4 Sınıf Anlatım Bozukluğu Sunu
Anlatım Bozukluğu Slayt (Yapısal Bozukluklar)
Yapıya dayalı anlatım bozuklukları sunumunu sizlerle paylaşıyoruz. 8. sınıf müfredatı için kullanabilirsiniz. İçerisinde öge eksiklikleri, tamlama yanlışları, eklerle ilgili sorunlar, çatı uyumsuzluğu konularında anlatım ve araştırmalar mevcuttur.
Derleyen: Mehmet ALTUNTAŞ
KAYNAKÇA: YILMAZ AYDIN, SİNAN YENİAY, YAVUZ SARIİPEK VE TDH DERS NOTLARI
[alert-announce]“Anlatım Bozuklukları 5 Adet Test” konusu için tıklayın.[/alert-announce]
[1]
Vasfi ADİKTİVasfi ADİKTİ
[2]
Dilin temel görevi aynı dili konuşan insanlar arasında anlaşmayı sağlamaktır. Anlatılmak istenilenler dilin kurallarına uygun olarak açık, yalın, anlaşılır biçimde ifade edilirse anlaşma tam olur. Aksi hâlde yanlış anlaşılmalar, söyleyiş yanlışları ve anlatım bozuklukları ortaya çıkar.Vasfi ADİKTİ
[3]
1. Mantık ve bilgi bakımından doğruluk 2. Dil bilgisi bakımından doğruluk 3. Açıklık 4. Duruluk 5. Yalınlık 6. AkıcılıkVasfi ADİKTİ
[4]
Cümlenin düşünce, mantık ve bilgi bakımından doğruluğu tutarsızlıklardan, düşünce eksikliklerinden ve bilgi yanlışlıklarından arındırılmasıyla mümkündür. Bütün bildiklerimi ve bilmediklerimi oğluma öğreteceğim. Kaderde bir köşe başında ölü olarak uyanmak da var. Baharın en güzel aylarından biridir nisan, mayıs. Beni duymayan arkadaşlar lütfen ellerini kaldırsın. Trafik kazasında hayatını kaybedenlere baş sağlığı dilendi. Cenazede sayıları on binin üzerinde yedi bin güvenlik görevlisi vardı.Vasfi ADİKTİ
[5]
İlerleyen saatlerde tekrar birlikte olacağız. Bu oyunun yarısı % 90 kafayla ilgilidir. Alıcı kılığındaki polislere yakalandı.. Geçtiğimiz hafta bir toplantı yapıldı. Arabada hava yastığı varsa hiçbir şey olmaz. Herkes müzik dinlemekten hoşlanır. Okulda başarılı olan herkes hayatta da başarılı olur. Bugün derse kimse gelmedi. Sen beni hiç dinlemezsin ki.Vasfi ADİKTİ
[6]
Cümlenin kuruluşunda yer alan kelime ve kelime grupları dilin kurallarına göre oluşturulmalı, ögeler birbiriyle uyum içinde bulunmalı, cümlede eksiklik olmamalıdır. Vasfi ADİKTİ
[7]
Dilimize Arapçadan çokluk biçimiyle giren beyanat (beyanlar), efkâr (fikirler), erzak (rızıklar), enbiya (nebiler, peygamberler), evliya (veliler), maruzat (arz edilenler) gibi kelimeler zaten çokluk bildirdiklerinden bunların Türkçe çokluk ekiyle (-lar, -ler) ikinci kez çokluk yapılması yanlıştır.Vasfi ADİKTİ
[8]
Dilde olmayan gramer biçimleriyle kelimeler oluşturmak da yanlıştır: abicim (ağabeyciğim), alolaşırız (telefonlaşırız), ayıpsın (ayıp ediyorsun), bakkalcı (bakkal), bi drink aliim (bir şey içeyim), bissürü (bir sürü), çirkinletmek (çirkinleştirmek), demincek (demin), erdemliği (erdemliliği), free takıl- (-), fulle, ful yap (doldur, tamamla), geçebilemedi (geçemedi), hacın (haccın), hanımdan muhtar (hanım muhtar), haremlik (harem), icad ol- (icad olun-, icad edil-), iptal ol- (iptal edil-), kardeşâne (kardeşçe), kasapçı (kasap), napcaz (ne yapacağız), ne ki (ne var ki), özelliklen (özellikle), sericen (sereceksin), sordu kine (sordu ki), takıl bana (benimle gel), tayin ol- (tayin olun- tayin edil-), vericeyiz (vereceğiz), yaparaktan (yaparak), Vasfi ADİKTİ
[9]
yap- fiilinin yardımcı fiilmiş gibi kullanılması, başka fiillerin yerine kullanılması, gerekmediği hâlde kullanılması ve et- yardımcı fiilinin yanlış kullanılması anlatım bozukluğuna yol açar: ayar yap-( ayarla-), bekleme yap- (bekle-), bülten yap- (bülten çıkar-), dedikodu yap- (dedikodu et-), dersini yap- (dersini ver-), konuşma yap-(konuş-), dönüş yap- (dön-), yemek yap- (yemek pişir-), etki et- (etkile-), film yap- (film çevir-), gecikme yap- (gecik-), kuşku et- (kuşkulan-), şüphe et- (şüphelen-), umut et- (um-) gibi.Vasfi ADİKTİ
[10]
Son zamanlarda bilhassa batı dillerinden yapılan yanlış çevriler sebebiyle yap- fiilinin yanlış kullanılması gibi al- fiili de yardımcı fiilmiş gibi kullanılmaya başlanmıştır: banyo al-, duş al-, çay al- (çay iç-), istek al- (isten-), kahve al-, yenilgi al- (yenil-) vb. gibi.Vasfi ADİKTİ
[11]
Sen içeri (giriyorsun) ben dışarı doğru çıkıyorum. (yüklem eksikliği) Ekonomik kriz böyle devam ederse ben işimden (olacağım) sen de parandan olacaksın. (yüklem eksikliği) Sigarayı az, (içerim) içkiyi hiç içmem. (yüklem eksikliği) K. D. ın bankası kapatıldı ve (kendisi) hapse atıldı. (özne eksikliği) Hastanın kanlı gömleğini çıkarıp ( ) soydu. (neyi, kimi soydu?) Dişçi, çürük dişi çekip (çocuğu) eve yolladı. (nesne eksikliği)Vasfi ADİKTİ
[12]
Kitabın yeni baskısında yanlışlıklar düzeltilerek (kitap) yeniden basılmış. (nesne eksikliği) Hukuk Fakültesinin inşaatı eylülde bitecek ve (bina) hizmete açılacak. (nesne eksikliği) Yaralılarla konuşan ve (gazetecilere) bilgi veren Sağlık Bakanıdır. (dolaylı tümleç eksikliği) Her zaman bizi güler yüzle karşılar, (bize) şeker verirdi. (dolaylı tümleç eksikliği)Vasfi ADİKTİ
[13]
Erbay ve Gürdal bu yıl sınava girecek. “Karahanlı Türkçesi, XIV. yüzyılda gelişerek, Cengiz Han’ın ikinci oğlunun adı ile Çağatay devletini kurarak, Çağatay Türkçesi ismi altında, Çağatayca ve edebiyatını meydana getirir.” Resmi ve İş Mektupları (Resmî Mektuplar ve İş Mektupları) Çocuğun ne annesi yokmuş ne babası. “Dahası, ne o nezahet ve nükte ne de edep ve terbiye artık kalmamış; argo, yerini yavaş yavaş küfürlere bırakmıştır.” Vasfi ADİKTİ
[14]
Trafik kurallarına uyun, (uymayanları) uyarın. Herkes uyanıkken siz uyumayın, (uyuyanları) uyandırın. Bunlar akıllı işlerdir. (Akıllı sıfatı, iş ismine uygun değildir.) Geçen yıl sıfır kollu elbiseler modaydı.(kolsuz elbise) Sıfır hatayla projesini tamamladı. (Projesini hatasız tamamladı.) Babam manyak para gönderiyor. Korkunç güzel bir programdı. (Korkunç olan, güzel değildir.) Şarkılarınızı inanılmaz güzel buluyorum. Müthiş konserimize bekliyoruz. (müthiş: dehşetli, korkunç)Vasfi ADİKTİ
[15]
Yine aşık olmuş.(aşık: eklem yerindeki kemik, âşık: seven) Bu yıl karınızı ortaklarınızla paylaştınız mı? (Bu yıl kârınızı ... biçiminde yazılmazsa paylaşılan kâr olmaz.) Farklı hizmet, karlı alış veriş.(Farklı hizmet, kârlı alış veriş.) Kendisini taktir ediyoruz.(taktir: damıtma, takdir: beğenip değer verme) Genç doktora şikâyetini anlattı. Gürültüden ürktüğü için Ali Ağa eşeğine yollu küfürler savurdu. Benim gibi çalışmazsan kazanamazsın.Vasfi ADİKTİ
[16]
Noktalama kuralları ISBN numarası Aşağıdaki bunlardan ikisi örnek olarak verilmiştir. Bu sahada sere veren yazarlar arasında... Eğer kütüphanenin kapasitesi verilen konu için eterli değilse araştırmadan beklenen sonuç da yeterli olmaz. Vasfi ADİKTİ
[17]
Edebî Türk Kavramı ve Bu Türlerde Türk Diliyle Verilmiş Örnekler Bu bahiste, yalnız yapım ekleri incilenecektir. İnsanlar ancak ana dillerinin derinliklerine nüfus edebilir. Kelimelerin yanlış yerlerden hecelere ayrılması da büyük bir yanlışlıktır: bir-inin, ver-ilen, yer-inde Vasfi ADİKTİ
[18]
Cümlede anlatılmak istenenin dinleyen veya okuyan tarafından kolayca anlaşılmasına açıklık denir. Sen resim yapmayı benden çok seviyorsun. Sınav sonucuna itiraz süresi 15 nisanla 17 nisan arasında sona erecek. — S. D. in vücudunda estetik (ameliyat) var mı? — Hayır, vücudunda hiç estetik yok. (Bu ifadeden vücudunun güzel olmadığı anlamı da çıkabilir.)Vasfi ADİKTİ
[19]
80 bin civarında göz taramasından geçirilmiş ( ) hastamız var. Uykusuz yola ( ) çıkmayın. Alkollü araç kullanmayın. (Aracı, alkollü kullanmayın.) Programımız için aldığınız yaraları ( ) gösterir misiniz? En doğal vatandaşın ( ) hakkını koruyamıyorlar. Dünya televizyonları tekrar tekrar vurulan sivilleri ( ) gösteriyor. Mobilyalarınız ücretsiz evinize ( ) teslim edilir. Su gibi şarapların ( ) içildiği düğünde olay çıktı.Vasfi ADİKTİ
