III. Yoldan kayba sebep olabilir.
ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I  B) I ve II  C) II ve III

D) I ve III E) Yalnız III

Şekildeki sistem F kuvvetiyle dengelenmiştir.

Makaraların ağırlıkları ve sürtünmeler önemsiz
T1
olduğuna göre; oranı kaçtır?
T2
1 2 3
A) 1  B)   C)   D)   E) 2
2 3 2

4.
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI

Şekildeki cisimler, 10N ağırlığındaki sürtünme-

siz makaralarla dengelendiğine göre P ağırlığı
kaç N olur?

A) 5  B) 15  C) 10  D) 20  E) 25

5.
2.

G ağırlığındaki cisim sürtünmesi ve ağırlığı önem-

Şekilde G1 ve G2 ağırlıklı cisimler sürtünmesiz ve senmeyen makara yardımıyla şekildeki gibi den-
ağırlıksız makaralar yardımıyla dengelenmiştir. gelenmiştir.
G G
Buna göre 1 oranı nedir? Buna göre oranı kaçtır?
G2 T
4 3 3 1 5 1 5
A)   B)   C)   D) 1  E) A) 2  B)   C) 1  D)   E)
5 4 5 2 2 2 4

164
 TEST 1 Basit Makineler
6. Basit makine türleri için yazılan, 9.
I. Sabit makaralar kuvvetten kazanç sağlar.
II. Eşmerkezli dişlilerin çizgisel hızları farklıdır.
G
III. F = ifadesi 2 kat kuvvetten kayıp var de-
2
mektir.
IV. Yük basit makinelerin mekanik avantajıdır.
Kuvvet
ifadelerinden hangileri doğrudur? Şekildeki K kasnağı ok yönünde 2 tur yaptığın-
da L kasnağı hangi yönde kaç tur yapar?
A) I ve II  B) II ve III  C) III ve IV
D) I ve III E) II ve IV A) 2 yönünde 3 tur

B) 1 yönünde 3 tur

C) 1 yönünde 4 tur

D) 1 yönünde 2 tur

7. E) 2 yönünde 2 tur

Berkecan kardeşi Bera’ya su verebilmek için çıkrık

SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI

m
kolunu 2 ’lik sabit hızla 10N kuvvet uygulayarak
s
çevirmektedir.
Kovanın ağırlığı 5N olduğuna göre kovadaki
suyun ağırlığı kaç newton’dur?
(R = 3r)

A) 5  B) 10  C) 20  D) 25  E) 30

8.

10.

Şekildeki düzlemde sürtünmelerin tümü önemsiz

ve makaralar ağırlıksızdır.
G Şekildeki sistem dengede ve küçük makara ağır-
Sistem dengede olduğuna göre 1 oranı nedir? lıksızdır.
G2
3
(Sin30° = 0,5 , cos30° = ) Büyük makaranın ağırlığı G kadar olduğuna
2 göre F kuvvetinin bulunduğu ip 8m kadar çekil-
1 1 diğinde yük kaç metre yükselir?
A) 1  B) 2  C)   D) 4  E)
2 4 A) 2  B) 4  C) 8  D) 16  E) 1
165
 TEST 1 Basit Makineler

11. 13.

X ve Z kasnakları 2r, Y kasnağı r yarıçapındadır.

Y ve Z eş merkezli olduğuna göre,
I. X’in hız büyüklüğü V ise Z’nin hız büyüklüğü
2V’dir.
G II. X 2 tur attığında Z 8 tur atar.
Sistem ağırlıklı makaralarla dengelenmiştir. III. Y ve Z’nin hızları eşittir.
2
ifadelerinden hangileri yanlıştır?
Buna göre sistemin kuvvet kazancı kaçtır?
4 3 A) Yalnız I  B) Yalnız II  C) II ve III
A) 2  B) 3  C)   D) 10  E)
3 2 D) Hepsi E) I ve II

SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI

12.

14.

3
K kasnağı ok yönünde devir yaptığı anda L kas-
2
nağının fotoğrafı çekiliyor.
Buna göre fotoğraf aşağıdakilerden hangisi
K dişlisi ok yönünde 1 tur attığında M dişlisi
gibi olur?
hangi yönde kaç tur döner?
(r ve 2r kasnakların yarıçapıdır.)
(4r, r ve 2r dişlilerin yarıçaplarıdır.)
A) B) C)
Tur Sayısı Yön
A) 2 X

B) 2 Y

D) E) C) 4 X

D) 4 Y

E) 1,5 Y
166
 TEST 2 Basit Makineler
1. 3.

K ve L makaralarının yarıçapları eşit ve r kadardır. Eşmerkezli makaraların içi r, dışı 4r, yüke bağlı x
K makarası ok yönünde 2 tur atarak kaymadan makarası ise 2r yarıçapındadır.
ilerlediğine göre L makarası kaç tur atar ve yük Sistem ok yönünde kaymadan dönerek ilerle-
kaç π . r yükselir? yip 2 tur attığında X makarası ne kadar yükselir
ve kaç tur atar?
Tur sayısı Yükselme Miktarı
A) 1 4 Yükselme Miktarı Tur Sayısı
A) 6π.r 3
B) 1 2
B) 6π.r 1,5
C) 2 16
C) 6π.r 6
D) 2 4
D) 5π.r 2,5
E) 2 2
E) 5π.r 5
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI

2.

