Abd Kişi Başı Milli Gelir 2018

Naki BAKIR

Ülkelerin toplam ekonomik büyüklüğünün ötesinde yurttaşlarının ortalama refah düzeyinin asıl göstergesi olan kişi başına milli gelirine göre sıralamasında Türkiye’nin 2022 yılı itibariyle 81’incilikle, tarihi dip noktaya düştüğü belirlendi.

IMF’nin 196 ülkede 1980’den bu yana kaydedilen makro ekonomik gerçekleşmeler ve 2027’ye kadar projeksiyonları içeren Dünya Ekonomik Görünümü raporunun en sonuncusu geçtiğimiz günlerde yayınlandı. Ekim 2022 tarihli veri seti, gayri safi yurt içi hasılaya (toplam milli gelir) göre yapılan “büyük ekonomi” sıralamasında da kan kaybeden Türkiye’nin, kişi başına düşen gelire göre sıralamada ise çok dramatik biçimde küme düştüğünü ortaya koydu.

“70 cente muhtaç” olunan 1980 yılında Türkiye, IMF verilerine göre 96,6 milyar dolarlık gayri safi yurt içi hasıla (toplam milli gelir) ile dünyada 21’inci, kişi başına milli gelirde ise 2.134 dolarla 55’inci ülke idi. 1990 yılına gelindiğinde Türkiye 207,5 milyar dolarlık milli geliri ile ülkeler arasında 20’inciliğe ve 3.738 dolarlık kişi başına milli geliriyle 51’inci sıraya yükseldi. İzleyen on yılda ise dünya ile karşılaştırmada büyüme ivmesinin görece düşük, nüfus artış hızının görece yüksek olması nedeniyle, kişi başına gelir sıralamasında Türkiye, bu açıdan daha iyi olan ülkelere geçilerek sıralamada 10 basamak aşağı kaydı. 2000 yılında Türkiye 274,1 milyar dolarlık toplam milli geliriyle ülkeler sıralamasında 21’inci olurken, kişi başına milli gelirde 4.238 dolarla 66’ncılığa düştü.

Ağır ekonomik krizin yaşandığı 2001 yılında milli gelir büyüklüğü 202,2 milyar dolara düşen Türkiye, büyük ekonomi sıralamasında 23’üncülüğe indi. Aynı yıl kişi başına milli gelir 3.083 dolara ve Türkiye sıralamada 78’inciliğe kadar düştü. Türkiye, 2001 krizinin ardından uygulamaya konulan yeni ekonomik programla başlayan düzelme ile 2002 yılında toplam milli gelirde 240,2 milyar dolarla yeniden 21’inci sıraya, kişi başı gelirde de 3.617 dolarla 74’üncülüğe yükseldi.

2002 sonrası

2002 sonunda iş başına gelen yeni iktidarın, öncesinde uygulamaya konulan ekonomik programı devam ettirmesiyle milli gelir sıralamasında yükselişe geçen Türkiye, 2004 yılında 409,1 milyar dolarlık milli gelir hacmine ulaştı ve sıralamada 4 basamak birden yükselerek 17’nci oldu. Böylece Türkiye, “en büyük 20 ekonomi” ligine yıllar sonra yeniden girmiş oldu. Kişi başına milli gelirde de 63’üncülüğe yükseldi.

Türkiye, milli gelirini 409,1 milyar dolardan 776,6 milyar dolara çıkardığı 2004-2010 döneminde (7 yıl), en büyük 17’nci ekonomi olarak yoluna devam etti. Bu dönemde kişi başına milli gelir de 6.016 dolardan 10.534 dolara çıktı. Türkiye, anılan yıl, kişi başına gelirde 65’inci oldu.

2023 hedefleri

2011 yılında açıklanan “2023 hedefleri” kapsamında toplam milli gelirin 2 trilyon dolar, kişi başına milli gelirin 25 bin dolar olması, Türkiye’nin en büyük ilk 10 ekonomi arasına girmesi öngörülmüştü.

