9 Sınıf Hece Ölçüsü

Hece ölçüsü nedir, nasıl bulunur? Hece ölçüsü nasıl hesaplanır?

 4 + 4 + 4 şeklinde üçe bölünür. (+) işareti ile gösterilen bölümlere kısaca durak denir. Duraklar şiirlerin hem yazılmasını hem de okunmasını kolaylaştırır.

 Duraklarda dikkat edilmesi gereken en önemli husus, kelimelerin ortalarından kesilmemesidir. Yani sözcükler iki hece arasında değil iki kelime arasında olur: Örneğin.

 Seni gördüm + Seni sevdim (4 + 4)

 Sende kaldım + Benden geçtim (4 + 4)

 Hece sayısı az ölçeklerde dizeler hiç bölünmez. Bunun dışında hece sayısına göre satırlar, ikiye, üçe ya da dörde bölünür.

Hece Ölçüsü Nasıl Bulunur?

 Hece ölçüsünü bulmak için belli başlı kuralları bilmek gerekir. O kuralların başında hece sayısının tek ve çift olma kuralı vardır. Hece sayısı 6 ya da 8 gibi çift olan dizeler ortasından ikiye bölünmelidir.

 Örnekler:

 1)

 Annesi / azabın

 Sonsuzluk / şarkısı

 Annesi / azabın

 Ruhumun / tıpkısı

 Necip Fazıl Kısakürek

 Yukarıdaki dörtlükte her dizede 6 hece kullanılmıştır. Bu nedenle dizeler 3 + 3 şeklinde tam ikiye bölünmüştür.

 2) Biz dünyadan / gider olduk

 Kalanlara / selam olsun

 Bizim için / hayır dua

 Kılanlara / selam olsun

 Yunus Emre'ye ait olan bu kıtada yer alan dizelerin hece ölçüsü ise 8'dir. Bu nedenle dizeler 4 + 4 şeklinde ikiye bölünmüştür.

 Hece sayısı tek olan dizelerde ise büyük kısım başta olur. Örneğin hecelerinin toplam sayısı 7 olan bir dize 4 + 3, 9 olan bir dize ise 5 + 4 şeklinde yazılır.

 Örnek:

 Aşıklarda / saz olur ( 4 + 3)

 Gül açılır / yaz olur (4 + 3)

 Not: Türkçede vurgu son hecede olduğu için hece ölçüsüyle kaleme alınmış bir şiir okunurken, duraktan önceki son heceler vurgulanmalıdır.

Hece Ölçüsü Nasıl Hesaplanır?

hece ölçüsü, varsağı, semai ve güzelleme türündeki şiirlerin bir dizesinde yer alan tüm heceler sayılarak bulunur. Aruz vezninde ise hecelerin son harfine bakılır. Son harf sesli ise ince, kalın ise kalın olur.

 Örneğin ilk dizesi 7 heceli olan bir dizenin diğer tüm dizeleri de 9 heceli olmalıdır. Sadece bir satırdaki hece sayısının bile diğer dizelerden farklısı ölçüyü bozar. Şiirde bütünlüğü sağlamak için tüm dizelerin aynı hece sayısıyla yazılması gerekir.

 Önek:

 Bülbül ağlar halime - Hece sayısı - 7

 Ben giderim gurbete - Hece sayısı - 7