Aitrum

Atrium sözcüğünün kökeni ve anlamı Etrüskçede ev anlamına gelen &#;art&#; kelimesi ile açıklanır. Latincede ise &#;ater&#; siyah, koyu karanlık anlamına gelmektedir. Roma öncesi insanların atriumda yemek pişirip yediği bilinmektedir. Dumanın tavandaki açıklıktan dışarı çıkarken çevreyi kirletmesi nedeniyle avluya, karanlık isminin verildiği tahmin edilmektedir.

Atrium, erken Hristiyan bazilikalarında giriş yönünde yer alan büyük ön avluya verilen isimdir. Bu yapı aynı zamanda Antik Roma konutlarında bulunan sokağa yakın, etrafı odalarla çevrili, ortasında havuz bulunan üstü açık avludur. Romalıların son zamanlarında atrium, etrafı sütunlarla çevrili kabul salonu olmuştur.

Atrium&#;un kökeni hakkında çeşitli varsayımlar ileri sürülmektedir. Bunlar arasında tepesinde dumanın çıkması ve odanın aydınlanması için bir delik bulunan tek mekânlı ilkel evin geliştirilmiş biçimi olduğu görüşü ağırlık kazanmaktadır. Roma evlerinde de bu mekan, ışığını çatının ortasında yer alan kare bir açıklıktan almaktadır. Daha sonra atriumun kenarlarına odalar açılmış ancak bu mekan aile yaşamının merkezi olarak yerini her zaman korumuştur. Roma evlerinin eğimli çatılarında biriken sular, atriumun ortasında yer alan havuza akacak şekilde düzenlenmiştir. Atriumun en sonunda ofis görevi gören karşılama odası bulunmaktadır. Genellikle bu bölüm, çalışma odası ve misafir ağırlamak için kullanılmıştır. Oldukça fonksiyonlu bir mekan olan atrium, evin bekleme ve kabul salonu, ev sahibinin misafirlerini karşıladığı aynı zamanda günlük ev işlerinin yapıldığı alandır. Cumhuriyet döneminde ise yatak odası olarak hizmet vermiştir.

Atrium tipli konut mimarisi, MÖ 3. yüzyıldan 2. yüzyıla kısmen Helenistik dönemin etkisinde gelişmiştir. Kökeni çok eski olan avlulu konut mimarisinin izleri Helenistik Dönem mimarisinde kullanılmıştır. Ancak Roma&#;da en ihtişamlı haline ulaşan bu konut tipi de bunun bir varyasyonu olarak gösterilmektedir.

Yararlanılan Kaynaklar

• Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi
• Adnan Turani-Sanat Terimleri Sözlüğü
• Mert Şahinsoy- Roma Evleri ve Özellikleri