4 Derece Yanık Iyileşir Mi

Deri vücudumuzun en ağır organıdır. Vücudumuzu zırh gibi sararak mikroorganizmalar, ultraviyole ışık, mekanik hasar gibi dış etkilerden korur. Vucudun ısı düzenlemesini sağlar. Vücuddaki sıvı kaybını önler ve sıvı dengesinin sağlanması fonksiyonunu görür. Dehidratasyon denilen sıvı kaybından korur. Derinin yapısındaki sinirler sayesinde sıcaklığın, soğukluğun, basıncın, dokunma duyusunun, ağrının hissedilmesini sağlar. Çevre ile temas ve iletişim kurmamıza aracı olur. Hareket etmemizi sağlar. Vücut için çok önemli bir vitamin olan D vitaminini üretir. Toksik maddelerin ter ile atılmasını sağlar. Deri bir çok fonksiyon gören çok önemli bir organımızdır. 

Yanık nedir?

Yanık, derinin sıcak (alev, buhar), soğuk,  elektrik, radyasyon, sürtünme  veya  kimyasal  ajanlara  maruz  kalarak hasara uğramasıdır. Yanık, önemli bariyer olan derinin hasar görmesi sonucunda vücudun   ısı  ve  sıvı  dengesinin bozulmasına, enfeksiyonların oluşmasına neden olur. Yukarıda sayılan fonksiyonlarda bozulmalar vücud dengesinde ciddi bozulmalara neden olarak kolaylıkla hayatı tehdit edecek durumlar yaratabilir. 

Yanık dereceleri nelerdir?

Yanıklar deri tabakaların tutulum derinliğine göre derecelendirilir. Yanığın şiddeti yanığın derecesine ve vücuttaki yanık tutulum alanına göre değişmektedir. Bunun yanı sıra kişide var olan kronik hastalıklar yanığın şiddetini ve yanık sonucunda oluşacak durumları etkilemektedir.

• Birinci derece yanıklarda, sadece derinin en üst tabakası olan epidermis etkilenir. Bu yanıklar kızarıklık ve ağrı ile karakterizedir. Bu tip yanıklarda ödem ve su dolu kabarcık mevcut değildir. Basit güneş yanıkları bu yanıklara örnektir
• İkinci derece yanıklarda, üst deri ve orta deri (epidermis ve dermis) etkilenir. Deride ödem ve su dolu kabarcıklar mevcuttur. Bu tip yanıklar ağrılıdırlar. İkinci derece hafif yanıklar enfeksiyon kapmadıkları süre 10-14 gün içerisinde iyileşirler.
• Üçüncü derece yanıklar, derinin tüm katlarını tutan yanıklardır. Deri fonksiyon görmediği için mineral bozuklukları ve ileri derecede enfeksiyonlar görülebilir. Derinin hepsi yandığı için ağrıyı hissetmemizi sağlayan algılayıcılarda yanar bu nedenle bu tip yanıklar ağrılı değildir.
• Dördüncü derece yanıklarda, tüm deri ile beraber altındaki kas dokusu da yanmaktadır. Bu tip yanıklar genellikle siyah renklidir ve çok ağır yanıklardır. Genellikle ölümcüldür. 

Yanıklar nasıl değerlendirilir?

Yanıkların ciddi olup olmadığının değerlendirilmesi önemlidir. Eğer yanıklar:

• Derinse,
• Derinin kuru ve kösele görünümüne dönmesine neden olmuşsa,
• Yanma sonrasında siyahlaşma ya da beyazlaşma gibi renk değişiklikleri varsa,
• Çapı 8 santimetreden büyükse veya eller, ayaklar, yüz, kasık, kalça veya büyük bir eklemi kaplıyorsa, bu tip yanıklar ciddi yanık olarak değerlendirilir ve tedavi için yanık merkezi olan bir sağlık teşekkülüne başvurulmalıdır.

Yanıklarda ilk yardım

• İlk önce yanma işlemi durdurulmalıdır. Isı kaynağından uzaklaşılmalıdır, yanan kişi ısı kaynağından uzaklaştırılmalıdır. Elbiseler tutuşmuşsa sırasıyla; DUR, YAT ve YUVARLAN yöntemiyle kıyafetlerdeki alevler söndürülmelidir.
• Yanan giysiler çıkarılmalıdır. Yanık yerdeki yüzük, küpe gibi takılar çıkarılmalıdır. Eğer kıyafetler cilde yapışmışsa bölge soğutulmalıdır. Eğer cilt zarar görmeyecekse sağlam cildi korumak için yanık ve soğutulmuş kıyafet bölgeden uzaklaştırılmalıdır.
• Yanık veya haşlanmış bölge olabildiğince çabuk soğutulmalıdır. Yanık yeri en az 20 dakika veya ağrı rahatlayana kadar akan soğuk suyun altında tutun. Eğer soğuk su bulamıyorsanız soğuk süt ya da soğuk başka maddeler kullanabilirsiniz.
• Yanık yeteri kadar soğutulduğunda yanık yerini yanık yerin şişeceği ihtimalini de düşünerek streç film ile gevşek  bir şekilde sarın. Yanık yer ayak veya elinizdeyse temiz plastik bir torbayı yanık yerin kapatılması için kullanabilirsiniz. Yanık yerin üzerine buz, krem ​​veya jel uygulamayın. Yoğurt, diş macunu gibi ürünleri kesinlikle yanık üzerine sürmeyin. Bu tip uygulamalar yanıktaki hasarı ve enfeksiyon riskini artırmaktadır. Enfeksiyon riskini artıracağı için su dolu kabarcıkları patlatmayın.
• Yanık yeri kalp seviyesinin üzerinde tutun. Ağrınız için ağrı kesici alabilirsiniz.
• En kısa sürede en yakın sağlık merkezine başvurun.

12.08.2021

1.Yanık Nedir?

Yaralanma çeşitleri arasında yer alan yanık, elektrik, radyasyon, ısı, güneş ışını, , kimyasal çeşitleri, sürtünme ve benzer sebeplere maruz kalan deri yüzeyi ve et bölümünde meydana gelen yumuşak doku yaralanmasıdır.
Genç nesilden daha fazla olarak orta yaş kesiminde ateş kullanırken ortaya çıkan alev ve kullanılan sigara, yanık yaralanmalarının başta gelen sebeplerindendir.

