4 Üncü Nasıl Yazılır

Bu hafta haber yazmada dikkat edilmesi gereken; ancak sıklıkla sıkıntı yaratan ve hatalı uygulamalarına rastlanan kimi kuralları sizlerle paylaşacağım.

Aşağıda sunacağım metni yazı işleri müdürü olduğum Anadolu Üniversitesi haftalık kurum içi iletişim gazetesi Anadolu Haber için hazırladım. Bir kitapçık gibi de çıktı alarak gazetedeki editörlerimize ve öğrenci muhabirlerimize dağıttık. Siz de aynı şeyi yapabilir ve uygun görürseniz kullanabilirsiniz&#;

 HABER YAZMA KURALLARI

 Sıfır (0) yazıyla yazılır:
o Örneğin: &#;&#;sıfır derece&#;&#;

&#; Bir (1) yazıyla ya da rakamla yazılabilir.
o &#;&#; birincilik kürsüsüne çıktı&#;,
o &#; &#; 1 oy boş çıkarken, 4 oy da geçersiz sayıldı.&#;

&#; Diğer sayılarda rakam kullanılır:
o 'da, &#;de,
o 13 Temmuz &#;da,
o lira,
o kişi,
o 25 kilogram,
o kilometre,

&#; Binli haneler yazı ve rakamla yazılabilir:
o (YANLIŞ: bin )
o 2 bin ,
o 5 milyon bin ,
o İki buçuk (YANLIŞ: 2 buçuk)

&#; Sayılarda kesirler virgül ile ayrılır:
o 15,2 (15 tam, onda 2),
o 5,26 (5 tam, yüzde 26).

&#; Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla belirtilir:
o 2'şer değil ikişer,
o 9'ar değil dokuzar,
o &#;er değil yüzer.

&#; Sıra sayıları yazıyla (birinci, ikinci, üçüncü, vb) ya da rakamla gösterilebilir. Rakamla gösterilmesi durumunda ya rakamdan sonra bir nokta konur ya da rakamdan sonra kesme işareti konularak derece gösteren ek yazılır:
o 4&#;üncü, 5'inci, 6'ncı.

&#; Bazı örnek ifadeler:
o &#; sıfır puanda kaldı.
o &#; bir kişi öldü.
o &#; Bu yıl 3&#;üncü kez düzenlendi.
o &#; Bu yıl 3&#;üncüsü düzenlendi. (YANLIŞ: 3.&#;sü düzenlendi)
o &#; 3 kilometre daha uzatılacak.(YANLIŞ: 3 km. daha uzatılacak)
o &#; 4 bin metrekare otoparkı bulunuyor.(YANLIŞ: M kare, M2)
o &#; &#;lük forvet oyuncusu&#;
o &#;. Katılanların %63&#;ünün (YANLIŞ:&#;yüzde 63&#;ünün )

AY, GÜN YA DA TARİHLERİN YAZILIŞI
&#; &#;Habere tarihle başlanmaz&#;

&#; Eğer güncel haber metninde belirtilecek tarih, bulunulan yıl içerisinde ise yılın belirtilmesine gerek yoktur.

&#; Ancak başka bir yıla ait ise yıl belirtilmelidir.
o &#; bölge toplantısı Temmuz günleri arasında gerçekleştirilecek.
o &#; karşılaşma bugün (10 Haziran) oynanacak.
o &#; 14 Temmuz&#;da sona erecek.
o &#; 14 Temmuz Çarşamba günü oynanacak.

&#; Belirli bir gün ve ayı bildiren gün ve ay adları büyük harfle başlar:
o 29 Kasım Salı günkü&#;
o 18 Aralık &#;da göreve başlayan&#;
o Geçtiğimiz Mayıs ayında&#;
o Önümüzdeki Çarşamba günü&#;

&#; Belirli bir tarih belirtmeyen ay ve gün adları küçük harfle başlar:
o Üniversiteler genellikle eylül ayı sonlarında öğretime başlar.
o Yürütme kurulu toplantılarını çarşamba günleri yaparız.
o Eylül ayı sonlarında başlayan göç, aralık ayı sonunda tamamlanır.

SAATLERİN YAZILIŞI
&#; Haberde saat, rakam kullanılarak yazılır.

&#; Rakamlar arasına nokta konur.
o Örneğin &#;saat &#;de&#; gibi.
o &#;sabah saat &#;da&#; ifadesi yerine, &#;&#;da&#; yazılmalıdır.
o &#;akşam &#;da&#; ifadesi yerine, &#;&#;da&#; yazılmalıdır.
o &#;saat sularında&#; ifadesi yerine &#;saat sıralarında&#; yazılmalıdır.
o &#;saat sıralarında&#; ifadesi de yanlıştır; zaten dakikasıyla belirtilmektedir.

&#; TDK&#;ya göre çeyrek, dakika, saniye ifadesi yoksa saatlerin yazı ile eğer bu ifadeler varsa rakamla yazılması gerekmektedir.
o Derse &#;te başlandı.
o Yarın sabah saat &#;de buluşacağız. (YANLIŞ: Sabah saat sekizde buluşacağız)

BÜYÜK HARFLERİN KULLANILDIĞI YERLER

&#; Cümle büyük harfle başlar.

&#; Cümle içinde tırnak veya yay ayraç içine alınan cümleler büyük harfle başlar ve sonlarına uygun noktalama işareti (nokta, soru, ünlem) konur:
o Başbakan &#;Yeni anayasa çalışmalarını aralıksız sürdüreceğiz.&#; diye konuştu.

&#; İki noktadan sonra gelen cümleler büyük harfle başlar:
o Toplantıya katılacak isimler şunlar: Ahmet Yılmaz, Mehmet &#;
o Başbakan, şöyle konuştu: &#;Atılacak adımlar gelecekte çok büyük yatırımların &#;&#;

&#; Rakamla başlayan cümlelerde rakamdan sonra gelen kelime büyük harfle başlamaz:
o yılında Türk Dil Kurumunun yılını kutladık.

&#; Özel adlar büyük harfle başlar.

