4 Sinif Besin Içerikleri
İlkokul 4. sınıf Fen Bilimleri dersi Besinlerimiz Ünitesi Besin İçerikleri ve Görevleri konu anlatımını bu sayfada bulabilir ve inceleyebilirsiniz.
BESİN İÇERİKLERİ VE GÖREVLERİ
BU KONUDA NELER ÖĞRENECEĞİZ?
→ Besin grupları nelerdir?
→ Karbonhidratların görevleri nelerdir?
→ Yağların görevleri nelerdir?
→ Proteinlerin görevleri nelerdir?
→ Vitaminlerin görevleri nelerdir?
→ Su ve minerallerin görevleri nelerdir?
Gün boyunca tükettiğimiz besinlerin bazılarını bitkilerden, bazılarını hayvanlardan elde ederiz. Bitkilerden elde ettiğimiz besinlere bitkisel besinler, hayvanlardan elde ettiğimiz besinlere ise hayvansal besinler adı verilir.
Besinlerin içinde vücudumuz için gerekli olan maddeler vardır. Bu maddelere besin içerikleri denir. Besin içeriklerinin vücudumuzda belirli görevleri vardır. Karbonhidratlar, yağlar, proteinler, vitaminler, mineraller ve su olmak üzere altı çeşit besin içeriği vardır.
Besin Grupları
| Enerji Verici Besinler | Yapıcı-Onarıcı Besinler | Düzenleyici Besinler |
| Karbonhidratlar | Proteinler | Vitaminler |
| Yağlar | Mineraller | |
| Su |
Karbonhidrat ve yağlar enerji verici, proteinler yapıcı ve onarıcı, vitaminler, mineraller ve su da düzenleyici besin grubunda yer alır.
Besinlerde birden fazla içerik bulunabilir. Besin, içinde fazla olan içerik ile isimlendirilir. Örneğin ette protein dışında yağ, vitamin gibi diğer besin içerikleri de bulunur. Ancak protein miktarı diğer içeriklere göre daha fazla olduğundan “Et protein içerir.” denir.
1. Karbonhidratlar ve Görevleri
Günlük yaşamımızda koşarız, zıplarız, hoplarız, yürürüz, otururuz, kalkarız… Tüm bunları yapmak için enerjiye ihtiyaç duyarız. Enerji denince akla gelen ilk besin grubu karbonhidratlardır.
Karbonhidratlar, vücudumuzun ihtiyacı olan enerjiyi sağlar. Ayrıca beynimizin kullandığı tek enerji kaynağıdır.
Karbonhidratlar Bakımından Zengin Besinler
Makarna, ekmek, pirinç, bulgur gibi tahıl ürünleri ile patates, kuru yemiş, pekmez, reçel ve balda bol miktarda karbonhidrat bulunur.
2. Yağlar ve Görevleri
Enerji veren bir başka besin içeriği de yağlardır. Yağlar, karbonhidratlardan daha fazla enerji veren besin içerikleridir.
Vücudumuz için ihtiyaç duyulan enerjinin karbonhidratlardan karşılanamadığı durumlarda yağlar kullanılır. Uzun süre aç kaldığımızda karbonhidratlardaki enerji yetersiz kalır. Bu durumda enerji ihtiyacımızı yağlardan sağlarız.
Yağlar deri altına depo edilerek vücudu darbeleri karşı korumakla da görevlidir. Ayrıca yağların, canlıları soğuktan koruma özelliği vardır. Ancak vücuda fazla alındıklarında ise depo edilerek kilo almamıza neden olurlar.
Yağlar Bakımından Zengin Besinler
Tereyağı, kuyruk yağı gibi hayvansal besinler ile ayçiçeği, fındık, ceviz, kabak çekirdeği, zeytin, mısır, susam, soya, kanola gibi bitkisel besinlerde bol miktarda yağ bulunurlar.
3. Proteinler ve Görevleri
Vücudumuzda yapıcı ve onarıcı görev yapan besinler, proteinlerdir. Proteinler büyümeyi, gelişmeyi ve yıpranan dokuların onarımını sağlar. Ayrıca vücudumuzun mikroplara karşı dirençli olmasında, zekâ ve kas gelişiminde, saç ve tırnakların uzamasında proteinler görevlidir.
Proteinler Bakımından Zengin Besinler
Et, yumurta, balık, süt ve süt ürünleri gibi hayvansal besinlerde; nohut, mercimek, fasulye gibi bitkisel besinlerde bol miktarda bulunurlar.
4. Vitaminler ve Görevleri
Vitaminler, vücudumuzda düzenleyici olarak görev yapar. Organlarımızın düzenli çalışmasını sağlar. Vitaminler vücudumuzun direncini artırarak bizi hastalıklara karşı korur.
Vitaminler Bakımından Zengin Besinler
Sebze ve meyvelerde bol miktarda vitamin bulunur.
5. Mineraller ve Görevleri
Düzenleyici besin içeriklerinden biri de minerallerdir. Kemiklerimizin, dişlerimizin, kaslarımızın ve organlarımızın düzenli çalışması için minerallere ihtiyacımız vardır.