[20]
Yeni eve ( ) geldim. (evin sıfatı söylenmek istenmiyorsa) Mazeretsiz sınava ( ) girmeyenler az değildi. Dünyanın ilk üç bıçaklı ( ) traş makinesi. 50’ye yakın Alman parlâmentosundan ( ) insan vardı orada. Çırılçıplak gazetecilere ( ) yakalanan M.U. olay çıkardı. (gazeteciler çırılçıplak değilse) Barış görüşmelerin uzaması savaşta ( ) askerin daha çok ölmesine sebep oldu.Vasfi ADİKTİ
[21]
Bu soğukta mutlaka sizler de üşüyor olmalısınız. Eminim seninle güreşmek onun için de kolay değildi galiba. Az da olsa kendimi tümüyle suçlu hissediyorum.Vasfi ADİKTİ
[22]
Eş anlamlı kelimeleri uygun olmayacak biçimde birbirinin yerine kullanmak bozukluğuna sebep olur: Komutan gidince askerler kafasız kaldı. (baş) Halının üzerine kara mürekkep döküldü. (siyah) Tanrıya ısmarladık. (Allaha ısmarladık) Allah misafiri. (Tanrı misafiri) Kız milleti değil mi? (-) Beni de düş kırıklığına uğrattın. (hayâl) Böyle çıplak nasıl şarkı söylenir, bilmem.* (sazlar olmadan) Reklâm aramız var şimdi onu izleyelim. Talihsiz bir kaza sonucu araba devriliyor.Vasfi ADİKTİ
[23]
Sel felâketinde ölü kaybı yoktur. Çok üzgün bir haberle bültenimizi sonluyoruz. Mehmet Âkif ölümünün 15. yılında törenlerle kutlandı. Dinleyicilerimiz bu programları tepkileriyle desteklesinler. Caddeleri kapsayan bu çamur bir an önce temizlenmeli. Çocuğun üstü başı çamurla bezenmişti. O gece şehrin ortasında bir ölü ölmüştü. Bu hastalıkta ölüm şansı oldukça yüksektir.Vasfi ADİKTİ
[24]
Atalarımız “zaman, nakittir” demişler. (vakit) Sütten dili yanan ayranı üfleyerek içer. (yoğurdu, yer) Kafa kafaya vermeyince taş yerinden oynamaz. (Baş başa) Matematikten geçtiğini öğrenince etekleri tef çalmaya başladı.(zil) Kurt kocayınca ayının maskarası olurmuş. (köpeğin) Yangına ateşle gitti. (körükle) Anlayana sivrisinek az. (Anlayana sivrisinek saz, anlamayana davul zurna az.)Vasfi ADİKTİ
[25]
Bir cümlede gereksiz kelimelerin kullanılmamasına duruluk denir. Duruluğu engelleyen başlıca yanlışlıklar şunlardır: Fazlalık Hoşça kalın diyorum size. Bir cümle daha söylemek isteyeyim. (Bir cümle daha söyleyeyim.) Kurumuş olan çiçekleri vazodan çıkardım. Ne kadar ayıp, kulaklarımla duymasam inanmazdım. Karşılıklı selâmlaşıyoruz. Vasfi ADİKTİ
[26]
Fazlalık, genellikle eş anlamlı kelimelerin bir arada kullanılmasından kaynaklanır: Akşam, hava kararmadan önce evde olmalıyım. Yarı karanlık, loş bir yerde oturdular. Size bir örnek daha vereyim meselâ. Hayat bir yaşam mücadelesidir. Problemi çözebilecek alternatif seçenekler sunulabilir aslında. Çocukların eğitim ve terbiyesiyle ilgilenmeliyiz. Yaklaşık iki yıla yakın bir zamandır Konya’da oturuyorlar. Sorunlarımızı çözmeden meselelerimizi halledemeyiz. İşte bütün problemimiz bu!..Vasfi ADİKTİ
[27]
Kısaltmalardan sonra, kısaltmaya dahil kelimenin tekrar söylenmesi fazlalıktır: ISBN numarası (International Standart Book Number numarası), ÖSS sınavı (Öğrenci Seçme Sınavı sınavı), ÖSYM merkezi (Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi merkezi), GAP projesi (Güneydoğu Anadolu Projesi projesi), TBMM meclisi (Türkiye Büyük Millet Meclisi meclisi), ÜNTV televizyonu (Üniversite Televizyonu televizyonu) gibi.Vasfi ADİKTİ
[28]
Söylenmek istenilenin gereksiz süsleme ve özentilerden arındırılarak, herkesin bildiği kelimelerle en kısa yoldan fakat tam olarak ifade edilmesine yalınlık denir. Anlatımda yalınlığı engelleyen hususların başında garabet gelir.Vasfi ADİKTİ
[29]
Bir ifadede, anlamı herkesçe bilinmeyen, alışılmamış kelimelerin kullanılmasına garabet denir. Böyle kelimelere de garip adı verilir. Çeşitli bilim dallarına ve mesleklere ait olup günlük dilde kullanılmayan, anlamı herkesçe bilinmeyen terimler garip sayılmaz. Garabet; anlamını herkesin kolayca kavrayamadığı kelimeleri bildiğini göstermek, aydın görünmek, kendini belli bir zümrenin üyesi gibi göstermek ve taklit gibi sebeplerle ortaya çıkar. Başlıca çeşitleri şunlardır:Vasfi ADİKTİ
[30]
Vaktiyle kullanıldığı hâlde günümüzde unutulmuş, kullanımdan düşmüş kelime ve şekilleri kullanmak:eleğimsağma (gök kuşağı), gözgü (ayna), iktifa et- (yetin-), sitâre (yıldız), tamu (cehennem), vabeste (bağlı), yazıklı (günahkâr) gibi. Söylenişi değiştirilerek Türkçeleştirilmiş kelimelerin aslî şekliyle kullanılması da garabettir: auto (oto), card (kart), câmeşuy (çamaşır), laser (lâzer), mahabbet, mümkin, müşkil, mektûb, station (istasyon), wardrobe (gardırop) gibi.Vasfi ADİKTİ
[31]
Dile henüz tam manasıyla girmeyen yabancı kelimeleri kullanmak: agresif (saldırgan), computer (bilgisayar), correlation (karşılıklı ilgi), holigan (serseri), monopol (tekel), my darling (sevgilim), my Got (Allahım), partner (ortak), part-time (yarım gün), side effect (yan etki), siesta (öğle uykusu), software (yazılım), tayming (zamanlama), test et- (dene-) gibi. Yabancı kelimelerle Türkçe kelimeleri gelişigüzel birleştirmek: anti-leke, çaykolik, derskolik, dokunmatik, ekolojik denge (çevre dengesi), kotasyon ver-, makro açı, save et- (kaydet-) gibi.Vasfi ADİKTİ
[32]
Yeni ortaya atılan fakat anlamı herkesçe bilinmeyen, benimsenmeyen kelimeleri kullanmak: ayırmaç (logo), andaç (muhtıra), başat (hakim), direngen (muannit), etik (ahlâkî), gömüt (mezar), saltık (mutlak) gibi. Nefret ve tiksinti uyandıran, müstehcen (edebe aykırı, yakışıksız) ve kaba kelimeler kullanmak da garabettendir.Vasfi ADİKTİ
[33]
Anlatımın önemli özelliklerinden birisidir. Cümlenin anlam ve ses bakımından pürüzsüz olması demektir. a) Tekrarlama Bir ifadede gerek olmadığı hâlde aynı sözün iki defadan fazla kullanılması tekrarlama denen ahenk kusuruna yol açar: Geçen Ramazan Bayramı’nda Oktay’ı, Oktay’ın köydeki amcasını ve Oktay’ın büyük kardeşini de ziyaret ettik. Bu yıl okuyacağımız dersler arasında ortak dersler denen dersler de varmış. Televizyon kanallarında yeni program arayışı, aslında programlardan değil program içeriklerinden kaynaklanmaktadır. Vasfi ADİKTİ
[34]
Bir kelime grubunda veya cümlede aynı ekleri alan kelimelerin peş peşe sıralanmasından kaynaklanan bir ahenk kusurudur. Burkay’ın dayısının oğlunun çantasının fiyatı. Merdiveni dayayıp, kayısı ağacına çıkıp, kalınca bir dala oturup, kayısıları koparıp, sepetine doldurup, sepeti aşağı sarkıtıp yerdeki kovayı istedi. Sekretere sormadan, izin almadan, kapıyı vurmadan içeri girdi.Vasfi ADİKTİ
[35]
Bir kelime veya kelime grubundaki seslerin söyleyiş bakımından birbiriyle uyuşmaması, kulak tırmalayıcı olması, tenafür denen ses ve ahenk kusuruna yol açar. p, t; c, ç, j, s, ş, z gibi bazı seslerin birbirine yakın olması hem söyleyiş güçlüğü yarattır hem de kulağa da hoş gelmez: basınç ölçer, çürütücü, çeşmedeki çengel, eş zamanlı, İştaş Pasajı, sözcükcük, kırktırttı, koşullaştırılmışlık, olasılıklı, şaşalayış, tatsız tuzsuz gibi. Yanıltmacalar ve bazı tekerlemeler de tenafüre örnek olarak gösterilirler: Bir berber bir berbere bre berber gel beraber bir berber dükkânı açalım demiş. u köşe yaz köşesi şu köşe kış köşesi ortada lâmba şişesi. Tuz ucuzudukça ucuzudu. Üç tas has hoş hoşaf. Vasfi ADİKTİ
[36]
Anlatım bozuklukları genellikle iyi bir cümlenin niteliklerini taşımayan cümlelerde ortaya çıkmaktadır. Cümle; açık, duru, yalın ve akıcı olmalı; mantık, bilgi ve dil bilgisi yanlışlarından arındırılmalıdır. “Nasıl olsa ne söylemek istediğim az çok anlaşılıyor” (veya seziliyor) mantığıyla hareket etmek aydın bir insana yakışmaz. Sağlam cümleler kurabilmek için Türkçe cümlenin yapısı iyi bilinmeli, zengin kelime hazinesine sahip olunmalı, bol bol okumalı ve dili iyi kullanmaya özen gösterilmelidir.Vasfi ADİKTİ