&#; Kişi adlarıyla soyadları büyük harfle başlar:
o Mustafa Kemal Atatürk, İsmet İnönü, Kâzım Karabekir

&#; Kişi adlarından önce ve sonra gelen saygı sözleri, unvanlar, lakaplar, meslek ve rütbe adları büyük harfle başlar:
&#; Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk, Kaymakam Erol Bey, Sayın Prof. Dr. Hasan Yılmaz, Mustafa Efendi, Zeynep Hanım, Yüzbaşı Cengiz Topel&#;

&#; Yer adları (kıta, bölge, il, ilçe, köy, semt, cadde, sokak, semt vb.) büyük harfle başlar:
o Asya, Avrupa, Afrika, Amerika;
o İç Anadolu, Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu, Yakın Doğu;
o Ankara, İstanbul, Taşkent, Bağdat, Moskova;
o Turgutlu, Ürgüp, Ahlat; Çayırbağı, Akçaköy; Bahçelievler, Cebeci;
o Atatürk Bulvarı, Ziya Gökalp Caddesi; Sankiyedim Sokağı, Asmalımescit Sokağı.

&#; Yer adlarında ilk isimden sonra gelen deniz, nehir, göl, dağ, boğaz vb. tür bildiren ikinci isimler büyük harfle başlar:
o Ağrı Dağı, Aral Gölü, Çanakkale Boğazı, Dicle Irmağı, Ege Denizi, Erciyes Dağı,
o Fırat Nehri, Tuna Nehri, Van Gölü, Zigana Geçidi, Süveyş Kanalı.

&#; Kitap, dergi, gazete ve sanat eserlerinin (tablo, heykel, müzik) her kelimesi büyük harfle başlar:
o Nutuk, Safahat, Kendi Gök Kubbemiz, Anadolu Notları, Sinekli Bakkal;
o Türk Dili, Türk Kültürü, Varlık; Resmî Gazete, Hürriyet, Milliyet, Türkiye, Yeni Yüzyıl, Yeni Asır;
o Saraydan Kız Kaçırma, Onuncu Yıl Marşı.

&#; Özel ada dâhil olmayan gazete, dergi, tablo vb. sözler büyük harfle başlamaz:
o Milliyet gazetesi,
o Türk Dili dergisi,
o Halı Dokuyan Kızlar tablosu.

&#; Kurum, kuruluş ve kurul adlarının her kelimesi büyük harfle başlar:
o Türkiye Büyük Millet Meclisi, Türk Dil Kurumu, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi,
o Devlet Malzeme Ofisi, Millî Kütüphane, Muharip Gaziler Derneği,
o Emek İnşaat, Danışma Kurulu&#;

&#; Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, genelge adlarının her kelimesi büyük harfle başlar:
o Medeni Kanun, Borçlar Hukuku (kanun), Atatürk Uluslararası Barış Ödülü Tüzüğü, Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği.

&#; Kurum, kuruluş, kurul, merkez, bakanlık, üniversite, fakülte, bölüm, kanun, tüzük, yönetmelik monash.pw bildiren kelimeler, belli bir kurum vb. kastedildiğinde büyük harfle başlar:
o Bu yıl Meclis, yeni döneme erken başlayacak.
o Son aylarda Kurum, yazım konusunda yoğun bir çalışma içine girdi.
o sayılı Kanun bu yıl yeniden gözden geçiriliyor.
o Bu madde Yönetmelik&#;in 4&#;üncü maddesine aykırı düşmektedir.

&#; Millî ve dinî bayramlarla bayram niteliği kazanmış günlerin adları büyük harfle başlar:
o 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı,
o Ramazan Bayramı,
o Kurban Bayramı,
o Anneler Günü,
o Öğretmenler Günü,
o Hıdırellez.

&#; Kurultay, bilgi şöleni, açık oturum vb. toplantıların adlarında her kelime büyük harfle başlar:
o V. Uluslararası İletişim Sempozyumu,
o İktisat Kongresi.

&#; Özel adlar yerine kullanılan "o" zamiri cümle içinde büyük harfle yazılmaz.
o Toplantıya o da katılacak.
o Toplantıya O&#;nun da katılması bekleniyor (YANLIŞ).

&#; Millet, boy, oymak adları büyük harfle başlar:
o Türk, Alman, İngiliz, Japon; Oğuz, Kazak, Kırgız, Özbek, Tatar; Karakeçili, Hacımusalı.

&#; Dil ve lehçe adları büyük harfle başlar:
o Türkçe, Almanca, İngilizce, Rusça, Arapça; Oğuzca, Kazakça, Kırgızca, Özbekçe, Tatarca.

&#; Devlet adları büyük harfle başlar:
o Türkiye Cumhuriyeti, Amerika Birleşik Devletleri, Azerbaycan Cumhuriyeti.

&#; Din ve mezhep adları ile bunların mensuplarını bildiren sözler büyük harfle başlar:
o Müslümanlık, Müslüman; Hristiyanlık, Hristiyan; Musevilik, Musevi.

&#; Din ve mitoloji ile ilgili özel adlar büyük harfle başlar:
o Tanrı, Allah, Cebrail, Zeus, Oziris, Kibele.

&#; Ancak tanrı kelimesi özel ad olarak kullanılmadığında küçük harfle başlar:
o Eski Yunan tanrıları.

&#; Bazı dinî terimlerin küçük harfle başlaması gelenekleşmiştir:
o cennet, cehennem, uçmak, tamu, peygamber, sırat köprüsü.

&#; Gezegen ve yıldız adları büyük harfle başlar:
o Merkür, Neptün, Plüton, Halley, Dünya,Güneş, Ay vb.
&#; Dünya, güneş, ay kelimeleri gezegen anlamı dışında kullanıldığında küçük harfle başlar.

&#; Müzikte kullanılan makam ve tür adları büyük harfle başlamaz:
o acemaşiran, acembuselik, hicazkâr, türkü, varsağı, bayatı.

NOKTALAMA İŞARETLERİ

Nokta ( . )
&#; Cümlenin sonuna konur:
o Türk Dil Kurumu, yılında kurulmuştur.

&#; Bazı kısaltmaların sonuna konur:
o Dr. (doktor), Yrd. Doç. (yardımcı doçent), Prof. (profesör).