Eşmerkezli makaraların içi r, dışı 3r yarıçaplı, yüke 4.

bağlı K makarası ise 2r yarıçapındadır.
Sistem ok yönünde kaymadan dönerek ilerle-
yip 2 tur atarsa yük ne kadar yükselir ve K ma-
karası kaç tur atar?

Yükselme Miktarı Tur Sayısı

Tüm sürtünmelerin önemsiz olduğu şekildeki
A) 32 π . r 4 h 1 G
sistem dengededir. = olduğuna göre 1
B) 8π.r 4 L 3 G 2
oranı nedir?
C) 2π.r 1 (Çubuk düzgün homojendir.)

D) 3π.r 1,5 3 1 2
A) 1  B)   C) 3  D)   E)
E) 8π.r 2 2 3 3

167
 TEST 2 Basit Makineler

5. 7.

Şekildeki vidanın yarıçapı 2 cm, vida kolunun Dolap kapağını monte edebilmek için iki vida 2F ve
uzunluğu ise 4cm’dir. F kuvveti ile döndürülüyor.
İki diş arasındaki mesafe 1mm olduğuna göre Bir tur sonunda birinci vida X1 ikinci vida X2 ka-
P X
oranı ne olmalıdır? dar ilerlediğine göre 1 oranı ne olmalıdır?
F X2
( π= 3 alınız.) 1 1
A) 1  B) 2  C)   D) 4  E)
A) 120  B) 80  C) 30  D) 240  E) 40 2 4

8.
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI

Şekildeki düzenekte X cisminin kütlesi 3m, maka-

raların her ikisinin kütlesi de m’dir.

6. K, L iplerindeki gerilme kuvvetlerinin büyük-

T
lükleri sırasıyla TK, TL olduğuna göre, K oranı
TL
kaçtır?

1 1 2 3 4
A)   B)   C)   D)   E)
4 2 3 4 3
(2005 / ÖSS)

9.
K ve L makaraları aynı anda şekildeki yönlerde
ikişer tur döndürüldüğünde M makarası ne ka-
dar yükselir ve kaç tur atar?
(K ve L makaraları merkezinde bulunan mil etrafın-
da dönebilmektedir. Makaraların yarıçapı r kada-
dır.)

Yükselme Miktarı Tur Sayısı

A) 4π.r 3 Makara, çıkrık ve eğik düzlem üstündeki tüm

sürtünmelerin önemsiz olduğu şekildeki sistem
B) 4π.r 0 10N’luk F kuvveti ile dengelenmiştir.
Çıkrığın dış yarıçapı 2r, iç yarıçapı r kadardır.
C) 4π.r 6
Buna göre G ağırlığı kaç newton’dur?
D) 2π.r 0 (sin37 = 0,6 sin53= 0,8)

E) 8π.r 5 A) 10  B) 15  C) 5  D) 20  E) 25

168
 TEST 2 Basit Makineler

10. 13.

Şekildeki dişli sistemi harekete geçiriliyor.

Buna göre dişliler üzerindeki X, Y, Z noktaları-
nın VX ,VY ,VZ hızları arasındaki ilişki ne olur?

A) VX=VY=VZ  B) VY>VX>VZ  C) VZ>VX>VY

Şekildeki palanga sisteminde F kuvvetinin uygu-
D) VY>VZ>VX E) VX>Vz>VY landığı ip 8m aşağı çekiliyor.
Buna göre özdeş X, Y, Z makaralarının fX, fY, fZ
tur sayıları arasındaki bağıntı aşağıdakilerden
11. hangisi gibi olur?

A) fX=4.fY=2.fZ  B) fX=fY=fZ  C) fX=2.fY=4.fZ

SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI D) fX=2.fY=fZ E) 8.fX=4.fY=2.fZ

Şekildeki X dişlisi 3r, Z dişlisi 6r, sırasıyla Y, K, L

makaraları da 2r, r ve 3r yarıçapındadır.
Z dişlisine ok yönünde 1 tur attığına göre,
I. Yük 5 π . r kadar aşağı iner.
1
II. L makarasının tur sayısı olur.
2
III. Yükün yükselme veya alçalma miktarı L maka-
rasının yarıçapına bağlı değildir.
ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) I ve II  B) II ve III  C) I ve III

D) Yalnız III E) I, II ve III

14.

12.

Şekildeki mekanik sistemde makara ağırlıkları ve

Tüm sürtünmelerin önemsiz olduğu şekildeki sürtünmeleri önemsizdir.
mekanik sistem dengede olduğuna göre T ipi- Buna göre, F kuvveti kaç G’dir?
nin gerilmesi kaç newton’dur?
(sin37 = 0,6 sin53= 0,8) 1 1 1 2 1
A)   B)   C)   D) 3   E)
A) 10  B) 20  C) 18  D) 36  E) 40 2 4 8 16

169
 TEST 3 Basit Makineler

1. 3.

Şekildeki mekanik sistem dengede olduğuna

göre çubuğun ağırlığı kaç newton’dur?
(Makaralar sürtünmesizdir.)
Şekildeki X, Y, Z dişlilerinin diş sayıları (N) verilmiş-
A) 30  B) 20  C) 10  D) 40  E) 50 tir.
Buna göre X dişlisi 4 tur attığında Z dişlisi kaç
tur atar?

A) 2  B) 4  C) 6  D) 10  E) 12

SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI

2.

4.

Yarıçapları sırasıyla r, 2r ve 3r olan X, Y, Z dişlile-

1
rinden X devir yaptığı anda Y ve Z dişlilerinin
2
fotoğrafı çekiliyor.
Buna göre resim aşağıdakilerden hangisi gibi
olur?

