Kalbin dakikada attığı sayı nabızdır. İdeal nabız yetişkinlerde istirahat halindeyken 60-100 atıştır. Bu kalp atışı, boyunda ve bileklerde hissedilir. Örneğin; kalbiniz 70 defa kasılırsa yani atarsa, nabzınız 70 demektir. Nabza, ‘kalp atış hızı’ da denebilir.
Normal nabız, düzenli bir ritimdedir. Yani kalp atış hızı belirlidir. Bazı kişilerde ritim düzensizdir. Bu ‘düzensiz nabız’ (aritmi) olarak adlandırılır.
Nabız, kalp atış hızı olarak bilinir. Kalbinizin her dakikadaki bu atışı, kimi zaman düşük kimi zaman yüksek olabilir. Nabız düşüklüğü ve nabız yüksekliği bir hastalığın sonucu olabileceği gibi yaş, ruh hali, sigara, kafein tüketimi gibi etkenlere de bağlıdır. Herkesin nabız hızı aynı değildir.
Nabız dinlenirken daha düşüktür; egzersiz ile yükselir. Çünkü egzersiz anında vücut daha fazla oksijenli kana ihtiyaç duyar. Korku ve heyecan gibi durumlarda da nabız yükselebilir. İdeal nabız 60 ila 100 arasında değişkenlik gösterir. Nabız herkeste aynı değildir. Örneğin; kondisyona sahip bir atletin istirahat halindeyken nabzı 40 olabilir. Yine çocuklarda nabız daha yüksektir. Yaş ilerledikçe kalp atışı düşer. “Nabız kaç olmalı?” sorusuna çocuklarda (6-15 yaş) 70-100, yetişkinlerde (18 yaş ve üstü) 60-100 cevabı verilebilir. Kalp atış hızının aşağıdaki faktörlere bağlı olabileceğini unutmayın:
Nabız, hastalıklara bağlı olarak da yüksek veya düşük olabilir. Yüksek nabız ve düşük nabız teşhisi için doğru bir ölçüm gerekir.
“Nabız nasıl ölçülür?” sorusuna verilebilecek en iyi cevap; nabzın bilekten ölçülebileceğidir. Bu kolay nabız ölçme yöntemidir. Avucunuz yukarı bakacak şekilde elinizi çevirin. İşaret, orta veya işaret, orta ve yüzük parmağınızı, başparmağınızın olduğu tarafta bileğinize koyun. Nabzınızı hissetmek için hafifçe bastırın. Bir şey hissetmiyorsanız biraz daha bastırın. 15 saniye bu atışı kontrol edin ve bunu 4 ile çarpın ya da 30 saniye bu atışı kontrol edip bunu 2 ile çarpın. Bu sayede nabız sayınızı bulabilirsiniz. Nabzınızı boynunuzdan da ölçebilirsiniz. İşaret ve orta parmağınızın uçlarını nefes borunuzun (her iki yan da olabilir) yanına yerleştirin ve atışı hissetmeye çalışın. Nabzınızı doğru sonucu vermesi için hareket haldeyseniz 5 dakika dinlendikten sonra ölçün. Doğru sonuç her zaman nabzın dinlenirken ölçülmesidir. Aktif halde daha fazla oksijen almak için kalp daha fazla attığından doğru sonucu vermez. Mesela koşarken nabzınız daha yüksek çıkar. Sıkı egzersiz yapıyorsanız, o an kalp atış hızınız dakikada 160 veya daha fazla olabilir. Yine kafein, nikotin, kullanılan ilaçlara, heyecanlı veya korku dolu bir ana göre kalp daha hızlı atar.
Düzensiz bir nabız ise kalbin düzenli bir ritimle atmadığı anlamına gelir. Nabız düzensizliğinden şüpheleniyorsanız mutlaka bir kardiyoloğa gitmelisiniz. Eğer nabzınız düzensiz atıyor ise atriyal fibrilasyon denilen ritim bozukluğunuz olabilir. Kalp doktorunuz EKG (elektrokardiyogram) çekerek düzensiz nabzınızı kontrol edebilir ve tanıyı koyabilir. Klinikte en yaygın karşılaşılan ritim bozukluğu artmış felç riskine neden olan atriyal fibrilasyondur. Aritmi yani ritim bozuklukları durumları yüksek nabız ve düşük nabız olmak üzere ikiye ayrılır.
