3 Sınıf Fen Maddeyi Tanıyalım Konu Anlatımı

Madde nedir?
Çevrede gördüğümüz, duyu organlarımızla algılayabildiğimiz boşlukta yer kaplayan canlı ve cansız varlıkların tümüne madde denir.

İnsanlar, hayvanlar, bitkiler, taş, toprak, hava, su, masa, sandalye, kalem, silgi, Güneş, Dünya, Ay ve yıldızların hepsi maddedir.

Maddeyi Niteleyen Özellikler Nelerdir?
Maddelerin beş duyu organımızla hissedebildiğimiz benzer ya da farklı özellikleri vardır.
Sert - Yumuşak
Esnek - Kırılgan
Pürüzlü - pürüzsüz
Renkli - Renksiz
Kokulu - Kokusuz
Tat

Maddelerin;
Renk ve şekillerini gözümüzle,
Kokularını burnumuzla,
Tatlarını dilimizle,
Sertlik, yumuşaklık, pürüzlülük ve pürüzsüzlük gibi özelliklerini derimiz yardımı ile algılarız.

SERTLİK- YUMUŞAKLIK
Dokunma duyusu (derimiz) organımız ile maddelerin sert yada yumuşak olduğunu anlarız.
Kolayca şekil alabilen maddelere yumuşak madde denir. Oyun hamuru, sünger, pamuk gibi maddeler yumuşak maddelerdir.

Kolayca şekil almayan, kolayca çizilemeyen, buruşmayan maddeler sert maddelerdir.

Tahta, demir ve çelikten yapılan maddeler sert maddelerdir.

ESNEKLİK - KIRILGANLIK
Kuvvet uygulanınca şekli değişen, kuvvet kalkınca tekrar eski haline dönen maddelere esnek maddeler denir. Esnek maddeler uzayıp kısalabilir ve kolayca bükülebilirler.
Silgi, paket lastiği, sünger, yay ve balon esnek maddelere örnektir.

Herhangi bir etki sonucu kolayca kırılabilen ve eski haline dönemeyen maddelere kırılgan madde denir. Cam, porselen, ayna kırılgan maddelere örnektir.
Bazı maddeler çok kolay, bazıları ise daha zor kırılabilir.

PÜRÜZLÜ - PÜRÜZSÜZ
Maddelere dokunarak pürüzlü ya da pürüzsüz olduklarını anlayabiliriz.
Yüzeyi girintili, çıkıntılı olan maddeler pürüzlü maddelerdir. Pürüzlü maddelerin yüzeylerinde kayganlık özelliği azdır.
Ağaç kabuğu, kaya, halı ve taş pürüzlü yüzeye sahiptir.

Yüzeyi düzgün, kaygan olan maddeler pürüzsüz maddelerdir.

Cam, yazı tahtası, fayanslar ve ampul pürüzsüz maddelerdir.

KOKULU - KOKUSUZ
Burnumuzla varlıkların kokulu veya kokusuz olduğunu algılayabiliriz. Ayrıca maddeleri kokusu yardımı ile ayırt edebiliriz.
Çiçek, meyve, soğan, parfüm, kolonya kokulu maddelerdir.
Hava ,taş, şeker, tuz ve altın ise kokusuz maddelerdir. Tuz ruhu gibi bazı maddeleri koklamak tehlikelidir.

TAT
Bazı maddeleri tadına bakarak tanıyabiliriz.. Meyve ve sebzelerin tadını yiyerek anlayabiliriz. Bazı maddeler tatlı, bazı maddeler ekşi, bazı maddeler acı, bazı maddeler de tuzlu olabilir. İçinde ne olduğunu bilmediğiniz sıvıları kesinlikle koklamamalı ve tadına bakmamalıyız.

RENKLİ - RENKSİZ
Gözümüzle maddelerin renkli ya da renksiz olduğunu algılarız. Cam, hava, su gibi maddeler renksizdir. kalem, kapı ağaç gibi maddeler ise renklidir.
Maddeleri sadece renklerine göre ayıramayız. Beyaz renkteki tuz ve şekeri rengine göre ayırt edemeyiz.

Saydam madde: Işığı geçiren maddelere saydam madde denir. Cam, su, hava saydam maddelere örnektir.
Opak madde: Işığı geçirmeyen maddelere opak madde denir. Duvar, tahta demir ışığı geçirmeyen maddelere örnektir.