A) B)

C) D) Şekil I’deki dişli düzeneğinde, K, L, M, N dişlilerinin

yarıçapları sırasıyla 2r, 3r, r, 3r’dir. M dişlisi L dişli-
sine ortak merkezli olarak perçinlenmiştir.
Dişliler Şekil I’deki konumda dururken K en az
kaç devir yaparsa N’nin görünümü Şekil II’deki
gibi olur?
E)
2 5 9
A)   B) 2  C)   D) 1  E)
3 2 4
(YGS - 2011)
170
 TEST 3 Basit Makineler

5. 8.

Şekildeki sürtünmeli makara sisteminde verim

%60’dır.
Şekildeki sistem dengededir.
Yükün ağırlığı 30 newton olduğuna göre siste-
Makara ağırlıkları ve sürtünmeleri önemsiz ol- mi dengeleyen F kuvveti kaç newton’dur?
duğuna göre P ağırlığı kaç F’dir?
A) 20  B) 25  C) 30  D) 15  E) 60
A) 4F  B) 6F  C) 2F  D) 3F  E) F

9.

6.
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI

Şekildek K,M dişlilerinin yarıçapı 4r ve 3r’dir. L ve

N makaralarının yarıçapları 2r ve r’dir.
K dişlisi ok yönünde 3 tur döndüğünde X cismi
F kuvveti uygulanan vida N kez döndürülüyor ve 3 metre hareket edebiliyor ise aynı yatay hiza-
tahtaya X kadar giriyor. daki yükler arasındaki mesafe kaç metre olur?

Buna göre X uzaklığı aşağıdakilerden hangisi- A) 1  B) 2  C) 3  D) 5  E) 6

nin artmasıyla büyür?
I. N: Dönme sayısı
II. L: Kolun uzunluğu
III. F: Uygulanan kuvvet 10.
IV. a: Vida adımı

A) I ve II  B) II ve III  C) I, III ve IV

D) Hepsi E) I ve IV

Adımı a olan bir ağaç vidası, b uzunluğundaki ko-

7. lun ucuna, şekildeki gibi sayfa düzlemine dik
→
olarak uygulanan F kuvvetiyle ancak döndürülebi-
liyor.

b
= 10 olduğuna göre, vidanın tahta blokta
a
Şekildeki kasnak, merkezine sabitleştirilmiş çubuk ilerlemesine karşı koyan kuvvetlerin bileşkesi-
yardımıyla dengelenmiştir.
nin R büyüklüğü kaç F dir? (π = 3 alınacaktır.)
Buna göre F kuvveti kaç newton’dur?
(Kasnak O noktası çevresinde dönebilmektedir.) A) 20  B) 30  C) 40  D) 50  E) 60

A) 5  B) 10  C) 15  D) 20  E) 30 (1999 / ÖSS)

171
 TEST 3 Basit Makineler

11. 13.

Şekildeki sistem dengededir.

Eğik düzlem, kalas ve makaradan oluşan şekildeki
mekanik sistem dengededir.
Düzgün homojen çubuğun ağırlığının büyüklü-
Buna göre cismin G1 ağırlığının düzgün türdeş ğü bulunması istendiğinde,
çubuğun G2 ağırlığına oranı aşağıdakilerden
I. Küçük kasnağın yarıçapı
hangisidir?
(Sürtünmeler önemsiz ve sin37o = 0,6) II. Büyük kasnağın yarıçapı
III. K cisminin ağırlığı
5 5 3 5 IV. α açısı
A) 2  B)   C)   D)   E)
8 6 2 3
niceliklerinden hangileri bilinmelidir?

A) I ve II  B) I, II ve III  C) Hepsi

D) II, III ve IV E) III ve IV
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI

12.
14.

Bir ucu dairenin merkezine yerleştirilmiş şekildeki

çubuğa F kuvveti uygulandığında yük h kadar al-
çalmaktadır.
Şekildeki F kuvvetinin uygulandığı ip 4π.r kadar
Daire merkezi çevresinde dönebildiğine göre h çekildiğinde özdeş r yarıçaplı K, L, M makarala-
mesafesi, rı kaçar tur atar?

I. Makaranın yarıçapı; r K L M
II. Çubuğun uzunluğu
A) 1 1 1
III. Kuvvetinin büyüklüğü; F
IV. Makaranın tur sayısı B) 1 0 1

niceliklerinden hangilerinin artmasıyla artar? C) 2 2 2

A) I ve II  B) III ve IV  C) I ve III D) 1 0 0

D) I ve IV E) II ve IV E) 4 2 2
172
 TEST 4 Basit Makineler

1. 3.

Makara ağırlıklarının ve sürtünmelerinin önemsiz Şekildeki palanga sistemi serbest bırakıldığın-

olduğu şekildeki sistem dengededir. da X cismi 6 metre kadar hareket ettiğine göre,
K cisminin ağırlığı bilindiğine göre aşağıdaki- Y cismi aşağıdakilerden hangisi gibi hareket
lerden hangileri bulunabilir? eder?
(m : metre, makaraların ağırlıkları önemsizdir.)
I. Yerin tepki kuvveti
II. İp gerilmesi A) 2m aşağı iner
III. L cisminin kütlesi
B) 2m yukarı çıkar
A) Yalnız II  B) Yalnız III  C) I ve II C) 18m aşağı iner
D) I ve III E) I, II ve III
D) 18m yukarı çıkar

E) 3m yukarı çıkar
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI

2.

4.