2011’de milli gelirini 838,5 milyar dolara çıkarmasına karşın sıralamada 18’inci olan Türkiye, 2012’de 880,1 milyar dolarla yeniden 17’ci büyük ekonomi oldu. Kişi başına milli gelirde ise 2011’de 11.221 dolarla 65’inci, 2012 yılında ise 11.638 dolarla 68’inci sırada yer aldı.

Türkiye, 2013 yılında milli gelirini 957,5 milyar dolara çıkararak 16’ncı sıraya kadar yükseldi ve bu sırayı 2014 ve 2015 yıllarında da korudu. 2016 ve 2017 yıllarında milli gelire göre sıralamada 17’nci olan Türkiye, 2018’de 779,7 milyar dolara inen milli geliriyle 19’unculuğa geriledi. Türkiye, izleyen yıl da aynı sırayı korurken, 2020’de 720 milyar dolara kadar gerileyen milli geliriyle 20’nci sıraya, diğer deyişle ilk 20 ekonomi liginin alt sınırına indi.

2021’de de aynı sırada yer alan Türkiye, IMF projeksiyonlarına göre 2022 yılında 853,5 milyar ve 2023 yılında da 941,6 milyar dolarla yine en büyük 20’nci ekonomi olarak ligin son sırasında yer almaya devam edecek.

KBG’de tarihi dip

Ülke insanının ortalama refah düzeyini gösteren kişi başına milli gelirde Türkiye’de son yıllarda dramatik bir düşüş yaşandı. Söz konusu gelir 2013 yılında 12.489 dolarla tarihindeki en yüksek düzeyi gördükten sonra, izleyen yedi yılda sürekli gerileyerek 2020’de 8.612 dolara kadar indi. Ülkeler arası sıralamada 2013-2020 döneminde 65’incilikten 77’nciliğe gerileyen Türkiye, 2021’de 9.654 dolar olan kişi başı geliriyle de 77’inci olurken, bu yılın ortalamasında kişi başı gelirin 9.961 dolar olması ancak, Türkiye’nin ülkeler sıralamasında 81’inciliğe kadar düşeceği tahmin ediliyor.

Türkiye’nin bu sırası, söz konusu IMF istatistiğinin başlangıcı olan 1980’den bu yana olan dönemin en dip noktasını ifade ediyor.

1980 darbesi ve 2001 krizi dönemlerinde bile olmadığı şekilde kişi başına gelir düşüşünün art arda 7 yıl sürmesi de Türkiye’nin bu makro göstergeye göre dünyada 81’inci ülke konumuna inmesi de genel ekonomiye ve dolayısıyla sosyal bünyeye ilişin önemli bir uyarı niteliği taşıyor. Türkiye kişi başı gelirde, ağır ekonomik kriz yılı 2001’de düştüğü 78’incilikle bile göreli olarak 2022’den daha iyi bir sırada yer alıyordu.

IMF projeksiyonlarına göre Türkiye, 2023 yılında ise sıralamada 78’inciliğe yükselerek 2001 ekonomik krizinde düştüğü düzeyi ancak yakalayabilecek.

Gelirin süper ligi

IMF’nin hesaplamalarına göre Türkiye’nin 9.961 dolarla 81’inci olacağı 2022 kişi başına milli gelir sıralamasında Lüksemburg 127.673 dolarla birinci sırada yer almaya devam edecek. Bu ülkeyi 102.217 dolarla İrlanda, 92.646 dolarla Norveç, 92.435 dolarla İsviçre ve 82.887 dolarla Katar’ın izleyeceği bekleniyor. Ortalama refah düzeyinin göstergesi olan kişi başına milli gelirde “süper lig” denilebilecek ilk on ülke sıralamasında daha sonra sırayla Singapur, ABD, İzlanda, Avustralya ve Danimarka geliyor. Satın alma gücü paritesi dikkate alınmazsa, kişi başına milli gelirin nominal tutarına göre her bir Lüksemburglu ortalama gelirde, yaklaşık 13 Türk’e bedel. Diğer bir deyişle 13 Türk’ün yarattığı toplam gayri safi yurt içi hasıla, ancak bir Lüksemburg yurttaşının yarattığına denk.