Benzer İçerikler
MADDEYİ TANIYALIM 3.SINIF TEST SORULARI
3.SINIF MADDEYİ TANIYALIM ONLİNE TEST ÇÖZ
MADDENİN HALLERİ 3.SINIF KONU ANLATIMI

3. SINIF FEN BİLİMLERİ MADDEYİ TANIYALIM KONU ANLATIMI

ÇEVREMİZDEKİ VARLIKLARI TANIYALIM:

Çevremize baktığımızda gördüğümüz canlı ve cansız varlıkların bütününe doğa denir. Cansız varlıklar cansız doğayı, canlı varlıklar canlı doğayı oluştururlar. Nehirler, göller, yollar, taşlar cansız varlıklardır. Canlı varlıklar ise iki gruba ayrılırlar, bitkiler ve hayvanlar.

Canlı Varlıklar:Canlı varlıklar hareket ederler. Bitkiler yönelme hareketi yaparlar, hayvanlar koşma, dönme gibi pek çok hareketi yapabilirler.Canlılar yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmesi için enerjiye ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle beslenir ve enerjiye ihtiyaç duyarlar. Beslenmelerini bitkiler topraktan yaparken, hayvanlar et ya da ot ile beslenirler. İnsanlar da canlı varlıklar içerisinde hayvanlar grubuna dahil olmaktadırlar.

Cansız Varlıklar:Cansız varlıklar solunum yapamaz ve beslenemezler. Yani enerji üretemez tüketemezler. Cansız varlıklar büyüyüp, gelişemezler. Cansız varlıklar hareket edemezler. Göller, akarsular, yollar, taşlar cansız varlıklara örnek olabilirler.

MADDEYİ NİTELEYEN ÖZELLİKLER:

Maddeleri kendi içlerinde taşıdığı niteliklere göre sınıflandırabiliriz. Maddeleri sertlik-yumuşaklık, esneklik, kırılganlık, renk, koku, tat, pürüzlü ve pürüzsüz olma özelliklerine göre sınıflandırabiliriz. Maddeleri bu özelliklerine göre sınıflandırırken beş duyu organımızı kullanırız. Bu organlarımızla maddenin ne tür bir özellikte olduğunu algılayarak onu bir gruba dahil ederiz.

Sertlik- Yumuşaklık:Bir maddenin sert veya yumuşak olduğunu dokunarak yani deri organımızla algılarız. Her gün yazı yazmak için kalemlerimize dokunuruz, kalemlerimiz serttir ve ellerimiz ile bu sertliği algılarız, yanlış yazdığımızda yazımızı silmek için kullandığımız silgilerimiz yumuşaktır ve ellerimiz ile bu yumuşaklığı algılarız. Oturduğumuz sıramızın tahta kısımları demir kısımlarına veya demir çivilerine göre daha yumuşaktır.

Esneklik: Bir maddenin esnek olduğunu deri organımızla algılarız. Bazen oyun oynarken kullandığımız sapanımızın lastiği, paket lastikleri, kızların saçlarına taktıkları tokaların lastikleri, mutfakta annelerimiz tarafından kullanılan süngerler esnek maddelerdir.

Kırılganlık:Bazı maddeler çok sert olabilir ve bir kuvvetin etkisiyle kırılabilir. Bu tür maddelere kırılgan maddeler denir ve bizler bu tür maddelerin kırıldıklarını derimizle, gözümüzle ve kulağımızla algılayabiliriz. Örneğin; cam kırılgan bir maddedir, ayna kırılgan bir maddedir, yanımızda taşıdığımız bazı suluklarımız kırılgan maddelerden yapılmıştır ve bir kuvvetin etkisiyle kırılabilir.

Renk:Çoğu maddenin bir rengi vardır biz bu maddelerin ne renk olduklarını gözümüz sayesinde algılarız. Örneğin; altın sarı renklidir, tuz ve un beyaz renklidir.

Koku:Bazı maddelerin kendine özgü kokuları vardır. Bu kokular burun yardımıyla algılanır. Örneğin; çiçeklerin kokusu güzeldir, sarımsak ve soğanın kendine özgü bir kokusu vardır.

Tat:Bazı maddeleri tatlarına göre ayırt edebiliriz.  Bu maddelerin tatlarını dilimiz yardımıyla algılarız. Örneğin; yediğimiz çikolatanın, dondurmanın ve lezzetli yemeklerin tadını dilimiz yardımıyla algılarız.

