7 Sınıf Değişen Dünyada Değişen Osmanlı Konu Anlatımı

7.Sınıf Islahatlarla Değişen Osmanlı Kurumları

Soru 1
Aşağıdakilerden hangisi Lale Devri’ndeki gelişmelerden birisi değildir?
A) İlk kez “çiçek aşısı” uygulanmıştır.
B) İtfaiye teşkilatı kurulmuştur.
C) İlk Osmanlı matbaası kurulmuştur.
D) İlk kütüphaneler açıldı.
Soru 2
Aşağıdakilerden hangisinde yabancı devletlerin ülkenin iç işlerine karışmasını önlemek ve azınlıkların devlete bağlılıklarını kuvvetlendirmek amaçlanmıştır?
A) I.Meşrutiyet
B) Tanzimat Fermanı
C) II.Meşrutiyet
D) Islahat Fermanı
Soru 3
“Nizam-ı Cedid (yeni düzen) adı verilen yenilikler yapmıştır. Nizam-ı Cedid adıyla Avrupa tarzında bir askerî ocak kurmuş ve bu ocağın masraflarını karşılamak için İrad-ı Cedid adıyla yeni bir hazine oluşturmuştur. Avrupa başkentlerinde (Paris, Londra, Berlin, Viyana) daimî elçilikler açılmıştır. Batı dillerinde yazılmış önemli eserler Türkçeye çevrilerek Batı düşüncesinin ülkeye girmesine hız verilmiştir.” Yukarıdaki gelişmeler hangisi zamanında olmuştur?
A) Sultan II. Mahmud
B) I. Ahmed
C) III. Selim
D) IV. Murad
Soru 4
Aşağıdaki gelişmelerden hangisi Sultan II. Mahmud döneminde olmamıştır?
A) Yeniçeri Ocağı’nı kaldırılması.
B) Yerli tüccarların yabancı tüccarlarla rekabet edebilmesi için gümrük vergilerinin indirilmesi.
C) Klasik eğitim veren okulların dışında Avrupa tarzında yeni okullar açılması.
D) Nizam-ı Cedid (yeni düzen) adı verilen yeniliklerin yapılması.
Soru 5
Osmanlı Devleti hangi savaştan sonra Avrupa’ya karşı askeri üstünlüğünü kaybetmiştir?
A) Osmanlı- Rus Savaşı
B) Balkan Savaşları
C) Kanal Harekâtı
D) Viyana Kuşatması
Soru 6
Aşağıdakilerden hangisi XIX. Yüzyılda Osmanlı Devletinde yapılan yeniliklerden birisi değildir?
A) Beykoz ve Kâğıthane kâğıt fabrikaları ile Yıldız Çini Fabrikası açıldı.
B) İlk şeker fabrikaları kuruldu.
C) İlk demir yolu hattı İzmir-Aydın arasında yapıldı.
D) Modern matbaa aletleri getirildi.
Soru 7
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti’nin vergi ve ticaret gelirleri azalmasına neden olmuştur?
A) Sanayi İnkılâbı
B) Coğrafi Keşifler
C) Sömürgecilik Yarışı
D) Fransız İhtilalı
Soru 8
Tanzimat Fermanı ile başlayıp I. Meşrutiyet’in ilanına kadar süren döneme ne ad verilir?
A) Aydınlanma Dönemi
B) Meşrutiyet Dönemi
C) Lale Devri
D) Tanzimat Dönemi
Soru 9
Aşağıdakilerden hangisi Lale Devri’ndeki gelişmelerden birisi değildir?
A) Avrupa’da geçici elçilikler oluşturulmuştur.
B) Osmanlı sömürgecilik yarışına girmiştir.
C) Özellikle Fransızlarla iyi ilişkiler kurulmuştur.
D) Çini atölyeleri açılmıştır.
Soru 10
Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat Fermanı’nda hukuk alanında yayınlanan maddelerden birisidir?
A) Herkesin mal, can, ırz, namus ve hürriyetine saygı duyulması.
B) Askerlik işlerinin belli esaslara bağlanması.
C) Özel mülkiyet hakkı verilmesi.
D) Herkesin kanun önünde eşit olması.
Soru 11
Aşağıdakilerden hangisi Lale Devri’nde eğitim ve kültür alanında yapılan yeniliklerden birisidir?
A) Çini fabrikası kuruldu.
B) Yalova’da kâğıt fabrikası açıldı.
C) İlk matbaa kuruldu.
D) İlk kez çiçek aşısı uygulandı.
Soru 12
XIX. yüzyılda toplumu ilgilendiren birçok yenilik yapılmıştır. Bu dönemde kurulmuş bazı kurumlar günümüzde de varlıklarını sürdürmektedir. Aşağıdakilerden hangisi bunlardan birisi değildir?
A) Duyun-u Umumiye İdaresi
B) Karaköy-Taksim metrosu
C) Ziraat Bankası
D) Posta Nezareti

