Ada çayı, aslında dünya mutfaklarında çokça kullanılan aromatik bir bitkidir. Nane ile birlikte Salvia officinalis ailesinden gelen ada çayı, güçlü bir tada sahip olduğu için az miktarda kullanılır. İçeriğindeki besin maddeleri ve bileşenler ada çayını beslenme açısından zengin kılarken, bu bitki böcek öldürmede de doğal bir ilaç olarak kabul edilir. Bu sebeple “Ada çayı ne işe yarar?” sorusu daha da büyük anlam kazanır.
Ada çayı bitkisi Türkiye’de genellikle çay olarak tüketilse de mutfaklarda ayrıca baharat ve aroma verici olarak kullanılır. Tıbbi olarak Doğu ve Batı kültüründe yüzyıllardır kullanılan ada çayı bitkisinin farklı çeşitleri bulunur. Mısırlılardan Romanlılara, Yunanlılardan yerli toplumlara kadar pek çok kültür için ada çayının ruhsal faydalar sağladığına inanılır. Tamamlayıcı ve önleyici tedavi açısından yaygın olarak şu sağlık sorunlarında faydalı görülür:
Tütsü olarak da yakılıp kullanılan ada çayının faydaları saymakla bitmez. Hala araştırmalar sürse de ada çayının bilimsel olarak kanıtlanmış bazı yararları bulunur.
Ada çayı A, B1, B6, C, K vitamini gibi vitaminlerin yanında kalsiyum, magnezyum, fosfor, sodyum, potasyum, çinko, demir, niasin, tiamin ve folat minerallerini içerir. Kafur, karnosik asit, karnosol ve fenolik asit kaynağıdır. Kafur, ada çayına keskin aromasını veren yağdır. Kafur etken maddesi, sinir uçlarını uyarır. Şiddetli uygulandığında sıcak, nazikçe uygulandığında ferahlatıcı bir etkisi bulunur. Karnosol ve karnosik asit ise antioksidan ve anti-inflamatuvar özelliğe sahiptir. Bunlar vücutta kan şekeri, lipidler ve iltihabı düzenlemeye yardımcı olan reseptörleri aktive eder. Fenolik asitler de hücreleri serbest radikallerin neden olduğu oksidatif hasardan koruyan bitkisel kimyasal olarak bilinirler. Antioksidanlar, serbest radikaller olarak bilinen zararlı bileşikleri nötralize etmek için çalışır. Serbest radikallerin vücutta birikmesi tip 2 diyabet gibi bazı kronik hastalıklara ve bazı kanser türlerine neden olurlar. Antioksidan olan rozmarinik asit zengini ada çayının kan şekerini düşürdüğü ve inflamasyonu azalttığı bilinir.
İnflamasyon, vücudun verdiği doğal bir tepki olsa da kronik olması hastalık risklerini artırır. Ada çayının boğaz ağrısı ve güneş yanığı gibi iltihabi durumlarda rahatlama sağladığı bilinir. Yapılan araştırmalarda ada çayının bademcik iltihabı ağrısını dindirmede etkili olduğu, aynı zamanda güneş yanığı ve cilt rahatsızlıklarında hem antibakteriyel hem de anti-inflamatuvar özellik gösterdiği kanıtlanmıştır.
Kan dolaşımı, kemik sağlığı ve kanın doğru pıhtılaşmasını sağlayan K vitamini ada çayında bol miktarda bulunur. K vitamini, kemik gelişimi ve kemik sağlığının korunmasında önemli bir rol oynar. Kemik kırıklarının önüne geçerken iskelet sisteminin sağlıklı olması için iyi bir kaynaktır. Ada çayı kasların kasılmasına ve gevşemesine de yardımcı olur.
Ada çayı, topikal merhemlerde kullanılan kafur maddesi sayesinde doğal bir cilt bakım ürünü olarak kabul edilir. Kafur bileşeni, sağlıklı cilt hücrelerinin büyümesini destekler, yaşlanma belirtilerini yavaşlatıp kırışıklık oluşumunu azaltmada yardımcıdır. Ada çayı, uçukların ve yaraların hızlı iyileşmesini sağlar. Bu aromatik çay, cilde zarar verebilecek bakteri ve mantarları da önler.
Ağrı, iltihap ve kötü kokuyu önleme, yara iyileştirici ve antibakteriyel özelliği sayesinde ağız ve diş sağlığı için ada çayı tercih edilir. Ağız yaraları ve boğaz ağrısı için ada çayı ile gargara önerilir. Bunların kaynağının rozmanirik asit olduğu düşünülür.