Pürüzlü ve pürüzsüz olma:Bazı maddelerin yüzeyi pürüzlü, bazılarının yüzeyi pürüzsüzdür. Cam şişenin yüzeyi pürüzsüzdür. Ayakkabımızın altı ise pürüzlüdür. Ayakkabımızın altı da cam şişenin yüzeyi gibi pürüzsüz olsaydı yürürken kayıp düşerdik. Yüzeyi pürüzlü bir ağaç parçası rende, zımpara ve cila kullanılarak pürüzsüz, kaygan bir yüzeye sahip hale getirilebilir.

MADDENİN HALLERİ:

Boşlukta yer kaplayan her şeye madde denir. Maddeler üç farklı halde bulunurlar. Katı, sıvı ve gaz hallerine sahiptirler. Bazı maddeler zamanla uçar gider, bazı maddeler akar üzerimize veya yere dökülür, bazı maddeler ise biz hareket ettirmezsek oldukları yerde kalırlar. Çevremizde gördüğümüz maddeleri katı, sıvı ve gaz olarak sınıflandıralım.

Katı maddeler:  Belirli bir şekli olan, konulduğu kabın şeklini almayan maddelere katı maddeler denir. Örneğin; kalem, kitap, gümüş, buz katı halde olan maddelerdir.

Sıvı maddeler: Belirli bir şekli olmayan bulundukları kabın şeklini alan maddelere sıvı maddeler denir. Örneğin; su, süt, benzin, zeytinyağı sıvı maddelere örnek olarak verilebilir.

Gaz maddeler: Belirli bir şekli olmayan gaz maddeler bulundukları ortamı tamamen doldurur ve yayılırlar. Örneğin; kapağı açık kalmış bir kolonya şişesinde bir süre sonra kolonyanın azaldığı görülür, bunun nedeni kolonyanın gaz madde olmasından kaynaklanır.

KONU ANLATIM VİDEO İZLE

İlkokul 3. sınıf Fen Bilimleri dersi, Maddeyi Tanıyalım ünitesi, Maddeyi Niteleyen Özellikler konu anlatımını bu sayfada bulabilir ve pdf olarak indirebilirsiniz.

MADDEYİ NİTELEYEN ÖZELLİKLER

BU KONUDA NELER ÖĞRENECEĞİZ?
→ Madde nedir?
→ Maddeyi niteleyen özellikler nelerdir?
→ Hangi maddeler vücudumuza zarar verebilir?

Çevremize baktığımızda farklı şekillerde ve renklerde pek çok varlık görürüz. Çevremizde gördüklerimizin hepsi maddedir. Maddeler belli bir yer kaplar ve kendilerine özgü özellikleri vardır.

Maddelerin özelliklerini duyu organlarımızla ayırt ederiz. Örneğin portakalın rengini gözümüzle, kokusunu burnumuzla, tadını dilimizle, yumuşaklığını derimizle algılarız. Beş duyu organımızla algılayabildiğimiz bu özellikler, maddeyi niteleyen özelliklerdir.

1. Sertlik – Yumuşaklık

Sert Maddeler

Çizilmesi ve kırılması zor olan katı maddelere sert madde denir. Taş, mermer, çelik ve çivi gibi maddeler serttir.

Metaller sert maddelerdir ve elle şekil vermek çok zordur. Bir maddenin şeklini kolaylıkla değiştiremiyorsak o madde sert maddedir. Sert maddeler kolaylıkla bükülemez, sıkılamaz, ezilemez ve çizilemez. Sağlam olması gereken eşyalar sert maddelerden yapılır.

Yumuşak Maddeler

Kolaylıkla şekli değiştirilebilen maddeler ise yumuşak maddelerdir. Pamuk, oyun hamuru ve kumaş gibi maddeler yumuşaktır. Bu maddelere az bir kuvvet uygulandığında çok çabuk şekli değişebilir. Bazı maddeler uygulanan kuvvet kaldırıldığında eski şekillerine döner. Bu durum maddenin özelliğiyle ilgilidir.

2. Esneklik

Şekli kolaylıkla değişebilen maddeler esnek maddelerdir. Lastik, sünger gibi birçok maddeyi eğebilir, bükebilir, uzatabilir veya sıkıştırabiliriz. Bu şekilde maddenin şeklini değiştirebiliriz. 

Esnek maddelereuygulanan kuvvet kaldırıldığında tekrar eski şekline döner.