[37]
Üniversite eğitimi almış bir aydın (en azından) aşağıda sıralanan yanlışları yapmamalıdır: 1. Mantık yanlışları 2. Tamlama yanlışları: Sıfat tamlamalarında sıfat, tamlanan isme uygun olmalıdır. İsim tamlamalarında ise tamlanan isim tamlanan ekini mutlaka almalıdır: çocuk ayakkabı değil çocuk ayakkabısı. 3. Sıra yanlışlığı: Cümlede zarf olarak kullanılması gereken kelimelerin yerine dikkat edilmeli, bu kelimelerin sıfat yerinde kullanılmamasına özen gösterilmelidir: Ceketsiz sokağa çıkmayın. - Sokağa ceketsiz çıkmayın. 4. Fazlalık: Cümlenin anlamına katkısı olmayan kelimeler cümleden çıkarılmalıdır: Ucuz olmayan pahalı bir elbise almış.Vasfi ADİKTİ
[38]
Ne dediniz? Nasıl? Anlamadım? Lütfen yineler misiniz? Yine anlamıyorum. Neyse, sözlerinizden şunu çıkardım sonunda: Siz bana hava soğuk demek istiyorsunuz ama neden doğrudan doğruya hava soğuk demiyorsunuz? Amacınız yağmur ya da kar yağdığını anlatmaksa yağmur yağıyor, kar yağıyor deyin. Beni güler yüzlülüğümden dolayı beğeniyorsanız güler yüzlüsünüz deyin, yeter. Biliyorum, siz bu sözleri yavan ve açık buluyorsunuz, bu kadarını herkes söyler diyorsunuz. Bundan ne çıkar. Söylenen sözleri anlamak ya da herkes gibi konuşmak kötü mü? La Bruyére Vasfi ADİKTİ
[39]
A. Aşağıdaki anlatım bozukluklarının sebeplerini yazınız. 1. Kutlamalar her yıl başka bir ilde kutlanacak. 2. Yine bir sürpriz yapıp eşiyle birlikte yat turuna çıkması sürpriz değil. 3. Yarı çıplak bir arabaya yaslanıp poz veriyor. 4. Aşağı indik, arabamızı çalınmış olarak bulduk. 5. Son günlerde bakıyoruz deli çılgını bir gündem var. 6. Bu kadar telefonla konuşmak çıldıratif bir durum.Vasfi ADİKTİ
[40]
B. Öğrencilerin sınav kâğıtlarından alınan aşağıdaki cümleleri, anlatım bozukluklarını düzelterek yeniden yazınız. 1. Bize göre doğru olan fikir genel olarak yanlıştır. 2. Gözünü dünyaya kapayan insan hayatta gerçekleri göremez. 3. SSK kurumunun açtığı labirentlik sınavına kaydımın yapılması için gereğini arz ederim. 4. Adam bıçağını maktüle soktu ve katil oldu. 5. İstediğiniz evraklar dilekcemin bitişiğindedir.Vasfi ADİKTİ
[41]
1. Uykusunda ölen bir insan, ertesi günün sabahına kadar bunun farkına varamaz, değil mi doktor? 2. En genç olan oğlunuz, hani şu 20 yaşında olan, kaç yaşındaydı? 3. Resminiz çekilirken orada mıydınız? 4. Yalnız mıydınız, yoksa kendi başınıza mıydınız? 5. Savaşta öldürülen kardeşiniz miydi yoksa siz miydiniz? 6. Sizi öldürdü mü? 7. Çarpışma esnasında araçlar arasında ne kadar mesafe vardı? 8. Oradan ayrılana kadar orada mı kaldınız? 9. Kaç kere intihar etmeyi başardınız?Vasfi ADİKTİ
[42]
11. - Üç çocuğunuz var, değil mi? - Evet. - Kaçı erkek? - Erkek yok. - Hiç kızınız var mı? 12. - Merdivenler alt bodruma iniyor dediniz, değil mi? - Evet. - Peki bu merdivenler yukarı da çıkıyor muydu? 13. - Bay ___, geçen yaz kusursuz bir balayına çıktınız, değil mi? - Evet, Avrupa'ya... - Eşiniz de sizinle geldi mi?Vasfi ADİKTİ
[43]
14. - İlk evliliğiniz niçin sona ermişti? - Ölüm sebebiyle. - Kim ölmüştü? 15. - Şüpheliyi tarif edebilir misiniz? - Orta boyluydu, sakalı vardı. - Erkek miydi yoksa kadın mi? 16. - Bugüne kadar kaç ölü üzerinde otopsi yaptınız, doktor? - Bugüne kadarki bütün otopsilerimi ölüler üzerinde yaptım. Vasfi ADİKTİ
[44]
17. - Bütün cevaplarınız sözlü olmak zorunda, anlaştık mı? Şimdi, hangi okula gidiyorsunuz?\ - Sözlü. 18. - Otopsiye başladığınız zamanı hatırlıyor musunuz? - Akşam 8.30 civarında başladık. - Bay___ o esnada ölü müydü? - Hayır, sandalyeye oturmuş neden otopsi yaptığımı merak ediyordu.Vasfi ADİKTİ
[45]
- Otopsiye başlamadan önce Bay ...'nin nabzına baktınız mı doktor? - Hayır. - Kalbini dinlediniz mi? - Hayır. - Nefes alıp almadığını kontrol ettiniz mi? - Hayır. - O halde siz otopsiye baslarken Bay … hâlâ yaşıyor olabilir, değil mi? - Hayır. - Nasıl bu kadar emin olabiliyorsunuz, doktor? - Çünkü adamın beyni masamın üstünde bir kavanozun içindeydi. - Yine de hasta hâlâ yaşıyor olamaz mıydı? - Evet, hatta şu anda bir mahkeme salonunda avukatlık yapıyor olabilir.Vasfi ADİKTİ
[46]
16. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır? A) Öyle lezzetli bir ürün elde ettik ki verilen zahmete değdi. B) O kadar tepki göstermeseydi arkadaşı ona kırılmayacaktı. C) Böyle büyük bir evde yaşamanın iyi yanları da var, kötü yanları da. D) Bütün bunlara neden olan kendisi değilmiş gibi davranıyordu. E) Yarışmaya ancak kendi seçtiği şiirle katılabileceğini söyledi. 17. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır? A) Sana söylediklerim doğru çıkmadı mı? B) Biz seninle her şeyi ortak paylaşmadık mı? C) En sıkıntılı günlerimde seni aramadım mı? D) O günlerde birbirimize destek olmadık mı? E) Onlar seni kırdığında en çok ben üzülmedim mi? 18. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır? A) Bu romanda yaşamda aradığını bulamayan insanların acısı yansıtılıyor. B) Yazar romanının ikinci bölümünde kendi başından geçenleri anlatıyor. C) Eleştirmenlerimiz bu yapıtın üzerinde yeterince durmamışlar. D) Kimi yazarlar bağlı bulundukları akımın sınırları dışında kalan yapıtlar da ortaya koymuşlardır. E) Adından söz ettiren bu romanda sanat ve yapısal yönden farklı bir dil kullanılmış.Vasfi ADİKTİ
[47]
Dönerimiz %100 hayvan etindendir. Dikkat ısırıcı kurt köpeği vardır. Siz oturagoyun camiye gittim geliyom. En delikanlı tost burada, üstelik ayran dahil 1.000.000 We aren't open because we're closed Hasta çocuk polikliniği Buraya park olmazVasfi ADİKTİ
[48]
\Bundan böyle sizlerle her hafta bu sayfalarda buluşacağız...\ Bak şimdi? Ne buluşması? En geç kaçta orada olacağız? Kaça kadar bekleyeceğiz? Yakınlara bir yere gelip cepten adres tarifi mi alacağız? Buluşacakmışız! Türkçede en sık taciz edilen sözcüklerden biri de \buluşma\dır. Radyoda buluşuruz, ekran başında buluşuruz, yeniden buluşmak dileğiyle ayrılırız... Buna ek bir şıklık daha var: Bundan böyle SİZLERLE buluşacağız.. Sizler ne demek? Siz zaten çoğul bir ifadeyken \sizler\ ne oluyor? Sizler siz'den daha mı çok yani? Kusura bakmayın \bizler\ böyle saçma sapan sorunlara kafa yoran küçük bir grubuz.. Hiç üzülmeyin SİZLER BİZLER'den daha kalabalıksınız. Biz biziz, BİZLER bile değiliz!Vasfi ADİKTİ
[49]
Bakkalın telefonu sürekli meşgul çalıyordu. Bir esnafın telefonu meşgul çalamaz, çalmamalıdır. Ama çalıyor işte... Aaa... Kapattılar.. Kaybettiniz.. Aslında yanlış söylemediniz.. Gerçekten de U çok sessiz bir harftir.. Bilhassa u ile ı en sessiz, en efendi harflerdir... Ama gelin görün ki sizin fiat palionuz gitti... Milyonların arasından sıyrılıp telefonu düşürebilme becerinize ve sürekli alo diyebilmenize ve belki de Türkçe'nin en sessiz harfini söylemenize rağmenVasfi ADİKTİ
8.Sınıf Türkçe Anlatım Bozukluğu Slayt 2017 - 2018
8.sınıf türkçe anlatım bozukluğu slayt 2017-2018
Bölüm:8.Sınıf Türkçe Sunu ve Slaytları
Bu kategoride 8.Sınıf Türkçe Anlatım Bozukluğu Slayt 2017 - 2018dosyasına benzer başka dokümanlar da bulabilirsiniz. Benzer dosyaları görmek için yukarıdaki 8.Sınıf Türkçe Sunu ve Slaytları linkine tıklayabilirsiniz. Emeğe ve emekçiye saygı çerçevesinde dosyayı ekleyene teşekkür edebilir, dosyaya oy verebilir, dosyaya yorum yapabilir ve dosyayı sosyal medya butonları ile facebook ve twitter sayfanızda paylaşabilirsiniz.