&#; Sayılardan sonra sıra bildirmek için konur:
o 3. (üçüncü); II. Mehmet; 2. Cadde, Sokak.

&#; Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur:
o Tren 'te kalktı. Toplantı &#;te başladı.Tören 'da, hükûmet daireleri kapandıktan yarım saat sonra başlayacaktır. (Tarık Buğra)

&#; Beş ve beşten çok rakamlı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve araya nokta konur:
o , ,

&#; Tırnak işareti içinde verilen cümlenin noktası ayrı, tırnak işareti dışındaki cümlenin noktası ayrı konur:
o &#;Bir yardım eli de siz uzatın.&#; dedi.

&#; Kesirli sayıları yazda birbirinden ayırırken nokta kullanılmaz:
o kilogram (Yanlış) 3,5 kilogram (Doğru)

&#; Gelenekleşmiş olan T.C. (Türkiye Cumhuriyeti) ve T. (Türkçe) kısaltmalarının dışında büyük harflerle yapılan kısaltmalarda nokta kullanılmaz:
o ABD, TBMM, TRT, BOTAŞ

Virgül ( , )
&#; Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur:
o Fırtınadan, soğuktan, karanlıktan ve biraz da korkudan sonra bu sı&#;cak, aydınlık ve sevimli odanın havasında erir gibi oldum.
&#; Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur:
o Bir varmış, bir yokmuş.Umduk, bekledik, düşündük.
&#; Cümlede özel olarak vurgulanması gereken ögelerden sonra konur:
o Binaenaleyh, biz her vasıtadan, yalnız ve ancak, bir noktainazardan istifade ederiz.
&#; Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan ögeleri belirtmek için konur:
o Saniye Hanımefendi, merdivenlerde oğlunun ayak seslerini duyar duymaz, hasretlisini karşılamaya atılan bir genç kadın gibi, koltuğundan fırlamış ve ona kapıyı kendi eliyle açmaya gelmişti.
&#; Cümle içinde ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için konur:
o Şimdi, efendiler, müsaade buyurursanız, size bir sual sorayım.
&#; Sayıların yazılışında, kesirleri ayırmak için konur:
o 38,6 (otuz se&#;kiz tam, onda altı), 25,33 (yirmi beş tam, yüzde otuz üç), 0,45 (sıfır tam, yüzde kırk beş).
&#; Metin içinde tekrarlı bağlaçlardan önce ve sonra virgül konmaz:
o Hem gider hem ağlar.
o Ya bu deveyi gütmeli ya bu diyardan gitmeli.
o Ne aradı ne sordu.

&#; Metin içinde -ınca / -ince anlamında zarf-fiil görevinde kulla&#;nılan mı / mi ekinden sonra virgül konmaz:
o Ben aç yattım mı kötü kötü rüyalar görürüm nedense.
&#; Metin içinde zarf-fiil ekleriyle oluşturulmuş kelimelerden sonra virgül konmaz:
o Şimdiye dek, ben kendimi bildim bileli kimse Değirmenoluk köyünden kaçıp da başka köyde çobanlık, yanaşmalık etmedi.
o Meydanlığa varmadan bir iki defa İsmail kendisini gördü mü diye kahveye baktı.
o belirterek, şöyle dedi (YANLIŞ) (Virgül kullanılmaz.)
&#; Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul ve teşvik bil&#;diren hayır, yok, evet, peki, pekâlâ, tamam, olur, hayhay, başüstüne, öyle, haydi, elbette gibi kelimelerden sonra konur:
o Peki, gideriz.
o Olur, ben de size katılırım.
o Hayhay, memnun oluruz.
o Haydi, geç kalıyoruz.
o Evet, kırk seneden beri Türkçe merhale merhale Türkleşiyor.
&#; Tırnak işaretinden önce virgül kullanmaya gerek yoktur.
o Rektör &#;Eğitim en önemli sorunumuzdur.&#; dedi.
&#; Şart ekinden sonra virgül konmaz:
o Gör gözlerinle de aklın yatarsa anlatıver millete.
&#; Metin içinde ve, veya, yahut, vs. ile vb. bağlaçlarından önce de sonra da virgül konmaz.
Kesme İşareti ( ' )
&#; Kişi adları, soyadları ve takma adlar:
o Atatürk&#;üm, Fatih Sultan Mehmet&#;e, Muhibbi&#;nin, Gül Baba&#;ya, Sultan Ana&#;nın, Yurdakul&#;dan, Kâzım Karabekir&#;i, Yunus Emre&#;yi, Ziya Gökalp&#;tan, Refik Halit Karay&#;mış, Ahmet Cevat Emre&#;dir, Namık Kemal&#;se.

&#; Sonunda p, ç, t, k ünsüzlerinden biri bulunan Ahmet, Çelik, Çiçek, Halit, Mehmet, Mesut, Murat, Özbek, Recep, Yiğit, Bosna-Hersek, Gaziantep, Kerkük, Sinop, Tokat, Zonguldak gibi özel adlara ünlüyle başlayan ek getirildiğinde

&#; Özel adlar için yay ayraç içinde bir açıklama yapıldığında kesme işareti yay ayraçtan sonra konur:
o Yunus Emre (?)'nin, Yakup Kadri (Karaosmanoğlu)'nin.
o Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM)&#;nin, Fotoğraf Kulübü (FK)&#;nün

&#; Kurum, kuruluş, kurul ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz:
o Türkiye Büyük Millet Meclisine,
o Türk Dil Kurumundan,
o Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dekanlığına,
o Hacettepe Üniversitesi Rektörlüğüne,
o Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Başkanlığının;
o Bakanlar Kurulunun,
o Danışma Kurulundan&#;
o Yabancı Diller Yüksekokuluna

&#; Unvanlardan sonra gelen ekler kesmeyle ayrılmaz:
o Cumhurbaşkanınca, Başbakanca,
o Türk Dil Kurumu Başkanına göre vb.
o Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur:
o TBMM'nin, TDK'nin, BM'de, ABD'de, TV'ye.

&#; Akım, çağ ve dönem adlarından sonra gelen ekler kesmeyle ayrılmaz:
o Eski Çağın, Yükselme Döneminin,
o Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatına.

