- Saf maddelerin hepsi ama homojen bir yapıdadır.
- Saf maddeler belirli bir kaynama ve erime noktasına sahip olurlar.
- Saf maddelerin tümünün öz kütleleri sabit yapıdadır.
Saf maddeler hem elementler hem de bileşikler olarak ikiye ayrılır.
A) Elementler: Elementleri ilk tanımlayan kişi Robert Boyle olmuştur. Aynı tür yapıda olan ve taneciğe sahip olan kendisinden başka basit yapıda maddeye dönüşemeyen tüm saf maddeler elementtir. Elementlerin hepsi aynı atomlara sahiptir. Toplamda 118 element bulunur ve bunlardan 94 adedi doğada yer alır.
A-1) Elementlerin Özellikleri: Elementler saf madde olarak bazı özelliklere sahiptir. Bunlar;
- Elementler saf maddelerdir.
- Elementlerin içerisinde tek bir atom türü bulunur.
- Her elementin kendisine ait bir sembolü vardır.
- Her elementin bir yoğunluk, erime ve kaynama noktası bulunur.
- Homojen yapıdadır.
En yaygın olarak bilinen elementler ise ilk 18 elementtir. Bunlar;
1- Hidrojen (H)
2- Helyum (He)
3- Lityum (Li)
4- Berilyum (Be)
5- Bor (B)
6- Karbon (C)
7- Azot (N)
8- Oksijen (O)
9- Flor (F)
10- Neon (Ne)
11- Sodyum (Na)
12- Magnezyum (Mg)
13- Alüminyum (Al)
14- Silisyum (Si)
15- Fosfor (P)
16- Kükürt (S)
17- Klor (Cl)
18- Argon (Ar)
B) Bileşikler: Bileşikler; birden fazla ve farklı elementin bir araya gelmesiyle oluşan saf maddelerdir.
B-1) Bileşiklerin Özellikleri: Bileşikler, elementler gibi farklı özelliklere sahiptir. Bu özellikler;
- Bileşikler hem saf maddedir hem de homojen yapıdadır.
- Bileşiklerin her biri formüller sayesinde gösterilir.
- Her bileşiğin bir erime ve kaynama seviyesi bulunur.
- Bileşikler sadece kimyasal yollar sayesinde elementlere ayrılabilir.
- Kimyasal bir tepkime sonucunda oluşmaktadır.
- Bileşikler yapı olarak en az 2 farklı elementin bir araya gelmesiyle oluşur.
- Bileşikler hem iyonik hem de molekül yapıda bulunabilirler.
En fazla kullanılan bileşikler ve formülleri;
1- Sodyum Klorür (NaCl)
2- Glikoz (C6H12O6)
3- Amonyak (NH3)
4- Hidroklorik Asit (HCI)
5- Su (H2O)
6- Etil Alkol (C2H5OH)
7- Metan Gazı (CH4)
8- Nitrik Asit (HNO3)
9- Sülfürik Asit (H2SO4)
10- Karbondioksit (CO2)
11- Kalsiyum Hidroksit ( Ca(OH)2)
12- Sodyum Hidroksit (NaOH)
Bu formüller birleşikleri semboller ve elementlerin sembollerinden daha farklı olarak yazılır. Çünkü en az 2 elementi simgelemektedir.
Bileşikler :
Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur) bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı kimyasal özelliklere sahip milyonlarca yani madde yani bileşik oluştururlar. Elementler doğada genelde saf halde değil de bileşikler halinde bulunurlar.
Bilinen element atomlarından sadece soy gaz atomları kararlıdır ve kararlı oldukları için kimyasal bağ oluşturmayıp doğada tek atomlu halde bulunurlar. Soy gazların dışındaki metal ve ametal atomları kararsız olup kararlı hale geçmek için elektron alış verişi yaparak veya elektronlarını ortaklaşa kullanarak kimyasal (iyonik ve kovalent) bağ oluştururlar. Kimyasal bağ oluşturan farklı atomlar da bir araya gelerek farklı kimyasal özelliklere sahip yeni maddeler yani bileşikler oluştururlar.
