40 Derece Ateşte Ne Yapılmalı

Çocuklarda görülen yüksek, ateş anne babaları en çok korkutan sağlık sorunlarından biridir. Ateşin görülmesiyle birlikte paniğe kapılan ebeveynler, çocuğa ateş düşürücü ilaçlar içirmek veya kalın kıyafetler giydirmek gibi bilinçsiz yaklaşımlarda bulunmaktadır. Ancak bu durum,  ateş tablosunun daha ağır seyretmesine neden olabilir.

Memorial Hizmet Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü Uzmanları, çocuklarda yüksek ateş durumunda yapılması gerekenler hakkında bilgi vererek ailelere önerilerde bulundu.

Ateş vücut direncini artırıyor

Ateş; normalin üstündeki vücut ısısı olarak tanımlanabilir. Makattan yapılan ölçümlerde 38 derece üzeri, ağızdan 37,5, koltuk altından 37,2, kulaktan 38 derecenin üstündeki değerler ateş olarak kabul edilmelidir. Ateş çocuk hastalıklarında özellikle enfeksiyonlarda görülen bir bulgudur. Tek başına bir hastalık değildir. Ateş aynı zamanda vücudun enfeksiyon etkeniyle savaşmasını, bağışıklık sisteminin daha iyi çalışmasını sağlar.

Yüksek ateşte çocuğun yaşına göre önlem alınmalı!

Ateşli bir çocukta, ateşin yüksekliğinden çok çocuğun yaşı ve genel durumu önemlidir. 0-3 ay arası bebeklerde, normalin üstünde ölçülen bir vücut ısısı hangi değerde olursa olsun hemen doktora ulaşmayı gerektirir. Daha büyük çocuklarda ise, çocuğun genel durumuna dikkat etmek gerekir. Eğer çocuk uyanık ve aktifse, oynuyorsa, yiyip içebiliyorsa, uykusu düzeni ve solunumu normalse, ateş düşürücü önlemler alındıktan sonra ateşin seyrine göre doktora danışılır. Çünkü ateşin yüksekliği ile hastalığın ağırlığı paralel değildir. Çocuklarda ateşin en sık nedeni olan basit viral enfeksiyonlar, 39-40 derece ateşe neden olabilirken bazı ciddi hastalıklar çok yüksek ateşe yol açmayabilir. Ancak çocukta; uyku hali, huzursuzluk, solunum zorluğu ve şiddetli ağrısı varsa, yeme içmeyi reddediyorsa, ateşi düşse de genel durumu düzelmiyorsa veya ateş 24-48 saatten uzun sürerse, yine doktora ulaşmak gerekir.

Yenidoğan bebeklere sıcak ortamlarda ince kıyafetler giydirilmeli

Soğuk algınlığı, grip gibi enfeksiyonlar ateşin sık görülen nedenleridir. Soğuk algınlığında ilk 24 saat tek bulgu ateş olabilir, diğer belirtiler arkadan gelir. Anjin, orta kulak iltihabı, ishal, idrar yolu enfeksiyonu da ateşe yol açar. Nadiren zatürre, menenjit, tüberküloz gibi ciddi enfeksiyonlar da ateşin nedeni olarak saptanabilir. Bazı aşılardan sonra ateş görülebilir, aşıyı yaparken doktor gerekli uyarıda bulunacaktır. Küçük bebekler, özellikle yenidoğanlar sıcak ortamlarda fazla giyimli olurlarsa, vücut ısılarını dengeleyemediklerinden ateşleri yükselebilir. Bu nedenle öncelikle oda sıcaklığı değerlendirilmeli, bebeğin üzerindeki kıyafetler azaltılmalı ve ateşi tekrar ölçülmelidir. Özellikle yenidoğan bebeklerde beslenme yetersizliği ve fazla tartı kaybı, vücut ısısının yükselmesine sebep olabilir. 

Ateşli çocuğun susuz kalmamasına özen gösterin!

•  Öncelikle ateşin düşmanımız değil, dostumuz olduğunu bilerek hareket edin. Ateşin yükselmesiyle, vücut enfeksiyon etkeniyle daha iyi savaşabilmektedir. O halde, ateşli çocukta hemen ateşi düşürmeye çalışmak gereksizdir.
  