&#; Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz:
o Türklük, Türkleşmek, Türkçü, Türkçülük, Türkçe, Müslümanlık, Hristiyanlık, Avrupalı, Avrupalılaşmak, Aydınlı, Konyalı, Bursalı, Ahmetler, Mehmetler, Yakup Kadriler, Türklerin, Türklüğün, Türkleşmekte, Türkçenin, Müslümanlıkta, Hollandalıdan, Hristiyanlıktan, Atatürkçülüğün.

&#; Sonunda nokta bulunan kısaltmalarla üs işaretli kısaltmalar kesmeyle ayrılmaz. Bu tür kısaltmalarda ek noktadan ve üs işaretinden sonra, kelimenin ve üs işaretinin okunuşuna uygun olarak yazılır:
o monash.pw, monash.pw, monash.pw;
o cm&#;e (santimetre küpe),
o m&#;ye (metre kareye),
o 64ten (altı üssü dörtten).

&#; Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur:
o 7&#;ncisi (YANLIŞ: 7.&#;si)
o 2'nci kat; 8'inci madde,
o 7,65&#;lik,
o 'te,
o senesi Mayısının 19'uncu günü Samsun'a çıktım.

&#; Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayırmak için konur:
o a'dan z'ye kadar, b'nin m'ye dönüşmesi,
o Türkçede -lık'la yapılmış sözler.

&#; Kıta, deniz, nehir, göl, dağ, boğaz, geçit, yayla; ülke, bölge, il, ilçe, köy, semt, bulvar, cadde, sokak vb. coğrafyayla ilgili yer adları:
o Asya&#;nın, Marmara Denizi&#;nden, Akdeniz&#;i, Meriç Nehri&#;ne, Van Gölü&#;ne, Ağrı Dağı&#;nın, Çanakkale Boğazı&#;nın, Zigana Geçidi&#;nden, Uzunyayla&#;ya, Türkiye&#;dir, İç Anadolu&#;da, Doğu Anadolu&#;ya, Ankara&#;ymış, Sungurlu&#;ya, Ziya Gökalp Bulvarı&#;ndan, Yıldız Mahallesi&#;ne, Taksim Meydanı&#;ndan, Reşat Nuri Sokağı&#;na.

&#; Kitap, dergi, gazete ve sanat eseri (tablo, heykel, müzik vb.) adları:
o Nutuk&#;ta, Safahat&#;tan, Kiralık Konak&#;ta, Sinekli Bakkal&#;ı, Hürriyet&#;te, Resmî Gazete&#;de, Onuncu Yıl Marşı&#;nı, Yunus Emre Oratoryosu&#;nu, Atatürk Uluslararası Barış Ödülü&#;nü.

&#; Saray, köşk, han, kale, köprü, anıt vb. adları:
o Dolmabahçe Sarayı&#;nın, Çankaya Köşkü&#;ne, Sait Halim Paşa Yalısı&#;ndan, Ankara Kalesi&#;nden, Horozlu Han&#;ın, Galata Köprüsü&#;nün, Bilge Kağan Abidesi&#;nde, Çanakkale Şehitleri Anıtı&#;na.

&#; Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge ve genelge adları:
o Millî Eğitim Temel Kanunu&#;na, Medeni Kanun&#;un, Atatürk Uluslararası Barış Ödülü Tüzüğü&#;nde, Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği&#;nin.

&#; Millet, boy, oymak adları:
o Türk&#;üm, Alman&#;sınız, İngiliz&#;den, Rus&#;muş, Oğuz&#;un, Kazak&#;a, Kırgız&#;ım, Özbek&#;e, Karakeçili&#;nin, Hacımusalı&#;ya.

&#; Devlet adları:
o Türkiye Cumhuriyeti&#;ni, Osmanlı Devleti&#;ndeki, Amerika Birleşik Devletleri&#;ne, Azerbaycan Cumhuriyeti&#;nden.

&#; Din ve mitoloji ile ilgili özel adlar:
o Allah&#;ın, Tanrı&#;ya, Cebrail&#;den, Zeus&#;u.

&#; Özel günler, bayramlar yazılırken baş harfler büyük, gelen ekler ise kesme işaretiyle ayrılır.
o Ramazan Bayramı&#;nız kutlu olsun
o Aşure Günü&#;nde aşure pişirilir.

Noktalı Virgül ( ; )
&#; Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur:
o Erkek çocuklara Doğan, Tuğrul, Aslan, Orhan; kız çocuklara ise İnci, Çiçek, Gönül, Yonca adları verilir.
o Türkiye, İngiltere, Azerbaycan; İstanbul, Londra, Bakü.

&#; Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur:
o Sevinçten, heyecandan içim içime sığmıyor; bağırmak, kahkahalar atmak, ağlamak istiyorum.
o At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan kalır.

&#; YANLIŞ: Rektör; &#;&#;&#; dedi.
İki Nokta ( : )

&#; Kendisinden sonra örnek verilecek cümlenin sonuna konur: Aynen burada olduğu gibi&#;
&#; Kendisinden sonra açıklama yapılacak cümlenin sonuna konur: Aynen burada olduğu gibi&#;

Tırnak İşareti ( &#; &#; )
&#; Başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler tırnak içine alınır.
o Rektör şöyle konuştu: &#;&#;.. .&#;
o Rektör &#;..&#; .&#; dedi.
o YANLIŞ: Rektör: &#;&#;&#; dedi. / Rektör, &#;&#;&#; dedi. / Rektör; &#;&#;&#; dedi.

&#; Tırnak içindeki alıntının sonunda bulunan işaret (nokta, soru işareti, ünlem işareti vb.) tırnak içinde kalır.
o &#;İzmir üzerine dünyada bir şehir daha yoktur!&#; diyorlar.

&#; Özel olarak belirtilmek istenen sözler tırnak içine alınır:
o Yeni bir &#;barış taarruzu&#; başladı.

&#; Cümle içerisinde kitapların ve yazıların adları ve başlıkları tırnak içine alınır / koyu da yazılabilir.
o Yahya Kemal'in bazı şiirleri &#;Kendi Gök Kubbemiz&#; adı altında çıktı.
o &#;Yazım Kuralları&#; bölümünde bazı uyarılara yer verilmiştir.