Dokümanı indirmek için aşağıdaki hemen indir linkine tıklayabilirsiniz.
Eklenme Tarihi:1.6.2018
Bu doküman şimdiye kadar 428 kez indirilmiş. (Bugün:0 , Bu ay:1)
Bu dosyaya 0 kişi oy verdi. Oy ortalaması 0
Teşekkür Edenler:İlk siz teşekkür etmek ister misiniz?
PaylaşanSibel SancakDoküman Arşivi'ni gör.(Sen de Paylaş)
Teşekkür Et Şikayet EtSitene Ekle
Türkçe Anlatım Bozuklukları.
... konulu sunumlar: "Türkçe Anlatım Bozuklukları."— Sunum transkripti:
1 TürkçeAnlatımBozuklukları
2 Anlatım Bozuklukları Anlatım Bozuklukları B. YAPISAL YÖNDEN
ANLAMSAL YÖNDENGereksiz Sözcük KullanımıYanlış Yerde KullanılanSözcükler3. Yanlış Anlamlı SözcüklerAnlamca Çelişkili SözcüklerDeyim YanlışlıklarıMantık YanlışlıklarıB. YAPISAL YÖNDEN( DİLBİSİ YÖNÜNDEN )Özne -Yüklem UyumsuzluğuÖğe EksiklikleriTamlama YanlışlıklarıEklerin Yanlış KullanımıEkfiil , Yardımcı fiil, FiilimsiFiil Eksiklikleri6. Noktalama Eksikliği
3 Anlamsal YöndenAnlatımBozuklukları
4 Anlamsal Yönden Anlatım Bozuklukları
Anlam Yönünden Anlatım BozukluklarıGereksiz Sözcük KullanımıSözcüğün Yanlış Yerde KullanılmasıSözcüğün Yanlış Anlamda KullanımıAnlamca Çelişkili Sözcüklerin KullanımıDeyim ve Atasözü YanlışlarıMantık Yanlışlıkları
5 Anlam Yönünden Anlatım Bozuklukları
cümlede anlamdaş ( eş anlamlı ) sözcüklerin kullanılmasıanlatımı bozar.Bir sözcüğün anlamını karşılayan bir ek cümle içindekullanılmışsa o cümlede anlatım bozukluğu vardır.Bir sözcüğün taşıdığı anlamın aynı cümlede başka birsözcükte bulunması gereksiz sözcükten kaynaklanan biranlatım kusurudur.GEREKSİZ SÖZCÜK KULLANIMI
6 Anlam Yönünden Anlatım Bozuklukları
Bir sözcüğü cümleden çıkardığımızda anlam bozulmuyorise o sözcük gereksizdir ve cümlenin anlatımı bozuktur.GEREKSİZ SÖZCÜK KULLANIMIUYARIÖRNEKLERBuzorveçetinkış koşullarında yola çıkmayınız.“ Zor ” ve “ çetin” aynı anlamlı
7 Anlam Yönünden Anlatım Bozuklukları
Kışlaya ancak girebiliyorduk.gizliparolayla“ Gizli – Parola ”Gençler, Fatih Terim’i ve ile dinlediler.ilgialâka“ İlgi – Alâka ”Toplantıda attılar bana.haksız yereiftira“ Haksız yere - İftira ”İftira , asılsız iddiada bulunmadır.
8 bu kadar Bayan hemşire olmaz. Bayan karşılıklı
Geçmişimle ilgilianılarımı bir kitapta toplamayı düşünüyorum.Anılar zaten geçmişe aittir. “ geçmiş”sözcüğü gereksiz kullanılmıştır.Hiçbir zaman korkak olmamıştım.bu denlibu kadarbu denlibu kadarhemşirelerden birine rica ettiler.Bayanhemşire olmaz.BayanJaponya’daki arkadaşıyla üç yıl mektuplaştı.karşılıklıgereksizdir.karşılıklı
9 bizi anlayacak bir öğretmen istiyoruz.
Yaptıklarını itiraf etti.kendi ağzıylagereksizdir.kendi ağzıylabizi anlayacak bir öğretmen istiyoruz.Artıkbundan sonraArtıkbundan sonraMustafa yaşlarında bir çocuktu.aşağı yukarı16 – 17 yaşlarındaaşağı yukarı16 – 17 yaşlarında
10 7. madde değiştirilmelidir.
Hava sıcaklığı beş dereceydi.sıfırın altındaeksigereksiz sözcüktür.eksi7. madde değiştirilmelidir.Halenyürürlükte bulunanHalenyürürlükte bulunanOkul müdürleri görüştülerüç saatsüreyleüç saatsüreyle
11 Anlam Yönünden Anlatım Bozuklukları
Sözcükleri,cümlede yanlış yerde kullanmak, cümleninanlamında önemli değişikliklere neden olur.Sıfat olan bir sözcük zarf ; zarf olan bir sözcük de sıfatolarak kullanılırsa anlatım bozukluğu ortaya çıkar.Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanılması
12 en son ayın ayın en son güzel güzel ÖRNEKLER
Kalan borcunuzu dördüne kadar ödeyiniz.en sonayınKalan borcunuzu dördüne kadar ödeyiniz.ayınen sonNinem anlatır.güzelmasallarıNinem anlatır.masallarıgüzel
13 Savaşta ölmesine neden oldular.
ÖRNEKLERSavaşta ölmesine neden oldular.askerindaha çokSavaşta ölmesine neden oldular.daha çokaskeringirilmez.İzinsizinşaatagirilmez.İnşaataizinsiz
14 girmiştim ki telefon çaldı.
ÖRNEKLERdelinir.Ağrısızkulakdelinir.Kulakağrısızgirmiştim ki telefon çaldı.Yeniyatağagirmiştim ki telefon çaldı.Yatağayeni
15 sıkılıyor, ne yapsam acaba? sıkılıyor, ne yapsam acaba?
ÖRNEKLERgünü bu şarkıyı mı dinleyeceğiz?HerAllah’ıngünü bu şarkıyı mı dinleyeceğiz?Allah’ınhersıkılıyor, ne yapsam acaba?Çokcanımsıkılıyor, ne yapsam acaba?Canımçok
16 Anlam Yönünden Anlatım Bozuklukları
Anlamları birbirine yakın, ancak farklı sözcüklerincümlede birbirlerinin yerine kullanılması da önemli biranlatım kusurudur.Sözcüklerin anlamlarını iyi bilmemek, anlatımı bozar.Bu nedenle birbirlerinin yerine kullanılan sözcüklerarasındaki anlatım farkına dikkat etmemek yanlışkullanımlara ve anlatım bozukluğuna yol açar.Sözcüğün Yanlış Anlamda Kullanılması
17 Dikkat Edilmesi Gereken Sözcükler
Ayrıcalık :Üstün tutulmaAyrılık :FarkÇekimser :Herhangi bir konuda karar bildirmemek.Çekingen :Ürkek, sıkılganÇoğunluk :Sayı üstünlüğüÇokluk :Sayı veya ölçü yönünden çok olmadurumu
18 Dikkat Edilmesi Gereken Sözcükler
Öğretim :Bilgi verme işi.Öğrenim :Meslek, sanat , iş için gerekli bilgi , beceri ve alışkanlıklarınelde edilmesi amacıyla yapılan çalışma, tahsil.Varlıkların doğadaki görünüşlerinin kalem, fırça gibi araçlarile kağıt, bez vb. üzerinde yapılan biçimleri.Resim :Fotoğraf :Görüntüyü ışığa karşı duyarlıklı ( cam, kağıt gibi ) bir yüzeyÜzerinde özel makine ile tespit etme yöntemi.Uzamak :Uzun duruma gelmek, boyu büyümekBüyümek :Bir bütünün bir bölümünde, boyut artışı, irileşme.
19 Dikkat Edilmesi Gereken Sözcükler
Yılında :ise kullanılır.Gün ve ay belirtilmemişyılındaTarihinde :ise ifadesi kullanılır.Gün ve ay bellitarihindeTanıtmak :Bir kimsenin, bir şeyin tanınmasını sağlamak.Tanıştırmak :Birbirini tanımayanların tanışmasını sağlamak, takdim etmeYaklaşık :Aşağı yukarıYakın :Az bir ara ile ayrılmış olan.
20 Dikkat Edilmesi Gereken Sözcükler
Pahalı :Bir şeyin fiyatının yüksek olması, fiyat artışıYüksek :Normal değerinin üstünde olan, yüksek ücret.Etkin :Hareketli, işleyen, çalışan, faal, aktif.Etken :Faktör, etki yapan ( her şey )Özgü :Özellikle birine veya bir şeye ait olan, has,mahsusÖzge :Başka
21 Dikkat Edilmesi Gereken Sözcükler
Kapsamak :İçine almak, sınırları içine almak.Kaplamak :Her yanı örtmek, çepeçevre sarmak.Ekme :Bir bitkiyi üretmek için toprağa tohum atmak, gömmek.Dikme :Bir cismi dik olarak durdurmak. Yetiştirmek için birbitkiyi toprağa dik yerleştirmek.Kutlama :Önemli bir olayın gerçekleşmesi yıl dönümü dolayısıylaTören yapmak, tesit etmek.Anma :Ölmüş bir insanı hatırlamak için yapılan tören, ihtifal.
22 İki olay arasında yoktur. ayrıcalık
ÖRNEKLERİki olay arasında yoktur.ayrıcalıkİki olay arasında yoktur.ayrılıkYeni öğrencilerin olması doğaldır.çekimserYeni öğrencilerin olması doğaldır.çekingenMarmara’ya inanılmaz balık akını oldu.çoğunluktaMarmara’ya inanılmaz balık akını oldu.çoklukta
23 En yakın zamanda çektirmeliyim.
ÖRNEKLERLise Ankara’da tamamladı.öğretiminiLise Ankara’da tamamladı.öğreniminiEn yakın zamanda çektirmeliyim.resimEn yakın zamanda çektirmeliyim.fotoğrafKüçük kızın saçları haylibüyümüş.Küçük kızın saçları hayliuzamış.
