23 Haziran Sandık Görevlisi Başvuru

Binlerce gönüllü ile sandıklarda görev alan Oy ve Ötesi Derneği ile Millet İttifakı’nın sandık güvenliği platformu Türkiye Gönüllüleri, 28 Mayıs’ta yapılacak cumhurbaşkanı seçiminin 2. turu için binden fazla gönüllünün sandıklarda bulunmak için başvuru yaptığını açıkladı.

BBC Türkçe’yekonuşan Türkiye Gönüllüleri’nden Sibel Uçar seçimin ilk turunda bin gönüllü ile sandık başlarında olduklarını, ikinci turda ise bir haftada bin gönüllüye ulaştıklarını söyledi.

Uçar, “ bin kişiye 4 ayda ulaşılmıştı, bin kişiye ise bir haftada ulaştık. Bütün kentlerdeki başvurularda artış var ama yığılma yine Ankara, İzmir, İstanbul gibi büyük şehirlerde” dedi.

Yazılı olarak bilgi aldığımız Oy ve Ötesi Derneği de 14 Mayıs seçimlerinden sonra gönüllü başvurularında “çok büyük artış yaşandığını” kaydetti:

“Seçimden sonraki dört gün içinde sahada aktif olarak görev almak isteyenlerin sayısı 3 katına çıktı. 28 Mayıs’ta gerçekleştirilecek ikinci tur cumhurbaşkanlığı seçimleri için bin gönüllü başvurusu almış durumdayız.”

Türkiye Gönüllüleri ile Oy ve Ötesi Derneği’ne başvuran kişiler, çeşitli eğitimler aldıktan sonra partilerin müşahitleri olarak sandıklarda görev alıyor.

İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, 21 Mayıs’ta Oy ve Ötesi Derneği'nin sandık başında bulunmasının yasak olduğunu söyleyerek, derneği “seçimi karıştırmakla” suçladı.

Soylu, sandıklarda sadece siyasi partilerin birer temsilci ve müşahitleri olabildiğini, Oy ve Ötesi’nin sandık başlarında olamayacağını söyledi:

“Sandık kurulu başkanlarına tekrar ifade ediyorum. Geçen dönem bunları sınıflara alıp, bunlara gözlemci statüsü vermek yanlıştı. O zaman her dernek gelsin orada kendi adına bir görev edinsin. Bu son derece yanlıştır.”

Bu sabah Ülke TV yayınına katılan Soylu, Oy ve Ötesi Derneği hakkında “Sandık ve seçim kuruluna bir dernek girip müdahale edemez. Gayri kanunidir” diyerek YSK’ye müdahale etme çağrısı yaptı:

“Sandık ve seçim kuruluna bir dernek girip müdahale edemez. Gayri kanunidir. Siyasi partiler vesayeti dışında kimse orada olamaz. Sen, buna bir derneği veya başka bir şeyi koyamazsın. Bunları ömrümde ilk defa görüyorum. Buna YSK müdahale etmelidir.”

Bakan Soylu, derneklerin sandıklar kapatıldıktan sonra okulun içinde de olamayacaklarını ifade ederek, "Öyle bir demokratik hak yok. Anayasa ve kanun çok açıktır. Bu insanların aklını karıştırmak, kendi iradesiyle beraber oy kullanmasını önlemektir” dedi.

BBC Türkçe’ye konuşan hukukçulara göre, derneklerin gönüllü kişileri eğitip ve partilerden müşahit olmalarına aracı olmaları konusunda hukuki bir engel bulunmuyor.

Sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun'a göre siyasi partiler, bağımsız adaylar ya da cumhurbaşkanı adayları sandık işlemlerini takip etmek üzere sandıklara birer müşahit gönderebiliyor.

Kanunda sandık çevresinde bulunabilen kişiler olarak tanınan müşahitler, oy sayım anında bulunabiliyor ve ıslak imzalı tutanak alabiliyor.

Sadece vatandaşların değil avukatların da sandık başında görevli olabilmeleri için siyasi partiler tarafından görevlendirilmeleri gerekiyor.

CHP Ankara İl Hukuk Komisyonu Sekreteri Avukat Özgün Bora Koç, mevzuata göre sadece siyasi partiler tarafından görevlendirilen kişilerin sandık çevresinde bulunabileceğini söylüyor.

