Giriş Tarihi: Son Güncelleme:
Ekonomi, toplumları ve toplum standartlarını doğrudan etkileyen etkenlerden birisidir. Sektörlerin nabzını, yaşam standartlarını ve dahi sosyo-kültürel yaşamı belirleyen ekonomik faaliyetler dünya genelinde sınıflandırılmıştır. Peki, bu ekonomik faaliyetlerin özellikleri nelerdir? İşte detaylar
Toplumu oluşturan insanlar hayatlarını sürdürebilmek ve belli standartları oluşturabilmek için çeşitli sektörlerde mesleklerini icra ederler, bu durumun neticesinde ekonomik faaliyetler meydana gelir.
Bahsi geçen ekonomik faaliyetler dünya genelinde aynı sınıflandırma ile 4 başlığa ayrılır. Ekonomik faaliyetleri ve özelliklerini şöyle sıralayabiliriz;
ARKADAŞINA GÖNDER
Ekonomik Faaliyetler Nelerdir? Dördüncül, Üçüncül, İkincil Ve Birincil Ekonomik Faaliyet Türleri ve Örnekleri
Ekonomik Faaliyetlerin Sınıflandırılması ve Nüfusa Etkisi Nedir?
Ekonomik faaliyetlerin sınıflandırılması ile beraber nüfusu olan etkisi doğrudan bağlantılıdır. Bu durum hem kişinin ihtiyaçlarını karşılayabilmesi hem de daha yaşanabilir bir hayat yakalayabilmesi noktasında öne çıkıyor. Burada 5 ayrı sınıflandırma üzerinden ekonomik faaliyetleri ele almak mümkün.
Birincil ekonomik faaliyet (tarım sektörü): Üretim açısından ilk aşama şeklinde hammadde elde etmenin temelini oluşturur. Genel olarak doğrudan doğa aracılığıyla yürütülen bu faaliyet, sanayi sektörü üzerinden devam eder. Tarım, hayvancılık, balıkçılık, ormancılık ve madencilik bu sektör içerisinde yer alır.
İkincil ekonomik faaliyetler (sanayi sektörü): Hammaddenin işlenmesi suretiyle insanların gündelik yaşamda kullanabilecekleri noktaya ulaşması sanayi sektörü olarak bilinir. Doğadan elde edilmiş olan hammadde teknolojik unsurlarla kullanılır hale getirilir. Sanayi, enerji ve inşaat sektörü yer alır.
Üçüncül ekonomik faaliyet (hizmet sektörü): Birincil ve ikincil faaliyetler üzerinden elde edilmiş ürünlerin tüketiciye ulaştırılması ve pazarlanması olarak bu sektör öne çıkıyor. Ticaret, ulaşım, turizm ve iletişim bu sektörü içerisinde bulunur.
Dördüncül ekonomik faaliyetler: Yakın zamanda çıkmış ve teknoloji çağına uygun sektördür. Donanım-yazılım, grafik-tasarım, reklam, online hizmetler gibi unsurlar yer alır.
Beşincil ekonomik faaliyetler: Dördüncü ekonomik faaliyet ile elde edilen bilgiyi yönetenler şeklinde ifade etmek mümkün. Kamu ve özel sektör yöneticiliği ile İcra Kurulu başkanı (CEO) şeklinde tanımlanabilir.
Geçmişten günümüze kadar insanlar sürekli yeni geçim kaynakları bulmak için doğa ile mücadele etmiş ve yaşam biçimini şekillendirmiştir.
Paleolitik çağda insanoğlu geçimini avcılık ve toplayıcılıkla sağlamış, mağara ve ağaç kovuklarında yaşamını göçebe şekilde yaşam sürmüştür.
Mezolitik çağda yarı göçebe olan insanoğlu, su kaynaklarının etrafında avcılık yapıp yarı yerleşik yaşam sürmüştür.
Neolitik çağda ise tarım ile beraber yerleşik yaşama geçen insan, hayvanları evcilleştirmiş, köyler kurmuştur.
Kalkolitik çağda madenleri işlemeyi öğrenen insanoğlu, şehir-devletler ile büyük imparatorluklar kurmaya başlamıştır.
Sanayi devrimiyle beraber insanlar, endüstriyel üretime başlamış, fabrikalar ve çevresinde modern şehirler kurmuştur.
Günümüzde sanayi ile beraber hizmet sektörü ve teknoloji üretimi önem kazanmıştır.
Küresel iletişim sistemlerindeki gelişmeler, reklam ve pazarlama imkânlarının artmasına dolayısıyla ürünlerin dünyanın dört bir tarafına ulaşabilmesine olanak sağlamıştır. Ayrıca internet, televizyon ve telefon gibi iletişim araçları farklı özelliklere sahip bölgeler arasında sosyoekonomik ilişkilerin artmasına katkı sunmaktadır.