Nabız yüksekliği, istirahat halindeyken sürekli olarak kalp atışınızın 100’ün üzerinde olması demektir. Buna taşikardi denir. Taşikardinin sebepleri şöyle sıralanabilir:
Yüksek nabzın belirtileri şunlardır:
Nabız düşüklüğü ise, istirahat halindeyken sürekli olarak kalp atışınızın 60’ın altında olması demektir. Buna bradikardi denir. Bradikardinin sebepleri şöyle sıralanabilir:
Düşük nabızda da şu belirtiler görülür:
Kalp atışındaki düzensizlik, kalp çarpıntısı olarak kendini hissettirebilir. Bazen uzanırken de bunu göğsünüzde ve kulaklarınızda hissedebilirsiniz. Kalp atışınız size çok hızlı veya çok yavaş gelebilir. Ara sıra kalp çarpıntısı hissetmek normaldir. Bunu düzenli olarak hissetmeniz halinde doktora gitmelisiniz. Kalp hastalıkları, kalp yetmezliği ya da kalp hastalığı geçmişinin olması kalp atışında dalgalanma yaratabilir. Bunun fark edilmesi halinde mümkün olan en kısa sürede doktora gidilmelidir. Düşük ve yüksek nabızda görülen semptomlar ciddi bir kalp hastalığı durumuna işaret edebilir. Doktor teşhis koyabilmek için bazı cihazlardan yararlanır. Bunlar şöyle sıralanabilir:
Uzun vadede nabzı düşürmek için spor yapmak faydalıdır. Kalp hastalığınız varsa hangi egzersizi nasıl yapacağınıza doktorunuz karar vermelidir. Yine kafein ve alkollü içecekleri kesmek nabzın düzene girmesi için önemli bir adımdır. Sigarayı bırakmak ve sağlıklı beslenmek de normal nabız için faydalıdır. Nabzınızı anlık normale döndürmek için dinlenme pozisyonuna geçebilir, derin nefes alabilir, meditasyon gibi gevşeme teknikleri uygulayabilirsiniz. Eğer nabız problemi ritim bozukluğuna bağlı ise kardiyoloğunuza başvurmanız önerilir.
*Bu içeriğin geliştirilmesinde Tıbbi Direktörlük katkı sağlamıştır.
*Web sitemizdeki bilgiler kişileri tanı ve tedaviye yönlendirme amacı taşımaz. Tanı ve tedaviye yönelik tüm işlemlerinizi doktorunuza danışmadan uygulamayınız. İçeriklerde Acıbadem Sağlık Grubu'nun tedavi edici sağlık hizmetlerine yönelik bilgiler yer almamaktadır.
Kalp her kasıldığında kan buradan öncelikle aort damara geçiş yapar. Ardından diğer damarlara basınç yoluyla gönderilir. Özellikle elastik yapıya sahip olması sebebiyle, damarlar farklı açılarda kasılıp gevşeme yeteneğine sahiptir. Bu sayede vücudun belli başlı bazı kısımları kullanılarak nabız ölçümü doğal yollar üzerinden yapılabilmektedir.
- El bileği
- Şakak bölgesi
- Kasık bölgesi
- Boyun kısmı
Yüzeye yakın yerlerden el yordamıyla nabız ölçümü gerçekleşebiliyor. Bu doğrultuda kalp atışı yaş, cinsiyet ya da fiziksel bazı durumların yanı sıra, ilaç kullanımı, hastalık, hareket ve duygusal durumlardan dolayı değişkenlik gösterebilmektedir.
Kalp Atışı Kaç Olmalı?
Kalp atışı kaç olmalı pek çok insan merak ediyor. Bunu gerçek ifadesiyle normal nabız şeklinde anlatmak mümkündür. Her ne kadar bazı durumlara bağlı olarak değişkenlik gösterse dahi, Yetişkin insanda kalp atışı dakikada 60 ila 100 aralığında olması gerekmektedir. Ancak bu konuda bazı seviyeler üzerinden nabız ölçümüne çok dikkat etmek gerekmektedir.
- Eğer nabız dakikada 50 ile 70 arasında atıyorsa çok iyi anlamına gelir.
