Hey Onbeşli, Anadolu'da yaygın olarak söylenen, Anadolu dışında da çeşitlemeleri bulunan bir türküdür.
Türküye ait eldeki ilk ses kayıtları; Feryadi Hafız Hakkı Bey'e ait yılındaki taş plak kaydı ile Muzaffer Sarısözen başkanlığındaki Ankara Devlet Konservatuarı tarafından yılında Tokat'ta yapılan derleme kayıtlarıdır. Türkü, ’li yıllarda Nida Tüfekçi tarafından derlenerek TRT repertuvarına girmiştir. Kerkük, Kırım, Romanya çeşitlemeleri bulunur. Her coğrafyada türküye yeni sözler eklenmiş ve ezgisi o coğrafyanın motiflerine bürünmüştür.
Yöresi ve türü çok tartışmalıdır. Sözlerdeki "onbeşli" vurgusundan ötürü I. Dünya Savaşı sırasında Çanakkale Cephesi'ne giden ve halk arasında "Onbeşliler" diye bilinen doğumlu ( yıllarında doğmuş) çocuklar için yazılmış ağıt olduğu; sonradan ritmik bir oyun müziği haline geldiği iddia edilmiştir.[1] Ancak sözlerin, sevdiği kız ile buluşmaya giden bir gencin gönül macerasını anlattığı, ağıt değil, oturak havası olduğunu gösteren araştırmalar da vardır.[2]
Türkü, ağıt olduğu iddiasıyla birçok roman, öykü ve hikâyeye konu edilmiş; gerek kamuoyunda gerekse medyada birçok tartışmalara konu olmuştur ve bir taraftan türküyü oyun havası olarak oynayanlar saygısızlık ettikleri gerekçesiyle ağır bir dille eleştirilirken bir taraftan da millî değerleri öne çıkarmak kaygısıyla türküyü aslından uzaklaştırıldıkları gerekçesiyle ağıt olarak icra edenler eleştirilmiştir.[3]
HEY ONBEŞLİ türküsünün sözleri nedir? HEY ONBEŞLİ türküsü kime ait? HEY ONBEŞLİ hangi yörenin türküsü?
Hey onbeşli onbeşli,
Tokat yolları taşlı
Onbeşliler gidiyor
Yârimin gözü yaşlı
Aslan yârim kız senin adın Hediye,
Ben dolandım sen de dolan gel geriye,
Fistan aldım endazesi on yediye.
Giderim elinizden,
Kurtulam dilinizden.
Yeşilbaş ördek olsam,
Su içmem gölünüzden.
Aslan yârim kız senin adın Hediye,
Ben dolandım sen de dolan gel geriye,
Fistan aldım endazesi on yediye.
Gidiyom gidemiyom,
Sevdim terk edemiyom.
Sevdiğim pek gönüllü,
Gönlünü edemiyom.
Aslan yârim kız senin adın Hediye,
Ben dolandım sen de dolan gel geriye,
Fistan aldım endazesi on yediye.
Türkü, bağlama ile söylenip hece vezni ile yazılan şiirlere verilen isim olarak bilinmektedir. Türkünün içerisinde çok farklı duygulara yer verilebilir. Bu duygular genel olarak özlem, aşk, ayrılık ve bunlara benzer duygulardır. Ayrıca toplumsal konularda türküler içerisinde yer alabilir. Göç, ölüm, kahramanlık ve daha birçok unsurun türkülerde geçtiği görülmektedir.
Halk şairleri koşma ve koşuklar yazarak türkünün ortaya çıkmasına neden olmuşlardır. Türkünün ortaya çıkması ile oldukça başarılı bir müzik türünün doğduğu görülmüştür. Türkünün birçok farklı çeşidi bulunmaktadır.
Türküler konularına göre çeşitli isimler ile adlandırılmaktadır. Bu türkülerin konuları birbirinden farklıdır. Sayı olarak ise konularına göre oldukça çok sayıda türkü bulunmaktadır.
Türküler işlendiği konuya göre farklı isimlere sahiptir. Örneğin, kahramanlık konulu bir türküde herhangi bir isim ön plana çıkmaktadır. Ya da bir şehir ön plana çıkabilir. Türküde işlenmek istenen konu belirlendikten sonra o konuya ağırlık verilir.