İki ya da daha fazla farklı element atomunun kendi özelliklerini kaybedip belirli oranlarda bir araya gelerek kimyasal bağ oluşturması sonucu meydana gelen yeni ve saf maddelere bileşik denir. Bu nedenle elementlerin bileşikleri oluşturması kimyasal değişmedir.
İki ya da daha fazla elementin kendi özelliklerini kaybederek belirli oranlarda ve kimyasal tepkimeler sonucu oluşturdukları saf maddelere bileşik denir.
Örnekler :
1- • Sodyum elementi sadece sodyum atomlarından oluşur, gümüş rengindedir ve
(bıçakla kesilebilecek kadar) yumuşaktır.
• Klor elementi sadece klor moleküllerinden oluşur, sarı – yeşil renkli zehirli bir gazdır.
• Sodyum elementindeki sodyum atomları birbirinden ayrılır.
• Klor elementindeki klor moleküllerinin atomları birbirinden ayrılarak sodyum atomlarına yaklaşır kendi kimliklerini kaybederek ve sodyum klorür bileşiğini oluştururlar.
• Sodyum ve klor atomlarından (elementlerinden) oluşan sodyum klorür (yemek tuzu) bir bileşiktir ve kendini oluşturan sodyum ve klor elementlerinden farklı fiziksel ve kimyasal özelliklere sahiptir. Sodyum klorür şeffaf, katı ve ufalanabilen bir bileşiktir.
2- • Hidrojen elementi sadece hidrojen moleküllerinden oluşur, renksiz, kokusuz, yanıcı
bir gazdır.
• Oksijen elementi sadece oksijen moleküllerinden oluşur, renksiz, kokusuz, yakıcı bir gazdır.
• Oksijen ve hidrojen atomlarından (elementlerinden) oluşan su, bir bileşiktir ve kendini oluşturan oksijen ve hidrojen elementlerinden farklı fiziksel ve kimyasal özelliklere sahiptir. Su, yanıcı ve yakıcı özellikte olmayan sıvı halde bir bileşiktir.
2- Bileşiklerin Oluşması :
Elementler bileşik oluştururken, elementi oluşturan aynı cins element atomları arasındaki kimyasal bağlar kopar ve element atomları birbirinden ayrılır. Birbirinden ayrılan element atomları, farklı cins element atomları ile yeni kimyasal bağlar oluşturarak bir araya gelir ve bunun sonucunda da bileşikler meydana gelir. Bu nedenle bileşikler oluşurken farklı element atomları kimyasal bağlar sayesinde bir araya gelir ve yeni maddeler oluşur.
Atomlar bileşik oluşturduklarında atomların arasındaki uzaklık değişir. Atomların element halindeyken aralarındaki uzaklık çok azdır. Atomlar bileşik oluşturduklarında ise aralarındaki uzaklık artar. Bunun nedeni, atomların element halinde iken aralarındaki kimyasal bağların, bileşik oluşturduklarında aralarında oluşan kimyasal bağlardan faklı olmasıdır.
Örnek :
1- • Sodyum elementindeki sodyum atomlarının arasındaki uzaklık çok azdır.
Sodyum klorür bileşiğindeki sodyum atomlarının arasındaki uzaklık daha fazladır.
• Klor elementindeki klor moleküllerini oluşturan klor atomlarının arasındaki uzaklık çok azdır. Sodyum klorür bileşiğindeki klor atomlarının arasındaki uzaklık daha fazladır.
3- Bileşiklerin Özellikleri :
1- Bileşikler, kendini oluşturan elementlerin özelliklerini göstermezler ve kendini oluşturan elementlerden tamamen farklı fiziksel ve kimyasal özelliklere yani kimliklere sahiptir.
2- Bileşiği oluşturan elementler kendi özelliklerini yani kimliklerini kaybederler.
3- Bileşiği oluşturan elementler belirli oranlarda birleşirler.