Koç, “Örneğin barolar da sandıklar için bir gözlemci görevlendiremez. Seçimin tarafı direkt siyasi partilerdir” diyor:

“Haliyle siyasi partiler tarafından görevlendirilen kişiler hariç herhangi başka bir oluşumun sandık çevresinde (sınıfta) bulunma hakkı bulunmamakta. Fakat bu derneklerin üyelerini siyasi partiler üzerinden müşahit olma konusunda örgütlemesinde de hukuken bir sorun yok.”

Avukat Didem Doğu da, Oy ve Ötesi’nde örgütlenen kişilerin partilerden müşahitlik yapabilmesinin önünde hukuken bir engel olmadığını değerlendiriyor:

“Oy ve Ötesi bir sivil toplum kuruluşu ve amacı da sivil toplumu seçim ve demokrasi süreçlerine dahil etmek. Bu şekilde bir dernek kurmanın hukuka aykırı bir tarafı yok. Bu dernek aracılığıyla örgütlenen kişiler de partilerden müşahitlik yapabiliyorlar.

“Dolayısıyla zaten ‘Dernek olarak geldik, bu seçimi izliyoruz’ demiyorlar. Oy ve ötesi bu gönüllüleri örgütleyip eğitiyor ve partilerden müşahit olmalarına aracı oluyor.”

14 Mayıs seçiminde Türkiye Gönüllüleri bin, Oy ve Ötesi Derneği ise 71 bin gönüllü ile sahada görev almıştı.

İlk turun ardından her iki sivil toplum örgütünün de sahada görevli gönüllü sayısı bin üzerine çıktı fakat başvurular ülke geneline homojen bir biçimde dağılmadı.

Uçar, ikinci turda görev alabilmek için Türkiye Gönüllüleri’ne başvuran bin kişinin yaklaşık yüzde 60’ının 6 büyük şehirde toplandığını söylüyor:

“Önemli olan sayı değil. Önemli olan bu bin gönüllünün ulaşılamayan sandıklara ulaşabilmesi. Hepsi metropollerde yoğunlaşırsa bunun çok da bir anlamı yok.”

İlk turda yaklaşık bin kişiyle sandıkların yüzde 80’ine ulaşabildiklerini aktaran Uçar, tamamına ulaşabilmek için daha fazla gönüllüye ihtiyaç olduğunu belirtiyor:

“Özellikle sandıklı köyler, mezralar ve dağlık bölgelere ulaşamadık. Buralara gidebilecek gönüllüler gerekti. Bunu yapabilmemiz için elini taşın altına koymuş insanların sürece dahil olması gerekiyor.”

İlk turda kendi sistemlerine bin tutanak yüklediklerini söyleyen Oy ve Ötesi de her seçim bölgesine eşit seviyede ulaşamadıklarını kaydediyor.

Buna göre ilk turda Oy ve Ötesi’nin en çok tutanak girişi sırasıyla İstanbul, Yalova, Muğla, Ankara ve İzmir’den olurken; en az tutanak girişi ise sırsıyla Gümüşhane, Ardahan, Bitlis, Yozgat ve Kastamonu’da gerçekleşti.

Oy ve Ötesi Derneği ikinci tur başvurularıyla ilgili olarak, “Maalesef bu rakamın ( bin gönüllünün) Türkiye genelinde homojen bir şekilde dağıldığını söyleyemiyoruz” diyor:

“Örneğin Konya, Şanlıurfa, Kastamonu, Sivas, Yozgat, Erzurum, Afyonkarahisar, Tokat, Malatya, Kahramanmaraş, Elazığ, Kütahya, Ordu, Mardin ve Trabzon’da katılım daha az.”

İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, 21 Mayıs’ta İstanbul Gaziosmanpaşa'da bulunan Gümüşhane Kelkit Çimenli Köyü Derneği ziyaretinde Oy ve Ötesi Derneği’nin İsveç tarafından “seçimi karıştırabilmek için” finanse edildiğini öne sürmüştü:

“Bu Oy ve Ötesi Derneği'ni İsveç devleti finanse ediyor. Para gönderiyor, niçin? Türkiye'deki seçimi karıştırabilmek için. Bu kadar açık ve net. Ben sivil toplum örgütlerinden sorumluyum. Bunları tahkik ettik, denetledik ve bunlara dünyadan gelen paraları gördük.”

Soylu, Oy ve Ötesi Derneği’nin birçok yerde seçmeni taciz edip kavga çıkarttığını ve insanların oy kullanmalarını engellediğini iddia etmişti:

"Bunu tüm Türkiye'de oy kullanılan okullardaki yöneticilere, ilçe seçim kurullarına, il seçim kurullarına söylüyorum. Bunların oraya girip sandıklarda oy kullanan insanlara baskı yapmaları seçim hukukuna aykırıdır. Bunlar polislere baskı yapıp, 'Bu sandıklarla beraber biz gideceğiz' diyorlar. Siz Gezici'siniz, biz sizi biliyoruz. Siz seçimi karıştırmak için oradasınız.”