Eşmerkezli kasnaklardan içteri r, dıştaki 3r yarıça-

pındadır. Şekildeki sürtünmeleri ve ağırlıkları önemsiz olan
Makaraların ağırlıkları ve sürtünmeleri önemsiz makaralar F kuvveti ile dengelenmiştir.
G Buna göre G1 , G2 , G3 ağırlıkları arasındaki ba-
olduğuna göre cisimlerin ağırlıkları oranı 1
G2 ğıntı aşağıdakilerden hangisidir?
ne olmalıdır?

(Sistem dengededir.) A) G1 > G2 > G3 B) G2 > G1 > G3

2 3 1 1 C) G3 = G2 > G1 D) G1 > G2 = G3
A)   B)   C)   D)   E) 1
3 2 6 3 E) G3 > G2 > G1

173
 TEST 4 Basit Makineler

5. 7.

Şekildeki 3r yarıçaplı X kasnağı 1 tur attığında,

r yarıçaplı Y kasnağı kaç tur atar?

1
A) 1  B) 3  C) 6  D) 9  E)
3

Şekildeki eşmerkezli kasnaklardan içtekinin yarı-

çapı 2r dıştakinin ise 4r’dir.
Kasnak ok yönünde 1 tur attığında yük hangi
yönde ne kadar yer değiştirir?

A) 1 yönünde, π . r

B) 2 yönünde, π . r

C) 1 yönünde, 2 π . r

D) 2 yönünde, 2 π . r

E) 1 yönünde, 6 π . r
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI

6.

8.

Şekildeki eşmerkezli kasnaklardan içtekinin yarı-

çapı r, dıştakinin 3r’dir.
Kasnak ok yönünde 2 tur döndüğünde L maka-
rası hangi yönde kaç tur döner?

A) 1 yönünde 2 tur

B) 2 yönünde 2 tur Şekildeki kasnaklardan içtekinin yarıçapı r, dıştaki-

nin yarıçapı ise 2r’dir.
C) 1 yönünde 4 tur
Tüm sürtünmeler önemsiz olduğuna göre G2
D) 2 yönünde 4 tur ağırlığı kaç newton olur?
(sin37o = 0,6 sin53o = 0,8 ve sistem dengededir.)
E) X kasnağının yarıçapı bilinmeden bir şey söyle-
nemez. A) 6  B) 12  C) 3  D) 24  E) 8
174
 TEST 4 Basit Makineler
9. 12.

Şekildeki K, L, M dişli yarıçapları sırasıyla 3r, r ve

Tüm sürtünmelerin önemsiz olduğu şekildeki sis- 2r’dir.
tem dengededir. P
Sistem dengede olduğuna göre 1 oranı aşa-
Makara ağırlıkları 10N olduğuna göre G2 ağırlığı P2
kaç newton’dur? ğıdakilerden hangisidir?
(K ve L eşmerkezli dişlidir ve K, M dişlileri merkezi
A) 15  B) 20  C) 12,5  D) 80  E) 25 etrafında dönebilmektedir.)

A) 3  B) 1   C) 2   D) 3   E) 2
3 3 2

10. 13.
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI

Şekildeki dişli sistemi hareketlendiğinde hangi

dişliler aynı yönde döner?

A) K ve L  B) K, L ve M  C) K, L ve N
D) M ve N E) L ve N

Şekildeki sistem dengededir ve sürtünmesiz ma-

karaların ağırlığı önemsizdir.
Buna göre Y cisminin ağırlığı kaç G’dir?

A) 1  B) 2  C) 3  D) 4  E) 5

11.

14.

Şekildeki palanga sisteminde makaralar ağırlıksız

ve sürtünmesizdir.
Sistem dengede olduğuna göre X cisminin
Şekildeki G ağırlıklı sürtünmesiz makaralardan
ağırlığının (GX), Y cisminin ağırlığına (GY) oranı oluşan palanga sistemi sabit hızla hareket etmek-
 GX  tedir.
  ne olur?
 GY  X cisminin ağırlığı G kadar olduğuna göre Y
1 2 cisminin ağırlığı kaç G’dir?
A) 1  B) 2  C)   D)   E) 3
2 3 A) 3/2  B) 5/2  C) 7/2  D) 2  E) 4
175
 TEST 5 Basit Makineler

1. 3.

Şekildeki sürtünmeleri önemsiz sistemler denge-

dedir. Eşit bölmeli çubuğun ağırlığı önemsizdir.
Buna göre makaralardan hangilerinde kuvvet- Şekildeki mekanik sistem dengede ve makara-
ten kazanç vardır? lar sürtünmeli olduğuna göre,
I. T1 = T2
A) Yalnız 1  B) Yalnız 3  C) 1 ve 2
II. GY > T1
D) 2 ve 3 E) 1 ve 3
III. Yatay düzlem sürtünmelidir.
ifadelerinden hangileri doğru olabilir?
(Makaralar merkezleri etrafında dönebilecek şekil-
de sabitlenmiştir.)

A) Yalnız I  B) I ve II  C) I ve III

D) II ve III E) Yalnız III
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI

4.

2.

Şekilde eşmerkezli kasnaklardan içteki r, dıştaki 2r Şekildeki sistem sürtünmesiz ve ağırlıksız makara-
yarıçapındadır. Kasnaklar merkezlerinden geçen ralarla dengelenmiştir.
mil etrafında dönebilmektedir.
Buna göre 20N ağırlığındaki eş bölmeli düzgün
Sistem dengede olduğuna göre bu basit maki- çubuğun ağırlık merkezi neresidir?
nenin mekanik avantajı nedir? (sin37 = 0,6 sin53 = 0,8)

1 1 A) X noktası  B) X-Y arası  C) Y noktası

A) 1  B) 2  C)   D) 4  E)
2 4 D) Y-Z arası E) Z noktası
176
 TEST 5 Basit Makineler
5. I. Cımbız 8.
II. Tırnak makası
III. Kepçe
Aletlerinden hangilerinde destek uç noktadadır?