4- Bileşiği oluşturan element atomları arasında kimyasal bağlar bulunur.
5- Bileşikler oluşurken enerji alışverişi olur.
6- Bileşikler, kimyasal değişmeler sonucu (tepkimelerle) oluşur ve kimyasal yollarla ayrılırlar.
7- Bileşikler en az iki farklı elementten yani atomdan oluşurlar.
8- Bileşiklerin belirli erime, kaynama, donma ve yoğunlaşma sıcaklıkları vardır.
9- Bileşiklerin öz kütleleri sabittir.
10- Bileşikler formüllerle gösterilirler.
11- Bileşikler saf ve homojen maddelerdir.
12- Bileşikler, moleküler yapılı bileşikler ve moleküler yapılı olmayan bileşikler olarak iki çeşittir.
13- (Bileşiklerin en küçük yapı birimleri moleküllerdir).
4- Bileşik Çeşitleri :
Bileşikler moleküler yapılı bileşikler ve moleküler yapılı olmayan bileşikler olarak iki grupta incelenirler.
a) Moleküler Yapılı Bileşikler :
Bileşikler, farklı cins element atomlarından oluşan moleküllerden oluşmuşsa böyle bileşiklere moleküler yapılı bileşikler denir.
• Moleküler yapılı bileşikler moleküllerden oluşur.
• Bileşiklerdeki molekülleri oluşturan atomlar arasında kovalent bağ bulunur.
Bileşiğin İsmi | Bileğin Formülü | Bileşik Molekülünü Oluşturan Atomlar |
Su | H2O | 1 Su molekülü; 2 H, 1 O atomundan oluşur. |
Amonyak | NH3 (KÖK) | 1 Amonyak molekülü; 1 N, 3 H atomundan oluşur. |
Karbon Di Oksit | CO2 | 1 Karbon Di Oksit molekülü; 1 C, 2 O atomundan oluşur. |
Kükürt Di Oksit | SO2 | 1 Kükürt Di Oksit molekülü; 1 S, 2 O atomundan oluşur. |
Hidrojen Klorür | HCl | 1 Hidrojen Klorür molekülü; 1 H, 1 Cl atomundan oluşur. |
Hidrojen Florür | HF | 1 Hidrojen Florür molekülü; 1 H, 1 F atomundan oluşur. |
Azot Di Oksit | NO2 | 1 Azot Di Oksit molekülü; 1 N, 2 O atomundan oluşur. |
Karbon Mono Oksit | CO | 1 Karbon Mono Oksit molekülü; 1 C, 1 O atomundan oluşur. |
Kükürt Mono Oksit | SO | 1 Kükürt Mono Oksit molekülü; 1 S, 1 O atomundan oluşur. |
Azot Mono Oksit | NO | 1 Azot Mono Oksit molekülü; 1 N, 1 O atomundan oluşur. |
Basit Şeker (Glikoz) | C6H12O6 | 1 Basit Şeker molekülü; 6 C, 12 H, 6 O atomundan oluşur. |
Amonyum | NH4 (KÖK) | 1 Amonyum molekülü; 1 N, 4 H atomundan oluşur. |
Fosfat | PO4 (KÖK) | 1 Fosfat molekülü; 1 P, 4 O atomundan oluşur. |
Sülfat | SO4 (KÖK) | 1 Sülfat molekülü; 1 S, 4 O atomundan oluşur. |
Nitrat | NO3 (KÖK) | 1 Nitrat molekülü; 1 N, 3 O atomundan oluşur. |
Hidroksit | OH (KÖK) | 1 Hidroksit molekülü; 1 O, 1 H atomundan oluşur. |
Karbonat | CO3 (KÖK) | 1 Karbonat molekülü; 1 C, 3 O atomundan oluşur. |
Hidrojen Sülfat | H2SO4 | 1 Hidrojen Sülfat molekülü; 2 H, 1 S, 4 O atomundan oluşur. |
b) Moleküler Yapılı Olmayan Bileşikler :
Bileşikler, moleküllerden oluşmayıp bileşiği oluşturan farklı cins element atomları bir yığın oluşturacak şekilde bir araya gelmişse böyle bileşiklere moleküler yapılı olmayan bileşikler denir.