24 Almanlar 1 Eylül 1939 Polonya’ya saldırmıştı.
ÖRNEKLERAlmanlar 1 Eylül Polonya’ya saldırmıştı.yılındaAlmanlar 1 Eylül Polonya’ya saldırmıştı.tarihindeMisafirlerimize kendinizi mı?tanıştırdınızMisafirlerimize kendinizi mı?tanıttınızBahçeye pek çok fidanektik.Bahçeye pek çok fidandiktik.
25 Üst geçitler birbirine yapılmış. yaklaşık
ÖRNEKLERÜst geçitler birbirine yapılmış.yaklaşıkÜst geçitler birbirine yapılmış.yakınFiyatlar çok olduğu için satışlar durgun.pahalıFiyatlar çok olduğu için satışlar durgun.yüksekYoksulluğun olduğu toplumlarda suç oranı yüksektir.etkenYoksulluğun olduğu toplumlarda suç oranı yüksektir.etkin
26 Size bir iştir öğretmenlik. özge
ÖRNEKLERSize bir iştir öğretmenlik.özgeSize bir iştir öğretmenlik.özgüSokakları pislik herkesi canından bezdirdi.kapsayanSokakları pislik herkesi canından bezdirdi.kaplayanŞairin ölüm yıldönümükutlanıyor.Şairin ölüm yıldönümüanılıyor.Kızın tırnaklarıbüyümüş.Kızın tırnaklarıuzamış.
27 Sınıf geçmeyi sebepler var.
ÖRNEKLERBiz bir ülke değiliz.azımsanacakBiz bir ülke değiliz.küçümsenecekSınıf geçmeyi sebepler var.güçlendirenSınıf geçmeyi sebepler var.güçleştirenGezinin beklemedi.sonucunuGezinin beklemedi.sonunu
28 Çarpışan otobüs kırk kişinin ölmesini sağladı.
ÖRNEKLERÇarpışan otobüs kırk kişinin ölmesinisağladı.Çarpışan otobüs kırk kişinin ölmesinesebep oldu.Ülkenin geri kalmışlığınısavundu.Ülkenin geri kalmışlığınıiddia etti.Attığı golle takımının galip gelmesineyol açtı.Attığı golle takımının galip gelmesinisağladı.İstenilen olumlu bir durumun ortaya çıkışında “ yol açtı, neden oldu, sebepoldu” gibi sözler kullanılmaz; çünkü bu ifadeler “ olumsuz anlamlar” taşır.
29 Anlam Yönünden Anlatım Bozuklukları
Doğru ve güzel bir cümle kendi içinde tutarlı olmalıdır.Anlam yönüyle çelişen, anlamları birbirini tutmayansözlerin aynı cümlede kullanılmaması gerekir. Bu türsözlerin bir arada kullanılması anlatım bozukluğudur.Genellikle belirteçlerininbildiren sözcüklerle kullanılmasından kaynaklanan biranlatım kusurudur.Anlamca Çelişen Sözcüklerin Bir Arada KullanılmasıKESİNLİKOLASILIK
30 Anlam Yönünden Anlatım Bozuklukları
DİKKAT!..KESİNLİKOLASILIKTamYaklaşık olarakKesinlikleBence ( bana göre )EminimBelkiTabiiOlabilirMuhakkakAşağı yukarı
31 Olayın üstünden yirmi gün geçmişti. yaklaşık tam
ÖRNEKLEROlayın üstünden yirmi gün geçmişti.yaklaşıktamKesinliktamOlasılıkyaklaşıkKardeşim bu sınavımuhakkakkazanabilir.KesinlikmuhakkakOlasılıkkazanabilir
32 Gönderdiğim paketi bugüne kadar almış
eminimolmalısın.KesinlikeminimOlasılıkolmalısınbu sözleri bütün öğrenciler duymuşŞüphesizolmalı.KesinlikşüphesizOlasılıkolmalı
33 Anlam Yönünden Anlatım Bozuklukları
Deyimler, belli bir biçimde kalıplaşmış sözlerden oluşur.Deyimleri oluşturan sözcüklerin yerleri değiştirilemez.Sözcüklerin yerine başka sözcükler de kullanılamaz.Deyimler ve atasözleri cümlede anlamına uygunkullanılmadıkları zaman anlatım kusuru taşırlar.Deyimlerin anlamlarının uygun yerde kullanılmamasıya da biçimsel kuruluşundaki yanlışlık anlatımbozukluğuna yol açar.Deyimlerin ve Atasözlerinin Yanlış Anlamda Kullanılması
34 Öğretmenimiz haklı itirazlarıma
ÖRNEKLERÖğretmenimiz haklı itirazlarımagöz yumdu.Göz yummak : Yapılan yanlışlıkları, hataları, kusurlarıgörmezlikten gelmektir. Bu nedenle “ göz yummak” deyimiyanlış anlamda kullanılmıştır. Kullanılması gereken deyim“ kulak tıkamak” olmalıydı. İtiraz kulak ( duyma ) ile alakalıdır.Bu sınavı kazanabilmek için bütün zorluklarıgözden çıkardım.“Göze aldım” olacak.
35 dizlerinin bağı çözülmüştü.
Çok yorulmuştu ,dizlerinin bağı çözülmüştü.Çok korkmuştu ,dizlerinin bağı çözülmüştü.Müdürünyüzünden dökülen bin parçaydı.Müdürünyüzünden düşen bin parçaydı.Yaramazlıklarıyla hemen öğretmeningözüne girdi.Yaramazlıklarıyla hemen öğretmeningözüne battı.
36 Anlam Yönünden Anlatım Bozuklukları
Kimi cümlelerde mantık hatalarının bulunması ve ifade,bozuklukları cümlenin anlatımını bozar.Kullanılan ifadelerde bir tutarlılık olmalıdır.İfadelerimiz mantıklı olmalıdır. Mantık dışı kullanımlarkusurlu kullanımlardır.Bu nedenle kurduğumuz cümleler, akla yatkın olmalıdır.Mantık Hatası ve Bozuk Anlatım
37 Anlam Yönünden Anlatım Bozuklukları
ÖRNEKLERBeyin zarı iltihapları iyi tedavi edilmezsehatta yol açabilir.ölümesara nöbetlerineBeyin zarı iltihapları iyi tedavi edilmezsehatta yol açabilir.sara nöbetlerineölümeBırakın bayramda yanıma geliptelefon etmeyielimi bile öpmedi.Bırakın bayramdayanıma gelip elimi öpmeyibir telefon bile etmedi.
38 Şehrin hemen yeşil bir tepe vardı.
Gora, hatta aday bir film.Oscar’aAltın Portakal’aGora, hatta aday bir film.Altın Portakal’aOscar’aSınıfımızda bırakın bile yok.televizyonbilgisayarSınıfımızda bırakın bile yok.bilgisayartelevizyonŞehrin hemen yeşil bir tepe vardı.omzundauzağındaŞehrin hemen yeşil bir tepe vardı.omzundayakınında
39 Yapı YönündenAnlatımBozuklukları
40 Yapı Yönünden Anlatım Bozuklukları
Özne – Yüklem UyumsuzluğuÖzne EksikliğiNesne EksikliğiDolaylı Tümleç EksikliğiZarf Tümleci EksikliğiYüklem EksikliğiEk Yanlışlığı ve Ek EksikliğiTamlama Yanlışlığı ve Tamlama EksikliğiFiilimsi ve Yardımcı Fiil EksikliğiÇatı Uyuşmazlığı
41 Özne – Yüklem Uyumsuzluğu
Bir cümlenin öznesi ile yüklemi arasında iki bakımdanuygunluk aranır :Kişi BakımındanUygunlukNicelik BakımındanUygunluk
42 Kişi Bakımından Özne – Yüklem Uygunluğu
Fiil çekiminde üçü tekil, üçü çoğul olmak üzere 6 türkişi vardır:ben – 1. tekil kişisen – 2. tekil kişio – 3. tekil kişibiz – 1. çoğul kişisiz – 2. çoğul kişionlar – 3. çoğul kişi
43 Kişi Bakımından Özne – Yüklem Uygunluğu
Cümlede yüklem ilgili kişinin ekini alır :Özne tek ise1. tekil : - im Ben gelir2. tekil : - sin Sen gelir3. tekil : O gelir1. çoğul : - iz Biz gelir2. çoğul : - siniz Siz gelir3. çoğul : - ler Onlar gelirimsin-izsinizler
44 ız Cümlede özne değişik kişilerden oluşuyorsa; yüklemin alacağı
ek, aşağıdaki kurallara göre belirlenir:Özne ve kişilerden oluşuyorsa yüklemolur.2. tekil1. tekil1. çoğulBu işten bir bir debensenanlarızBİZÖzne ve kişilerden oluşuyorsaolur.1. tekil3. tekil1. çoğulBuna de da çokbenbabamşaşırdıkBİZ
45 Özne ve kişilerden oluşuyorsa yüklem
Özne ve kişilerden yüklem1. tekil2. tekil3. tekil1. Çoğul şahıstır.ve bugün sinemayaBensenBurcugidiyoruzBİZÖzne ve kişilerden oluşuyorsa yüklem2. tekil3. tekil2 . Çoğul şahıstır.ve buradasenVolkankalacaksınızSİZ
46 UYARIÖzne 2. tekil ve 3. tekil kişiden oluşuyorsa yüklem 2. ÇOĞUL ;Bunun dışındaki durumlarda yüklem 1. ÇOĞUL olur.ÖZNEYÜKLEM1. TEKİL + 2. TEKİL1. ÇOĞUL1. TEKİL + 3. TEKİL1. ÇOĞUL1.TEKİL + 2. TEKİL+ 3. TEKİL1. ÇOĞUL2. ÇOĞUL2. TEKİL + 3. TEKİL
47 İncelemeÖZNEYÜKLEMBEN ve SENBİZBEN ve OBİZBEN, SEN ve OBİZSİZSEN ve O
48 Türkçede, bir cümlenin öznesi, birinci ve üçüncü tekil kişiden
oluşuyorsa, yüklemi birinci çoğul kişi olur.Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu kurala uymamaktan kaynaklananbir bozukluk vardır?A ) Ben onunla ilk kez sizin evde karşılaştım.B ) O filmi seninle birlikte izlemiştik sanırım.C ) Durağa geldiğimizde, araçta bir ben bir de o yaşlı adam kalmıştı.D ) O, ağabeyinle aynı lisede okumuştu.E ) Geçen sene bu günlerde sen, ben ve kardeşim denize giriyorduk.CEVAP : C / BEN ve O BİZ / kalmıştık ( 1. çoğul kişi )ÖSS
49 Nicelik Bakımından Özne – Yüklem Uygunluğu
Özne ile yüklem arasında uygunluk aranırken özneninmı yoksa mı olduğuna bakılır.Nicelik bakımından uyum hususunda özneninkonumuna dikkat edilmelidir.Bu nedenle nicelik ( tekillik – çoğulluk ) bakımındanözne – yüklem uygunluğunu incelerken öznenin netürden bir varlık olduğuna bakılmalıdır.İNSANİNSAN DIŞI BİR VARLIKTEKİLLİKÇOĞULLUK
50 Özne tekilse yüklem tekil olur. yemek
Özne çoğulsa yüklem tekil veya çoğul olabilir.ÖZNE İNSAN İSEDuygu Hanımyapıyor.Bizimkilergeldiler.