A) I ve II  B) II ve III  C) Yalnız I

D) Yalnız III E) I ve III

Şekildeki hareketli palanga sisteminde K noktası-

nın hızı VK, L noktasının hızı ise VL’dir.
V
Buna göre K oranı nedir?
VL
1 1 2
A) 4  B)   C) 2  D)   E)
6. 4 2 3

Şekildeki eş bölmeli düzgün türdeş çubuk 90o ile

uygulanan F kuvvetiyle dengelenmiştir.
Çubuğun ağırlığı 10N olduğuna göre F kuvveti
kaç newton’dur?
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI

(Çubuk destek üstüne dönebilmektedir.)

A) 40  B) 20  C) 10  D) 5  E) 30

7. 9.

Şekildeki G ağırlıklı cisim, makara yardımıyla, dü-

şey F kuvveti etkisinde dengelenmiştir.
Şekildeki oyun makinesinde bulunan Berke ve
Buna göre,
Zeynep kardeşler, ipi tutarak 30 kg’lık kabini den-
gede tutmaktalar. İp gerilmesi 200 newton, Berke I. Kesinlikle 2F = G’dir.
20 kg’dır. II. Makaralar sürtünmesiz ise verim %100’dür.
III. F kuvvetinin uygulandığı ip 2m çekildiğinde yük
Makaralar ağırlıksız ve sürtünmesiz olduğuna kesinlikle 1m yükselir.
göre Zeynep’in kütlesi kaç kg’dir? ifadelerinden hangileri doğru olur?
m
(g = 10 2 )
s A) Yalnız I  B) I ve II  C) I ve III
A) 10  B) 20  C) 30  D) 40  E) 80 D) I, II ve III E) II ve III
177
 TEST 5 Basit Makineler

10. 12.

X,Y ve Z kasnaklarının yarıçapları sırasıyla r1, r2 ve Şekildeki sürtünmesiz ve ağırlıksız palanga sis-
r3’dür. temleri dengededir.
G
Z kasnağının dönme sayısı, Buna göre 1 oranı nedir?
G2
I. r1 yarıçapı
II. r2 ve r3 yarıçapı 1 4
A) 1  B) 2  C)   D)   E) 4
III. X kasnağının tur sayısı 2 3
niceliklerinden hangilerine bağlıdır?

A) Yalnız I  B) I ve II  C) II ve III

D) Hepsi E) I ve III

13. Basit makinelerle ilgili,

SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI

I. Enerjiden kayba sebep olabilir.

II. Kuvvetin yönünü değiştirebilir.
III. Palanga sisteminde makaralar ağırlıksız ise ve-
rim kesinlikle %100’dür.
yazılan ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Yalnız I  B) Yalnız II  C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

11.
14.

Şekildeki sürtünmesiz ve ağırlıksız makaralar den-

gededir.
G Şekildeki sistem 15 newton ağırlığı ile dengelen-
Buna göre 1 oranı nedir?
G2 miştir. Küçük dişliler r, büyük dişli ise 3r yarıçapın-
(sin30o = 0,5) dadır. Dişliler merkezlerinden geçen mil etrafında
dönebilmektedir.
Buna göre T ip gerilmesi kaç newton’dur?
1 3
A) 1  B)   C) 2  D)   E) 4
2 2 A) 5  B) 10  C) 15  D) 30  E) 60
178
 TEST 6 Basit Makineler

1. 3.

K, L, M kasnaklarının yarıçapları sırasıyla 3r, r ve

2r’dir.
K ve L kasnakları eşmerkezli olduğuna göre, Şekildeki zincire bağlı 2r yarıçaplı dişliye bağlı
düşey ip ok yönünde 2π . r kadar çekildiğinde,
I. VK = 3 . VL = 3 . VM (V: hız) dişlinin son şekli aşağıdakilerden hangisi gibi
II. fK = fL = 2 . fM (f: frekans) olur?
III. 2 . TK = 2 . TL = TM (T: periyot)
ifadelerinden hangileri doğrudur? A) B) C)
(K, L, M kasnakları merkezleri etrafında dönebil-
mektedir.)

A) I ve II  B) II ve III  C) I ve III

D) Yalnız I E) I, II ve III
D) E)

SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI

4.

2.
Hareketli ve sabit makaradan oluşan şekildeki me-
kanik sistemde yük π . r kadar yükseliyor.
Buna göre 2r yarıçaplı sabit makaranın son
şekli aşağıdakilerden hangisi gibi olur?

A) B) C)

K dişlisi ok yönünde hareket ettiğinde X, Y, Z, T

yüklerinden hangileri alçalır? D) E)
A) X ve T  B) Y ve Z  C) Yalnız X
D) X ve Z E) Y ve T
179
 TEST 6 Basit Makineler

5. 7.

Şekilde, yuvarlanan bir tekerleğin K ve L’deki görü-

nümleri verilmiştir.
Buna göre tekerleğin M’deki görünümü nasıldır?