Ekonomistler GSYH’de yüzde 3,9 artış bekliyor

AA Finans’ın Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 30 Kasım Çarşamba günü açıklanacak 2022 yılı 3. çeyrek GSYH verilerine ilişkin beklenti anketi, 15 ekonomistin katılımıyla sonuçlandı. Anket sonuçlarına göre, ekonomistler bu yılın üçüncü çeyreğinde Türkiye ekonomisinin yüzde 3,9 büyümesini bekliyor. Ekonomistlerin üçüncü çeyreğe ilişkin büyüme beklentileri, yüzde 3 ile yüzde 4,8 aralığında yer aldı. Ekonomistlerin 2022 yılının tamamına ilişkin büyüme beklentilerinin ortalaması ise yüzde 5,2 olarak gerçekleşti. Ekonomistlerin 2022’ye ilişkin büyüme beklentileri, en düşük yüzde 4,5 ve en yüksek yüzde 5,7 oldu.

Sıralamadaki düşüşün anlamı

IMF’nin, ülke verileri baz alınarak yapılan sıralama, ortalama refah düzeyinin göstergesi olan kişi başına düşen milli gelir tutarında dönemlere göre değişiminin yanı sıra ülkeler karşılaştırmasında göreli değişimi veriyor. Dönemsel karşılaştırmada bir ülkenin basamak düşüşü, kişi başına milli gelir tutarında ilgili dönemde nominal olarak artış kaydetse bile, o ülkeyi geçen ülkelerin, geçtiği ülkelerden daha fazla olduğunu gösteriyor. Ülkenin, sıralamada daha yukarı basamaklara çıkması ise bunun tersini ifade ediyor.

Kişi başına GSYH Nedir?

Kişi başına gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH)/milli gelir ilgili yıl GSYH’sının ilgili yıl ortası nüfusuna bölümü ile bulunur. Dolayısıyla bir yıl içinde ülkede kişi başına yaratılan ortalama milli gelir tutarını, başka deyişle bu dönemde ülkenin yarattığı toplam milli gelirin kişi başına düşen ortalama tutarını gösterir. Bu yolla bulunan tutarın büyümesi ya da küçülmesi, genel anlamda ülke bireylerinin zenginleşme yoksullaşma durumunu ortaya koyar.

Ülke Tarihi  

El Salvador topraklarının sömürge öncesi döneme ait tarihi, Orta Amerika coğrafyasının tarihi ile ortaktır. Bölgenin en büyük medeniyetlerinden biri olan Mayaların izlerine El Salvador topraklarında da rastlanmaktadır. 15. Yüzyılın sonlarında Amerika kıtasındaki sömürgecilik faaliyetlerine başlayan İspanyollar, 1524 yılında El Salvador topraklarını işgale başlamış ve yüzyılın ortalarına doğru 1540’ta bölgeyi kontrolü altına almıştır. Yaklaşık 300 yıl İspanyol hakimiyeti altında kalan El Salvador, bu süreçte Guatemala’nın bir eyaleti olarak varlığını sürdürmüştür. 19. yüzyılın ilk çeyreğinde kıtada başlayan bağımsızlık süreci neticesinde El Salvador da 15 Eylül 1821 tarihinde bağımsızlığını ilan etmiştir. Bağımsızlıkla birlikte Birinci Meksika İmparatorluğu’nun bir parçası haline gelen El Salvador, 1823’te imparatorluğun dağılmasından sonra bölgede bağımsızlığını ilan eden ülkelerin bir araya gelmesiyle kurulan Orta Amerika Federal Cumhuriyeti içinde yer almış ve bu yapının 1841’de sona ermesi ile müstakil bir devlet haline gelmiştir. Yüzyılın sonlarında 1896’da Nikaragua ve Honduras ile birlikte kurulan Orta Amerika Büyük Cumhuriyeti ise kısa ömürlü olmuş ve yalnızca iki yıl sonra dağılmıştır.

