Adet Döneminde Kan Pıhtısı Neden Olur

Öncelikle normal adet kanamasını tarif edecek olursak menarş dediğimiz ilk adetten menopoza kadar olan dönemde döl yatağı ya da endometrium denilen ve rahmin iç tabakasını oluşturan dokunun belirli aralıklarla dökülmesidir. Düzenli bir adet kanaması olabilmesi için kafa içinde bulunan hipotalamus ve hipofiz bezi ile yumurtalıkların bir ahenk içinde çalışması ve rahmin iç tabakasını oluşturan endometriumun da bu organlardan salgılanan hormonlara cevap vermesi gereklidir. Bu uyumun neticesi yumurtlamadır, eğer yumurtlama olmazsa adet kanamaları da belli bir düzen içinde gerçekleşmez.

Normal adet düzeni 28+- 7 gündür, yani günde bir tekrarlar, gün sürer ve ortalama ml miktarında olan kanamalarla birliktedir.

Ancak hastaların sadece %5’inde yukarıda bahsettiğimiz düzen olduğundan adet dışı kanamalar ya da düzensiz adet görme oldukça sık görülen bir durum olup  kadın doğum hekimine en sık başvuru nedenlerinden biridir. Adet dışı kanama çoğunlukla altta yatan bir probleme bağlıdır, bu nedenle bir hastalık olarak değil daha çok bir belirti olarak düşünülmelidir. Sebep kafa içindeki iç salgı bezlerine bağlı olabileceği gibi tiroid bezi, böbrek üstü bezi hastalıkları hatta rahim kanserleri dahi olabilir. Yani oldukça geniş bir hastalık grubu adet dışı kanamalara yol açabilir.

Adet dışı kanamaları sınıflayacak olursak hormonal sebepler, kan pıhtılaşma faktörleri ile ilgili sebepler ve organik sebepleri sayabiliriz.

Bunlar; hormonların (anovulasyon) veya pıhtılaşmayla ilgili fonksiyonların bozukluğuna (idyopatik trombositopenik purpura, von Willebrand) bağlı kanamalar ve organik yani kadın üreme organlarından gelişen gözle yada mikroskobik inceleme neticesinde ortaya konulabilen patolojilerin (polip, myom (özellikle submüköz yani rahmin içine doğru büyüyenler), rahim iç zarının kalınlaşması ve kanserler) neden olduğu kanamalardır.

Adet dışı kanamalar yeni doğan bir bebekte olabildiği gibi (anneden gelen hormonların doğum sonrası azalması) menopoz sonrası dönemde de olabilir.

Çocukluk döneminde görülen adet kanamaları puberte prekoks denen ve erken bir seksüel gelişimin belirtisi olabileceği gibi oyun çağında bir çocukta da vajene kaçmış bir yabancı cisim nedeniyle de ortaya çıkabilir, yine bu dönemde görülen bazı nadir tümöral gelişmeler de adet dışı kanamalara neden olabilir.

Buluğ çağına girmiş genç bir kızın adet kanamaları genellikle düzensizdir. Bu durumun en önemli sebebi anovulasyon yani yumurtlamanın başlamamış olmasıdır. Bu durum menarştan yani ilk adetten itibaren genellikle yıl sürer, 2 yıldan uzun süren durumlarda ayrıntılı bir araştırmada fayda vardır. Buluğ çağındaki bir kızda yumurtlamasız adetlerin 2 yıldan fazla düzensiz olarak devam etmesi halinde kafa içindeki hormon üreten organları, yumurtalıkları ve yine üreme fonksiyonlarını etkileyebilen tiroid bezini ve bu organların salgıladığı hormonları değerlendirmenin yanında altta yatan bir organik patolojinin olup olmadığını anlamak için ultrasonografi gibi görüntüleme metotları kullanılmaktadır.

Yine yumurtlama düzenini aksatarak adet düzensizliğine neden olan anoreksia nevroza, bulimia gibi yeme bozukluğuyla kendini gösteren psikiyatrik rahatsızlıklar, aşırı fiziksel aktivite, örn; maraton koşan kadın atletlerde adet düzensizlikleri görülmesi, kronik hastalıklar ve emosyonel stres adet dışı kanamalara neden olabilir.

Dış gebelikler de başlangıçta adet dışı kanamalara neden olarak hasta ve hekim için yanlış tanılara yol açabilir, çok sık olmamakla birlikte bu durumun da akılda tutulmasında fayda vardır.

Ülkemizin bulunduğu coğrafyada sık görülen bir hastalık ta polikistik over sendromudur. Yumurtlamanın az ya da hiç olmadığı bu hastalıkta düzensiz adet kanamaları ya 35 günün üzerinde bazan da 21 günün altında aralıklarla meydana gelmektedir. Bu duruma alışan hasta bazen gebe kaldığında bunu farkedememekte ve dış gebelik durumlarında ya da düşük yaptığında tanı koymada gecikmeler yaşanabilmektedir.

Adet dışı kanamaların organik sebeplerine baktığımızda ilk ve en çok karşımıza çıkan hastalık myomlardır. Myomlar rahmin kas dokusundan köken alan iyi huylu tümoral yapılardır. Beyaz ırktaki kadınların %25’inde siyah ırkta ise yaklaşık %50 oranında görülür.