Demir, taş, ağaç ve tahta gibi maddelerin şeklini elinizle sıkarak değiştiremezsiniz. Bu tür maddeler esnek değildir.

3. Kırılganlık

Cam, porselen gibi sert maddelerin esneklik özelliği yoktur. Herhangi bir etki sonucu kırılabilir. Böyle maddeler kırılgan maddelerdir.

Kırılgan maddelerin kırılganlık özellikleri aynı olmayabilir. Bazılarına az bir kuvvet uygulandığında çabucak kırılabilirken bazılarının kırılması için fazla kuvvet gerekir.

4. Pürüzlülük – Pürüzsüzlük

Pürüzlü Maddeler

Yüzeyleri düz olmayan dokunduğunuzda girintiler çıkıntılar hissettiren maddeler pürüzlü maddelerdir. Ceviz kabuğu, araba lastikleri, sünger, ağaç gövdesi pürüzlüdür.

Pürüzsüz Maddeler

Yüzeyleri düz olan, dokunduğunuzda kayma hissi veren maddeler pürüzsüz maddelerdir. Ayna, cam, kâğıt gibi maddelerin yüzeyleri pürüzsüzdür.

Maddelerin çok pürüzlü veya az pürüzlü oluşu kullanıldığı yerlere göre avantaj sağlar. Karlı ve buzlu havalarda arabalara kışlık lastik takılır. Kış aylarında altı kalın ve tabanı pürüzlü ayakkabılar tercih edilir. Bunların sebebi karlı ve buzlu yollarda kaymayı engellemektir.

Bazı durumlarda yüzeylerin daha az pürüzlü hâle getirilmesi gerekir. Zımpara; ahşap, metal, mermer, duvar gibi yüzeylerin pürüzlülüğünü azaltmak için kullanılır. Sıva işlemi duvarların yüzeylerinin  pürüzlülüğünü azaltmak için yapılır.

5. Renk

Gökkuşağındaki renkleri, boya kalemlerimizi, meyveleri renklerine bakarak ayırt  edebiliriz. Çevremizde aynı renklerde maddeler de vardır. Un, tuz, şeker beyaz renklidir ve renklerine göre ayıramayız. Bazen aynı meyve farklı renklerde olabilir. Örneğin farklı renkte elmalar vardır.

6. Koku

Pek çok maddenin kendine özgü kokusu vardır. Koklama duyumuzla maddeleri birbirinden ayırt edebiliriz. Nane, gül, vanilya, tarçın, soğan, sarımsak ve pek çok madde kokulu maddelerdir.

7. Tat

Çikolata tatlıdır, limon ekşidir, biber acıdır. Yemeklerin tuzunu tadına bakarak anlarız. Şeker, tuz gibi maddelerin ise renk ve şekilleri benzer olduğu halde tatları farklıdır.

Bazı Maddeler Vücudumuza Zara Verebilir

Maddeleri duyu organlarımızla ayırt edebileceğimizi öğrenmiştik. Ancak bazı maddeleri tatmak, dokunmak, bakmak veya koklamak sağlığımıza büyük zararlar verebilir.

• Temizlik malzemelerinin çoğunda zararlı maddeler vardır.
• Laboratuvarda bulunan maddeler yanıcı, yakıcı veya zehirli olabilir.
• Reçetesiz ilaç kullanmak sağlığımıza büyük zarar verir. Hatta hayati tehlikeye yol açabilir.
• Tüp gaz, doğalgaz, fabrika dumanları gibi gazları koklamak sağlığımıza ciddi zararlar verir. 
• Çok sıcak veya çok soğuk maddelere dokunmak derimize büyük zararlar verebilir.

Maddelerle Çalışırken Güvenlik Önlemleri Alınmalıdır

Laboratuvarda, sınıfta veya günlük hayatta kullandığımız bazı maddeler sağlığımız için tehlikelidir. Bu sebeple güvenlik önlemleri sadece sınıflar ve laboratuvarlar için geçerli değildir. Bu güvenlik önlemlerinin alınması günlük yaşamımızda da çok büyük önem taşır.

3. sınıf Maddeyi Niteleyen Özellikler konusunu pekiştirelim.

Bu doküman şimdiye kadar 83 kez indirilmiş. (Bugün:0 , Bu ay:0)

Teşekkür Edenler:İlk siz teşekkür etmek ister misiniz?