Yanık için en riskli kesim gençler ve yetişkinlerden farklı olarak yaş almış ihtiyarlar ile bebeklerdir. Çay dökülmesi nedeniyle oluşan çay yanığı, ısı etkisi ile sıvıların ve bazı katıların dönüşmesi ile oluşan buhar yanığı, kızgın yağ yanığı, kaynar su yanığı, buz yanığı, güneş yanığı, soğuk yanığı en çok bilinen ve yüksek oranda karşılaşılan yanıklardandır.

Bölge olarak az bir alanı kapsayan ve derine inmeyen yüzey ile ilgili yanıklarda gündelik hayatınıza devam edebilmeniz için evinizde kişisel müdahale imkanları bulunmaktadır. Vücudun ısı ve sıvı dengesinin zarar görmesine, enfeksiyon hastalıklarına sebep ciddi bir kalkan olan cilt derisinin yanık sonucunda yaralanmasıdır. Yanık nedeniyle fonksiyonlarda meydana gelen dengesizlikler vücudumuzun dengesinde de hatırı sayılır bozulmalara yol açarak yaşamsal aktivitelerimizi engelleyecek duruma gelebilir. Bu hususlar göz önüne alınarak, yanık büyük bir alanda etkili olmuşsa veya yanık cilt dokusunun derinlerini etkiliyorsa, acil olarak bir sağlık kurumuna başvurmanız ve uzman bir hekime muayene olmanız gerekir

2.Yanık tedavisi nasıl yapılır? Yanığa(Çay Yanığına, El Yanığına, Sıcak Su, Buhar, Dil Yanığına Ne İyi Gelir) Ne iyi gelir? Yanık nasıl geçer?

Türlere ayrılan yanık yaralanmalarına göre yanık tedavisi farklılık arz eder. Yanık, tek bir sebeple yani yalnızca yüksek derecedeki ısıdan etkilenme sonucunda meydana gelmez. Bu nedenle yanık tedavisi yönteminin farklılık gösterme nedenleri kimyasal madde, ısı, yüksek ışık teması ( güneş ya da solaryum gibi), radyasyon ve elektrik akımına maruz kalma olarak sayılabilir.
Sıkça rastladığımız yanık olaylarında cevabı en çok merak edilen sorulardan birisi “yaniga ne iyi geliyor?” sorusudur.
Başlangıç kuralı olarak yanık tedavisi sürecinde yanan kişi veya kişiler yanık olayının sebebi olan yanıcı ve yakıcı unsurlardan uzağa taşınarak, hayati işlevlerinin denetimi yapılmalıdır.
Yanık tedavisi gerçekte yanığa maruz kalındığı ilk anda başlar. Yanan kişiye yapılan ilk tedavi müdahalesi soğutulma işlemi olup bu işlem genelde bilindiği üzere yanmış olan yüzeyin üzerine temiz su uygulanmasıdır. Bu işlemin asıl amacı yanmış olana yüzeyin ve bölgenin ısısının seri bir şekilde normal vücut sıcaklığı seviyelerine indirilmesidir. Yanık tedavisinde, yanıkların tehlikeli olup olmadığının değerlendirilmesi yapıldıktan sonra eğer yanık:

- Derin bir yaralanma özelliği gösteriyorsa,
- Yanmış olan deri kuru ve kösele görünümüne bürünmüşse
- Yanık bölgesinde yanma sonrasında siyahlaşma ya da beyazlaşma gibi renk farklılıkları olmuşsa,
- Yanık yarasının çapı 8 cm’den büyükse veya kasık, kalça, eller, yüz, ayaklar veya büyük bir eklemi içine alıyorsa,

3.Yanığa ne iyi gelir? Yanık nasıl geçer?

Yanık yaralanmalarına maruz kalan insanlarda en çok merak edilen ve kafalarını yoran sorular “Yanık acısına ne iyi gelir?” ve “Yanığa ne sürülür?” benzeri sorulardır. Yanık derece çeşitlerinden olan hem birinci derece yanık hem ikinci derece yanık, kapladıkları alan ölçüleri esas alındığında ortalama 6 -7 cm’den az olursa ev ortamında iyileştirilebilirler. Evde yapılabilecek tedavi müdahaleleri genel olarak aşağıda saydığımız gibi olup bu müdahaleler yanığa maruz kalan bölgenin mikroptan etkilenmesini önleyecek ve yanık sonucunda oluşabilecek acıya engel olabilecektir .

1. Soğuk su (buz olmaması gerekir)

Az bir alanı kapsayan yanık yaralanması ile karşılaştığınızda başta yapılacak olan, yanmış vücut kısmına 20 dakikaya yakın olacak şekilde bolca az soğuk su uygulamaktır. Sonrasından yanık alanı suda kolay eriyen sabun kullanarak yıkayabilirsiniz.

2. Rahatlatıcı ve serin kompresler

Yanık bölgesinin üzerine yerleştirilen hafif bir soğukluk veren, rahatlatıcı bir katlı bez veya ıslatılmış steril bez, ağrıyı ve şişmeyi hafifletmeyi sağlayabilir. Serin katlı bez uygulaması süre olarak 5-15 dakikalık fasılalarla olabilir. Yanıkları tahriş etmek istemiyorsak çok fazla soğuk kompresler uygulamamamız gerekir.

3. Antibiyotik etkili ilaçlar ve merhemler

Yanık bölgesinde oluşabilecek enfeksiyonları önlemek için yardımcı olarak antibiyotikli etkili ilaçlar ve yanık kremi kullanılabilir. Aynı zamanda yanık olan bölgeye steril gazlı bezler ile örtebilir, pansuman yapabilirsiniz.