&#; Tırnak içine alınan sözlerden sonra kesme işareti kullanılmaz:
o Yahya Kemal&#;in &#;Aziz İstanbul&#;unu okudunuz mu?
Tek Tırnak İşareti ( &#; &#; )
&#; Yalnızca çift tırnak içindeki bir cümle içinde başka bir tırnak ihtiyacı varsa kullanılır. Çift tırnak olmaksızın kullanılmaz.
o &#;Sağlık Bakanı bu konuda &#;olmaz, yapamayız&#; diyor.&#;
Ünsüz Sertleşmesi
&#; Bir sözcük &#;f, s, t, k, ç, ş, h, p&#; ile bitiyorsa gelen ek &#;c, d, g&#; ile başlıyorsa son sesin etkisiyle &#;ç, t, k&#; şeklinde sertleşir.
o 5&#;te, 5&#;te

Düzeltme İşareti

o hâl (durum)
o hâlâ (zaman)
o kâr (kazanç)
o imkân
o kâğıt
o dükkân
o hikâye
o millî (ulusal)
o resmî yazışma (resmiyetle ilgili)
o askerî bando
o dinî konuşma (dinle ilgili)
o ilmî tartışma

Bazı Kelimelerin Yazımı

o öge (öğe -YANLIŞ)
o birçok
o pek çok
o birtakım (bazı anlamında)
o herhangi bir
o yayın
o yayımlamak- (yayınlamak- YANLIŞ)
o basın (yazılı basın-YANLIŞ)
o bir arada
o yan yana
o art arda
o herkes
o katalog

Akademik Unvanların Yazılışı

&#; Akademik unvanların yazılışında şu kurallara dikkat ediniz:
o Rektör: Üniversite yöneticisi
o Dekan: Fakülte yöneticisi
o Müdür: Yüksekokul, birim yöneticisi
o (Genel, Fakülte, Okul) Sekreteri: İdari yönetici
o Prof. Dr. : Profesör Doktor, doktora tezi hazırlamış
o Prof. : Profesör, sanatta yeterlilik sahibi, doktor unvanı yok
o Doç. Dr. : Doçent Doktor
o Yrd. Doç. Dr. : Yardımcı Doçent Doktor
o Arş. Gör. : Araştırma Görevlisi
o Uzm. : Uzman
o Okt. : Okutman
o Öğr. Gör. : Öğretim Görevlisi
o Dr. : Doktor
o Dt. : Dişçi
o Öğretim elemanı : Tüm akademik personel anlamındadır.
o Öğretim üyesi : Doçent ve Profesörler için kullanılır.

Diğer Kurallar

&#; Haber cümleleri doğru, kısa ve kolayca anlaşılır olmalıdır.
&#; Bir cümlede sadece bir fikre yer verilmelidir.
&#; Cümleler olabildiğince kısa ve öz anlatımlar içermelidir.
&#; Cümleler duru, yalın ve açık olmalıdır.
&#; Muhabir kendi fikirlerini haber metnine katmamalı ya da karıştırmamalıdır.
&#; &#;Hasan amca&#;, &#;Hatice teyze&#;, &#;Mehmet dede&#;, &#;Ayşe nine&#;, &#;Bakkal amca&#;, &#;Terzi teyze&#; gibi ifadeler yerine bu kişilerin adları ya da soyadlarına yer verilmeli; bu tür sıfatlar kullanılmamalıdır. Haberin okurunun herkes olduğu unutulmamalıdır.
&#; Haber metninde geçen &#;benim, ben, bana, bizi, bizim&#; gibi sözleri, haber kaynağına gönderme yaparak kullanmak gereklidir.
&#; &#;Şok oldular&#;, &#;iğne atsan yere düşmez&#; gibi sıradan tanımlamalardan kaçınılmalıdır.
&#; &#;Bilindiği gibi&#;, &#;öte yandan&#;, &#;bu arada&#; gibi klişe ve boş sözcüklerden kaçınılmalıdır.
&#; Bağlaç olan &#;ki&#; şu kelimeler dışında ayrı yazılır:
o sanki, oysaki, mademki, belki, hâlbuki, çünkü
&#; Her paragraf kendi içinde bütünlük taşıyan bir düşünceyi aktarır.
&#; Aslında her bir paragraf küçük bir kompozisyon gibi de düşünülebilir.
&#; arasında kelimeli cümleler &#;çok kolay anlaşılan&#;, kelimeli cümleler &#;kolay anlaşılan&#;, kelimeli cümleler de &#;anlaşılan&#; cümlelerdir.
&#; Haber metninde sunuşu rahatlatmak adına gerektiği kadar paragraf ya da satır başı yapılması tavsiye edilir.
&#; Ara başlık kullanmak da okuyucuyu rahatlatmak adına önemli görülür. Ancak ara başlıklar en fazla dört sözcük olursa iyi olur. Makbul olanı iki-üç sözcük içermesidir.
&#; &#;Anadolu Üniversitesi&#; ifadesi yerine kimi durumlarda &#;Üniversitemiz&#; yazılabilir. &#;Üniversitemiz&#; sözcüğü cümle başında yer almıyor, cümle içinde geçiyorsa, ilk harfi küçük olmalıdır.
&#; İngilizcesi yazılan kelimelerde büyük &#;i&#; harfine dikkat edilmelidir. İngilizcede büyük &#;İ&#; harfi yoktur. Onun yerine &#;I&#; harfi kullanılmalıdır.

