9 Sınıf Tarih Öncesi Devirler

Kaba Taş (Paleolitik- Eski Taş) Devri (MÖ 600.000–10.000)

Tarih Öncesi Devirlerin Özellikleri

• Tarihin en uzun dönemidir.
• İnsanlar doğada hazır buldukları besinleri toplayarak ve avlanarak hayatlarını sürdürmüşlerdir.
• Tüketici bir hayat tarzı vardır.

Kullanılan Araç-Gereçler

• İnsanoğlu taşların uzun ve sivri olanlarıyla kendini korumaya çalışmış ve avlanmıştır.

Yaşanılan yer

• İnsanlar göçebe yaşam sürmektedir.

Tarih öncesi devirlerde insanlar avcılık yaparlardı.

İnsan Yaşantısının Özellikleri

• İklimin çok sert olmasından dolayı insanlar mağaralarda yaşamışlardır.
• Bu dönemde cinsiyete göre bir iş bölümü vardır. Erkekler avcılık, kadınlar ise toplayıcılıkla uğraşmışlardır. Anaerkil aile yapısı vardır.

Kullanılan Araç-Gereçler

• Taşlar yontularak avcılıkta kullanılmıştır.

Yaşanılan Yer

• İnsanlar göçebe hayat sürmüşlerdir.
• Soğuktan korunmak amacı ile insanlar mağaralarda ve ağaç kovuklarında yaşamışlardır.

Ateş insanlığın doğaya karşı sağladığı ilk üstünlüktür.

İnsan Yaşantısının Özellikleri

• Üretici toplum yapısına geçilmiş, yerleşik hayat başlamıştır.
• Kilden ve topraktan kap kaçak ve ateşte pişirilmiş seramik eşyalar yapılmıştır.
• Hayvanlar evcilleştirilmiş, tarım hayatına geçilmiştir.
• Bu dönemde bitki lişerinden elbiseler yapılmıştır.
• Dil kavramı gelişmiştir.
• Menhir, dolmen ve tümülüs gibi taş anıtlar dikilmiştir.

Kullanılan Araç-Gereçler

• Taş, yontularak cilalanmış ve avcılıkta kullanılmıştır.

Yaşanılan Yer

• Yerleşik hayata geçilmiş, ilk köy yerleşmeleri ortaya çıkmıştır.

İnsanlar bitki lişerinden dokuma yapmışlardır.

İnsan Yaşantısının Özellikleri

• Bakır (Kalkolitik), Tunç ve Demir Devri olmak üzere üçe ayrılır. Demirin bulunarak işlenmesi insanlık tarihinde önemli bir aşamadır.
• Demir Devri'nin sonlarına doğru yazı bulunmuştur.
• Bu dönemde avcılık önemini tamamen yitirmiştir.Tarım ve hayvancılıkta ihtiyaç fazlası üretim yapılmıştır.
• Ticaret gelişmiş, el sanatları çeşitlenmiştir.
• İlk defa şehir devletleri kurulmuştur. Egemenlik savaşları başlamıştır.

Kullanılan Araç-Gereçler

• Maden Devri kendi arasında bölümlendirilirken, aletlerin yapıldığı madenler dikkate alınmıştır. (Bakır, tunç, demir gibi.)
• İnsanlar, Maden Devri'nde çeşitli madenler bulup günlük hayatta kullandıkları araç-gereçleri ve silahlarını bu madenlerden yapmışlardır. İnsanların kullandıkları madenler zamanla değişmiş ve madenlerin dayanıklılığı giderek artmıştır.

Yaşanılan Yer

• Köy yaşantısı gelişmiş ve ilk şehirler ortaya çıkmaya başlamıştır.

İnsanlar demiri eriterek günlük hayatta kullanmışlardır.