4. Aloevera

Aloevera’nın literatürde kullanılan ve bilinin ismi çoğunlukla “yanık bitkisi” dir. Bilimsel incelemeler, aloe veranın birinci derece yanık ve ikinci derece yanık yaralanmalarının tedavisinde etkin bir madde olduğuna dair kanıtlar içermektedir. Aloe vera intihabi reaksiyonu, şişlik ve ödemi önleyici özelliğe sahiptir. Dolaşımı teşvik eder ve bakterilerin büyümesinin önünü keser. Yanık bitkisi olan aloevera yaprağından çıkarılan alınan saf jel direk olarak yanık bölgesine sürülebilir. Kozmetik malzemeleri satan işyerlerinde aloe vera ürünlerine ulaşabilirsiniz. Bu ürün ne kadar çok aloe vera içerirse etkisi de o kadar fazla olur. Renklendirici, parfüm ve ek madde içeren aloe vera ürünleri tercih edilmemelidir.

5. Bal

Geçmiş zamanlardan itibaren yara ve yanık iyileştirmesinde kullanılan ve intihabi reaksiyonu, şişlik ve ödemi önleyici özelliğe sahip olan bal aynı zamanda doğal bakteri karşıtı ve mantar önleyici bir antifungaldır. Ev ortamında iyileştirmeye yardımcı olması açısından yanik kremi (merhemi) türünde bir ilaç bulamadıysanız etkilenen bölgeye ince bir katman halinde saf bal tedavisi uygulayabilirsiniz.

6. Güneşe ışınlarına maruz kalımı azaltmak

Yanık sonrası bakımında yanan bölgeyi güneş ışığından uzak tutarak ihtimam gösterilmesi çok önemlidir. Ne yazık ki, yanık tedavisi uygulamasına geçildiğinde önemsenmeyen veya birşey olmaz denilerek atlanan bir yöntem, vücudumuzun yanık kısımlarının normalinden geç iyileşmesine ya da iyileşme aşamasından istenilmeyen bir şekilde yanık izi oluşmasına sebebiyet verebilir. Ev dışına çıkmamız gerektiğinde havadar, ince ve hafif bir örtü ile yanık kısım için iyi bir önlem olacaktır.

7. Bandaj uygulamak

Genellikle el yanığı evlerimizde sık sık kullanmak zorunda kaldığımız ocak, fırın ve ütü gibi ev aletleri nedeniyle olmaktadır. Bizde karılaştığımız bu olay neticesinde “el yanıklarına ne iyi gelir?” sorusunun cevabını çok merak ederiz. El bölgemizde olan yanıklarda elimize tahribat oluşturacak, ince olmayan bir (yünlü) eldiven takmaktansa bandaj yapmak daha iyidir.

8. Yanık olan yüzeydeki kabarcıklara dokunmamak

Yanık (su toplayan yanık) oluştuktan birkaç saat geçince deride içi su dolu kabarcıklar gözlemleyebilirsiniz. Blisterlere (içi su dolu kabarcık) kesinlikle dokunmayın ve onları patlatmayın. Bir Yanık bölgedeki su dolu kabarcıkları patlatmak enfeksiyon riski doğurur.
Yanık bölgede meydana gelen blisterler sizde endişe doğurmuşsa kısa sürede doktorunuzla iletişme geçin.

4.Yanık Çeşitleri ve Nedenleri Nelerdir?

Ev yaralanmalarının en tipik örnekleri olan ve evde yemek pişirirken, çay demlerken, su kaynatırken, ütü kullanırken çay yanığı, yağ yanığı, sıcak su yanığı gibi nedenlerle elimizde, kolumuzda, vücudumuzun diğer bölgelerine oluşan yaralanmalardır. Isı gibi dış etkenlerden kaynaklanan bir faktör nedeniyle yanan kısımdaki deri katmanları önemli bir şekilde zarar görür. Deri katmanın da oluşan bu hasarın sebebi kimyasal maddeler veya radyasyonda olabilir.

Ateş ve demir benzeri kuru ısı sebebiyle meydana gelen yanık, buhar yanığı, bir kapalı alan yanık çeşidi olan haşlanma, kaynar su yanığı çok sık karşılaşılan yanıklardır. Haşlanma türü yanıkla, çocuklarda ve 60-65 yaşını aşmış yaşlılarda sık karşılaşılırken, güneş ışını sebebiyle oluşan yanıklar, kibrit, çakmak yanıkları gençlerde daha sık görülür. Kaç çeşit yanık vardır? sorusunun cevabı olarak diğer yanık çeşitleri şu şekildedir:

• Sürtünme Yanıkları Vücut yüzeyindeki derinize katı ve yumuşak olmayan bir cismin kuvvetli bir şekilde temas etmesi sonucu olur. Yaralanmanın kaynağı derinin aşınması veya ısı sebebiyledir. Örnek olarak bisiklet kazaları verilebilir.

• Soğuk Yanıkları: Donma olarak da bilinen soğuk yanıkları, soğuğa uzun süre maruz kalma sonucunda oluşur. Buz uygulamaları da bazen soğuk (buz) yanığına sebep olabilir. Soğuk havanın aşırı şiddetli olduğu durumlarda vücudun bu soğuktan etkilenmesi ile daha sıklıkla el ve ayak bölgemizde soğuk yanıkları oluşabilir. Vücudumuzun uzun bir müddet aşırı soğuğun etkisinde kaldığı durumlarda damarlar daralar büzüşür. Bu durumda ihtiyacımız olan kan sadece yaşamsal önemdeki organlarımıza ulaşır. Bu sebeple hedef haline gelen el ve ayaklar donma riski ile karşılaşır. Vücudumuzdaki hücrelin içinde bulunan su, derinin uzun bir müddet aşırı soğuktan etkilenmesi üzerine donar ve kristalleşir. Aşırı soğuk insan vücudundaki organlarda ampute ve kangrene sebep olabilir.

• Termal Yanıklar: Sıcak bir maddeye cildin maruziyeti sonucunda oluşur. Aşırı sıcak cisimler, alev ve kaynamış sıvılar bu tür yanıkların nedenleri arasındadır.