Ada çayının bazı kanser hücreleriyle savaştığı bilinir. Karnosol, kafur ve rozmanirik asit kanser karşıtı olarak bilinen bileşikleri içerir. Bazı araştırmalarla ada çayının tiroit kanseri riskini düşürebildiğine dair bulgular verilmiştir. Ayrıca kolon kanseri hücre oluşuma neden olan genetik değişikliklerin önlenmesinde etkili olduğu saptanmıştır. Ancak ada çayının kanser önlemedeki etkileri için araştırmalar sürüyor.
Kan şekerini dengelemeye yardımcı olan ada çayı, tip 2 diyabetin önlenmesi ve tedavisinde etkili olabilir. Ada çayı PPAR gamma molekülünü aktive ederek kolesterol seviyesinde de ciddi bir etki yaratır. HDL kolesterolün (iyi kolesterol) yükselirken, total ve LDL kolesterolün (kötü kolesterol) düştüğü, trigliseridin yine düşük seviyede kaldığı araştırmalarla saptanmıştır.
Ruh halini iyileştirmek, hafızayı güçlendirmek ve Alzheimer gibi beyin fonksiyonu hastalıklarını önlemek için ada çayının faydalı olduğu kabul edilir. Araştırmalara göre, ada çayı ve rozmanirik asit, Alzheimer’a sebep olan amiloid plakların ortaya çıkmasını önlemeye yardımcı olur. Ada çayının uyanıklık hali, sakinlik ve odaklanmayı da artırdığı bilinir. Araştırmalarda, düzenli olarak ada çayı tüketen kişilerde bu bitkinin problem çözme, akıl yürütme hafıza gelişimi ve diğer bilişsel yeteneklerinin geliştiği gözlemlenmiştir.
Ada çayının menopoz döneminde yaşanan sıcak basmalarına iyi geldiği düşünülür. Araştırmalar, sıcak basmalarının şiddetini ve sıklığını düşürdüğünü gösteriyor.
Kolesterol ve trigliserid seviyelerini iyileştirmeye yardımcı olan ada çayının dolayısıyla kalp hastalıkları riskini düşürdüğü araştırmalarla saptanmıştır.
Ada çayı iştah kaybı, mide ağrısı, ishal, mide ekşimesi, gaz, şişkinlik ve hazımsızlık gibi sorunlar için de tüketilir.
Ada çayı aşırı tüketildiğinde zararlı olabilir. Ada çayındaki aroma verici thujone bileşeni aşırı tüketildiğinde toksik bir etki yaratarak zehirlenmeye neden olabilir. Huzursuzluk, kusma, baş dönmesi, hızlı kalp ritmi, titreme nöbeti ve böbrek hasarı ada çayının aşırı tüketildiğinde ortaya çıkan yan etkilerdir. Ada çayı bitkisinin yağı ağızdan alınmamalıdır. Cilde seyreltilmeden uygulandığında bile tahriş ve kızarıklığa neden olabilir.
Ayrıca ada çayı kullanılan bazı ilaçlarla etkileşime geçebildiğinden doktora danışılmadan kullanılmaması tavsiye edilir. Diyabet ilacı kullanan kişilerde ada çayı kan şekerini düşürücü etkisiyle birlikte hipoglisemiye neden olabilir.
Yine böbrek hastalığı olan kişiler tarafından dikkatli tüketilmelidir.
Hamilelerin thujone bileşeninin kasılmalara sebep olabilmesi nedeniyle ada çayı tüketmesi önerilmez. Hamile ve hamile kalmak isteyen kadınlarda adet olmayı kolaylaştırdığından ada çayının içilmesi tavsiye edilmez.
Yine emziren annelerin ada çayından uzak durması gerekir. Zira ada çayının anne sütünü azaltıcı etkisi olduğuna dair araştırmalar mevcuttur.
Ada çayı uzun süreli ve çokça tüketilmemelidir. Potansiyel riskleri anlayabilmeniz için mutlaka ada çayı tüketmeden doktora danışın.
Ada çayının uyku üzerindeki etkisine dair henüz bilimsel bir araştırma mevcut değil. Ancak kafein içermemesi nedeniyle uykusuzluğa neden olmadığı bilinir. Ayrıca uyku kalitesini kötü etkileyen depresyon ve kaygı durumlarında da rahatlama sağlayarak iyileştirir. Ada çayı yağının solunması uykuya dalmayı kolaylaştırabilir. Ada çayını tütsü gibi yakmak da benzer etkileri yaratabilir.