20. yüzyılda ülke yönetiminin büyük oranda askerî cuntaların elinde olduğu El Salvador’da ilk serbest seçimler 1930 yılında yapılabilmiş, ancak Mart 1931’de iktidara gelen Arturo Aroujo yalnızca 9 ay görevde kalabilmiş ve askerî darbe ile görevden alınmıştır. Darbe sonrası iktidara gelen Maximiliano H. Martinez, 1944 yılına kadar ülkeyi dikta yönetimi ile idare etmiş, 1932 yılında yönetim karşıtı isyanlarda on binlerce insan yaşamını yitirmiştir. Bu dönemden itibaren 1960’ların sonlarına kadar yüz binden fazla El Salvadorlu, komşu Honduras’a kaçmıştır.

1979’da yeni cunta yönetiminin göreve gelmesinin ardından, artan yoksulluk, hayat pahalılığı, siyasî istikrarsızlıklar ve güvenlik zafiyetleri ülkeyi iç savaşa sürüklemiştir. ABD destekli cunta yönetimi ile Marksist-Leninist çatı örgüt Farabundo Martí Ulusal Kurtuluş Cephesi (FMLN)’nin başını çektiği taraflar arasında 1992 yılına kadar devam eden iç savaşta yaklaşık 80 bin kişi hayatını kaybetmiş, yarım milyon kişi ülke içinde yerinden edilmiş bir o kadarı da ülke dışında mülteci konumuna düşmüştür. Soğuk Savaş’ın son dönemecinde ABD’nin müttefik kabul ettiği El Salvador yönetimine verdiği destek, ülke tarihinin en büyük yıkımlarından biri olmuştur. 1990 yılında BM kontrolünde başlayan barış müzakereleri neticesinde 16 Ocak 1992’de Mexico City’de imzalanan Chapultepec Barış Antlaşması ile resmen sona ermiştir.

İç savaşın sona ermesinin ardından El Salvador’da anayasal demokratik sisteme geçiş yapılmış ve ülke siyasî, ekonomik ve toplumsal alanlarda toparlanma sürecine girmiştir. Ancak geride kalan çeyrek yüzyılı aşkın zaman diliminde ülke hala yoksulluk, rüşvet, yüksek suç oranları, uyuşturucu gibi pek çok kronik sorunla boğuşmaya devam etmektedir.

Siyasî Yapı

Uzun yıllar askerî yönetimler tarafından idare edildikten sonra 1992’de imzalanan barış antlaşması ile demokratik sisteme geçen ve ilk çok partili seçimlerin 1994’te yapıldığı El Salvador, halihazırda başkanlık sistemi ile yönetilen anayasal bir sisteme sahiptir. Devlet başkanı ve yardımcısı beş yılda bir gerçekleştirilen seçimlerle belirlenmektedir. Devlet başkanı aynı zamanda yürütme erkinin başıdır ve hükümete başkanlık etmektedir.

 Ülkede son başkanlık seçimleri Şubat 2019’da gerçekleştirilmiştir. Seçimin ikinci turunda aldığı %53’lük oy oranıyla Nayib Bukele Ortez, El Salvador’un yeni devlet başkanı olmuş ve 1 Haziran 2019 tarihinde göreve başlamıştır. 20. yüzyılın başlarında Ortadoğu’dan Güney Amerika’ya göç eden Filistin asıllı bir aileye mensup olan Nayib Bukele, başkan seçilmeden önce başkent San Salvador’da belediye başkanlığı görevinde bulunmuştur.

Yasama organı 84 sandalyeli tek kanatlı meclistir. Üyeler partilerin aldığı oy oranlarına göre orantılı temsil metoduyla belirlenmekte ve 3 yıllığına göreve gelmektedir. Son meclis seçimleri Mart 2018’de gerçekleştirilmiş olup, bir sonraki seçimlerin 2021 yılında yapılması planlanmaktadır. Son seçimlerde Başkan Bukele’nin partisi ARENA oyların %41.7’sini alarak 35 sandalye kazanmıştır.

Ekonomik Durum

El Salvador, dolarizasyon politikasının benimsendiği 2001 yılından bu yana ekonomi politikalarını ABD ve küresel finans kuruluşlarına teslim etmiş durumdadır. Ülkede halkın üçte biri yoksulluk sınırının altında yaşamakta ve kişi başı ortalama yıllık gelir 4 bin dolar civarındadır. Son on yılda düşük sayılabilecek %2.5’luk ortalama büyüme oranı yakalayan El Salvador’da kamu borçları da önemli ekonomik sorunlardan biridir. İşsizlik oranları resmî rakamlara göre %7 olsa da, gerçekte bunun çok daha üzerinde olduğu tahmin edilmektedir.