• Radyasyon Yanıkları: X ışını veya kanser tedavileri kapsamında alınan radyoterapi ışınları bu yanıklara sebep olabilir. Ağır bir tedavisi olan kanser hastalığı tedavisinde doğrudan radyasyonla karşı karşıya gelenlerde meydana gelir. Işın ve radyoterapi tedavisi sırasında hastanın belirli bölgelerinde yanıklar oluşabilir. Bu tür yanıklarda hekime başvurulmalıdır. İlk müdahale hekim tarafından yapılır. Yanıkların tedavisi yanığın şekline, etken maddelerine, yanan kişinin yanmadan ne kadar süre etkilendiğine, yanığın ciddiyetine göre farklılık gösterir.

• Kimyasal Yanıklar: Alkali, kuvvetli asitler, fosfor etkenli maddeler nedeniyle ortaya çıkan yanık şeklidir.

• Elektrik Yanıkları: Bir elektrik akımına temas halinde bu yanıklar meydana gelebilir. Elektrik yanığı, kişinin yüksek voltajda elektriğe maruz kalması sonucu gelişir. Elektrik akımına temas etme neticesinde oluşan yanıklar insanlarda endişe verici ve telafisi imkansız yaralanmalara hasarlara veya ölüm vakalarına sebep olabilir.

• Kaynar Su Yanıkları Kaynayan su ya da içeceklerin vücuda dökülmesi sonucu oluşan yanık türüdür. Bu tür yanıklarda, yanan bölge musluktan akan suyun altında 15 dakika kadar bekletilir. Kaynayan suyun sıcaklığı, deriyle temas süresi ve alanına göre üçüncü derece yanığa neden olabilir.

5. Yanık dereceleri nelerdir? Yanık Derecelendirmesi Nasıl yapılır? Yanık Derece Tedavileri Nelerdir?

Yanık derecelendirmesi, yanık ciddiyetini gösterir ve bunu ortaya çıkaran bir gruplandırmadır. Yanığın derecesi birçok sebebe göre değişebilmektedir. Kişinin yanık olayından etkilendiği zaman ve yanığı oluşturan ısının yüksekliği bunda etkilidir. Yanık derecesi ne kadar yüksekse yanık o kadar şiddetlidir. Yanığın hangi derece olduğu, derideki tutulum alanı yanığın şiddetini değiştirmektedir. Yaradaki derinlik, yaygınlık, bölge, enfeksiyon riski, yaş, solunum yoluyla görülen zarar, hastalık hikayesi yanığın ciddiyetinin tespitinde önemli olan unsurlardır.

Yanık dereceleri aşağıdaki gibi sınıflandırılır:

1. (birinci) derece yanık: Birinci derece küçük yanık tipi, tek başına derinin dış katmanına (epidermis) zarar verir. Birinci derece yanıklar kendi kendine tedavi olabilir ve bu durum umumi olarak yaklaşık 48 saat içerisinde gerçekleşir. Birinci derece yanık durumunda cilt umumiyetle hafif şekilde kızarır ve su toplanması şeklinde şişlik oluşur devamında ağrıda olabilir. Örnek olması açısından hafif güneş yanıkları verilebilir.

1. (birinci) derece Yanık Tedavisi: Bu tip yanıklarda yanan bölgeye buzlu olmayan soğuk su ile uygulama yapılır. Yanan vücut kısmının yaklaşık 10 dakika kadar çeşme suyuna tutulması kafidir. Jel sürülmesi ve losyon uygulanması vücudumuzun yanan kısmı için uygun olmaz. Yanık yerin ağrısı geçmediğinde gerek duyulursa hekime danışılmalı yanan bölge için yanık merhemleri kullanılmalıdır.

2. (ikinci) derece yanık: Epidermis ve dermis (ikinci deri tabakası) etkilenir. İkinci derece yanık şişmeye neden olabilir. Beyaz, kırmızı yada ciltte lekeli bir görüntüyü oluşturabilir. Ağrının şiddeti fazladır. Yanık nedeniyle su kabarcıkları ortaya çıkabilir. Derin yanık olayında yara ve yanık izi olması ihtimalide vardır. Bu tür yanıklarda cildin ve oluşan yaranın kendiliğinden çok uzun zaman alır. Kızgın yağ yanığı, sıcak su ikinci derece yanık vakası örnekleridir. Ciltte içi su dolu kabarcıklar (bül) meydana gelir ve bu ağrıya sebep olabilir. Süreç boyunca su dolu kabarcıkların yok olması ile deri kendini yenileyerek yanık olan bölge tedavi edilmiş olur. “Yanık tedavisi ne kadar sürer?” diye soracak olursak; Enfeksiyon hastalığı bulaşmamış ikinci derece basit yanık yaralanmalarının tedavi süreci 10-14 gün sürmektedir.

2. (ikinci) derece yanık tedavisi: Yanık vakasına ilk müdahaleyi yapıyorsak eğer 10 dakika boyunca buzlu olmayan soğuk su uygulamamız gereklidir. Evde yapılabilecek tedaviler 2. derece yanık vakaları içinde yararlı olabilir. Yanmış olan bölgenin kapsadığı alan 6-7 cm’in üzerindeyse hekim ile iletişime geçilmesi sağlığımız açısından zorunludur. Yanık nedeniyle ortaya çıkan ağrıyı engellemek ve yanık bölgeyi nemlendirerek tedavi sürecini hızlandırmaya faydalı olacak merhemler hekime danışmak kaydı ile kullanılabilir. Yanık bölgesinde şişkinliğe engel olmak ve ödemi engellemek için ev ortamımızda da temiz bir kumaşla hijyen şartlarına uyarak yine yanık kısım üzerine soğuya yakın bir su ile ıslatılmış şekilde kompres yapılabilir. Esas olarak 2. derece yanık yaralanmalarının tedavisi yanık uzmanı bir hekim tarafından yapılmalıdır. Bu tip yanıkların takip yöntemi kapalı pansuman yapılması şeklindedir.