Haber Aktarma Yüklemleri

&#; Haber metninin büyük bölümünü dolaylı aktarma yüklemleriyle yazmak sıkıntı yaratır. Bir doğrudan alıntı, iki dolaylı alıntı (&#;D&#;+2DL) formülüne göre metin hazırlanabilir.
o belirtmek, söylemek, &#;&#;&#; demek
o açıklamak, &#;&#;&#; demek, belirtmek
o &#;&#;&#; demek, söylemek, ifade etmek

&#; En çok kullanılan haber yüklemleri kullanma sıklığına göre şu şekilde sıralanır:

o açıklamak
o demek
o söylemek
o belirtmek
o diyekonuşmak
o ilerisürmek
o vurgulamak
o şöylekonuşmak
o anlatmak
o kaydetmek
o bildirmek
o değinmek
o üzerinde durmak
o dikkat çekmek

&#; &#;sözlerini şöyle sürdürdü&#; yükleminden sonra iki nokta üst üste konularak paragraf yapılmalı ve çift tırnak içince doğrudan aktarmaya yer verilmelidir. Bu yüklem haber metninin ortalarında kullanılmaya daha uygundur. Bu yüklemle haber sona ermez.
&#; &#;sözlerine ekledi&#; yüklemi haber metninin en son yüklemi olarak kullanılır.

monash.pw

eğitim öğretim ile ilgili belgeler>konu anlatımlı dersler >Türkçe dersi ile ilgili konu anlatımlar >yazım kuralları ile ilgili konu anlatımlar

SAYILARIN YAZIMI TDK YA GÖRE SAYILARIN YAZIMI SAYILARIN YAZILIŞI (1) (TÜRKÇE DERSİ KONU ANLATIM)

Sevgili öğrenciler, bu konuyu anlatırken Türkçenin kullanımındaki kuralları belirleyen Türk Dil Kurumundan yararlanılmıştır. Bazı kurallar size tuhaf gelebilir fakat bu konuda yapabileceğimiz hiçbir şey yok. Çünkü yapılan tüm sınavlar bu kurallara göre anlatılıyor.

Gelelim sayıların yazımı konusuna. Bu konuyu daha iyi anlayabilmeniz için sayıları 4 grupta topladık.

1. Sayılar hangi durumlarda rakamla hangi durumlarda harfle yazılır?

2. Sayılar hangi durumlarda ayrı hangi durumlarda bitişik yazılır?

3. Sayılarda hangi noktalama işaretleri kullanılır?

4. Romen rakamların kullanırken nelere dikkat etmeliyiz?

1. RAKAMLA MI HARFLE Mİ YAZACAĞIZ?

1.A. İSTER RAKAMLA İSTER HARFLE YAZILABİLEN SAYILAR:

*Saat ve dakikalar ister harfle ister rakamla yazılabilir:

veya

Sekizi kırk beş geçe veya

Dokuza çeyrek kala şeklinde yazabilirsiniz. Tercih size bırakılmış. Hepsi de doğrudur.

*Dört veya daha çok basamaklı sayılar ister harfle ister rakamla yazılabilir:

veya

6 trilyon milyar milyon bin veya

Altı trilyon iki yüz milyar dört yüz otuz milyon sekiz yüz iki bin yedi şeklinde yazabilirsiniz. Tercih size bırakılmış. Hepsi de doğrudur.

*Tarihlerde yalnızca AY bölümünü ister harfle ister rakamla yazılabilir:

veya

30 Aralık şeklinde yazabilirsiniz. Tercih size bırakılmış. Hepsi de doğrudur.

*Sıra sayıları ister harfle ister rakamla yazılabilir:

3. veya

3'üncü veya

Üçüncü şeklinde yazabilirsiniz. Tercih size bırakılmış. Hepsi de doğrudur.

Dikkat!

3.'ünün şeklinde yazamazsınız. Nokta işaretini koyduktan sonra kesme işareti konmaz. Doğrusu aşağıdaki gibidir.

3.nün

*Kesirler ister harfle ister rakamla yazılabilir:

26,5 veya

26 tam onda 5 veya

Yirmi altı tam onda beş şeklinde yazabilirsiniz. Tercih size bırakılmış. Hepsi de doğrudur.

*Bayağı Kesirler ister harfle ister rakamla yazılabilir:

15/11 veya

15 bölü 11 veya

On beş bölü on bir şeklinde yazabilirsiniz. Tercih size bırakılmış. Hepsi de doğrudur.

1.B. SADECE RAKAMLA YAZILABİLEN SAYILAR:

*Dört veya dörtten fazla basamaklı sayılarda rakamla birlikte sayı kullanılırsa 'ü sadece rakamla yazabilirsiniz:

sayısını

4 milyar iki yüz 60 milyon yedi yüz bin üç yüz 10 şeklinde yazamazsınız.

Doğrusu:

4 milyar milyon bin şeklinde yazmak zorundasınız.

*İstatistiksel verilerde, araştırma sonuçlarında kullanılan sayılar kesinlik bildirmesi için sadece rakamla yazılır:

Araştırma sonuçlarına göre Türkiye'de Mehmet adında kişi var.

Verilere bakıldığında nüfusun %49,8'i kadınlardan oluşuyor.

*Tarihlerde gün ve yıl bölümleri sadece rakamla yazılır:

29

29 Aralık

*Para tutarları sadece rakamla yazılır:

tl

dolar

euro

*Ölçülerde (bilgi yelpazesi. com) kullanılan sayılar sadece rakamla yazılır:

23 cm

kg

m

lt

*Adreslerde kullanılan sayılar sadece rakamla yazılır:

Sultan Bulvarı Akif Mahallesi 48. Cadde 13. Sokak 9. Daire Kat:3 No:7

1.C. SADECE HARFLE YAZILABİLEN SAYILAR:

*Üleştirme (paylaştırma) sayıları sadece harfle yazabilirsiniz:

5'er değil

Beşer

17'şer değil

On yedişer

*Sadece Rakamla yazılabilenler hariç zorunluluk yoksa cümleye sadece harfle başlayabilirsiniz:

26 kişi ayağa kalktı. Değil

Yirmi altı kişi ayağa kalktı.