51 Özne tekilse yüklem tekil olur . Özne çoğulsa yüklem tekil olur.
Köpek havlıyor.Köpekler havlıyor.Ağaç büyüdü.Ağaçlar büyüdü.Gözüm görmüyor.Gözlerim görmüyor.Düşüncem değişti.Düşüncelerim değişti.ÖZNE , ORGAN ADI YA DA İNSAN DIŞI BİR VARLIK VEYA KAVRAM İSE :
52 İnsan dışındaki varlıklarda özne , her zaman tekil
yüklem alır.Arabalar arıza yapmış.Kuşlar yine uçuyor gökyüzünde.Çiçekler mis gibi kokuyor.Özne çoğul organ adı ise yüklem TEKİL olur.Ellerim üşüyor.Kulaklarım duymuyor.Bacaklarım zıngır zıngır titriyor.Özne çoğul zaman adı ise yüklem TEKİL olur.Günler bir türlü geçmiyor.Geceler biraz daha uzadı.
53 Uçaklar dağlık alanı bombaladılar. ( Mecaz – ı Mürsel )
Kişileştirme veya Mecaz – ı Mürsel yoluyla insanmış gibi düşünülen cansız varlık , hayvan ve bitkiler ÇOĞUL ÖZNE olduğunda yüklem ÇOĞUL olabilir.Uçaklar dağlık alanı bombaladılar. ( Mecaz – ı Mürsel )Martılar, çılgın naralarla havayı çınlatıyorlar. ( Kişileştirme)Güler yüzlü papatyalar dalga dalga eğilirler. (Kişileştirme )Ad cümlelerinde, cansız varlık, hayvan ve bitkiler çoğul özneolduğunda yüklem ÇOĞUL olabilir.En güvenilir ulaşım araçları motorlu trenlerdir.Atlar , en çok ilgi duyduğum hayvanlardır.UYARI
54 Türkçede bazı özneler olumlu , bazı özneler ise olumsuz anlamlar verdiği için bu cümlenin yüklemleri de özneye göre olumlu ya da olumsuz olması gerekir.UYARIÖZNEYÜKLEMKİMSEOLUMSUZHİÇ KİMSEOLUMSUZHİÇBİRİOLUMSUZHEPSİOLUMLUHERKESOLUMLU
55 İnceleme onun öldüğüne , hayret ediyordu. Hiçbiri inanmıyor
herkesonu , üzmüyordu.Herkesseviyoronu , üzmüyordu.Herkesseviyorkimseonu , gürültü ediyordu.kimsedinlemiyoronu , gürültü ediyordu.kimsedinlemiyorherkes
56 Uyarı “ NE ….. NE …. bağlacının kullanıldığı cümlelerde
yüklem OLUMLU olmalıdır. Diğer durumlarda geneldeanlatım bozukluğu oluşur :Ne sinemayı ne de tiyatroyu sevmez. ( Yanlış )Ne sinemayı ne de tiyatroyu sever. ( Doğru )UyarıBAĞLAÇYÜKLEMNe…… ne …OLUMLU
57 Yapı Yönünden Anlatım Bozuklukları
Özne cümlenin temel öğelerinden biridir.Yüklemi Edilgen – Geçişsiz fiillerle kurulanlar dışındabütün cümlelerde mutlaka öznenin her çeşidi ( gerçek,sözde özne; açık özne, gizli özne ) bulunur.Bu anlatım bozukluğu birleşik, sıralı ve bağlı cümlelerdegörülür.Ortak kullanılan özne, cümlelerden birinin yüklemiyleuyum sağlamazsa, özne - yüklem uyumsuzluğu, aynızamanda da özne eksikliği ortaya çıkar.ÖZNE EKSİKLİĞİ
58 banka banka Annem annem
ÖrneklerBankadaki görevliler etkisiz hale getirildi ve soyuldu.Soyulan nedir?bankaBankadaki görevliler etkisiz hale getirildi ve soyuldu.bankaÖZNEAnnemin sinirleri iyice bozulmuş ve çok üzülmüştü.Üzülen kimdir ?AnnemAnnemin sinirleri iyice bozulmuş ve çok üzülmüştü.annemÖZNE
59 Örnekler çocuk çocuk çocuk
Bağıran çocuğa engel olunarak odadan çıkarıldı.Odadan çıkarılan kimdir?çocukBağıran çocuğa engel olunarak odadan çıkarıldı.çocukÖZNEÇocuğun karnı acıkmıştı ve uykusuzdu.Uykusuz olan kimdir?çocukÇocuğun karnı acıkmıştı ve uykusuzdu.çocukÖZNE
60 Örnekler Kazazedenin tedavisi yapılarak sevk edildi.
Sevk edilen kimdir?kazazede / hastaKazazedenin tedavisi yapılarak sevk edildi.kazazede / hastaÖZNEMetro inşaatı, haziranda başladı, ocakta hizmete açılacak.Hizmete açılacak olan nedir?metroMetro inşaatı, haziranda başladı, ocakta hizmete açılacak.metroÖZNE
61 Örnekler Küçük kızın elini akrep ısırdı ve acile götürüldü.
Acile götürülen kimdir?küçük kızKüçük kızın elini akrep ısırdı ve acile götürüldü.küçük kızÖZNESanat dergilerinin sayısı azalıyor , okunmaz oluyor.Okunmaz olan nelerdir?sanat dergileriSanat dergilerinin sayısı azalıyor , okunmaz oluyor.sanat dergileriÖZNE
62 Yapı Yönünden Anlatım Bozuklukları
Yüklemi geçişli eylem olan cümlelerde nesne bulunur.Bu tür cümlelerde eğer nesne bulunmazsa cümledekibaşka bir öğe, nesne gibi görünerek anlatım bozukluğunayol açar.Sıralı ve bağlı cümlelerde ikinci cümlede gerektiği haldenesne kullanılmamışsa bu tür cümlelerde anlatımbozukluğu vardır.NESNE EKSİKLİĞİ
63 Babaanne kimi uyutmaya çalışırdı?
ÖrneklerYaşlı adam kızına sarıldı, doyasıya öptü.Yaşlı adam kimi öptü?kızını / onuYaşlı adam kızına sarıldı, doyasıya öptü.kızını / onuNESNEBabaannem, bize masal okur, uyutmaya çalışırdı.Babaanne kimi uyutmaya çalışırdı?biziBabaannem, bize masal okur, uyutmaya çalışırdı.biziNESNE
64 Patron kimi teselli etti?
ÖrneklerPatron ne bana acıdı, ne de teselli etti.Patron kimi teselli etti?beniPatron ne bana acıdı, ne de teselli etti.beniNESNEDurmuş Ağa, hasta kızına sarıldı , doyasıya öptü.Durmuş Ağa kimi öptü?onuDurmuş Ağa, hasta kızına sarıldı , doyasıya öptü.onuNESNE
65 Geçerli olan kurallara uyun , uygulayın.
ÖrneklerOnunla görüşmek istedik ama bulamadık.Kimi bulamadık?onuOnunla görüşmek istedik ama bulamadık.onuNESNEGeçerli olan kurallara uyun , uygulayın.Neyi uygulayın?kurallarıGeçerli olan kurallara uyun , uygulayın.kurallarıNESNE
66 Örnekler Büyüklere saygı göstermeli , incitmemeliyiz.
Kimleri incitmemeliyiz?onlarıBüyüklere saygı göstermeli , incitmemeliyiz.onlarıNESNEBaşkanımıza inanıyor, her konuda destekliyoruz.Kimi her konuda destekliyoruz?onuBaşkanımıza inanıyor, her konuda destekliyoruz.onuNESNE
67 Örnekler Rahmi Hoca, kedisine özenle bakar , tavukla besler.
Rahmi Hoca neyi tavukla besler ?onuRahmi Hoca, kedisine özenle bakar , tavukla besler.onuNESNESelim Bey eşine adeta tapıyor , herkesten kıskanıyordu.Selim Bey kimi kıskanıyordu ?onuSelim Bey eşine adeta tapıyor , herkesten kıskanıyordu.onuNESNE
68 Yapı Yönünden Anlatım Bozuklukları
Her cümlede dolaylı tümleç bulunması gerekmez; ancakbazı cümlelerde dolaylı tümlecin kullanılmaması anlatımbozukluğuna yol açar.Özellikle sıralı ve bağlı cümlelerde görülen bu kusur,daha çok başka sözcüklerin dolaylı tümleçmiş gibialgılanmasından kaynaklanmaktadır.DOLAYLI TÜMLEÇ EKSİKLİĞİ
69 Örnekler Suçluları dışlamayalım , iyi niyetle yaklaşalım. onlara
Kimlere iyi niyetle yaklaşalım ?onlaraSuçluları dışlamayalım , iyi niyetle yaklaşalım.onlaraDOLAYLI TÜMLEÇKasabaya giderken de dönerken de aynı yolu izlerdi.Nereden dönerken aynı yolu izlerdi?kasabadanKasabaya giderken de dönerken de aynı yolu izlerdi.kasabadanDOLAYLI TÜMLEÇ
70 Örnekler Düşüncelerini destekliyor ve katılıyorum. Neye katılıyorum?
onlaraDüşüncelerini destekliyor ve katılıyorum.onlaraDOLAYLI TÜMLEÇÖğretmenlerimi çok sever , daima saygı duyarım.Kimlere saygı duyarsın?onlaraÖğretmenlerimi çok sever , daima saygı duyarım.onlaraDOLAYLI TÜMLEÇ
71 İzmir’i çok özledim , ilk fırsatta gideceğim.