Değişen Dünyada Değişen Osmanlı Ders Notu

DEĞİŞEN DÜNYADA DEĞİŞEN OSMANLI

Coğrafi Keşifler ile ticaret yollarının değişmesi, Osmanlı Devleti’nin vergi ve ticaret gelirlerinin azalması,uzun süren savaşlarda alınan yenilgiler ve isyanlar devlette ekonomik sıkıntıları da beraberinde getirmiştir.

Avrupa’ya karşı askeri-siyasi alanlarda üstünlüğü kaybeden Osmanlı Devleti bu durumun nedenlerini ve çözümlerini ortaya koyabilmek için dönemin aydınlarına raporlar hazırlattı.Bu raporlardan en önemlisi IV.Murat döneminde hazırlatılan Koçibey Risalesi’dir.

1683 II.Viyana Bozgunu ile Osmanlı Devleti Avrupa karşısından yenilmiş, Osmanlı Devleti savunmaya, Avrupa ise Osmanlı’ya karşı taarruza geçmiştir.Böylece Osmanlı yönetici ve aydınları Avrupalıların askeri alandaki üstünlüklerini kabul etmeye başlamıştır.

Pasarofça Antlaşması ile 18.yy’da Osmanlı Devleti Avrupa’nın üstünlüğünü kabul etmiş ve III. Ahmed döneminde Lale Devri başlamıştır.

Lale Devri’nde;

1. Yirmisekiz Mehmed Çelebi ilk kez geçici olarak Paris’e gönderilmiştir.Eseri Safaretname’dir.
2. İlk kez çiçek aşısı uygulanmıştır.
3. Çini atölyeleri açılmıştır.
4. Tulumbacılar Ocağı (İtfaiye Teşkilatı) kurulmuştur.
5. İlk Osmanlı matbaası İbrahim Müteferrika ve Sait Efendi tarafından kurulmuştur.Fakat hattatların işsiz kalmasını engellemek amacıyla matbaada dini kitaplar basılmamıştır.
6. Basılan kitap sayısının artmasıyla bilginin yayılması hızlanmıştır.
7. Yalova’da kağıt, İstanbul’da kumaş fabrikası kurulmuştur.
8. Avrupa’nın mimari tarzı örnek alınarak eserler oluşturulmuştur.İstanbul’da yer alan III.Ahmed Çeşmesi de bu eserler arasında yer alır.

NOT:Lale Devri’nde daha çok kültürel, teknik alanda yenilikler yapılmıştır.

17.yy’da Deniz Mühendishanesi ve Sürat topçuları gibi askeri kurumlar oluşturulmuş ve bu kurumlara Avrupa’dan uzmanlar getirtilmiştir.

III.Selim Dönemi’nde ise;

1. Devletin zayıflamasının nedenleri ve bunların çözüm yollarıyla ilgili raporlar hazırlatılmıştır.Raporlarda askeri, idari ve siyasi sorunlara ve bunların çözüm yollarına yer verilmiştir.
2. Avrupa kültürünü yakından tanımak amacıyla Ebubekir Ratıp Efendi Viyana’ya elçi olarak gönderilmiş ve Avrupa hakkında askeri, mali, siyasi teşkilat alanlarında geniş bilgiler sunmuştur.
3. Devlet adamlarından oluşan Meşveret Meclisi (Danışma Meclisi) toplanmıştır.
4. Nizam-ı Cedid (Yeni Düzen) adı verilen askeri ocak oluşturulmuş ve bu ocağın masraflarını karşılamak için İrad-ı Cedid hazinesi kurulmuştur.
5. Avrupa’da sürekli elçilikler açılmıştır.(Paris, Londra, Berlin,Viyana)
6. Batı dilinden birçok önemli eser Türkçeye çevrilmiştir.