Ülke ekonomisi büyük oranda hizmet sektörüne bağlıdır. Gerek istihdamın gerek millî gelirin yarısından fazlası hizmet sektöründen karşılanmaktadır. Ayrıca ABD’de yaşayan El Salvadorluların gönderdikleri dövizler de ülkenin en önemli gelir kaynakları arasında yer almaktadır.

Ülke bol yağış alması bakımından tarıma elverişlidir. Başlıca tarım ürünleri kahve, pirinç, şeker, mısır, fasulye, yağlı tohumlar, pamuk ve sorgumdur. Sanayi sektöründe öne çıkan sahalarsa gıda işleme, tekstil, petrol, gübre, kimya, mobilya ve hafif metaldir.

Dış ticarette son yıllarda Şili, Dominik, Tayvan, Meksika, Kolombiya, Panama gibi pek çok ülke ile serbest ticaret antlaşmaları imzalanmıştır. Buna karşın gerek ithalatta gerek ihracattaki ABD tekeli devam etmektedir. Öyle ki son yıllarda 15 milyar dolar civarında seyreden toplam dış ticaret hacminin üçte birden fazlası ABD ile gerçekleştirilmektedir. Son on yıldır ihracatı 5 milyar dolar, ithalatı ise 10 milyar dolar seviyelerinde seyreden El Salvador hemen her yıl 5 milyar dolar kadar cari açık vermektedir. Başlıca ihracat ürünleri; hazır giyim, plastik eşya, şeker pancarı, su, tıbbî ilaç, petrol yağları, kahve, hazır gıda ve konserve deniz ürünleridir.

 Başlıca ithalat ürünleri ise petrol yağ ve gazları, tıbbî ilaç, telefon cihazları, binek otomobiller, elektrik enerjisi, örme mensucat, mısır, motorlu taşıtlar ve sentetik ipliktir. El Salvador’un dış ticarette ABD dışındaki diğer önemli partnerleri; Guatemala, Meksika, Honduras, Nikaragua, Çin, Panama ve Kosta Rika’dır.

Türkiye ile İlişkiler

Türkiye ile El Salvador arasındaki ilişkiler yakın geçmişe kadar oldukça sınırlı düzeyde seyretmiştir. Bunda tarihî, coğrafî ve kültürel uzaklıkların belirleyici etkisi olmuştur. Ancak son yıllarda Türkiye’nin Latin Amerika’ya yönelik açılımları sonrasında bölge ülkeleri ile olan ilişkileri ivme kazanmıştır. Bu kapsamda El Salvador’la ilişkilerde de belirgin bir güçlenme görülmektedir. İki ülkenin bir diğerinde henüz büyükelçiliği bulunmayıp, Türkiye’nin Guatemala Büyükelçiliği El Salvador’a, El Salvador’un Berlin Büyükelçiliği de Türkiye’ye akreditedir. Ayrıca Türkiye’nin San Salvador’da, El Salvador’un da İstanbul’da bir fahrî konsolosluğu bulunmaktadır. İki ülke arasında devlet başkanlığı düzeyinde bir ziyaret henüz gerçekleşmemiş olup, diplomatik ilişkiler ilgili bakanlıklarca yürütülmektedir.

İki ülke arasındaki ticarî ilişkiler de benzer şekilde son yıllarda önemli bir ivme kazanmıştır. 2015 yılına kadar 5 milyon doların altında seyreden toplam dış ticaret hacmi, 2016 yılında ilk kez 10 milyon doları aşmış, 2017 yılında en yüksek seviyesi olan 29.5 milyon dolara ulaşmış ve son olarak 2018 yılında 17.6 milyon doları Türkiye’den El Salvador’a ihracat, 3.9 milyon doları ithalat olmak üzere toplamda 21.5 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’den El Salvador’a ihraç edilen başlıca ürünler; demir-çelik, temizlik malzemeleri, elektrik transformatörleri ve akümülatörleri, hazır gıda, çimento ve tekstil malzemeleridir. El Salvador’dan ithal edilen başlıca ürünlerse dondurulmuş balık, elektrik kondansatörleri, kahve, tekstil ürünleri ve canlı bitkidir.