  
  •  Ateşli çocuğun, normalden fazla sıvı almasına, susuz kalmamasına dikkat etmek gerekir. Eğer bir enfeksiyon söz konusuysa, ateşi düşürmek enfeksiyonu daha çabuk iyileştirmeyecek, nedeni ortadan kaldırmayacaktır. Ancak çocuk ateşli dönemde kendini kötü hissediyorsa, halsizse ateş düşürücü ilaçların yardımıyla kendini daha iyi hissedecektir. Bu durumda, doktorun önereceği ateş düşürücüler kullanılabilir.
    
    
  •  Eğer ateş çok yüksek değilse ve çocuk kendini kötü hissetmiyorsa, ilaç vermeden önce ılık bir duş aldırılabilir. Bulunduğu oda serin tutulmalı, giysileri mümkün olduğunca ince ve pamuklu olmalıdır. Çocuğun genel durumu ateşin yükseliş hızı, ateş düşürücülere verdiği cevap takip edilmeli ve bir uzman doktora danışılmalıdır.

Çocuklarda görülen ateş vakaları haliyle ebeveynleri endişelendiriyor. Vücut ısısının normalin üzerinde olması olarak tanımlanan ateş, çocuğunuzun yaş, genel sağlık durumu, hareketlilik seviyesi ve gün içindeki zaman ve giysileriyle şekilleniyor. Genel olarak, 38 derece üzerine çıkan vücut ısısı ateş olarak kabul edilirken bu eşik değer, ateş ölçümünde kullanılan yönteme göre de değişiklik gösteriyor. Koltuk altı ölçümlerinde 37-37.3 eşik olarak kabul edilirken rektal veya oral ölçümlerde ise 38-38.3 derece eşik değer olarak alınıyor.  
 

Aynı anda birkaç hastalık olabilir  

Ateşin çocukluk çağı enfeksiyonlarında en sık görülen semptom. Özellikle viral enfeksiyonlar sırasında ateş, sıklıkla ilk semptom olarak ortaya çıkıyor. Virüs kaynaklı enfeksiyonlarda, ilk 3-4 gün ateş 38-40 derece arasında seyredebiliyor. Ateş düşürücülere fayda etmeyebilir. Ateş dışında burun akıntısı, boğaz ağrısı, halsizlik, kas ağrıları, karın ağrısı, bulantı ve kusma yapabiliyor. İlkbahar aylarında yüksek ateşle seyreden adenovirüs, enterovirüslere sık rastlanıyor. (ADENOVİRUS), solunum yolu sekresyonları, yakın temas ve eşyalar ile kolayca bulaşabiliyor. Üst solunum yolu yakınmalarına ek olarak ishal de görülebiliyor. Aynı etkiyi enterovirüsler de yapabiliyor. Ateşin birkaç gün yüksek seyretmesi, eşlik eden hem üst solunum yolu bulguları hem de ishal ve döküntü virüs enfeksiyonu olduğunun göstergesi olabilir. Bu durumda destek tedavisiyle semptomlarının kontrol altına alınması gerekiyor. Her boğaz ağrısı ve boğaz kızarıklığında antibiyotik kullanımı doğru değil. Daha nadir olarak görülse de uzun süren ateş durumlarında enfeksiyon dışı hastalıkları ortaya çıkarmak için, eşlik eden yakınmalar ve yeni ortaya çıkan semptomlar yakından takip edilerek, gerekirse laboratuvar testleri ile kontrol edilmesi gerekiyor.  

Ateş neden olur?  