Ada çayının zayıflattığıyla ilgili bilimsel bir veri yoktur. Ancak ada çayının sindirim sisteminin iyileştirilmesini sağlayıp metabolizmayı hızlandırdığı ve kilo kaybına yardımcı olduğu düşünülür.
Küçük bir demlikte su kaynatın ve altını kapatın. 2 dal taze ya da kuru ada çayını su kaynadıktan sonra içine koyun ve kapağını kapatın. Sadece ada çayı yaprağınız varsa 2 tatlı kaşığıyla yapabilirsiniz. 5 dakika kadar bekletin. Yaprakları ve dalı ayırın. Bardağa koyduğunuzda birkaç damla limon sıkıp diyabet sorununuz yoksa 1 çay kaşığı bal ekleyebilirsiniz.
Ada çayını demlerken daha aromalı bir bitki çayı elde etmek isterseniz, içine bir avuç taze kekik ve taze zencefil dilimleri de koyabilirsiniz.
*Bu içeriğin geliştirilmesinde Tıbbi Direktörlük katkı sağlamıştır.
*Web sitemizdeki bilgiler kişileri tanı ve tedaviye yönlendirme amacı taşımaz. Tanı ve tedaviye yönelik tüm işlemlerinizi doktorunuza danışmadan uygulamayınız. İçeriklerde Acıbadem Sağlık Grubu'nun tedavi edici sağlık hizmetlerine yönelik bilgiler yer almamaktadır.
Ada çayı, ballıbabagiller ailesinden gelen aromatik bir bitki türüdür. Dünya üzerinde binden fazla türlü çeşidi bulunmaktadır. Orta Doğu ve Akdeniz bölgesinde yetişmektedir. Uzun yıllardır insanlar ada çayını ağrılarda, sindirim sistemi sorunlarında, grip ve ruhsal problemlerin tedavisi için kullanmıştır. Yapılan araştırmalara göre ada çayı, menopoz zamanı semptomlarından olan sinirli ruh hali ve sıcak basması gibi belirtileri azaltmaktadır, ayrıca; kolesterol ve kan şekeri oranını azaltıp, bol oranda antioksidan içermektedir. Alzheimer gibi beyin hastalıklarına da koruyucu olduğu düşünülmektedir. Bunlar birlikte ada çayı, üst solunum yolu enfeksiyonlarına karşı da etkilidir.
Ada çayı Latince’de Salvia officinalis olarak tanımlanmaktadır. Bu şifalı bitki yaşam boyu şifa dağıtan bir bitki olarak değerlendirilmiştir. Çeşitli rahatsızlıklardan korunmak ve tedavi sağlanmak için baharat, çay ve yağ şeklinde hazırlanıp tüketimi sağlanmıştır. Ada çayının aromatik kokusu mevcuttur. Bundan dolayı parfüm ve sabun yapımında da kullanılmıştır. Ayrıca bu şifalı bitkinin yaprakları ilaç yapmak için de kullanılmaktadır. Ayrıca adette düzensizlikler gibi regl sorunlarının da iyileştirilmesinde de etkilidir.
Ada çayı, İstanbul bölgesine ilk defa Marmara Adası’ndan getirilmiştir. Bundan dolayı adaçayı olarak adlandırılmıştır. Bu şifalı bitki Ege’de acı elma şeklinde de bilinmektedir. Bu aromatik bitkinin yaprakları kaynatıldığı zaman çay şeklinde tüketilebildiği gibi esansı şeklinde de kullanılır. Ada çayının diğer faydalarını şu şekilde sıralayabiliriz;
Ada çayının çok fazla miktarda tüketilmesi sağlıklı değildir. Ada çayını günlük bardak şeklinde tüketmek gerekir. Bilhassa emziren anneler için fazla tüketmek tehlike oluşturur. Yoğun miktarda adaçayı tüketmek anne sütünün kalitesini düşürebilir. Bundan dolayı emzirme zamanında tavsiye edilmemektedir. Ada çayının diğer zararlarını şu şekilde sıralayabiliriz;
Ada çayı genel olarak kaynatılıp içilse de demlenerek tüketilmesi daha sağlıklıdır. Böylece besin değeri çok daha sağlıklı korunmuş olur ve daha fazla ada çayı tadı sağlanmış olur. Bu aromatik bitkiyi demlerken kaynamış suda çok fazla tutulmaması gerekir. Bu durum bitkinin yararlı etkilerinin yok olmasına yol açar ve çayın tadı bozulabilir. Ada çayı 60 saniyeden uzun süre kaynatılır ise toksik bileşenler meydana çıkar ve çay zararlı hale gelebilir. Yaklaşık olarak 2 gr. ada çayının üzerine ml kaynamış su eklenerek 10 dakika kadar demlenmeye bırakılır. Yaprakları süzüldükten sonra fincana doldurulup servis edilebilir.