Rahim ağzında genellikle iltihap nedeniyle oluşan erozyonlar (yaralar) ve rahim ağzı kanserleri de özellikle ilişki sonrası kanamalara neden olurlar. Ayrıca rahim içini döşeyen endometriumun kanserleri de adet dışı kanamalar veya menopoz sonrası kanamalarla kendini gösterir. Endometrium kanserleri polikistik over sendromu olan hastalarla, kilolu ve diabetik hastalarda daha fazla görülür.

Aslında adet dışı kanamaların belki de en önemli olduğu dönem menopoza giriş dönemi ve menopoz sonrası dönemdir. Çünkü bu dönemde adet dışı kanamaların en önemli sebepleri hormonal dengesizlikler olmakla birlikte akla gelmediği takdirde ciddi bir kanser de olabilir.   

Sonuç olarak adet dışı kanama şikayeti ile gelen her bayanda yaşı ne olursa olsun mutlaka ultrasonografi yapılmalı, hormonal tetkikler istenmeli, rahim ağzı smear testi (rahim ağzından alınan sürüntü örneğinin cama yayılarak histopatoljik inceleme yapılması) yapılmalı ve gerek duyulan durumlarda histeroskopi ( rahim içinin kamera yardımı ile gözlenmesi) yapılmalıdır.

Genellikle yaşlarında başlayan ve kadınlar menopoza girene kadar devam eden regl döneminde uterusun endometrium (rahmin en iç) tabakasından, kan ve mukozal doku, eğer gebelik gerçekleşmezse, yaklaşık bir aylık periyotlarla boşaltılır. Adet kanında pıhtı fark edilmesi kimi zaman endişeye neden olsa da bu genellikle normal bir durumdur.

Adet kanaması esnasında uterusu iç duvarını kaplayan endometriyal hücreler sıyrılıp vücudu terk ederler. Bu sırada vücut rahimdeki kanın pıhtılaşmasına neden olan proteinleri serbest bırakır. Bu pıhtılaşma uterus’un iç duvarında kan damarlarında kanamaya devam etmesini engeller.

Kadınların vücudundan çıkan kan da bu pıhtılaşma proteinlerini içermektedir. Akışın en yoğun olduğu zamanlarda kandaki pıhtılaşma proteinlerinin bir araya toplanmaya başlaması adet kanında pıhtılaşmaya neden olabilir. Bu genellikle adet kanının vücuttan atılmadan önce rahimde ya da vajinada birikmesiyle ortaya çıkar.

Bununla birlikte kadınların sıklıkla yaşadığı endometriozis ve adenomyozis durumlarında anormal kanama ve kan pıhtısı görülmesi söz konusu olabilir. Uterus (rahim) dokusunun rahim iç duvarından başka bir bölgede büyümesine bağlı olarak gelişmesinden kaynaklanan hastalıklardan endometrioziste endometrium dokusu anormal olarak uterusun dışında, adenomiyoziste ise rahim kasının içinde gelişir.

Endometriozis Tedavi Edilmesi Gereken Kronik Bir Rahatsızlıktır

Endometriozis’li hastalarda semptomların yoğunluğu değişebilir. Klasik endometriozis semptomları arasında; ağrı, cinsel ilişki sırasında ya da sonrasında ağrı, kısırlık, ağrılı bağırsak hareketleri sayılabilir. Bu semptomlar başka rahatsızlıkların da belirtisi olabileceğinden dolayı mutlaka bir uzmana başvurulmalıdır. Endometriozis bazı durumlarda herhangi bir belirti göstermez ve doktor muayenesi sırasında tesadüfen teşhis edilebilir.

Endometriozis tedavisinde ilaç ya da cerrahi seçenekleri kullanılabilir veya klinik önemli bir şikayeti olmayan hastalarda sadece izlenebilir. İlaç tedavisiyle çikolata kisti küçülebilse de, kaybolmaz, yok olmaz.  Çoğunlukla çapının bir miktar küçülmesi, en azından büyümemesi ve daha da önemlisi klinik olarak hastanın şikayetlerinin geçmesi veya hayatını etkilemeyecek kadar azalmış olması hedeflenir. İlaç tedavisi ile nüksün önlenmesi ve şikayetlerin azaltılması amaçlanır. Bazen ameliyat öncesi kistin küçültülmesi ve ameliyatın kolaylaştırılması için cerrahi prosedür öncesinde de ilaç tedavisi uygulanabilir.

Cerrahi prosedür genellikle Kapalı Cerrahi (Robotik cerrahi veya Laparoskopik Cerrahi) uygulanır. Günümüzde çok istisna durumlar haricinde endometriozis cerrahisinde açık cerrahi  kullanılmamaktadır. Çikolata kisti yapısı nedeniyle yumurtalığa normal bir kiste oranla çok daha güçlü bağlanır.

Çok güç uygulanması durumunda yumurtalık dokusunun çıkarılması gibi bir durumla karşı karşıya kalınabilir. Dolayısıyla Endoskopik Cerrahi’de Çikolata Kistini sağlam yumurtalık dokusundan nazikçe ayırmak ve kalan sağlıklı dokuyu iyi korumak çok önemlidir.