Ateşin neden yükseldiğini tespit etmek önem taşıyor. Kulak enfeksiyonu, soğuk algınlığı, üst solunum yolu enfeksiyonu, idrar yolları enfeksiyonu, zatürre, bazı durumlarda bir ilaç, yaralanma, zehirlenme ateşe neden olabiliyor. Çok sıcak ortamlar da sıcak çarpmasına yol açabiliyor. Çocuğun ateşi yükselince kalp atışları hızlanıyor. Çocuğun yanakları kızarabilir veya normalden daha fazla terleyebilir. Bazı çocuklar ateşliyken de kendilerini iyi hissedebiliyor, ancak çoğunda ateşe neden olan hastalığın belirtileri de görülüyor. Çocuğun kulağı veya boğazı ağrıyor olabilir, cilt döküntüsü veya karın ağrısı olabilir. Tüm bu belirtiler, ateşin nedeninin anlaşılması için önemli ipuçları veriyor. 6 ay-6 yaş arsındaki bazı çocuklarda yüksek ateş ile birlikte havale görülebilir; bu yaş grubunda daha dikkatli olmakta fayda var.  

Çocuğunuz 6 aylıktan büyükse bunlara dikkat edin 

6 aylıktan büyük çocuklarda hafif yüksek ateş görüldüyse, yani 38.3 derece altında ise, hasta veya düşkün görünmüyorsa, uykulu veya huzursuz değilse, süregelen başka bir rahatsızlığı veya ateşli havale öyküsü yoksa, yemesi, uykusu, oyun oynaması olumsuz etkilenmediyse doktora götürme öncesinde şunlar yapılabilir:

• Serin bir ortamda tutun
• Hafif giysiler giymiş olmasına dikkat edin 
• Su, sulandırılmış meyve suları gibi sıvılar içmesi için teşvik edin
• Çok hareket edip yorulmamasını sağlayın 
• Ateş düşürücü verebilirsiniz.  

Ateş için hangi ilaçlar kullanılabilir?  

• Parasetamol (ağızdan verilen veya fitil şeklinde) veya ibuprofen (ağızdan) verilebilir. Doz açısından doktorunuzun önerilerini ve ilaç bilgilerini takip edin. Çocuğunuza herhangi bir ilaç vermeden önce mutlaka ilaç bilgilerini okuyun.
• Çocuğunuz kusuyorsa ve sıvı kaybettiğini düşünüyorsanız ibuprofen vermeyin.
• Aspirin vermeyin. Çocuklarda viral hastalıklarda aspirin verilmesi (REYE SENDROMU) adında tehlikeli bir komplikasyona yol açabilir. Ayrıca aspirin midede rahatsızlık ve mide-barsak kanaması gibi yan etkiler yapabilir.
• Ateş yükselmeye devam ediyorsa vücudunu ılık su ile ıslatılmış bir sünger veya elbezi ile silin.  

Su ve bez ile ateş nasıl düşürülür?  

• Bu işlem için kesinlikle soğuk su kullanmayın veya soğuk duş yaptırmayın. Bu çocukta üşüme ve titremeye yol açarak ateşin daha da yükselmesine neden olur.
• Suya alkol eklemeyin veya cildini alkolle silmeyin, ciltten emilim ile ciddi yan etkilere yol açabilir.
• Çocuğunuzun ateşini hızla düşürmeye çalışmayın, Bu ateşin tekrar ve daha fazla yükselmesine yol açabilir.  

Çocuğunuz 6 aylıktan küçükse bunlara dikkat edin  

Çocuğunuz 6 aylıktan küçükse ve ateşi 38.3 derecenin üzerindeyse, hasta veya düşkün görünüyorsa, uykulu veya huzursuz ise, süregelen başka bir rahatsızlığı veya ateşli havale öyküsü varsa, yemesi, uykusu, oyun oynaması olumsuz etkilendiyse hemen doktora götürmek gerekiyor. Bu sırada da ılık su uygulaması yapılabilir ve ateş düşürücü verilebilir.

Ateş Nasıl Düşürülür?

Yüksek ateş ile karşılaşıldığı zaman ebeveynler telaşa kapılarak bazı ateş düşürme yöntemlerini kullanabiliyor. Bu yöntemler, ateşi düşürmek yerine kimi zaman daha da arttırabiliyor. Vücut ısısının 38 derece ve üzeri olması yüksek ateş olarak tanımlanır. Yüksek ateşin olduğu zamanlarda ateşli havale ortaya çıkar. Bu durum ise en çok 6 ay ve 5 yaş arası çocuklarda sıkça görülür. Ateşli havalelerin görüldüğü vücut sıcaklığı genellikle 39-40 dereceye ulaşır.