• Moleküler yapılı olmayan bileşiklerdeki iyonlar düzenli bir yığın oluştururlar.
• Moleküler yapılı olmayan bileşikler sonsuz örgü tipi bileşiklerdir
• Moleküler yapılı olmayan bileşiklerdeki iyonlar düzenli bir örgü oluştururlar.
• Moleküler yapılı olmayan bileşikleri oluşturan zıt yüklü iyonlar arasında iyonik bağ bulunur. (İyon sayısı yığının büyüklüğüne göre değişir).
Bileşiğin İsmi | Bileğin Formülü | Bileşiği Oluşturan İyonlar |
Kalsiyum Oksit | CaO | Ca+2 ve O–2 İyonları |
Sodyum İyodür | NaI | Na+1 ve I–1 İyonları |
Sodyum Klorür | NaCl | Na+1 ve Cl–1 İyonları |
Alüminyum Klorür | AlCl3 | Al+3 ve Cl–1 İyonları |
Kalsiyum Florür | CaF2 | Ca+2 ve F–1 İyonları |
Alüminyum Sülfür | Al2S3 | Al+3 ve S–2 İyonları |
Bakır (I) Klorür | CuCl | |
Bakır (II) Klorür | CuCl2 | |
Demir (II) Bromür | FeBr2 | |
Demir (III) Bromür | FeBr3 | |
Gümüş Nitrat | AgNO3 | |
Kalsiyum Karbonat | CaCO3 | |
Çinko Sülfat | ZnSO4 | |
Alüminyum Sülfat | Al2(SO4)3 | |
Sodyum Sülfat | Na2SO4 | |
Sodyum Karbonat | Na2CO3 | |
Bakır Sülfat | CuSO4 | |
Klorat (*) | ClO3 (KÖK) | |
Kromat (*) | CrO4 (KÖK) | |
Bi Kromat (*) | Cr2O7 (KÖK) |
Örnekler :
1- • Kalsiyum oksit (CaO) bileşiğindeki Ca+2 ve O–2 iyonları arasında iyonik bağ bulunur.
• Kalsiyum oksit (CaO) bileşiğindeki Ca+2 ve O–2 iyonları düzenli bir örgü oluştururlar.
• Kalsiyum oksit (CaO) bileşiği, kireç taşında ve bazı mermer çeşitlerinde bulunur.
2- • Sodyum İyodür (NaI) bileşiğindeki Na+1 ve I–1 iyonları arasında iyonik bağ bulunur.
• Sodyum İyodür (NaI) bileşiğindeki Na+1 ve I–1 iyonları düzenli bir örgü oluştururlar.
• Sodyum İyodür (NaI) bileşiği, tıp alanındaki hastalıkların teşhisinde ve bazı hastalıkların tedavisinde ilaç olarak kullanılır.
BeğenYükleniyor...
Döndü Topkaya4.ÜNİTE, 7.SINIF, KONU ÖZETLERİ7.sınıf 4.ünite konu özeti, 7.sınıf 4.ünite saf madddeler elementler ve bileşikler konu özeti, 7.sınıf element sembolleri, 7.sınıf element ve bileşikler, 7.sınıf fen 4. ünite saf maddeler elementler ve bileşikler konu özeti, 7.sınıf fen ders notları, 7.sınıf fen konu özeti, 7.sınıf saf maddeler, bileşikler, element, elementler, elementler ve bileşikler konu anlatımı, elementlerin kullanım alanları, fen 7.sınıf 4.ünite, Fen Bilimleri, fen bilimleri 7.sınıf, fen bilimleri 7.sınıf 4.ünite saf maddeler, fen bilimleri 7.sınıf konu özeti, fen bilimleri ders notları, fen bilimleri konu özeti, fen ders notları, fen konu anlatımı, fen konu özeti, fen konu özetleri, molekül, saf maddeler, saf maddeler konu anlatımı, saf maddeler konu özeti
7.Sınıf 4.Ünite Saf Maddeler Konu Özeti
SAF MADDELER
Aynı tür atom veya aynı tür moleküllerden oluşan, kendilerine has fiziksel ve kimyasal özellikleri olan maddelere SAF MADDE denir.