Vida adımı a kadar olan şekildeki vida, F kuvveti- A) B) C)

nin etkisiyle döndürülmektedir.
Vida f turu kadar döndüğünde tahtaya h kadar
girdiğine göre, h uzunluğunu,
I. Vida adımı D) E)
II. F kuvveti
III. f tur sayısı
niceliklerinden hangileri değiştirebilir?

A) I ve II  B) II ve III  C) I ve III

D) Yalnız I E) I, II ve III
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI

6.
8.

Yarıçapları 4r, r ve 2r olan dişli sisteminde K dişlisi

ok yönünde 2 tur döndürülüyor. Şekildeki sistem ağırlıkları ve sürtünmeleri önem-
siz makaralarla dengelenmiştir.
Buna göre x yükü hangi yönde ne kadar yükselir?
Buna göre K cisminin ağırlığı GK ile, L cisminin
A) 1 yönünde 2 π . r
G
ağırlığı GL arasındaki oran K aşağıdakilerden
B) 2 yönünde 2 π . r GL
hangisidir?
C) 1 yönünde π . r (sin37° = 0,6 sin53° = 0,8)
D) 2 yönünde π . r 9 8 1 4
A)   B)   C) 1  D)   E)
E) 1 yönünde 4π . r 8 9 3 3
180
 TEST 6 Basit Makineler
9. 11.

Şekildeki eşmerkezli kasnaklardan içtekinin yarı-

çapı r, dıştakinin yarıçapı 2r’dir.
Kasnaklar f kadar tur atıp dönerek kaymadan iler-
lemekte ve şekildeki araçları X1 ve X2 kadar çek-
mektedir.
Şekildeki dişlilerin diş sayısı n1 ve n2, yarıçapları r1 X
ve r2’dir. Büyük dişli ok yönünde f tur attığnda dü- Buna göre 1 oranı nedir?
X2
şey dişli yüzey h kadar hareket ediyor.
1 1
Buna göre, A)   B) 3  C) 1  D) 2  E)
3 4
I. f arttırıldığında h miktarı artar.
II. r2 yarıçaplı dişli aradan çıkarılıp düşey düzle-
min r1 yarıçaplı dişli ile teması sağlandığında f
turundan sonra h miktarı artar.
III. f tur sayısı değiştirilmeden r1 yarıçapı azaltıldı-
ğında h miktarı artar.
ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) I ve II  B) II ve III  C) I ve III

D) Yalnız I E) I, II ve III
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI

10. 12.

Şekildeki K dişlisinin dış yüzeyinde 18, iç yüzeyin-

de 15 tane diş vardır. L ve M dişlilerinin diş sayıla-
rı ise sırasıyla 6 ve 12’dir.
M dişlisi ok yönünde 3 tur yaptığında L dişlisi
hangi yönde kaç tur yapar?

A) 1 yönünde 3 tur Şekildeki mekanik sistemde makaralar sürtünme-

sizdir.
B) 1 yönünde 6 tur
Sistem dengede olduğuna göre K, L, M maka-
C) 2 yönünde 5 tur ralarından hangileri kesinlikle ağırlıklıdır?
D) 2 yönünde 10 tur A) Yalnız K  B) Yalnız L  C) K ve L
E) 1 yönünde 2 tur D) K ve M E) L ve M
181
 TEST 6 Basit Makineler

13. 15.

Şekildeki özdeş makaraların yarıçapları 1cm’dir. F

kuvvetinin uygulandığı makara, kuvvet yönünde 2
tur attırılarak döndürülmektedir.
2 tur sonunda ağırlığın yerden yüksekliği kaç
cm olur?
(π = 3 alınız.) Şekildeki palanga sisteminde F kuvvetinin uygu-
landığı ipin ucu 40 cm çekilmektedir.
A) 9  B) 12  C) 15  D) 18  E) 21 h = 50 cm olduğuna göre, bu işlemin sonucun-
da h mesafesi kaç cm olur?

A) 40  B) 50  C) 60  D) 45  E) 70

SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI

14.

Şekildeki palanga sisteminde makaralar sürtün-

mesizdir.
F kuvvetinin uygulandığı ip aşağı yönde V hız
büyüklüğü ile çekildiğinde K cisminin hız bü-
yüklüğü kaç V olur?

2 1 1
A) 1  B)   C) 3  D)   E)
3 2 6
182
 TEST 7 Basit Makineler

1. 4.

Şekildeki eşmerkezli X, Y dairelerinin yarıçapları

sırasıyla 3r ve r, Z dairesinin ise 2r’dir.
Şekildeki K, L, M kasnaklarının çevreleri sırasıyla
Dengedeki sistemde tüm sürtünmeler önemsiz 12cm, 5cm, 3cm’dir.
olduğuna göre, K cisminin ağırlığı GK ile L cis-
K kasnağı ok yönünde 1 tur döndürüldüğünde
G
minin ağırlığı GL arasındaki K oranı nedir? X ağırlığı hangi yönde kaç cm hareket eder?
GL (L, M kasnakları eşmerkezlidir.)
1
A) 1  B) 2  C)   D) 3  E) 6 A) 1 yönünde 12 cm
3
B) 2 yönünde 10 cm

C) 1 yönünde 20 cm

D) 2 yönünde 20 cm
2.
E) 2 yönünde 15 cm

5.
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI

7 eşit parçadan oluşan düzgün homojen çubuğun

bir parçası O noktasından 90o yukarı kıvrılmıştır.
Çubuğun her bir bölmesinin ağırlığı 2 newton, K Şekildeki eşmerkezli dairelerden içtekinin yarıçapı
cisminin ağırlığı 40 newton ve L cisminin ağırlığı 10 r dıştakinin yarıçapı ise 3r’dir.
newton’dur. Sistem dengede olduğuna göre makinenin me-
Makara sürtünmesiz, sistem dengede olduğu- kanik avantajı nedir?
na göre ip gerilmesi kaç newton’dur? (Daireler merkezlerindeki mil etrafında dönebil-
(sin37o = 0,6 sin53o = 0,8) mektedir.)
1 1
A) 1  B) 2  C) 3  D) 4  E) 5 A) 3  B)   C) 1  D) 2  E)
3 4

6.
3.