2. AYRI MI BİTİŞİK Mİ YAZACAĞIZ?

2.A. AYRI YAZILAN SAYILAR:

*Harfle yazılabilen sayıları yazarken AYRI AYRI yazarız:

Otuz iki milyon beş yüz altı bin yedi yüz kırk dört

*Nota isimleri ayrı yazılır:

On altılık nota

Yirmi dörtlük nota

2.B. BİTİŞİK YAZILAN SAYILAR:

*Çek ve senetlerin üstünde yazan para miktarları sahtekarlık yapılmasın diye bitişik yazılır:

#yüzyetmişbintl#

*Yüzde, binde işareti ile rakam arasında boşluk bırakılmaz, bitişik yazılır:

%25

%₀82

*Bir şeyin ismi ise bitişik yazılır:

Ellibir (kağıt oyunu adı)

Onbeş (bilgisayar oyunu adı)

Otuziki (market ismi)

Yirmibeş (soyadı)

3. HANGİ NOKTALAMA İŞARETLERİNİ KULLANACAĞIZ?

3.A. NOKTA İŞARETİNİN KULLANILDIĞI SAYILAR:

*Dört veya dörtten fazla basamaklı sayılarda okunuşu kolaylaştırmak için nokta kullanılır:

*Saat ve dakika arasında nokta kullanılır:

Dikkat!

İki nokta kullanılmaz. İki noktayı unutun!

değil

şeklinde noktalı olacak.

*Sıra sayılarında nokta kullanılır:

8. (sekizinci)

3.B. NOKTA VEYA EĞİK ÇİZGİ İŞARETİNİN KULLANILDIĞI SAYILAR:

*Tarihlerde gün, ay, yıl arasında ister nokta ister eğik çizgi kullanılır:

22/04/

3.C. EĞİK ÇİZGİ İŞARETİNİN KULLANILDIĞI SAYI:

*Bayağı kesirlerde eğik çizgi kullanılır:

4/7 (dört bölü 7)

21/4

3.D. VİRGÜL İŞARETİNİN KULLANILDIĞI SAYILAR:

*Kesirlerde virgül işareti kullanılır:

26,5 (26 tam onda 5)

3,41

*Kuruşlarda virgül işareti kullanılır:

35,22 (35 tl 22 kuruş)

3.E. KESME İŞARETİNİN KULLANILDIĞI SAYILAR:

*Rakamdan sonra ek gelirse kesme işareti kullanılır:

15'in

'de

'deki

9'uncu

Dikkat!

Saatin dakikası "" ise bu bölüm OKUNMAZ, gelen ek saate göre getirilir.

'de değil

'te

'da değil

'de

4. ROMEN RAKAMLARININ KULLANILDIĞI YERLER NERELERDİR?

Romen rakamlarının kullanılması zorunlu değildir. Fakat kullanıldığı yerler aşağıdaki gibidir. İster (bilgi yelpazesi. com) kullanılır ister kullanılmaz.

*Tarihi olaylarda Romen rakamları kullanılır:

II. Dünya Savaşı

*Yüzyıllarda Romen rakamları kullanılır:

XIX. yüzyıl

*Padişah isimlerinde Romen rakamları kullanılır:

I. Mehmet

*Ciltlerde Romen rakamları kullanılır:

IV. cilt

*Maddeli sıralamalarda Romen rakamları kullanılır:

I. Madde

II. Madde

III. Madde

IV. Madde

*Kitap bölümlerinde Romen rakamları kullanılır:

IV. Bölüm

*Tarihlerdeki AYLARIN yazımında Romen rakamları kullanılır:

VIII ()

KONUYU DAHA İYİ ANLAMAK

İSTERSENİZ AŞAĞIDAKİ

VİDEOMUZU İZLEYEBİLİRSİNİZ

YAZIM KURALLARI / DİLİMİ &#;ĞRENİYORUM Uygun T&#;rk&#;e 4 monash.pw SAYILARIN YAZILIŞI 1 Sayılar metin i&#;erisinde yazıyla yazılır. &#;RNEK : Y&#;z yıldan beri &#;&#; kardeş yılın birinci g&#;n&#; toplanırlarmış. 2 Birden fazla s&#;zc&#;kten oluşan sayılar ayrı yazılır. &#;RNEK : &#;&#; y&#;z altmış beş g&#;n &#;alıştım. 3 Para ile ilgili, &#;ek ve senet gibi ticari belgelerde ge - &#;en sayılar bitişik yazılır. &#;RNEK : ,25 (yediy&#;zelliTLyirmibeşkr) 4 Sıra sayıları yazıyla ve rakamla g&#;sterilebilir. &#;RNEK : sırada bekliyor. 15’inci sırada bekliyor. Yarışmada IX. olmuş. 5 &#;leştirme (Paylaştırma) sayıları rakamla değil yazıyla belirtilir. &#;RNEK : &#;&#;er doğru 3’er yanlış UNUTMAYALIM! 1. Sıra sayıları ekle g&#;sterildiği zaman rakamdan sonra sadece kesme işareti ile ek yazılır; ayrıca nokta konmaz. &#;rnek: 8.’inci değil 8’inci , 2.’nci değil 2’nci. 2. &#;leştirme sayıları rakamla değil yazıyla g&#;sterilir. &#;rnek: 6’şar değil altışar . 10’ar değil onar. YAZIM YANLIŞLARINI D&#;ZELTMEK Aşağıdaki c&#;mlelerde yazım yanlışı yapılan s&#;zc&#;klerin doğrusunu boşluklara yazın. C&#;mleler Yanlış Yazılmış S&#;zc&#;ğ&#;n Doğru Yazılışı Ay&#;a yarışmada 5 inci olmuş Bu yaz onbeş g&#;n tatil yapacağız. Sedat 14’inci sırada oturuyor. Bizim evimiz 7 kattadır. On iki şekeri &#;&#;er 3’er 3’er paylaştık. Mayıs V. inci aydır. 5’inci 7. &#;&#;er &#;&#;er V’inci on beş 14’&#;nc&#;

1. Sayılar, saat ve dakikalar metin içerisinde yazıyla yazılır. Ayrıca birden fazla sözcükten oluşan sayılar ayrı yazılır:
Örnek:bin yıldan beri, dört kardeş, haftanın beşinci günü, üç ayda bir, yüz soru, iki hafta sonra, saat yediye çeyrek kala, mesela saat onda; iki yüz, üç yüz altmış beş.
Örnek: Yaş otuz beş, yolun yarısı eder.
(Cahit Sıtkı Tarancı)

NOT: Buna karşılık saat, para tutarı, ölçü, istatistik verilere ilişkin sayılarda, bilimsel yazılarda, kesinlik aranan konularda rakam veya sayı kullanılır:
Örnek:&#;da, monash.pw&#;de, lira, 25kilogram, kilometre, 15 metre kumaş, kişi&#;
Örnek:&#; Türkiye &#;nin yüzölçümü 76 km2&#;dir.
&#; Araştırmalarda denek kullanılmıştır.
&#; Bölgede okuma yazma oranı % 64 &#;tür.