Element sembolleri Dünya’nın her yerinde kabul görmüş genel sembollerdir. Hangi ülke olursa olsun semboller aynıdır.
Bir elementin sembolüne bakarak molekülünde kaç atom oluğunu anlayamayız. Bu sebeple atomik yapılı elementlerde formül yoktur. Moleküler yapılı elementler formül ile gösterilir. Örneğin; İki atomdan oluşan Hidrojen elementinin sembolü H formülü H2 ,Oksijen elementinin sembolü O formülü O2 , Azot elementinin sembolü N formülü N2‘dir.
SU
KARBONDİOKSİT
KARBONMONOKSİT
TUZ
METAN
HİDROKLORİK ASİT
AMONYAK
KÜKÜRTDİOKSİT
ŞEKER(GLİKOZ)
ETİL ALKOL
H2O
Bir molekülü toplam 3 atomdan oluşur.2 çeşit atom içerir.
CO2
Bir molekülü toplam 3 atomdan oluşur. 2 çeşit atom vardır.
CO
Bir molekülü toplam 2 atomdan oluşur.2 çeşit atom vardır.
NaCl
CH4
Bir molekülü toplam 5 atomdan oluşur.2 çeşit atom vardır.
HCl
Bir molekülü toplam 2 atomdan oluşur. 2 çeşit atom vardır.
NH3
Bir molekülü toplam 4 atomdan oluşur.2 çeşit atom vardır.
SO2
Bir molekülü toplam 3 atomdan oluşur. 2 çeşit atom vardır.
C6H12O6
Bir molekülü toplam 24 atomdan oluşur. 3 çeşit atom vardır.
C2H6O
Bir molekülü toplam 9 atomdan oluşur. 3 çeşit atom vardır.
Yaşamın temel kaynağıdır.
Asitli içecekler, maden suları, yangın söndürme tüpleri, seracılıkta kullanılır.
Zehirli bir gazdır. Deterjan yapımında, alkol ve asit eldesinde kullanılır.
Sofra tuzu olarak, dericilikte ve hayvan besiciliğinde, su yumuşatma işlemlerinde kullanılır.
Endüstride ve evlerde ısınma amacıyla ve gaz ocaklarında kullanılır.
Tuz ruhu olarak temizlikte, sanayide, boya üretiminde, ilaç üretiminde ve pek çok alanda kullanılır.
Gübre, patlayıcı madde yapımı, temizlik malzemelerinde kullanılır.
Cam parlatma, kağıt üretimi, buzdolabı gazları, sülfürik asit üretimi ve madencilikte kullanılır.
Gıda sektöründe kullanılır.
Kolonya ve parfümlerde, termometre sıvılarında kullanılır.
7.Sınıf 4.Ünite Saf Maddeler Konu Özeti
Fenozom’u Takip Edin!
Fenozom’u takip edin!
F.7.4.2. Saf Maddeler
Önerilen Süre: 6 ders saati
Konu / Kavramlar: Element, elementlerin sembolleri, bileşik, bileşik formülleri
F.7.4.2.1. Saf maddeleri, element ve bileşik olarak sınıflandırarak örnekler verir.
F.7.4.2.2. Periyodik sistemdeki ilk 18 elementin ve yaygın elementlerin (altın, gümüş, bakır, çinko, kurşun, civa, platin, demir ve iyot) isimlerini, sembollerini ve bazı kullanım alanlarını ifade eder.
F.7.4.2.3. Yaygın bileşiklerin formüllerini, isimlerini ve bazı kullanım alanlarını ifade eder.
Saf maddeler içerisinde aynı tür atom veya aynı tür molekül bulunur.
Saf Maddeler |
|
|
|
NaCl Yapısı |