II.Mahmut Dönemi

1. 1808’de II.Mahmut döneminde Ayanlar ile Padişah arasında Sened-i İttifak imzalanmıştır.Bu sözleşme ile ilk kez bir Osmanlı padişahı kendi gücünün yayında bir güç tanımış ve gücünü kısıtlamıştır.
2. Mahmut döneminde Yeniçeri Ocağı kaldırılarak yerine ‘Asakir-i Mansure-i Muhammediye’ ordusu kurulmuştur.
3. Mahmut döneminde ‘Takvim-i Vekayı’ adlı Fransızca ve Türkçe olarak resmi gazete çıkartılmıştır.
4. Divan teşkilatı kaldırılarak nazırlıklar kuruldu.
5. Mahmut döneminde Avrupa tarzında yeni okullar açılmış, böylece yabancı dil bilen insan sayısı arttırılmıştır.Avrupa’ya ilk kez öğrenciler gönderilmiştir.

Tanzimat Dönemi

1. Tanzimat Fermanı’nın ilanı ile başlayıp I.Meşrutiyet’in ilanına kadar süren dönemdir.Bu dönemde devletin kötü gidişatını önleyebilmek amacıyla geniş yenilikler yapılmıştır.
2. Tanzimat Fermanı 1839’da yayınlanmış diğer adı Gülhane Hatt-ı Hümayun olarak da bilinmektedir.

Tanzimat Fermanı ile;

1. Herkes kanun önünde eşit sayılmıştır.
2. Herkesin can,mal,ırz güvenliği sağlanmıştır.
3. Herkesin gelirine göre vergi toplanmıştır.
4. Özel mülkiyet hakkı verilmiştir.

3. Islahat Fermanı’nın yayınlanması ile yabancı devletlerin Osmanlı Devleti’nin içişlerine karışması engellenmiş ve devletin dağılması önlenmiştir.

4. Mustafa Reşit Paşa ise daha çok ekonomik çalışmalar gerçekleştirmiş ve ilk kağıt para onun girişimleriyle bastırılmıştır. ‘Mecidiye’ adı verilen paralar bastırılmış ve Avrupa paraları ile denklik sağlanmıştır.Böylece milli bankanın ilk hazırlıkları oluşturulmuştur.

5. 1838’de İngiltere ile Osmanlı arasında Balta Limanı Ticaret Antlaşması yapılmış, Osmanlı ekonomisi İngiltere’nin açık pazarı haline gelmiştir.

6. 1881’de Osmanlı Devleti’nin dış borçlarını ödeyememesi üzerine Duyu-u Umumiye İdaresi (Genel Borçlar) kurulmuştur.

7. Avrupa ile ekonomik ilişkileri geliştirmek amacıyla bankacılık faaliyetlerine önem verilmiştir.

8. Memleket Sandıkları 1883’te Menafi Sandıkları’na dönüştürülmüştür.

9. 1888’te Menafi Sandıkları yerine Ziraat Bankası kurulmuştur.

10. Posta Nezareti (1840) açılarak posta hizmetleri sağlanmış, Üsküdar-İzmit arasında posta yolu kurulmuştur.

11. 1855’te Telgraf Müdürlüğü kurulmuş, 1872’de posta, telgraf hizmetleri ile birleştirilmiştir.

12. Osmanlı Devleti ilk buharlı gemiyi 1827’de İngiltere’den satın almıştır.Ulaşımda kullanılmaya başlanılan bu gemilere ilgi artınca 1851’de Şirket-i Hayriye adlı vapur işletme şirketi kurulmuştur.

13. Osmanlı’da ilk toplu taşıma 1870’de Omnibüs adı verilen faytonlarla yapılmıştır.İhtiyacı karşılamayınca 1871’de atlı tramvaylar kullanılmıştır.

14.Osmanlı Devleti’nde ilk demir yolu Kahire-İskenderiye arasındadır.Anadolu’daki ilk demir yolu hattı 1856-1866’daki İzmir-Aydın arasındaki hattır.

Osmanlı’dan Kalan Mirasımız

Osmanlı Devleti, Doğu Avrupa’dan Güneybatı Asya’ya ve Kuzey Afrika’ya kadar topraklarını genişletmiş, üç kıtaya sahip olan bir cihan devleti haline gelmiştir.