- 70 ile 85 arasında nabız atıyorsa bunu normal şekilde ifade etmek mümkün.
- Eğer 85 ve üzeri nabız atıyor ise o zaman bunun tehlike yaratabileceği ne söylemek gerekir.
Bu sebeplerden dolayı her ne kadar şikayetiniz olmasa dahi, belli aralıklarla mutlaka nabzınızı ölçmelisiniz. Aynı zamanda periyodik olarak doktora başvurabilir ve nabız konusunda bilgi elde edebilirsiniz.
Normal Nabız Kaç Olmalı?
Nabız kişinin yaşantısına ve yaşı ile beraber cinsiyetine bağlı olarak genel anlamda değişkenlik gösterebilir. Aynı zamanda bu çok iyi ya da normal biçiminde eli alınabilmektedir. Bu konuda hem nabız hem de kalp atışı şeklinde aynı ifade üzerinden ele almak mümkün. Tüm yetişkinleri ele almak suretiyle normal 60 ile 100 arasında olduğunu söylemek gerekir. Fakat onu daraltmak gerekirse 50 ile 70 arasındaki nabzın sağlıklı bir süreci gösterdiğini söylemek mümkün. Diğer yandan 45'in altında ve 85'in üzerindeki nabız ciddi bir risk faktörü taşımaktadır. Böyle durumlarda mutlaka bir doktora başvurulmalı ve tedavi sürecine girilmelidir.
Nabız Kaç Olursa Tehlikeli?
Sağlıklı bir insanın normal nabız atışı belli bir seviyede olurken, aynı zamanda tehlike yaratacak nabız ölçümü de bulunmaktadır. Sınır dışına çıkıldığı zaman bazı fiziksel belirtiler ile beraber nabız düşüklüğü ya da yüksekliği ortaya çıkabilmektedir. Genelde 60 ile 100 arasında ele alınan nabız için, eğer 45 veya 40'ın altına iniyorsa bu tehlikeli şekilde ele alınmalıdır. Böyle durumlarda baş dönmesi, halsizlik ya da bayılma gibi durumlar söz konusu olabilir.
Aynı şekilde yüksek nabız da yine çok ciddiye alınması gereken sağlık süreci içerisinde yer almaktadır. Bazı fiziksel ve duygusal etkenlerde nabız artıyorsa bu durum kendiliğinden dengeye ulaşabilir. Fakat eğer bu süreç dinlenirken yaşanıyorsa o zaman ciddi bir durumu anlattığı ortaya çıkar. Sigara kullanımı ile beraber annemi olarak bilinen hastalık da yine Nabzın artış göstermesine sebep olabilir.
Nabız Nasıl Ölçülür?
Nabız ölçümü yapmadan önce sakin ve dinlenmiş olmak çok önemlidir. Böylece doğru nabız ölçümü gerçekleştirilebilir. Aynı zamanda gün içerisinde belirli aralıklarla nabız ölçmek, ortalama üzerinden doğru nabzı bulma konusunda önemli bir potansiyel teşkil ediyor.
- Öncelikle boynuzun sağ ve sol kısmında bulunan arter, yani atardamara 3 parmağınızı koymanız gerekiyor.
- Atımları hissetmeniz gerekmektedir.
- Nabız atımlarını hissettiğiniz andan itibaren bir kronometre kullanabilirsiniz.
- Daha sonra 60 saniye süresince kalbinizin kaç defa attığını dinleyin.
- Eğer bu sonuç 60 ila 80 arasında gidip geliyorsa, bunun normal değerler olduğunu bilmeniz gerekiyor.
Bu şekilde kolayca kalp atışınızı öğrenebilir ve nabzınızın kaç olduğunu anlayabilirsiniz.
Tehlikeli Nabız Atışlarında Ne Yapmak Gerekir?
Nabız atışları çok düşük ya da çok yüksek durumlarda tehlike yaratabilir. Bu durum herhangi bir hastalık ya da farklı sorunları ışık tutabilmektedir. Böyle bir durum ile karşı karşıya kalındı zaman mutlaka uzman bir doktora başvurmak gerekmektedir. Yapılacak tetkik ve teşhisler ile beraber tedavi yöntemi üzerinden çözüm yöntemleri ele alınır.