3. (üçüncü) derece yanık: Bu tip yanıklarda yanığın hasarı deriyi aşar ve derimizin yada cildimizin alt katmanındaki yağ tabakasına kadar gelir. Yanık yaralanmasına maruz kalmış kişinin derisinin haricinde damar, sinir ve kas sistemleri de hasarlanır. Üçüncü derece yanıkla karşılaşan ve sinirleri hasar gören kişi acı ve ağrı duyumsamadığı için enfeksiyon kapma ve diğer sağlık sorunlarına karşı risk altındadır. Üçüncü derece yanık vakasında tamamı etkilenmiş olan derinin yüzeyi siyah renge yaklaşır ve kösele görüntüsüne bürünür. Bu tür yanıklar uzun süre geçirilmeden tıbbi müdahaleye tabi tutulmalıdır. Derinin yenilenmesini deri ekleri sağlar. Yanık olayı nedeniyle deri ekleri yok olur. 3. derece yanıklarda deriyi yenileyecek deri ekleri kalmamıştır. Yanık nedeniyle oluşan yarada iyi bir iyileşme için deri nakilleri yöntemi kullanılmaktadır. Büyük bir alanı kapsayan yanık yaralanmalarında yararının tedavi süreci çok uzun süre devam eder. Bu süreçte enfeksiyon oluşma tehlikesi vardır. Bu durum hayati tehlike oluşturabilir. Daha küçük alanlı yanık yaralarında pansuman kullanılır ve iyileşme iz kalsa da sağlanır. Yanık bölgelerindeki deriler için yapılan deri nakli işlemi tedavi sürecini hızlandırıp işlev kaybının önüne geçer. Ve bu sayede yaralı bölge yanık izi çok az olur.

3. (üçüncü) derece yanık tedavisi: Üçüncü derece yanıklarda ev ortamında yapılabilecek başlangıçtaki soğutma müdahalesinin sonrasında yanığın mikroplardan korunması önemlidir. Bu uygulamanın ardından mutlaka hekim muayenesi gereklidir. Kapalı pansuman yöntemi ile tedavisi gereken 3. derece yanıkların yanık uzmanı tarafından kontrolü sağlanmalıdır.

4. (dördüncü) derece yanık: Sinir, kas, tendon, kemik, deri alt katmanındaki doku ve deri bu tür yanıklar sonucunda hasarlanır. Tedavi için acil olarak bir uzmana başvurulması gerekir. Dördüncü derece yanıklarda kas dokusu da zarar görür. Ağır hasarlı olarak yanan deri yüzeyindeki renk siyaha dönmüştür. Bu renk mumsu beyaz dahi olabilir. Deri kömür gibi olmuştur. Damarlar görünebilir hale gelmiştir. Hissizlik oluşmuştur. Genelde ağrı olmaz fakat ağrı şikayeti de rastlanılan şikayetlerdendir. Ağrı şikayetinin asıl sebebi yanık bölgenin çevresindeki 2. Derece yanık alanıdır.

4. (dördüncü) derece yanık tedavisi: Yanık tedavisi için cerrahi tedavi metodlarına gereksinim duyulur. İyileşme süreci çok zaman alır. Yanık nedeniyle geçmeyen izler ve fonksiyon bozuklukları kalıcı olabilir.

6.Yanmalara karşı alınması gereken önlemler nelerdir?Yanık Çeşitleri ve Nedenleri Nelerdir?

• Etkilediği alan geniş olan ve derinin alt katmanına kadar inen yanık yaralanmaları ve elektrik çarpması sonucu oluşan elektrik yanığı vakalarında mutlaka hastanede hekim kontrolünde tedavi gerçekleştirilmelidir.
• Yanık olan alan, vakanın ardından steril ve soğuğa yakın derecedeki suyla, mümkünse çeşmeden akan su ile temas ettirilmelidir.
• Yanık olan bölgeye kesin olarak diş macunu, pudra, zeytin yağı, kolonya benzeri ürünler yapılmamalıdır.
• Yanan vücut bölümünde içi su dolu kabarcıklar varsa bunların üzerine dokunmamalı ve patlaması engellenmelidir.
• Sıkça karşılaştığımız el yanığı ve parmak yanığı vakalarında yanan kısımlarda şişlik meydana gelebileceğinden el ve parmağımızdaki tüm takılar çıkarılmalıdır.
• Enfeksiyon riski çok fazla olan yanık bölgesi mutlaka korunmalıdır. Bu husus asla unutulmamalıdır. Steril bir sargı beziyle yanık bölgesinin üzeri özellikle pamuk kullanmamaya dikkat ederek tamamen kapatılmalıdır.
• Yanık kısım üzerine aşırı sıkı bandaj uygulayarak bu bölgenin sürtünme ve basınç yoluyla tahriş olmasının önüne geçilmelidir.
• Yanık olan bölgenin tedavisi için gerekli olan pansuman için hastane, klinik ve sağlık ocağı gibi kuruluşlara başvurulmalıdır.

7. Güneş yanığı nedir? Güneş (Deniz) yanığına ne iyi gelir?

Güneş ışınlarının zararlı olduğu anlar ve maruz kalınan süre dikkate alınmadan denizde veya kenarında vakit geçirilirken, güneş yanığı ile karşılaşabiliriz. Yaz aylarında sürekli başımıza gelen bu vaka nedeniyle, “Deniz yanığına ne iyi gelir?” veya “Güneş ışınlarının sebep olduğu yanığa ne iyi gelir?” sorusunun cevabı merak edilen bir husustur. Vücudumuzu etkileyen güneş yanığının tedavisi, başka yanık çeşitlerinin tedavisi ile benzerlik gösterir. Güneş yanığına maruz kalan alanı güneşten uzak tuttuğumuzda ve yanık olan cilde serin su, antibakteriyel yanık kremi (merhem) ya da aleo vera uyguladığımızda, yanık tedavisi sürecide kısa olacaktır. Güneş yanığı tedavisinde iyileşme süreci boyuncunca sıvı kullanımı artırılmalıdır.