Şekildeki sürtünmeli eğik düzlem üzerindeki daire-

sel cismin ağırlığı 10 newton’dur.
Şekildeki 10N ağırlığındaki cisim 40N’luk bir kuv- Sistem ip yardımıyla dengelendiğine göre sür-
vetle eğik düzlem üzerinde bir miktar çekiliyor. tünme kuvveti kaç newton olmalıdır?
Buna göre sistemin verimi %’de kaçtır? (sin37o=0,6 sin53o=0,8)

A) 25  B) 30  C) 20  D) 50  E) 75 A) 3  B) 4  C) 6  D) 10  E) 12

183
 TEST 7 Basit Makineler

7. 9.

Şekildeki K ve L kasnaklarınn yarıçapları sırasıyla

2r ve r’dir.
K Kasnağı ok yönünde 180o döndüğüne göre,
Şekildeki eşmerkezli kasnaklardan içtekinin yarı-
I. K kasnağı üstündeki herhangi bir noktanın iler- çapı r dıştakinin yarıçapı ise 2r’dir.
leme miktarı ile L kasnağı üstündeki bir nokta-
nın ilerleme miktarına eşittir. Mekanik sistemde tüm sürtünmeler önemsiz
II. Sonunda L kasnağı üstündeki nokta aynı konu- olduğuna göre ağırlıkların oranı aşağıdakiler-
ma gelir. den hangisidir?
III. L kasnağı 1 tam tur atar. (sin30o = 0,5)

ifadelerinden hangileri doğrudur? 3

A) 1  B) 3  C) 2  D)   E) 4
2
A) I ve II  B) II ve III  C) I ve III
D) Yalnız III E) I, II ve III
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI

10.
8.

Eşit uzunluktaki düzgün türdeş K ve L çubukları

şekildeki gibi dengededir.
Buna göre K ve L çubuklarının ağırlıkları oranı
GK Eş merkezli makaralardan K’nın yarıçapı 2r, L’nin
nedir? r’dir.
GL
(sin37=0,6 sin53= 0,8) Makara ok yönünde 1 tur atarsa x ve y arasın-
daki düşey uzaklık kaç πr olur?
4 5 3 5
A)   B)   C)   D)   E) 1
5 4 5 3 A) 2  B) 4  C) 8  D) 10  E) 16
184
 TEST 7 Basit Makineler
11. 13.

Şekildeki mekanik sistem ok yönünde sabit hızla

hareket etmektedir. Şekildeki çubuk dişliler ok yönlerinde h1 ve h2 ka-
Cisimler ağırlıkları 3G, G ve GX, ip gerilmesi ise T1 dar ilerlemektedir.
ve T2’dir. K dişli dairesi şekil-1’de merkezinde bulunan mil
Makara sürtünmesiz ve G ağırlığında olduğuna etrafında sadece dönerken, şekil-2’deki K dişli da-
göre T1, T2 ip gerilmeleri için aşağıda yazılan- iresi kaymadan dönerek ilerlemektedir.
lardan hangisi doğrudur? Dişli daire şekil-1’de N1 kadar, şekil-2’de N2 ka-
N
A) T1 = 2G  B) T1 = 2G  C) T1 = 4G dar tur attığına göre 1 nedir?
N2
T2 = 7G T2 = 6G T2 = 8G
1 3
A) 1  B)   C) 2  D)   E) 4
2 2
D) T1 = 4G E) T1 = 5G
T2 = 7G T2 = 9G
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI

12.
14.

Merkezleri etrafında serbestçe dönebilen şekildeki

P ve 2P ağırlığındaki cisimler ağırlığı ve sürtünme-
makaraların yarıçapları 3r, 2r ve r’dir.
si önemsiz makaralara uygulanan yatay F1 ve F2
Sistem serbest bırakıldığında K cismi hareket- kuvvetleri yardımıyla dengelenmiştir.
lendiğine göre makaraların dönme sayıları N1, α
N2, N3 arasındaki ilişki ne olur? Buna göre nedir?
θ
A) N1>N2>N3  B) N2>N1>N3  C) N1=N2=N3 1 3
A) 1  B) 2  C)   D) 2  E)
D) N3>N1>N2 E) N2>N3>N1 2 2
185
 TEST 8 Basit Makineler

1. 3.

Şekildeki sistemde K cismi serbest bırakıldığında

Şekildeki sistemde K dişlisi merkezinden dönebile- hareketlenmektedir.
cek şekilde sabitlenmiştir. Buna göre K ve L cisimlerinin ilerleme miktar-
A noktasındaki ip B noktasına getirildiğinde 2m h
larının K oranı ne olur?
yarıçapındaki dairenin K noktası hangi yönde hL
kaç derece döner?
(π = 3 alınız.) 1 1 1
A)   B)   C) 2  D) 6  E)
2 6 12
A) 1 yönünde 30o

B) 2 yönünde 30o

C) 1 yönünde 60o

D) 2 yönünde 60o

E) 2 yönünde 120o 4.
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI

Şekildeki sistemde yay, eğik düzlem ile küre ara-

sında sıkışarak dengelenmiştir.
N
Kürenin kütlesi 4kg, yay sabit 10 olduğuna
m
göre yayın sıkışma miktarı kaç metredir?
(g=10 m/s2 sin37o = 0,6 sin53o = 0,8)

A) 0,3  B) 0,6  C) 1  D) 2  E) 3

2.
5.