Çözüm:
İnsanlar Maden Devri'nde önce bakırı, sonra tuncu ve daha sonra demiri kullanmıştır. Bakır esnek bir maden olup pek dayanıklı değildir. Sonraları daha dayanıklı olan tunç kullanılmıştır. En son olarak demir kullanılmıştır. Yani giderek daha dayanıklı araçlar yapılmıştır.

Yanıt B

Örnek 2:
Konya yöresinde bakır ve kurşun madenleri bulunmadığı hâlde, bu yöredeki Çatalhöyük'te bu madenlerden yapılmış boncuk ve yüzük gibi takılar bulunmuştur.
Bu bilgiler, Çatalhöyük'te yaşamış olan kültür ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi için kanıt olabilir?
A) İnsanları bir arada yaşamaya zorlayan bir otorite
vardır.
B) Maden, bu kültürde öteki kültürlerden daha önce
kullanılmıştır.
C) Verimli bir yörede bulunulmasına karşın tarıma
önem verilmemiştir.
D) Başka toplumlarla ticaret yapılmıştır.
E) Süsleme, bu kültürde çok önemli bir ihtiyaçtır.

Çözüm:
Bu bölgede bakır ve kurşun madenleri bulunmamasına rağmen bu madenlerden yapılmış boncuk ve yüzük takı
mlarının bulunması bunların başka bölgelerden geldiğini kanıtlar. Yani başka toplumlarla ticaret yapılmıştır.

Yanıt D

Tarih YGS- LYS Konu Anlatımı ve Konu Testine Geri Dön

TARİH DEVİRLERİ

Çağ: Bir toplumda belirli yaşayış özelliklerinin sürdüğü zaman dilimi

Tarihin Çağlara Ayrılmasının Nedeni:

Tarihi olayları doğru ve kolay bir şekilde incelenmesini sağlamak

Tarihin Çağlara Ayrılmasında Kullanılan Yöntem ve Esaslar:

1. Tarih, yazının icadına göre iki ana bölüme ayrılır:

a)  Tarih Öncesi Devirler: Yazının icadından önceki zamanlardır. (Tarih Öncesi)

b)  Tarih Devirleri: Yazının icadından sonraki zamanlardır. (Tarih Çağları)   

2. Tarih Öncesi, insanların yaptığı araç-gereçlerin gelişimi dikkate alınarak kendi içinde bölümlere ayrılır.

3. Tarih Çağları ise, toplumları derinden etkileyen, evrensel nitelik taşıyan ve gerçekleştiği dönemin karakteristik özelliğini sona erdiren olaylar çağ başlangıcı olarak dikkate alınmıştır.

4. Çağlar tüm toplumlar tarafından aynı sıra ve aynı zaman diliminde yaşanmamış olabilir. Yani Tarih Öncesi devirlerin başlama ve bitiş zamanları bölgelere göre farklılık gösterir. Örneğin Anadolu ve Mezopotamya'da Maden Devri yaşanırken, Avrupa henüz Cilalı Taş Devri'ni yaşıyordu. Mezopotamya ve Mısır'da M.Ö.4000'de Tarih Devirlerine girilirken pek çok bölge buraları iki-üç bin yıl geriden izlemiştir. Buna bağlı olarak Tarih Öncesi devirlerin bir diğer özelliği de bütün toplumlar aynı sıralamayı takip ederek Tarih Çağlarına ulaşmamışlardır. Bir toplum, göçler sonucunda kendinden ileri bir toplumla karşılaşınca iki veya daha fazla çağı aynı anda yaşamıştır.

5. Her tarih çağının ekonomik, sosyal ve dini bakımdan farklı özellikleri bulunmaktadır.

6. Çağlar arasındaki sürenin sona doğru kısalmasının nedeni bilim ve teknolojideki gelişmelerin hızlı olmasıdır.

TARİH ÖNCESİ DEVİRLER

"Preshistorik Dönem" olarak da tanımlanan bu zaman dilimi insanın var oluşu ile başlar ve yazının icadına kadar geçen zaman boyunca sürer. Bu dönemin bölümlere ayrılması kullanılan araç-gereç dikkate alınarak yapılmıştır.