Güneş yanığı olması için güneş ışınlarına maruz kalma süresi çok önemli değildir. Çok az bir sürede dahi güneşte kalınsa deri yüzeyinde yanık oluşabilir. Yanan deride kızarıklıklar olur, ısı değeri yükselir, yanma hissi ve ağrı meydan gelir. Bu belirtiler ortaya çıktığında ılık bir suyla serin bir şekilde duş alındığında cilt rahatlayacaktır. Yanık için aloe vera içerikli yanık kremi de mevcuttur. Doktorunuzun tavsiyesi ile ağrı ve batma şikayetlerinize karşı olarak ağrı kesiciler de alınabilir. Yanık daha şiddetli ise deride içi su dolu kabarcıklarda görülebilir. Hatta gece yanığı da denilen zonayı ortaya çıkaran en önemli etmenler biri de bağışıklık sistemini zayıflatan güneş yanıklarıdır. Bu gibi durumlarda bir uzman hekime başvurmak gerekebilir.

8. Yanıklarda uzak durulması gereken uygulamalar nelerdir?

Yanığa iyi geldiği düşünülen fakat tedavi etmek bir kenara yanığın durumunu daha da kötüleştirebilecek ürünlerden uzak durmalısınız. Yanık tedavisi için asla uygun görülmeyen ürünler şunlardır:

• Tereyağı
• Yağlar(zeytinyağı dahil)
• Yumurta Akı ve sarısı
• Buz
• Diş macunu
• Yoğurt

9. Yanık nedeniyle ne zaman doktora başvurulmalıdır?

• Yüz, ayaklar, eller, kalçalar, kasık, vücudun geniş bir alanını kaplayan yanıklarda,
• Yanan bölgede derine etkili olmuş yanıklarda,
• Cildin renginde bozulma olmuş ve deri rengi kösele rengine bürünmüşse,
• Yanan cildin yüzeyi kömür gibi olmuşsa ve yine yanan bölgede kahverengi, beyaz veya siyah leke oluşmuşsa,
• Elektrik kaynaklı ve etken maddesi kimyasal olan bir yanık meydana gelmişse,
• Nefes alıp vermede sıkıntı varsa veya nefes yolunda yanık oluşmuşsa, acilen tıbbi yardıma başvurulmalı ve acil yardım gelemeden önce yapılması gereken ilk yardım tedavileri uygulanmalıdır.

Ev ortamında yapılmış olan tedavinizden sonra aşağıdaki durumlarla karşılaşılırsa bir hekime başvurunuz:

• Yanık nedeniyle oluşan yaradan sızıntı, yaralı bölgede şiddetlenen ağrı, şişlik ve kızarma şeklindeki enfeksiyon emareleri,
• Yanığın meydana geldiği alan büyükse veya yanık bölgesi iki haftalık bir süreçte iyileşme eğilimi göstermiyorsa,
• Açıklaması olmayan ve yeni ortaya çıkmış belirtiler,
• Yanık bölgesinde meydana gelen önemli ve ciddi yara yanık izi oluşumu.

10. Yanıklarda ilk yardım:

Isı ile oluşan yanıklarda ilkyardım işlemleri nelerdir?

Soğuk yanığı vakasında ilk yardım işlemleri nelerdir?

Kimyasal yanıklarda ilkyardım nasıl olmalıdır?

Elektrik yanığı vakarlından ilkyardım nasıl olmalıdır?

Yanık tedavisi hakkında ayrıntılı bilgi almak için ile Plastik, Rekonstruktif ve Estetik Cerrahı Op.Dr. Onur OĞAN iletişime geçiniz.

Yanık ülkemizin önemli sağlık sorunlarından biridir. Çocukluk yaş grubunda kazalara bağlı en önemli ölüm nedenlerinden biri yanıklardır. Ülkemizde her yıl 6500-7.000 çocuk yanık nedeniyle doktora başvurmaktadır. Çocuk yanıklarının yarısı vücut yüzeyinin %10’undan daha azdır.

Çocuklarda Yanık ve Tedavisi

Çocuk yanıklarının % 4-5'i yanık merkezine yatırılarak tedavi edilmelidir. Tüm yanıklardan sonra %3-4 oranında ölüm görülür. Yanık yüzdesi arttıkça ölüm oranı da artar.

Ailede yanıkla ilgili bilinçlenme arttıkça yanık görülme oranı azalır. Anne baba eğitimi ve koruyucu sağlık hizmetleri ile yanıklar önemli ölçüde azaltılabilir.

Çocuklarda Yanık Nedenleri?

En sık neden sıcak su dökülmesine bağlı yanıklardır. Bunu takiben ütüye ve sobaya temas ile alev ve elektrik yanıkları da görülür. Kimyasal maddelerin dökülmesine bağlı ve yıldırım düşmesine bağlı yanıklar da çocuklarda görülebilen diğer yanık nedenleridir.

Çocuklarda yanıklar genellikle kazalara bağlı olarak meydana gelse de çocuk istismarı mutlaka akılda tutulmalıdır. Çocuk yanıklarının % 15'inde anne ve baba ihmali veya istismar olduğunu bildirilmiştir.

Yanıklarda Hasarı Belirleyen Durumlar Nelerdir?

Yanık da yanan kısmın genişliği ve derinliği doku hasarını belirler. Isının derecesi, temas süresi, derinin kalınlığı ve yanık yapan nedenin ne olduğu çok önemlidir. Sıcak sıvı yanıkları daha yüzeyel iken alev ve elektrik yanıkları daha derin olur. Yanık miktarının belirlenmesi için yanık yüzeyinin ve derinliğinin bilinmesi gerekir.

Yanık Derinliği Nedir ve Nasıl Belirlenir?

Yanık derinliği yanığın deri yüzeyinden ne kadar derine ulaştığını gösterir. Yanık derinliğine göre üç gruba ayrılır.

• Birinci derece (yüzeyel) yanıklar: Sadece derinin epidermis denen yüzeyel kısmı yanmıştır. Güneş yanıkları veya düşük sıcaklıktaki ısı yanıkları böyledir. Yanığa bağlı deride renk değişiklikleri ve ağrı olur. Bir iz bırakmadan 7-10 gün içinde kendiliğinden iyileşir.