Şekildeki palanga sisteminde ipin ucu, F kuvveti ile

bir miktar çekildiğinde K ve L makaralarının tur sa-
yıları eşit olmaktadır.
r Şekildeki sistemde ipin ucu F kuvveti ile bir
Buna göre makaraların yarıçapları oranı K miktar çekildiğinde hangi makaralar saat yönü-
oranı nedir? rL
nün tersine döner?

1 1 1 A) Yalnız B  B) Yalnız Z  C) Z ve T
A)   B)   C) 1  D)   E) 2
4 2 8 D) B ve Z E) B, Z ve T
186
 TEST 8 Basit Makineler
6. 8.

Şekildeki sistemde kova içinde bir miktar kum var-

Merkezinden geçen yatay eksen etrafında ser- dır. Tel gergin durumda iken kova içine bir miktar
bestçe dönebilen merkezleri çakışık şekildeki silin- daha kum dökülmektedir.
dirler B, F, T cisimleri ile dengelenmiştir. Kum döküldüğünde r yarıçaplı makaranın üze-
Silindirlerin yan yüzeylerinin yarıçapları 3r ve rindeki düzey 1 konumundaki ibre, yatay 2 ko-
numuna geldiğine göre telin esneme miktarı ne
r kadar olduğuna göre B ve T cisimlerinin ağır-
olur?
P (Makara merkezindeki mil etrafında dönebilmektedir.)
lıklarının B oranları aşağıdakilerden hangisi
PT
olamaz?
π⋅r 3π ⋅ r
A) π . r  B)   C)
1 2 3 1 2 4
A) 1  B)   C)   D)   E) 3π ⋅ r
2 5 7 3 D) E) 2π . r
2

9.
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI

Şekildeki r yarıçaplı T dişlisi A noktasından B nok-

tasına n1 turu sonunda B noktasından C noktasına
n2 turu sonunda ulaşmıştır.
n
Buna göre 1 oranı nedir?
n2
1 3 2 3
A) 1  B)   C)   D)   E)
2 2 3 4
7.

10.

Şekildeki kasnak sisteminde yarıçaplar 3r, 2r ve r

Şekil-2’deki sistemde dişliler kendi merkezi etrafın- kadardır.
da dönebilmektedir ve üzerlerindeki dişli çubuk ok K kasnağı ok yönünde kaymadan dönerek iler-
yönünde hareketlendirilmek isteniyor. Şekil-1 ve leyip 1 tur döndüğüne göre, etrafına yeterince
şekil-3’deki sistemler ise serbest bırakılıyor. ip sarılı L kasnağı sadece kendi etrafında döne-
Buna göre hangi sistem dengede kalamaz? rek kaç tur atar?
(K ve M eşmerkezli kasnaklardır.)
A) Yalnız I  B) Yalnız II  C) Yalnız III 1 3 2
A) 1  B)   C)   D)   E) 2
D) I ve II E) I ve III 2 2 3

187
 TEST 8 Basit Makineler

11. 13.

Şekildeki çubuk dişlilerin arasında bulunan 3r ve r

yarıçaplı dairesel dişliler O1 ve O2 merkez noktala-
rından geçen dik eksenler etrafında dönebilmekte- Şekildeki 4cm yarıçaplı Y dişlisi ile 2cm yarıçaplı
dir. B dişlisi merkezlerinden geçen yatay mil etrafında
dönebilmektedir. F, T dişlilerinin merkezleri arasın-
F çubuk dişlisi ok yönünde 6πr kadar yer değiş-
daki düşey mesafe 10cm’dir.
tirdiğinde B çubuk dişlisi hangi yönde ne kadar
yer değiştirir? Y dişlisi ok yönünde 2 tur attığında F, T dişlile-
rinin merkezleri arasındaki mesafe ne olur?
A) 1 yönünde 3π . r (π= 3 alınız)
B) 2 yönünde 3π . r
A) 24cm  B) 48cm  C) 56cm
C) 1 yönünde 6π . r D) 62cm E) 72cm
D) 2 yönünde 6π . r

E) 2 yönünde 12π . r
SIRADIŞIANALİZ YAYINLARI

14.

12.

Şekildeki mekanik sistemde üçgen levha düzgün

türdeştir ve makaralardaki sürtünmeler önemsiz-
dir. Eşit kollu terazi kefelerindeki Y, B cisimleri ile
dengelenmiştir.
Üçgenin ağırlığı GX, Y-B cisimlerinin ağırlığı GY
Şekildeki makaralar merkezlerinden geçen eksen ve GB olduğuna göre,
etrafında dönebilmektedir ve sabitlenmiştir. I. GX >GY
İpin ucu ok yönünde F kuvveti ile bir miktar çe- II. GX >GB
kilince gergin B, F, T yaylarından hangilerinin
III. GB >GY
potansiyel enerjisi artar? ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur?

A) Yalnız T  B) Yalnız B  C) B ve T A) Yalnız I  B) Yalnız III  C) I ve II

D) F ve T E) B, T ve F D) I ve III E) II ve III
188