Bir cihan devleti olan Osmanlı, ele geçirdiği topraklardaki kültürden hem etkilenmiş hem de kültürüyle etkilemiştir.

Osmanlı Devleti’nde Mimari

Dini Mimari Örnekleri

1. Hacı Özbek Cami (İznik)
2. Yeşil Cami (Bursa)
3. Hacıbayram Cami (Ankara)
4. Ulu Cami (Bursa)
5. Süleyman Paşa Medresesi (İznik)
6. Fatih Cami (İstanbul)
7. Beyazıd Cami (İstanbul)
8. Şehzade Cami (İstanbul)
9. Süleymaniye Cami (İstanbul)
10. Selimiye Cami (Edirne)
11. Sultan Ahmed Cami (İstanbul)
12. Beyazıd Külliyesi
13. Eyüp Sultan Türbesi
14. Nur-u Osmaniye Cami
15. Nusretiye Cami
16. Ortaköy Cami

Sivil Mimari Örnekleri

1. Bursa Çarşısı
2. Edirne Bedesteni
3. Edirne Sarayı
4. Topkapı Sarayı
5. Çinili Köşk
6. Revan Köşkü
7. Mostar Köprüsü
8. Sadabad Kasrı
9. Yıldız Sarayı
10. Dolmabahçe Sarayı
11. Beylerbeyi Sarayı
12. Çırağan Sarayı
13. Ahmed Çeşmesi
14. İshak Paşa Sarayı

Askeri Mimari Özellikleri

1. Anadolu Hisarı
2. Rumeli Hisarı
3. Kilitbahir Kalesi
4. Kale-i Sultaniye
5. Seddülbahir Kalesi
6. Selimiye Kışlası
7. Levent Kışlası

Osmanlı’da Eğitim Öğretim

Halk Eğitimi

1. Camiler
2. Tekke ve zaviyeler

Örgün Eğitim

1. Medreseler
2. Batı tarzındaki okullar
3. Yabancı ve azınlık okulları

Osmanlı toplumunda aileye verilen değer oldukça önemliydi.Osmanlı Devleti’nde var olan seyyahlar Osmanlı aile yapısının sağlamlığından eserlerinde bahsetmiştir.

Osmanlı’da mahalle toplumsal birliği oluşturan önemli unsurlardan biriydi.Her türlü dayanışmanın sağlandığı bu birliktelikte konukseverlikte en değer verilen unsurlar arasındındaydı.

Charles Fellows, Osmanlı toplumunda konukseverliğe dair bilgilere eserinde yer veren önemli seyyahlar arasındadır.

Osmanlı Devleti’nde sadece halk arasında insanlara değil hayvanlara da önem verildiğinden bahsedilmiştir.Bunların en önemli özelliklerinden birisi de kuşlar için yapılan kuş evleridir.Camiler,mezarlar ya da farklı mimari eserlerde bu kuş evlere yer verilmiştir.

Helmuth Von Moltke ise ‘Türkiye mektupları’ adlı eserinde Üsküdar’da bir kedi hastanesinin olduğunu,Beyazıd Camisi’nin avlusunda güvercinler için bakımhanenin olduğuna yer vermiştir.

Osmanlı’da önemli bir yardımlaşma geleneği ise Ramazan aylarında ismini vermeyen hayırseverlerin Zimem Defteri (veresiye)’nde yer alan kişilerin borçlarını ödeyerek sildirmesidir.

Osmanlı Devleti’nde sanata da önemli bir yer verilmiş ve mimari eserlerde, süs eşyalarında bu sanat dalları kullanılmıştır.

Çinicilik:Toprağın ateşte pişirilmesidir.İznik, Kütahya, Diyarbakır, Bursa ve İstanbul’da çini atölyeleri açılmıştır.

Ebru:Kağıt süsleme sanatıdır.

Hat:Arap harfleriyle güzel yazı yazma sanatıdır.Hat sanatı ile uğraşanlara ‘Hattat’ denir.Şeyh Hamdullah, Ahmet Karahisari, Hafız Osman önemli hattatlardır.

Osmanlıda bunlardan başka;dokumacılık,camcılık,ahşap oymacılığı, çanak çömlek sanatıyla uğraşanlar da vardı.