İkinci Derece Yanıklar

• İkinci derece yüzeyel yanıklar: Epidermis ve derinin ikinci tabakası olan dermisin yüzeyel (papiller) kısmı yanmıştır. Yanık yeri su toplamıştır (bül), kızarık renkte ve ödemelidir.
• İkinci derece derin yanıklar: Derinin epidermis ve dermis adlı iki tabakasının tamamı yanmıştır. Yanık yeri sulu ve ödemelidir.
• Üçüncü derece yanıklar: Derinin tamamı ve altındaki yağ dokusu yanmıştır. His duyusu tamamen kaybolmuştur. Bazı durumlarda fasiya, kas dokusu ve kemik dokusuda yanmış olabilir.

Resim 1: Yanığın derinliğine göre derecelendirilmesi.

Resim 2: İkinci derece yüzeyel ve derin yanıkların görünümü (derin yanıkta oluşmuş kahverenkli eskar dokusuna dikkat ediniz).

Yanık Yüzeyinin Belirlenmesi

Yanık yüzeyi adelosan çağında ve erişkinlerde dokuzlar kuralına göre belirlenir. Her iki kol ve baş %9, bacaklar ile ön ve arka gövde %18,Perine ve genital bölgesi de %1 olarak değerlendirilir. Çocuklarda 9’lar kuralı yanığı tam olarak yansıtmaz, bu oranlar yaşa göre değişim göstermektedir.

Resim 3: Çocuklardaki uygulanan vücut yanık yüzdeleri yaşa göre değişim gösterir.

Majör (Büyük) Yanık Nedir?

• On yaşın altında %10'dan fazla 2° yanıklar.
• On yaşın üstünde %20’ den fazla 2° yanıklar
• %5'ten fazla 3° yanıklar
• Yüzde, ellerde, ayaklarda, genital ve perineal bölgelerde ve eklemlerin üzerindeki yanıklar
• Kimyasal yanıklar
• Önemli elektrik yanıkları ile yıldırım yanıkları
• İnhalasyon (sıcak havanın solumasıyla solunum yollarında olan yanıklar) yanıkları

Majör yanıklar yanık merkezleri bulunan hastanelere veya yanıkla ilgili doktorlara gitmelidirler ve çoğunlukla yatırılarak tedavi edilmeleri gerekir.

Yanığın Vücutta Meydana Getirdiği Değişiklikler Nelerdir?

Yanık vücutta lokal ve sistemik değişikliklere yol açar.

Lokal değişiklikler: En fazla yanan doku tamamen nekroz olur. Buradaki hücreler ve dokular ölürler. Bu bölgeye “koagülasyon bölgesi” denir. Burada geriye dönüş yoktur ve maalesef iyileşme olmaz. Bu bölgenin etrafında “staz bölgesi” denen bir kısım vardır. Bu bölgede hücrelerin çoğu canlıdır. Fakat kan dolaşımı bozulmuştur. Uygun tedavi ile hücrelerin çoğu iyileşebilir. En dışta “hiperemi bölgesi” bulunur. Burada damarlarda genişleme ve ödem vardır. Sepsis ya da kan dolaşımında bozulma olmadıkça burası tamamen iyileşir.

Resim 4: Yanık bölgesinde meydana gelen lokal değişiklikler

Sistemik etkiler: Yanığın lokal etkileri yanında tüm vücudu ilgilendiren özellikle kalp akciğer böbrek, mide ve bağırsak sistemini etkileyen sistemik etkileri bulunur. Bu uzak etkiler yanıktan sonra enfeksiyon gelişirse daha da kötüleşir. Bu yüzden yanık yaralarında enfeksiyona engellenmelidir.

çocuklarda yanık ve tedavisi, izmir, çocuk cerrahisi uzmanı, en iyi cerrah, çocuklarda yanık ve tedavisi, yenidoğan sünneti, çocuk cerrahisi, yenidoğan cerrahisi, çocuklarda yanık ve tedavisi, yenidoğan cerrahı, en iyi hekim, çocuk cerrahı, çocuklarda yanık ve tedavisi, yenidoğan cerrahı

Yanık da İlk Yapılacak İşlemler Nelerdir?

Yanığın türüne ve etkene göre farklılıklar gösterir. Fakat genel olarak yanığa sebep olan etkenden çocuk uzaklaştırılır. Daha sonra hızlı bir şekilde hayatı tehdit eden acil bir durum var mı o araştırılır. Hava yolu ve dolaşımla ilgili hayatı tehdit eden bir durum varsa öncelikle bunlar düzeltilmelidir. Yanan kıyafetler ve metal takılar çıkarılır. Acilen yanık yeri soğutulur. Yanık bölgesine oda sıcaklığında su dökülür. Büyük yanıklarda ısı kaybı önlenmelidir. Sık soluma, gürültülü soluma gibi problemler varsa hastaya %100 oksijen verilmelidir. Damar yolu açılmalı ve uygun sıvı tedavisine başlanmalıdır. Ağrı kesici verilerek mümkün olan en kısa zamanda bir yanık merkezine ulaştırılmalıdır.

Kimyasal yanıklarda yanığı yapan kimyasal ajan çocuktan uzaklaştırılır. Bol suyla yanık yeri yıkanır ve kimyasal maddenin etraf dokulara bulaşması engellenir. Kimyasal maddeyi nötralize edecek kimyasal bir ajan kullanılmaz. Çünkü bu reaksiyon esnasında ısı açığa çıkar ve yanığı artırır.

Çocuklarda Yanık ve Tedavisi

Minör (Küçük) Yanaklar

Yanık vücut yüzeyinin % 10-20'sinden az, yanıcı madde ile temas çok az olmuşsa ve yanıcı madde kimyasal bir ajan değilse bunlara minör yanıklar denir.

Yanık Bölgesindeki Su Toplamaları (BÜL) Patlatılmalı mıdır?

Küçük büller kendiliğinden patlamamışlarsa, ve özellikle avuç içindeyse patlatılmazlar. Bülün üzerindeki deri tabakası çevre şartlarına ve enfeksiyona karşı bariyer oluşturur. Patlamamış büllere her gün pansuman etmeye de gerek yoktur. Bül içindeki su yaklaşık bir hafta içinde kendiliğinden emilir. Bu arada yanık yerinde epitelizasyon (yara iyileşmesi) da başlar. Büyük bülleri açıp üzerindeki ölü dokuyu temizlemek gerekir.