Müslümanların Durumu

İslamiyet’in El Salvador topraklarındaki izlerini İspanyol sömürge dönemine kadar götüren iddialar olmakla birlikte, bu döneme ilişkin somut bir veri bulunmamaktadır. El Salvador’a göç yoluyla geldiği bilinen ilk Müslümanlar, 20. yüzyıl başlarında Osmanlı topraklarından göç eden Suriye, Lübnan ve Filistinli Arap topluluk içindeki küçük gruptur. Esasen bu göçlerle Ortadoğu bölgesinden gelen Arapların büyük çoğunluğu Hristiyan olsa da, aralarında az sayıda Müslüman ailenin de yer aldığı bilinmektedir.

Günümüzde El Salvador’da birkaç bin kişilik küçük bir Müslüman azınlık yaşamaktadır. Ayrıca diğer Latin ülkelerinde olduğu gibi, El Salvador’da da yerli halk arasında İslamiyet’e olan ilgi her geçen gün artmaktadır. Ülkede biri Sünnî, biri Şiî Müslümanlara ait olmak üzere iki cami bulunmaktadır. Başkent San Salvador’da bulunan Arap-Salvador Kültür Merkezi ve Fatımetüzzehra İslam Kültür Merkezi, ülkedeki Müslümanlara yönelik hizmet vermektedir.
 

Türkiye’de Ak Parti'nin iktidara geldiği 2002 yılında 3 bin 608 dolar olan milli gelir, 2009 yılı hariç 2013 yılına kadar artarak 12 bin 582 dolar ile zirveyi gördü. Ancak kişi başına düşen milli gelir 2014'ten sonra erimeye başladı. 7 yıl boyunca gerileyen milli gelir geçen yıl artarak 9 bin 592 Amerikan doları oldu. 

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 2 Eylül'de, “Şu anda kişi başına milli gelir 9 bin 500 dolara dayandı” yorumunda bulundu. DEVA Partisi lideri Ali Babacan ise “’dayandı’ değil, ‘düştü’” diyerek bu açıklamaya tepki gösterdi. Peki, Türkiye’de kişi başına düşen milli gelir yıllar içinde nasıl değişti? AK Parti döneminde kişi başına milli gelir nasıl değişti? Türkiye’nin dünya ekonomisinden aldığı pay ne durumda? Türkiye’nin dünyadaki en büyük ekonomiler arasındaki sıralaması nasıl değişti?

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2020 yılında 8 bin 600 Amerikan Doları olan kişi başına milli gelir 2021 yılında 9 bin 592 dolara yükseldi. Böylece 2014’te bu yana düzenli olarak süren düşüş sona erdi. Kişi başına milli gelir siyasi tartışmaların önemli bir konusu. Erdoğan başta olmak üzere AK Partili yetkililer iktidarlarında Türk ekonomisinin büyüdüğünü ve kişi başına düşen milli gelirin yükseldiğini vurguluyor.

AK Parti iktidara geldiğinde 3 bin 600 dolar

AK Parti’nin iktidara geldiği 2002 yılında kişi başına düşen milli gelir 3 bin 608 dolardı. Bu miktar 2009 yılı hariç 2013 yılına kadar sürekli arttı. 2013’te ise 12 bin 582 dolar ile en yüksek seviye görüldü. Bu tarihten sonra ise kademeli düşüş ile 2020’de 8 bin 600 dolar görüldü. 2021’deki toparlanmayla 9 bin 592 dolar oldu.

1923’ten bu yana kişi başına düşen milli gelir ise kademeli olarak arttı. 1975 yılında ilk kez bin dolar seviyesi görüldü.