İnsanları her zaman sevdim , her konuda güvendim.Kimlere güvendim?onlaraİnsanları her zaman sevdim , her konuda güvendim.onlaraDOLAYLI TÜMLEÇİzmir’i çok özledim , ilk fırsatta gideceğim.Nereye gideceğim?Oraya / İzmir’eİzmir’i çok özledim , ilk fırsatta gideceğim.orayaDOLAYLI TÜMLEÇ
72 Ece kime çiçek getirirdi? ona / öğretmenine
Ece öğretmenini çok sever , her gün çiçek getirirdi.Ece kime çiçek getirirdi?ona / öğretmenineEce öğretmenini çok sever , her gün çiçek getirirdi.onaDOLAYLI TÜMLEÇOktay önce yüzünü yıkadı , sonra krem sürdü.Oktay nereye krem sürdü?yüzüneOktay önce yüzünü yıkadı , sonra krem sürdü.yüzüneDOLAYLI TÜMLEÇ
73 Yapı Yönünden Anlatım Bozuklukları
Cümlede her zaman zarf tümleci bulunması gerekmez.Ancak bazı cümlelerde zarf tümlecinin bulunmaması,anlatım bozukluğuna yol açabilir.ZARF TÜMLECİ EKSİKLİĞİ
74 Muzaffer Bey’i çok severim; her konuda iyi anlaşırız.
İkinci cümlede zarf tümleci eksikliğinden kaynaklananbir anlatım bozukluğu vardır. Çünkü kiminle iyi anlaşıldığıbelirtilmemiştir. İkinci cümleye bir zarf tümleci getirilerekanlatım bozukluğu giderilebilir.Muzaffer Bey’i çok severim; her konuda iyi anlaşırız.Muzaffer Bey’i çok severim; her konuda iyi anlaşırız.onunlaZarf Tümleci
75 Duygu’ya küs müsün, ne zamandan beri konuşmuyorsun?
Bu cümle sıralı bir cümledir. İkinci cümlede kiminlekonuşulmadığı belli değildir. Bu nedenle ikinci cümleyezarf tümleci getirilerek bu anlatım bozukluğu giderilebilir.Duygu’ya küs müsün, ne zamandan beri konuşmuyorsun?Duygu’ya küs müsün, ne zamandan beri konuşmuyorsun?onunlaZarf Tümleci
76 İkinci cümlede nelerle başa çıkıldığı belli değildir.
Bu nedenle bu cümle anlatım kusuru taşımaktadır.İkinci cümleye zarf tümleci getirilerek bu sıkıntıgiderilebilir.Bu güçlüklere nasıl göğüs gerdin , nasıl başa çıktın?Bu güçlüklere nasıl göğüs gerdin , nasıl başa çıktın?onlarlaZarf Tümleci
77 Yapı Yönünden Anlatım Bozuklukları
Yüklem eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğudaha çok sıralı cümlelerde göze çarpar.Sıralı cümlelerde aynı özneye ya da aynı tümleçlerebağlı yüklemler ortak olabilir ; durumda anlatım bozukluğumeydana gelmez.Ama farklı özne ya da tümleçleri ortak bir yüklemebağlamak anlatım bozukluğuna yol açabilir.YÜKLEM EKSİKLİĞİ
78 Bu cümlede iki eylem vardır : Dans etmek Müzik dinlemek.
Bu iki eylem “ dinlediler” yüklemine bağlandığı içinanlatım bozukluğu meydana gelmiştir.Çünkü müzik dinlenir; ama dans dinlenmez.Bu nedenle dans için ikinci bir yüklem gereklidir.Sabaha kadar dans ve müzikdinledilerSabaha kadar dans ve müzikettilerdinledilerDans DİNLENMEZ.YÜKLEM
79 İçkiyi ara sıra , sigarayı hiç
içmemiçerimİçkiyi ara sıra , sigarayı hiçiçerimiçmemYÜKLEMSatışlar canlanmazsa ben fabrikamdan, sen de işindenolursunolurumSatışlar canlanmazsa ben fabrikamdan, sen de işindenolurumolursunYÜKLEM
80 Kravat giyilmez TAKILIR.
Güzel bir kravat , koyu renk bir elbise iyi olur.giymenKravat giyilmez TAKILIR.takmanGüzel bir kravat koyu renk bir elbise iyi olur.takmangiymenYÜKLEMSabahları sadece çay ve ekmekyiyorumiçiyorumÇay yenilmez İÇİLİR.Sabahları sadece çay ve ekmekiçiyorumyiyorumYÜKLEM
81 gideriz gelir gelir yapıyordu alıyor alıyor yapıyordu
Bazen onlar bize , bazen de biz onlaragiderizgelirBazen onlar bize , bazen de biz onlaragelirgiderizYÜKLEMAdam, bir yandan para, bir yandan da paketyapıyordualıyorAdam, bir yandan para , bir yandan da paketalıyoryapıyorduYÜKLEM
82 Yapı Yönünden Anlatım Bozuklukları
Cümlede eklerin eksik veya yanlış kullanılması anlamıbozduğu için anlatım bozukluğu oluşur.Başka bir ifadeyle cümlelerde ;Ekler yanlış kullanılmışsa,Ekler eksik kullanılmışsa,Ekler fazla kullanılmışsao cümlelerde anlatım kusuru görülür.EKLERİN YANLIŞ KULLANIMI – EK EKSİKLİĞİ
83 İsim Hâl ( Durum ) ekleri : - i hali - e hali - de hali - den hali
Tamlayan eki : “- in”Tamlanan eki : “ – i”İsim Hâl ( Durum ) ekleri :- i hali- e hali- de hali- den halidikkat edilmesi gereken eklerdir.DİKKAT !
84 İsmin “ – de ” hal eki eksik Tamlayan eki “ – ın” eksik
Eser, başarıya götüren yollar bir bir anlatılır.Eser , başarıya götüren yollar bir bir anlatılır.deİsmin “ – de ” hal eki eksikHer zaman çocuklar oyuncaklarını iyi seçmeliyiz.Her zaman çocuklar oyuncaklarını iyi seçmeliyiz.ınTamlayan eki “ – ın” eksik
85 Tamlayan eki “ – ın” eksik
Yaşam, bize getirdiği güzelliklerin tadını çıkarmalıyız.Tamlayan eki “ – ın” eksikınYaşam , bize getirdiği güzelliklerin tadını çıkarmalıyız.ınSize geldiğimizin çok yararı oldu.- memizinSize gel çok yararı oldu.memizin
86 Yapı Yönünden Anlatım Bozuklukları
Sıfat ve ad tamlamalarının ortak tamlanana bağlanması,cümlede anlatım bozukluğu oluşturur.Bu yanlışlık, ortak kullanılan tamlamanın ek almasındananlaşılır.Yalın halde kullanılan isimlerden sonra ; “ ve” bağlacısonra da belirtisiz isim tamlaması kullanılırsa tamlanan“ ve” bağlacından önceki isme de ait gibi görünüpkarışıklığa yol açabilmektedir.TAMLAMA YANLIŞLIKLARI
87 odaları kontrol ettiler.
TAMLAYANTAMLAYANTAMLANANMüdürvebina sorumlusuodaları kontrol ettiler.MüdürsorumlusubinasorumlusuBina sorumlusu ve müdür, odaları kontrol ettiler.Müdür ve bina sorumlusu, odaları kontrol ettiler.Bey
88 Ekonomik Ekonomik sorunları
TAMLAYANTAMLANANTAMLAYANdile getirildi.Ekonomikvesağlık sorunlarıEkonomiksorunlarıSağlıksorunlarıEkonomik ve sağlık ile getirildi.sorunlarsorunları
89 Ticari ve meslek yıldan yıla artıyor. faaliyetler faaliyetleri
TAMLAYANTAMLAYANTAMLANANTicarivemeslekfaaliyetleriyıldan yıla artıyor.TicarifaaliyetlerimeslekfaaliyetleriTicari ve meslek yıldan yıla artıyor.faaliyetlerfaaliyetleri
90 Meyve suyu ve ikram edilecek.
Pastavemeyvesuyuikram edilecek.PastasuyumeyvesuyuMeyve suyu ve ikram edilecek.pasta
91 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A ) Tiyatrolarımızda bu ay, on yeni oyun sahnelemeyi düşünüyoruz.B ) Müzik alanında önemli yeri olan bu festivalin yaşatılmasını istiyoruz.C ) Bu sanatçıların çalışmaları üç yıldır ilgiyle izlenmektedir.D ) Şehrimizde çeşitli kültürel ve sanat etkinlikleri gerçekleştirildi.E ) Edebiyatını ve balesini tanıdığımız bu ulus, yakında resimde defaaliyetini gösterecektir.CEVAP : D / “ Kültürel etkinlikler ve sanat etkinlikleri” olmalı.ÖSS
92 “ Bu yasadan, özel ve kamu kuruluşlarında çalışanlar yararlanacak.”
Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerin hangisiyle giderilebilir?A ) “ yasadan” dan sonra “ bütün” sözcüğü getirilerekB ) “ ve” sözcüğü kaldırılarakC ) “ ve” yerine “ kuruluşlarla” sözcüğü getirilerekD ) “ çalışanlar” dan sonra “ kesinlikle” sözcüğü getirilerekE ) “ yararlanacak” yerine “ yararlanabilir” sözcüğü getirilerekÖSSCevap : CBu yasadan özel kuruluşlarla kamu kuruluşlarında çalışanlar yararlanacak.