Yanık Tedavisi

• Güneş yanığı gibi birinci derece yüzeysel yanıklar en fazla 10 gün içinde kendi kendini iyileşirler. Burada amaç bu süreci ağrısız, acısız ve konforlu tamamlamaktır. Bunun için yanıktan hemen sonra yanık bölgesi musluk suyu ile soğutulur. Daha sonra krem veya merhem sürülmesi yeterli olur. Yarayı kapatmaya gerek yoktur. Bu ilaçlar derinin kuruması ve gerilmesi nedeniyle olan acı ve ağrı hissini azaltırlar. Ağrıyı engellemek için ağrı kesici ilaçlar verilebilir. Fakat lokal anestezi içeren kremler sürülmesi çok gerekli değildir. Derinin bütünlüğü bozulduğu için bu maddelerin emilimleri kontrolsüz olabilir, bu ilaçların kalp ve dolaşım sistemleri üzerine yan etkileri ortaya çıkabilir. Antibiyotik kullanmak şart değildir. 1-2 hafta içerisinde iz bırakmadan iyileşirler.
• Yukarda belirtilen major yanıklarda mutlaka bir uzmana başvurulması gerekmektedir. Bunlarda doktorun önerisi üzerine ayaktan veya yatırılarak tedavi yapılır. Günümüzde gelişmiş yara örtüleri bulunmaktadır. Her gün pansuman yaparak çocuğun canını acıtmaktansa 4-5 günde bir kapalı pansumanlar yapılması daha uygun olur.
• İkinci derece yüzeyel yanıklarda tedavi steril serum fizyolojik ile yanık yarası temizlendikten sonra özel pansuman kapama materyalleri ile yanık kapatılıp sarılır. Kapatılan yara örtüsünün türüne göre iki ile yedi gün arasında bir defa pansuman yapılır. Genellikle 2 hafta içerisinde iz bırakmadan iyileşirler.
• İkinci derece derin ve daha büyük yanıklarda cerrahi olarak ölü dokuların çıkarılması, normal derinin başka yerden getirilerek bölgesine dikilmesi gibi cerrahi işlemlere ihtiyaç duyulabilir. Bu tedaviler yanık merkezlerinde yanık hastanelerinde yapılmalıdır. İyileşme 3 haftadan uzun sürer. Eskar dokuları kaldırıldıktan sonra yeterince epitelize olamazsa greft operasyonları uygulamak gerekir.
• Üçüncü derece yanıklarda: Deri tamamen nekrozedir. Sinir uçları da yanmıştır ve ağrı yoktur. İyileşme şansı yoktur, eskar eksizyonu ve greft operasyonları ile iyileşirler.

Yanık Tedavisinde Kullanılan Pansuman Çeşitleri

Tüm yanıklar bol izotonikle yıkanmalı, büyük büllerin tavanı eksize edilebilir. Küçük büller ise dokunulmadan bırakılabilir. Yanıkta kullanılan pansuman çeşitleri;

1. Klasik yanık pansumanı: 12-24 saatte bir değiştirilmelidir.

   1. Gümüş sülfodiazin: %1’lik kremdir. Uygulaması ağrısızdır ancak geçici lökopeni yapabilir. Eskar içine penetrasyon yeteneği azdır.

   2. Povidon İyodin: %10’luk krem. Geniş antibakteriyel ve antifungal etkilidir. Uygulaması ağrılıdır, asidoza neden olabilir. Fibroblastlar üzerinde sitotoksik etkisi vardır.

   3. Mafenid Asetat:

   4. Gentamisin, nitrofurazon, basitrasin/polimiksin, mupirosin: Basit yanıklarda

2. Biyolojik Pansumanlar:

   1. Amniotik membran: Özellikle ikinci derece yüzeyel yanıklarda, enfeksiyon riski nedeniyle terkedilmiştir.

   2. Greftler: 2. derin ve 3. derece yanıklarda kullanılırlar. Hastanın kendisinden (otogreft), başka insandan (homogreft), başka bir canlı türünden (heterogreft) şeklinde uygulanabilirler.

3. Sentetik pansumanlar: Daha çok 2. derece yüzeyel yanıklarda kullanılırlar.

   1. Biobran: Silikon, naylon ve domuz kollajeninden üretilmiş yarı sentetik bir pansumandır.

   2. Poliüretan: Saf sentetik bir pansumandır.

   3. Hidrofilik pansumanlar: Yaradan sızan eksüdasyonu emme kapasiteleri yüksektir.

Yanıkta yapılan pansumanın üç amacı vardır;

• Yarayı dış ortamdaki mikroorganizmalara karşı korumak
• Buharlaşma yoluyla ısı ve sıvı kaybını önlemek
• Ağrıyı azaltarak hastanın konforunu sağlamak.

Hipertrofik SKAR ve Kontraktür Gelişmesinin Önlenmesi

Özellikle 2. derece derin ve 3. derece yanıkların iyileşmesi ister epitelizasyonla, ister greftle olsun hipertrofik skar gelişme olasılığı vardır. Skar matürasyonu tamamlandıkça rengi farklılaşır, yumuşar ve kabarıklığı normal deri seviyesine iner. Bu süreç 6-24 ay arası bir dönemdir. Eğer epitelizasyon (yaranın kapanması);

• 21 günden uzun sürmüşse, risk %80’dir
• 14-21 gün arasında gerçekleşmişse, risk vardır, yakın izlenmelidir
• 7-10 gün içerisinde olmuşsa, risk yoktur

Bu Durumu Önlemek İçin Üç Yöntem Var

1. Basınç tedavisi: Elastik kumaştan yapılmış giysiler ve elastik sargı.
2. Silikon membran: İyileşen bölgelere silikon membran uygulanması.
3. Egzersizler: Özellikle eklem büklüm yerlerinde kontraksiyon denilen gerilmeler meydana gelebilir. Yapılacak egzersizler bu durumun önlenmesinde çok önemlidir.

Resim 5: Yanık sonrası ayakta kontraktür gelişmesi