Mineraller Bakımından Zengin Besinler
Demir, kalsiyum, çinko, potasyum gibi minerallerin her biri tüm besinlerde bulunur. Su, maden suyu ve balık mineral bakımından zengindir.
6. Su ve Görevleri
Su vücudumuzda düzenleyici olarak görev yapar. Vücut sıcaklığının korunması, atık maddelerin vücuttan uzaklaştırılması su sayesinde gerçekleşen olaylardandır.
Su ve Mineraller Bütün Besinlerde Bulunur
Vücudumuzun her gün suya ihtiyacı vardır. Su ihtiyacımızı yiyecek ve içeceklerden karşılarız. Tüm yiyeceklerin içinde su bulunur. Karpuz yediğimizde tabakta su biriktiğini görürüz. Susuz gibi görünen havucu katı meyve sıkacağı ile sıktığımızda su elde ederiz. Hatta nohut, kuru fasulye vb. kuru gıdalar bile içlerinde su barındırır.
Mineraller de su gibi bütün besinlerde bulunur. Kayaçlardaki tuzlar; yağmur, rüzgâr, sıcaklık farkı vb. çevresel faktörlerin etkisiyle ufalanarak toprağa karışır. Topraktaki bu mineraller bitkilere geçer. Bitkilerle beslenen hayvanlar da bu mineralleri vücutlarına almış olurlar.
4. Sınıf Fen Bilimleri Besinler Ve &#;zellikleri konu anlatımı
Şimdi bu kaynakların ne olduğuna bakalım ve tek tek inceleyelim.
Hayvansal kaynaklar: Hayvanlardan elde edilen besin kaynaklarıdır. Bunlar içerisinde et, süt ve yumurta gelir.
Bitkisel kaynaklar: Bitkilerden elde ettiğimiz besin kaynaklarıdır. Bunlar içerisinde başta sebzeler ve meyveler olmak üzere aynı zamanda tahıl ürünleri ve benzeri gibi kaynaklar bulunmaktadır.
Madensel kaynaklar: Madensel kaynaklar tuz ve su içerisinden aldığımız kaynak çeşitleridir. Bu kaynaklar aynı zamanda hem bitkisel ve hayvansal kaynaklar içerisinde bulunmaktadır.
Ayrıca besinlerin görevleri değişkenlik gösterir. Yukarıda saydığımız bütün besin kaynaklarının vücudumuzda farklı görevleri bulunmaktadır. Şimdi başlıca bu görevleri ele alalım ve sıralayalım.
- Besinler enerji vericidir.
- Besinler aynı zamanda yapıcı ve onarıcıdır.
- Besinler düzenleyici bir özelliğe sahiptir.
Temel Besin içerikleri
Günlük ihtiyacımızı karşılamak ve yaşamımızı devam ettirmemiz için bazı temel besin içerikleri bulunmaktadır. Şimdi bunlar nelerdir sırasıyla inceleyelim.
Karbonhidratlar: Günlük yaşantımız içerisinde spor yapmak ya da ders çalışmak gibi etkinlikleri gerçekleştirmek adına enerjiye ihtiyacımız vardır. Bu yüzden vücudumuz bu enerjiyi ilk olarak karbonhidratlardan karşılar. Yani Karbonhidratlar vücudumuzda enerji verici besin kaynaklarıdır. Bunlar içerisinde unlu gıdalar, tatlılar, pirinç, patates, şeker pancarı ve bal gibi kaynaklar bulunur.
Proteinler: Büyümek ve gelişmek için mutlaka proteine ihtiyacımız vardır. Aynı zamanda yaralandığımızda ya da vücudumuzun değişik noktalarındaki kesiklerin iyileşmesi için, vücudumuz proteinleri kullanır. Et, balık süt ve süt ürünleri ile beraber baklagiller protein bakımından zengin kaynaklardır.
Yağlar: Karbonhidratlar ile beraber aynı zamanda vücudumuza enerji verici kaynak olarak yağlar öne çıkar. Ancak eğer vücudumuz için karbonhidratlar yetersiz kalırsa yağlar kullanılır. Bu yüzden ihtiyaç fazlası olan yağlar derimizin altında vücudumuz tarafından depolanır. Ayçiçeği, fındık, ceviz, zeytin, tereyağı ve susam gibi besin kaynakları öne çıkmaktadır.
Vitaminler: Vücudumuzun hastalıklardan korunması ve büyüyüp gelişebilmesi için vitamine ihtiyacı vardır. Bu konuda sebze ve meyveler ile beraber süt ve süt ürünleri, balık, tavuk ve kuru yemiş gibi besin kaynakları öne çıkıyor. Bu konuda A, B, C, D, E ve K vitaminleri bulunmaktadır.
Su ve mineraller: Vücudumuzun yaklaşık olarak %70 kadarı sudan oluşmaktadır. O yüzden vücudumuz sürekli suya ihtiyaç duyar ve su bizim için çok önemlidir. Bu yüzden günde 2 litre yani 7 veya 8 bardak su içmeliyiz. Ayrıca su vücut ısısını dengeler ve kan akışını hızlandırır. Mineraller ise tuz ve birçok farklı yapıda bulunmaktadır. Kalsiyum, magnezyum, potasyum, demir ve fosfor ile sodyum gibi mineraller vücudumuz için çok önemlidir.