Ekonomik faaliyetler; özelliklerine göre birincil, ikincil, üçüncül, dördüncül ve beşincil faaliyetler şeklinde beş gruba ayrılır.
Birincil ekonomik faaliyetler, temel maddelerin doğrudan veya dolaylı olarak doğal çevreden temin edilmesine dayanır. Avcılık, toplayıcılık, balıkçılık, ormancılık, madencilik, tarım ve hayvancılık bu tür faaliyetlere örnek verilebilir.
İkincil ekonomik faaliyetler, birincil ekonomik faaliyetlerden elde edilen ham maddeler veya yarı işlenmiş maddeler kullanılarak yeni ürünler (mamül madde) elde edilmesine dayanır. Sanayi (endüstri) ve inşaat faaliyetleriyle enerji üretimi ikincil ekonomik faaliyetlere örnek verilebilir.
Üçüncül ekonomik faaliyetlerde doğrudan bir üretim görülmemekle birlikte insanlara ve diğer ekonomik faaliyetlere ürün ve hizmet (sektörü)sağlanması esastır. Geçmişten günümüze en fazla gelişme gösteren bu faaliyet türüne eğitim, sağlık, ulaşım, turizm, ticaret, bankacılık, pazarlama, güvenlik, sigortacılık, hukuk, belediye ve büro hizmetleri örnek verilebilir. Ülkelerin gelişmişlik seviyeleri arttıkça bu faaliyette çalışanların oranı da diğer faaliyetlere göre artmaktadır.
Dördüncül ekonomik faaliyetler;teknolojinin gelişmesine bağlı olarak günümüzde ortaya çıkan bilgi toplama, bilgiyi işleme, değiştirme ve yayma çalışmalarını kapsar. Reklam yayıncılığı, yazılım hizmetleri, ağ işletmeciliği ve grafik tasarım hizmetleri, ARGEçalışmaları dördüncül ekonomik faaliyetlerden bazılarıdır. Coğrafi bilgi sistemlerinin (CBS) ortaya çıkmasıyla bu faaliyetler daha fazla gelişmiştir.
Beşincil ekonomik faaliyetler,daha çok karar verme(organı) pozisyonunda olan kamu sektörü ile özel sektördeki üst düzey yöneticileri kapsar. Bu sektörlerde ulus aşırı şirketlerin İcra Kurulu Başkanları (CEO) ve devlet başkanları da yer alır.
Çalışan nüfusun ekonomik faaliyet kollarına dağılışı zamana ve ülkelere göre farklılık gösterir. Ülkelerin gelişmişlik seviyeleriyle çalışan nüfusun ekonomik faaliyet kollarına dağılışı arasında güçlü bir ilişki vardır.
Az gelişmiş ülkelerde çalışan nüfusun büyük bölümü birincil ekonomik faaliyet kollarında çalışmaktadır. Bu ülkelerde sürdürülen ekonomik faaliyetlerde teknoloji ve bilimsel yöntemler yeterli düzeyde kullanılmadığı için daha çok insan gücüne dayalı ekonomik faaliyetler (tarım, hayvancılık vb.) yapılır. Geri kalmış ülkelerde tarımsal faaliyetler geleneksel yöntemlerle ve doğal koşullara bağlı olarak yapıldığı için üretim, çeşitlilik ve verim azdır. Afrika, Güney Asya ve Ortadoğu ülkelerinde gelişmişlik düzeyinin düşük olduğu söylenebilir.
Gelişmiş ülkelerde ise çalışan nüfusun büyük bölümü hizmet (üçüncül ekonomik faaliyet) sektöründe faaliyet göstermektedir. Bu tür ülkelerde birincil ve ikincil ekonomik faaliyet kollarında çalışanlarının oranının daha az olması, ilgili sektörlerde bilimsel yöntemler ve teknolojinin yaygın olarak kullanılmasından kaynaklanmaktadır. Kuzey Amerika, Avrupa ve Doğu Asya ülkelerinin gelişmişlik düzeyi nispeten daha yüksektir.
Gelişmekte olan ülkemizin çalışan nüfusunun ekonomik faaliyet kollarına göre dağılımı yıllara göre aşağıdaki gibidir. Grafikler incelenirse, ülkemizde tarımda çalışan nüfus oranı azalırken sanayi ve hizmet sektöründe çalışanların oranı artmaktadır.
FacebookTwitterPinterestWhatsAppTelegramE-Posta ile paylaşYazdır