Bu sabah Ülke TV yayınında tekrar Oy ve Ötesi'nin yurtdışından fonlandığını söyledi:

"Oy ve Ötesi denilen İsveç'in Avrupa'nın desteklediği dernek dahil olmak üzere tüm yetişmiş elemanlarınızı sahaya döktünüz. Buna itirazım var benim. İlçe Seçim Kurulları, İl Seçim Kurulları ve Yüksek Seçim Kurulu buna hala bir cevap üretemediler.”

“, 'te bu derneğe gönderilen paralar var. Dünyanın hangi demokrasisinde bu olabilir? Sana ne benim seçimimdeki olaylardan. Bunların hepsi iç içe dernekler. Böyle bir kakafoni olur mu? Bir sandığın başında kişi olabilir mi?"

“Bu PKK'nın bundan yıllar önce Doğu ve Güneydoğu'da oluşturduğu seçim vesayetine benzer. Bunu çok net söylüyorum. Kimse bunu hafife almasın. Bu siyasetin ana konusudur. Ben polis olarak sandığa giremem. Ancak müşahit çağırırsa orada bir olay varsa güvenliği sağlamak için girer. Onun dışında giremez. Oraya bir dernek de giremez. Kim girer? Siyasi partiler girer. Orada siyasi partiler vesayeti vardır. Onun dışında kimse giremez oraya. Sen buna bir derneği veya başka bir şeyi koyamazsın. Göğsünde Oy ve Ötesi diye bir şey yazamaz.”

Oy ve Ötesi Derneği yetkilileri, seçimden aylar önce tüm partilerle iletişime geçerek çalışmalarını anlattıklarını ve mevzuata ve süreçlere hakim gönüllü kaynağına ilişkin partileri bilgilendirdiklerini söylüyor.

Saha iletişim grupları sayesinde kendilerine başvuran gönüllülerin yerel koordinasyonunu sağladıklarını aktaran dernek, sandık başında görev alacak tüm gönüllüler için mevzuat eğitimleri düzenliyor.

Oy ve Ötesi Derneği, yasaya göre sandık başı müşahitliğinin sadece bir siyasi parti temsili ile yapılabildiğinin altını çiziyor:

“Sandık başında olan tüm gönüllülerimiz yasanın uygun gördüğü şekliyle bir siyasi parti temsiliyeti sayesinde görev aldılar. Dolayısıyla Oy ve Ötesi müşahidi diye bir kavram zaten yok; gönüllülerimiz, yasanın öngördüğü şekilde, bir siyasi partinin müşahidi olarak sandık çevresinde görev yapıyor.”

“Bize gönüllü olarak başvuran ve sandık müşahitliği yapmak isteyen kişilerin öncelikle kendi oy haklarını rahatlıkla kullanabilecekleri sandık çevrelerinde görev almalarını sağlamaya çalışıyoruz. Fazla talep gören bölgelerde gönüllüleri başka sandıklara yönlendirebiliyoruz.”

Türkiye Gönüllüleri’nde de aşağı yukarı benzer bir uygulama görülüyor. Uçar, ilk turdaki bin gönüllüyü “okul temsilcisi” olarak atadıklarını ve bir okuldaki tüm ıslak imzalı tutanakları hızlı bir şekilde toplamayı hedeflediklerini söylüyor.

Uçar, gönüllü başvurusundaki artışla birlikte sandık başlarındaki müşahit sayılarının da artırıldığını anlatıyor:

“İlk turdan sonra yoğun başvurular gelince, yeterli sayımızın olduğu yerlerde müşahitler atamaya başladık. Şu an hem okul temsilcilerimiz hem müşahitlerimiz var, özellikle büyük şehirlerde ağırlıklı olarak böyle ilerliyoruz.”

Öte yandan her vatandaşın, müşahit olmasa bile kendi sandığında seçimi izleme ve sonuçlarını kontrol etme hakkı var.

Uçar, “Sandık başlarındaki insanların sandık güvenliği konusunda eğitim almış olması, sürece hâkim olması, itiraz ve şikâyet noktalarını bilmesi gerekiyor. Sadece gidip orada bulunmak da tek başına yeterli olmadığı gibi yapılan işi de aksatabiliyor” diyor.

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)