2. Rakamla yazılmış bir sayıya gelen ekler, kesme işareti ile ayrılır. Ekler, ses uyumlarına girer:
Örnek:&#;de, &#;ten beri, saat &#;te, 12&#;ye çeyrek var.

NOT: Saat gösterilirken dakika bölümünün ikisi de sıfırlı ise ( gibi) gelen ek saate uygun yazılır: &#;da, &#;de.

3. Para ile ilgili işlem ve senet, çek vb. ticarî belgelerde geçen sayılar araya başka sayı ya da rakam girmemesi için bitişik yazılır:
Örnek: ,35 (altıyüzelli TL, otuzbeş Krş.)

4. Notayı niteleyen sayılar ayrı yazılır:
Örnek:on altılık, otuz ikilik, altmış dörtlük.

5. Romen rakamları ancak yüzyıllarda, hükümdar adlarında, tarihlerde ayların yazımında, kitap ve dergi ciltlerinde ve kitapların asıl bölümlerinden önceki sayfaların numaralandırılmasında kullanılabilir:
Örnek:XX. yüzyıl, III. Selim, XIV. Louis, monash.pw ,1. Cilt, XII. Cilt.

NOT: Çok sıfırlı büyük sayıların yazımında ana sayılardan sonraki basamaklar yazı ile yazılabilir: 2 milyar, 8 trilyon.

6. Sıra sayıları yazıyla ve rakamla gösterilebilir. Rakamla gösterilmesi durumunda ya rakamdan sonra bir nokta konur ya da rakamdan sonra kesme işareti konularak derece gösteren ek yazılır:
Örnek:3. &#; &#; XIX. &#;  4&#;üncü, 5&#;inci, 6&#;ncı

7. Sıra sayıları ekle gösterildiğinde rakamdan sonra sadece kesme işareti ve ek yazılır; ayrıca nokta konmaz:
Örnek: 8. &#;inci değil 8 &#;inci, 2. &#;nci değil 2 &#;nci

8. Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla belirtilir:
Örnek: 2&#;şer değil ikişer, 9&#;ar değil dokuzar, &#;er değil yüzer.

9. Ev, apartman ve daire, cadde, sokak numaraları; kitapların sayfa numaraları; tarihlerde gün, yıl gösteren sayılar rakamla gösterilir:
Örnek:7. Cadde, Sokak, 3. Blok, sayfa, 16 Mayıs , saat

Sayılar rakamla yazılabildikleri gibi harfle de yazılabilir.
Örnek:Elimde adet kınalı keklik var. / Elimde yüz yirmi adet kınalı keklik var.

Küçük sayılar, yüz ile bin sayıları ve daha çok edebî karakter taşıyan metinlerde geçen sayılar harfle gösterilir.
Örnek:İki hafta sonra, haftanın beşinci günü, üç ayda bir, dört kardeş, üçüncü sınıf, yüz yıllık tarih, bin yıldan beri&#;
Yaş otuz beş, yolun yarısı eder.

Buna karşılık saat, para tutarı, ölçü, istatistik verilere ilişkin sayılar ile büyük sayılarda rakam kullanılır.
Örnek:Öğleden sonra saat &#;da, lira, 25 kilometre, kg, 15 metre kumaş, lira&#;

Saat ve dakikaların metin içinde harfle yazılması da mümkündür.
Örnek:Saat dokuzda, dokuzu beş geçe, yediye çeyrek kala, sekizi on dakika üç saniye geçe, meselâ saat onda&#;

Sayılar daha çok Arap rakamlarıyla gösterilir:
Örnek: 25, , &#;

rakamları, yüzyıllarda, hükümdar adlarında, kitap ve dergi ciltlerinde ve kitapların asıl bölümlerinden önceki sayfaların numaralandırılmasında kullanılır. Bu tür örneklerde Arap rakamlarının (harflerinin değil) kullanılması da mümkündür. Hükümdar adlarında kullanılan rakamlar hükümdarın adından önce gelir.
Örnek: XX. yüzyıl, III. Selim, XIV. Louis, V. Karl, I. Cilt&#;

Rakamlardan sonra getirilen ekler kesme işareti (&#;) ile ayrılır:
Örnek:Saat &#;da, &#;de, &#;den, 12&#;nci&#;

Sıra sayıları harfle de gösterilebilir, rakamla da:
Örnek:beşinci, yirmi ikinci&#;

Rakamlardan sonra, sıra belirtmek üzere nokta da kullanılabilir, &#;-ncİ&#; eki de:
Örnek:, , XXI.,  16&#;ncı, &#;inci, &#;uncu&#;

Üleştirme sayıları harfle gösterilir:
Örnek:ikişer, yedişer, dokuzar, üçer üçer, onar onar, ellişer bin lira, yüz yirmi yedişer milyon&#;

Beş ve beşten çok rakamlı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır. Gruplar arasına nokta da konabilir:
Örnek:22 , , ,

Sayılarda kesirler virgülle ayrılır:
Örnek:15,2  &#;  5,26

Harflerle yazılan birden fazla sayının her biri ayrı yazılır.
Örnek:Yüz yirmi beş milyon, on altı, yedi yüz iki&#;

NOT: Ancak para ile ilgili işlem ve belgelerde (senet, çek vb.) harflerle yazılan sayıların tamamı, aralarına sonradan başka harfler konmasın diye birbirine bitişik yazılır:

Örnek:onbirmilyonyediyüzaltmışikibindokuzyüzkırkaltı

nest...

137287 137288 137289 137290 137291

oksabron ne için kullanılır patates yardımı başvurusu adana yüzme ihtisas spor kulübü izmit doğantepe satılık arsa bir örümceğin kaç bacağı vardır