Ada çayını yoğun miktarda tüketmek sağlıklı değildir. Salvia türüne ait bitkilere alerjisi bulunan kişilerin ada çayı tüketmesi, alerjik tepkimelere yol açabilir. Midenin bulanması gibi sindirim problemi hastalıklarında ada çayı oldukça faydalıdır, ancak aşırı tüketildiği zaman midede yanma ve ağrıya sebep olabilir. Yan etkileri bireyden bireye değişiklik gösterebilmektedir. Gün içerisinde 3 bardak ada çayı tüketilmesi sağlıklıdır ve daha fazla içilmesi tavsiye edilmemektedir. Ada çayını tüketmemesi gereken risk gruplarını şu şekilde sıralayabiliriz;
Adaçayı yeterli miktarda sınırında tüketildiği sürece günlük içilebilir. Ancak her gün ve bilhassa aç olarak tüketmek midenin ekşimesine yol açar.
Rahim kaslarını uyararak adetin söktürülmesine katkı sağlar. Daha rahat uyumak için adaçayı içilebilir.
Adaçayının içeriğinde olan astrojen kadınlık hormonu içermektedir. Bundan dolayı kadınlarda cinsel gücün artmasına neden olur, cinsel gücü arttırıcı etkisi vardır.
Güncelleme Tarihi: 08 Aralık
Yayınlama Tarihi: 11 Kasım
Sayfa içeriğinde yer alan bilgiler yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. İlgili sayfada tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğeler yer almamaktadır. Tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.
Adaçayında hangi vitaminler var?
Adaçayının içinde A, B3, B6, B9, C, E ve K vitaminleri bulunur. Bunlar dışında çinko, demir, bakır, kalsiyum, potasyum ve magnezyum minerallerini de içerir.
Adaçayı kilo aldırır mı?
Adaçayının kilo aldırıcı etkisi yoktur. Hatta detoks özelliği ile vücutta bulunan ödemin atılmasına yardımcı olabilir.
Adaçayı uykusuzluğa neden olur mu?
Adaçayının uykusuzluk veya uyku getirici bir etkisi doğrudan yoktur. Aksine rahatlatıcı ve sakinleştirici özelliği ile kaliteli bir uyku sağlayabilir.
Adaçayının idrar söktürücü etkisi var mıdır?
Adaçayı idrar söktürücü etkiye sahiptir. İdrar yolunda meydana gelen enfeksiyonların atılmasında da faydalı olabilir.
Adaçayının regl döneminde faydası var mıdır?
Adaçayının regl döngüsünü düzenleyici etkisi vardır. Bununla birlikte regl döneminde yaşanan mide bulantısı, yorgunluk ve stres gibi durumların rahatlamasına yardımcı olur.
Hamilelikte adaçayı içilir mi?
Adaçayının regl döngüsüne etkisi olması ve rahim kaslarını gevşetmesi nedeniyle hamilelerin içmesi önerilmez. Düşüğe neden olabilir.
Adaçayını erkeklerin tüketmesinin zararı var mı?
Adaçayının östrojen hormonuna etkisi vardır. Bu nedenle erkeklerde memede büyüme ve sperm kalitesini düşürme gibi sorunlar yaşanabilir.
Adaçayı günde kaç defa ve ne zaman içilir?
Doktorunuza ya da diyetisyeninize danışarak herhangi bir rahatsızlığınız varsa içebilirsiniz ve günde bardağı geçmemeye özen göstermelisiniz.
Adaçayının yan etkisi var mıdır?
Fazla tüketilen adaçayının belirli zararları ve yan etkisi olabilir. Kronik hastalıklarda kullanılan ilaçlar yan etki oluşmasına neden olabilir. Bu gibi durumlarda hekim onayı alınmalıdır.