Bu devirler sırasıyla şunlardır:

1. Yontmataş Devri (Mezolitik = Ortataş)

2. Cilalıtaş Devri (Neolitik = Yenitaş)

3. Maden Devri (Kalkolitik = Bakırtaş)

a)  Bakır Devri

b)  Tunç Devri

c)  Demir Devri

I. YONTMATAŞ DEVRİ

İnsanlık tarihinin en uzun dönemidir.

Taşın kaba bir biçimde yontulmasından bir takım araç ve gereçler yapılmıştır.

Dönemin en belirgin özelliği göçebe yaşam biçiminin geçerli olmasıdır.

Bu yaşam biçimine bağlı olarak üretim tarzı avcılık ve toplayıcılıktır.

Anaerkil aile ve tüketici toplum yapısı egemendir. 

Havaların soğuması ile birlikte insanlar mağaralara ve kuytu yerlere sığınmışlardır.

Mağara duvarlarına resim ve gravürler yapmışlardır. (İlk sanat yapıtları)

Devrin sonlarına doğru ateş keşfedilmiştir. Ateşin keşfi insanın doğaya karşı kazandığı ilk zaferdir.

Ateşin keşfiyle ısınma, pişirme ve vahşi hayvanlardan korunmada yararlanarak, doğaya egemen olmaya başlamışlardır.

Ateşin keşfi aynı zamanda insanoğlunun ileride maden devrini yaşamasının ön koşulunu sağlamıştır.

Türkiye'nin bu döneme ait yerleşim merkezleri: Antalya Karain ve Beldibi Mağaraları, Ankara Macunçay Yöresi, Samsun Tekke Köyü.

Bin yıldan uzun bir süre devam eden Orta Çağ; kimi kaynaklara göre 1453 İstanbul’un Fethi ile kimi kaynaklara göre de 1492 yılında Amerika kıtasının keşfedilmesiyle sona ermiştir.

Yeni Çağ (1453 – 1789)

Yeni Çağ; Orta Çağ’da bir güç olarak ortaya çıkan derebeyliklerin yerini, güçlü merkezi krallıklara bıraktığı bir dönem olarak karşımıza çıkmaktadır. Kilisenin baskısı sona ermiş; skolastik düşüncenin yerini akıl, bilim, deney almış ve Avrupa’da Rönesans ve Reform gibi önemli gelişmeler yaşanmıştır. Avrupa için durum bu şekilde seyrederken, Yeni Çağ Osmanlı Devleti için eski gücün yitirildiği bir dönem olarak karşımıza çıkmaktadır. Avrupa’da gerçekleşen gelişmeler, yeni ticaret yollarının keşfi gibi nedenler, Osmanlıların ekonomik ve askeri olarak Avrupa’nın gerisinde kalmasına sebep olmuştur.

Tüm bunlara ek olarak Yeni Çağ’ın ilk yıllarında özellikle Avrupa’da barut, ateşli silahlarda ilk kez kullanılmış, pusula geliştirilmiş ve kâğıt ile matbaa Avrupa tarafından tanınmıştır. Bu çağda yaşanan askeri, ilmi ve ekonomik ilerlemede, yaşanan bu gelişmelerin önemli bir payı bulunmaktadır.

Yeni Çağ 1789 yılında gerçekleşen Fransız İhtilali ile sona ermiştir.

Yakın Çağ (1789 – günümüz)

Şu anda da devam etmekte olan Yakın Çağ; dünyada en çok gelişmenin yaşandığı bir dönem olarak karşımızda durmaktadır. Yakın Çağ; imparatorlukların yıkılıp yerine ulus devletlerin kurulduğu, cumhuriyet ve demokrasi fikrinin günümüz biçimini aldığı bir dönemdir. Aynı zamanda sanayide büyük atılımlar gerçekleşmiş; bilimde ve teknolojide önemli atılımlar yaşanmıştır.