Bu gibi durumlarda morarma ve çocukta bilinç kaybı yaşanabilir. Bu durumda panik yapmadan çocuğun bir yere düşmesini çarpmasını önlemeli, sırt üstü başı size dönük ve hava kanalları açık olacak şekilde yatırmalısınız. Ateşli olan kişi sıtmalanır ve üstünü örtmek isteyebilir. Ateşli kişinin üstünü örtmemeli ve ılık bir duş almasını sağlamalısınız. Ilık bir duş vücut ısısının aniden düşmesini sağlar.

 Evde Ateş Düşürme Yöntemleri Nelerdir?

Evde ateş düşürmenin pek çok farklı yolu vardır. Ateş düşürmek için ateşlenen kişinin yaşına uygun bir yöntem belirlemek gerekir. Yüksek ateşin en tehlikeli olduğu yaş grubu ise, bebekler ve çocuklardır. Bebeklerin ve çocukların evde ateşini düşürmek için kullanılabilecek yöntemler;

● Bebekler hasta olmasın diye genellikle kat kat giydirilir ve bulundukları odanın sıcak tutulmasına özen gösterilir. Yüksek ateş durumunda bebeğin üzerindeki fazla kıyafetleri çıkartmak gerekir. Bebeğin bulunduğu odanın sıcaklığı ise, 20 dereceye kadar düşürülür.

● Anne sütü bu aşamada çok önemlidir. Eğer bebeğiniz emiyorsa onu ateşliyken emzirmeye devam etmeniz gerekir. Eğer çocuğunuz emmiyorsa bol sıvı vermeye dikkat etmeniz gerekir. Yüksek ateş ile birlikte sıvı kaybı olacağı için bol sıvı alınması gerekir.

● Evinizde ateş düşürücü ya da fitil varsa kullanım şekline uygun olarak gerekli dozda bebeğinize verebilirsiniz.

● Ilık bir su hazırlayarak bebeğinize güzel bir duş aldırabilirsiniz. Bu sayede bebeğinizin vücut ısısı ani bir şekilde düşmeye başlar.

● Çocuklarınızın alnına ıslak bez ya da sirkeli su gibi maddeler sürmemeli ve doktorunuz önermedikçe çocuğunuza antibiyotik vermemelisiniz.

Yetişkinlerde Yüksek Ateş Nasıl Düşürülür?

Bebeklerde ve çocuklarda yüksek ateşi düşürürken daha tedbirli olmak gerekir. Fakat yetişkinlerde yüksek ateş düşürmek daha kolaydır. En etkili ve en hızlı ateş düşürme yöntemleri arasında ılık su ile duş almak olduğunu unutmamanız gerekir. Ateşliyken üşümeniz ve sıtmalanmanız durumunda üstünüzü örtmemeli, oda sıcaklığını düşürerek ılık bir duş almalısınız. Yetişkinlerde ateş düşürmek için şu yöntemleri uygulayabilirsiniz;

● Ilık su ile duş almak,

● Bol bol su içmek,

● Ateş düşürücü ilaç içmek,

● Kolay nefes alabilmek için burnunuzu açık tutun.

● Soğuk bez ile koltuk altlarına kompleks uygulayın.

● Oda sıcaklığını düşürün.

● Rahat ve bol giysiler giyin ve üzerinizdeki fazla giysileri çıkarın.

● Bolca dinlenin.

● Kahve, alkol ve sigaradan uzak durun.

Ateş Düşürmeye Yardımcı Besinler

Bazı yiyecek ve içecekler de ateş düşürmeye yardımcı olur. Vücut ısısını düşürmeye yardımcı olan besinler,

● Kuru yemişler

● Mor ve koyu kırmızı gıdalar

● Yeşil çay

● Çilek, ahududu ve mandalina

● Yeşil gıdalar

● Zerdeçal ve zencefil

● Enginar, Ceviz, acı biber tozu

● Kiraz, lahana, elma püresi

● Kızılcık, kekik, pancar 

● Bol bol su içmek vücut ısınızın kısa sürede dengelenmesini sağlar.