Dünya ekonomisinden aldığı pay

Öte yandan gerek Türkiye’nin Gayrisafi Yurtiçi Hasılası (GSYH) gerekse kişi başına düşen milli gelir AK Parti döneminde katlanarak artmasına rağmen, Türkiye’nin dünya ekonomisinden aldığı pay son yıllarda iyice düştü. Bu şu anlama geliyor: Türk ekonomisi büyürken dünya ekonomisi de büyüyor. Ancak Türkiye’nin bu dünya ekonomisinden aldığı pay 2013 yılından bu yana geriliyor. Hatta 2021’de Türkiye’nin dünya ekonomisinden aldığı pay 1980 yılının gerisine düştü.

Uluslararası Para Fonu (IMF) verilerine göre, Türkiye’nin dünya ekonomisindeki payı 1980 yılında yüzde 0,86'ydı. Bu oran 1990 yılında yüzde 1,01’e kadar çıktı. 2001 yılında ise yüzde 0,6 ile 1980’den sonraki dönemde en düşük seviye görüldü. 2002’de yüzde 0,69 olan pay AK Parti iktidarında kademeli olarak yükseldi. 2013’te yüzde 1,24 ile en yüksek seviye görüldü. Bu pay 2020 ve 2021 yıllarında ise yüzde 0,84 gerçekleşti.

IMF’nin beklentisine göre 2022 sonunda bu oran daha da düşecek.

En büyük ekonomiler sıralaması: 2002 seviyesine düştü

Kişi başına milli gelir ciddi şekilde artarken en büyük ekonomiler listesinde Türkiye’nin sırası yeniden 1980 seviyesine geriledi. Hatta IMF’nin tahminlerine göre 2022 sonunda daha da gerileyecek. 1980’den bu yana bakıldığında Türkiye’nin en iyi sıralaması 2013, 2014 ve 2015 yıllarında dünya 16'lığı ile oldu. Ancak 2021 yılında Türkiye 21. sıraya düştü. AK Parti iktidara geldiğinde de 2002 ve 2003 yıllarında Türkiye 21. sıradaydı.

2022 yılı sonunda 23. sıraya düşerse son 42 yıldaki en kötü ikinci derece olacak. Türkiye 1994 ve 1995 yıllarında dünyanın 24. Büyük ekonomisi olurken bundan daha geri bir seviye görülmedi.

Kişi başına milli gelirde Türkiye dünyada kaçıncı sırada?

Kişi başına düşen milli gelirde 2021 yılında Türkiye dünyada 78. sırada bulunuyor. IMF verilerine göre 2021’de kişi başına 9 bin 528 dolar düşüyor. Zirvede ise 137 bin dolar ile Lüksemburg var. ABD 69 bin dolar ile 6. Sırada bulunurken Almanya 51 bin ile 18. durumda.

Bunların dışında Bulgaristan, Rusya, Çin, Romanya, İran, Yunanistan gibi birçok ülke kişi başına milli gelir sıralamasında Türkiye’nin üstünde yer alıyor.

Satın alma gücü: Kişi başına milli gelir

Satın Alma Gücü Paritesine (SGP) göre kişi başına düşen milli gelir ise Türkiye’de daha yüksek. IMF verilerine göre 2021 yılında satın alma gücüne göre kişi başına milli gelir Türkiye’de 34 bin 755 dolardı. Türkiye bu alanda dünyada 49. sırada yer aldı.

Zirvede 132 bin dolar ile Lüksemburg bulunuyor. ABD 69 bin dolar ile 9. ve Almanya 58 bin dolar ile 20. durumda.

Dünyanın en büyük 20 ekonomisi hangisi?

IMF verilerine göre 2021 yılında dünyanın en büyük ekonomisi 22 trilyon 998 milyar dolar GSYH ile ABD. Çin ise 17 trilyon 458 milyar dolar ile ikinci sırada.

Bu ülkelerin ardından Japonya, Almanya ve İngiltere geliyor. Almanya ekonomisi Türkiye’nin 5 katından büyük.

Türkiye satın alma gücüne göre 11. ekonomi

Öte yandan satın alma gücü paritesine bakıldığında Türkiye 2021 yılında dünyanın en büyük 11. Ekonomisi. Zirvede Çin, hemen arkasında ise ABD bulunuyor.

Türkiye satın alma gücü paritesinde İtalya, Kanada, İspanya ve Hollanda gibi ülkelerden çok daha iyi durumda.