93 Yapı Yönünden Anlatım Bozuklukları
Özellikle sıralı cümlelerde ;Ek fiilFiilimsiYardımcı fiilden birinin kullanılmaması anlatımbozukluğuna yol açar.YARDIMCI EYLEM – FİİLİMSİ EKSİKLİĞİ
94 EK EYLEM ( EK FİİL ) EKSİKLİĞİ
Boyu kısa, bedeni de pek biçimli değildi.Boyu kısa , bedeni de pek biçimli değildi.idiEk fiil : idiAnnem yemek pişiriyor ; biz de ona yardım ediyorduk.Annem yemek pişiriyor ; biz de ona yardım ediyorduk.duEk fiil : du
95 Sözleri güzel ama etkili değildi. Sözleri güzel ama etkili değildi.
Düşüncelerinde kararlı ama ısrarcı değildi.Düşüncelerinde kararlı ama ısrarcı değildi.idiEk fiil : idiSözleri güzel ama etkili değildi.Sözleri güzel ama etkili değildi.idiEk fiil : idi
96 CEVAP : D / “ Boyu kısaydı, bedeni de pek biçimli değildi.”
“ Yoksul görünümlü biriydi bu. Boyu kısa , bedeni de pekbiçimli değildi.”Yukarıdaki ikinci cümlede bir anlatım bozukluğu vardır. Bubozukluk, aşağıdakilerden hangisiyle giderilebilir?A ) “ kısa” dan sonra “ ve” ekleyerekB ) “ kısa” yerine “ ve” koyarakC ) “ kısa” dan sonra “ değil” ekleyerekD ) “ kısa” yerine “ kısaydı” getirilerekE ) “ boyu” dan sonra “ da” ekleyerekÖSSCEVAP : D / “ Boyu kısaydı, bedeni de pek biçimli değildi.”
97 Bazı cümlelerde kullanılması gerekli olduğu halde
kullanılmayan yardımcı eylemler de anlatım bozukluğunundiğer bir sebebidir.YARDIMCI EYLEM ( FİİL ) EKSİKLİĞİ
98 İhtiyaç sahiplerine yardım ve onların dertleriyle ilgilenirdi.
Yardımcı Fiil : ederİhtiyaç sahiplerine yardım ve onların dertleriyle ilgilenirdi.ederYardımcı FiilHareketlerine devam ve bağırarak şunları söylemişti.Yardımcı Fiil : etmişHareketlerine devam ve bağırarak şunları söylemişti.etmişYardımcı Fiil
99 FİİLLERİN BİRLİKTE KULLANILMASI
Bir cümlede aynı öğeleri kullanarak etken ve edilgenfiiller birlikte kullanılamaz. Bu durum anlatım bozukluğunayol açar.ETKEN VE EDİLGENFİİLLERİN BİRLİKTE KULLANILMASI
100 Film sonra biraz sonra evlere .
seyrettiktenkonuşuldugidildiETKENEDİLGENseyrettiktenETKENkonuşulduEDİLGENgidildiEDİLGENFilm sonra biraz sonra evlereseyredildiktenkonuşuldugidildiEDİLGENEDİLGENEDİLGEN
101 Bütün sözlere kulak de hiçbir şey .
vermişseanlaşılamamışETKENEDİLGENvermişseETKENanlaşılamamışEDİLGENBütün sözlere kulak de hiçbir şeyverilmişseanlaşılamamışEDİLGENEDİLGEN
102 “ Her ne kadar şehir dışına taşınmışsa bile beklenen rahatlığa
kavuşulamamıştır.”Bu cümledeki anlatım bozukluğunu gidermek için aşağıdakideğişikliklerin hangisi yapılmalıdır?A ) “kavuşturulamamıştır” yerine “ulaştırılamamıştır” sözü gelmelidir.B ) “taşınmışsa” yerine “ taşınsa” sözcüğü getirilmelidir.C ) “Beklenen” yerine “ beklediğimiz” sözcüğü getirilmelidir.D ) “taşınmışsa bile” yerine “ taşınılmışsa da” sözü getirilmelidir.E ) “bile” den sonra “ nasılsa” getirilmelidir.SORUCEVAP : D“taşınmışsa” sözcüğü : etken“kavuşulamamıştır” sözcüğü : edilgen“taşınmışsa bile ” yerine “ taşınılmışsa da” yazılacak.
103 Virgülün olmaması veya yanlış yerde kullanılmasıyla ortaya çıkar.
Çoğunlukla adlaşmış sıfatlardan sonra virgül getirilmediğidurumlarda karşımıza çıkar.NOKTALAMA EKSİKLİĞİVİRGÜL EKSİKLİĞİ
104 , İhtiyar dilenciye seslendi. İhtiyar dilenciye seslendi. O
1İhtiyardilenciyeseslendi.öznedolaylı tümleçyüklem2Oihtiyar dilenciyeseslendi.gizli öznedolaylı tümleçyüklemİhtiyar dilenciye seslendi.,
105 Yaramaz dedesinin yanında oturuyordu . yaramaz dedesinin yanında
1Yaramazdedesinin yanındaoturuyordu.öznedolaylı tümleçyüklem2Oyaramaz dedesinin yanındaoturuyordu.gizli öznedolaylı tümleçyüklemYaramaz dedesinin yanında oturuyordu .,
106 İhtiyar polis müdürüne yardım etti .
1İhtiyarpolis müdürüneyardım etti.öznedolaylı tümleçyüklem2İhtiyar polismüdürüneyardım etti.öznedolaylı tümleçyüklem3Oihtiyar polis müdürüneyardım etti.gizli öznedolaylı tümleçyüklemİhtiyar polis müdürüne yardım etti .,
107 Hangi cümledeki virgül kaldırılırsa anlam değişir?
A ) Geç kalınca , sizi aramaktan vazgeçti.B ) Çocuklar , koşarak gözden kayboldular.C ) Bu genç , doktorla görüşmeye gitti.D ) Bir varmış , bir yokmuş.Soru – 1990 / MLCEVAP : C
108 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde virgül kaldırılırsa anlam değişir?
A ) Çocuk , sevinçle dedesine koştu.B ) İhtiyar , çobanla konuşmaya devam ediyordu.C ) Davetsiz gelen , döşeksiz oturur.D ) Türk dili , dillerin en zenginlerindendir.Soru – 1998 / ÖOCEVAP : B
109 Aşağıdakilerin hangisinden virgül kaldırılırsa, cümlenin anlamında
değişiklik olur?A ) Eşitlik , demokrasinin temel öğesidir.B ) Araba , büyükçe bir binanın önünde durdu.C ) Annelik , kadınların en güçlü duygusudur.D ) Hasta , annesinin kulağına bir şeyler fısıldadı.Soru – 1998 / DPYCEVAP : D
110 Bazı cümlelerde fiilimsinin kullanılmaması da bir anlatım kusurudur.
FİİLİMSİ EKSİKLİĞİBilgisayarı bir iki gün ya da hiç kullanmadan tekrar satarız.Zarf fiil : kullanarakBilgisayarı bir iki gün ya da hiç kullanmadan tekrar satarız.kullanarak
111 Bu suçlamaların gereksiz ve doğru olmadığını söyleyebilirim.
Ortaç : olduğunuBu suçlamaların gereksiz ve doğru olmadığını söyleyebilirim.olduğunuSınavda kimin başarılı ; kimin başarılı olmadığı anlaşılır.Ortaç : olduğuSınavda kimin başarılı ; kimin başarılı olmadığı anlaşılır.olduğu
112 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır?
A ) Burada , en çok ondan yakınlık gördük.B ) Çok az veya hiç çalışmadan sınavlara girdiler.C ) Bir süre sonra resim çalışmalarına ara verdiler.D ) Düşündüklerini yazıya dökmekten çekinmelidir.E ) İşiyle özel yaşamını birbirine karıştırmadı.Soru : ÖSSCEVAP : B / “çalışarak” fiilimsisi eksik ( zarf fiil )“ Çok az çalışarak veya hiç çalışmadan sınavlara girdiler.”
113 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A ) Çocukların eğitiminde hem ailenin hem de okulun rolü vardır.B ) Okuma sevgisi konusunda çocukların en çok anne ve babalarınıörnek aldıkları unutulmamalıdır.C ) Çocuklara, yeteneklerini geliştirmeleri için gerekli olanaklarsağlanmalıdır.D ) Çocuklar bundan en az zarar ya da hiç zarar görmedenkurtarılmalıdır.E ) Oyuncak seçerken çocuğun yaşına uygun olanlar tercih edilmeli.Soru : ÖSSCEVAP : D / “görerek” fiilimsisi eksik ( zarf fiil )“ Çocuklar bundan en az zarar görerek ya da hiç zarar görmedenkurtarılmalıdır.”
114 yapılan tamlamalarda TAMLANAN durumundaki İSİM TEKİL olmalıdır. !
ya dayapılan tamlamalarda TAMLANAN durumundaki İSİMTEKİL olmalıdır.!DİKKAT !..Belgisiz sıfatlarlasayı çokluğu gösteren sıfatlarlakarşılaşıyoruz.Her çeşitinsanlarlaYanlışkarşılaşıyoruz.Her çeşitinsanlaDoğru
115 Keyfine düşkün varsa buraya toplanmış.
ne kadarmemurlarYanlışKeyfine düşkün varsa buraya toplanmış.ne kadarmemurDoğruBizde vardır.Yanlışiki türlüdüşünürlerBizde vardır.Doğruiki türlüdüşünür
116 Kimi cümlelerde eksik kullanılması anlam kargaşasına yol açar. !
DİKKAT !..ŞAHIS ZAMİRLERİNİNSENİNfilme alıyormuş.HayatınıONUN
117 SENİNtoplamadan geldi.Kitaplarınıtoplamadan geldi.Kitaplarınıtoplamadan geldi.ONUNKitaplarını
118 TAMLANAN EKİ FAZLALIĞI
İyelik eki “ – i ” nin gereksiz kullanımından kaynaklanır.Bu ek , tamlayanın yer almadığı bir cümlede sanki bir TAMLAYAN varmış hissi uyandırdığı için önemli biranlatım kusuru içerir.!DİKKAT !..TAMLANAN EKİ FAZLALIĞI