Motorda ve bağlı sistemlerde bir arıza meydana geldiğinde, motor arıza lambası yanar, böylece sürücü bir sorun olduğundan haberdar edilmiş olur. Kontak açıldığında arıza lambası her zaman kontrol amaçlı yanar, motor çalıştırıldıktan sonra arıza lambası söner, sönmüyorsa motor arızası var demektir. Arıza lambasının neden yandığını kesin olarak anlamanın tek yolu, aracı arıza teşhis (diyagnostik) cihazına bağlamaktır. Tahmin yapılarak parça değiştirilemez, arıza tespiti yapılamaz. Fakat genellikle lpg'li araçlarda kötü afr ayarından dolayı sıklıkla yanar, bazı kullanıcılar sürekli bu ışıkla gezer. Motorda arıza lambası yanıyor fakat hiçbir performans değişikliği hissetmiyorsanız, panik yapmayın, yazıyı okumaya devam edin. Motor stop ediyor veya çalışması-performansı düştüyse, yazıyı okumaya devam edin, aracı zorlamayın, mümkünse en yakın servise gidin. Detaylı teknik açıklamalar aşağıdadır. Zamanınız varsa torpido gözündeki kitapçığı okuyun.
Motor arıza lambasının asıl varlık sebebi, motorda meydana gelen anormal bir çalışma sonucu, egzozdan çıkan zararlı gazlarda meydana gele artışın sürücü tarafından fark edilmesi ve en kısa zamanda bu sorunun giderilmesinin sağlanmasıdır. Motor, araçtaki onlarca sensör (algılayıcı), aktivatör (uygulayıcı), elektronik donanım ve mekanik sistemlerin uyum içinde ve problemsiz olması sayesinde kusursuzca çalışır. Tüm bunlardan herhangi birinde arıza olması durumunda, motorun çalışması bozulur, motor arıza lambası yanar.
Arıza lambasını söndürmek için aracı bilgisayarlı arıza tespit cihazına bağlatıp, arıza giderildikten sonra, arıza hafızasını silme (resetleme) işlemi yapılmalıdır. Arızanın silinmesi işlemi, arızanın kalıcı veya geçici olmasına göre değişir. Aşağıda bu ayrım ve söndürülme işlemi kısaca anlatılmıştır. Detaylı bilgi için (Bkz: Diyagnostik Tekniği)
Motorla ilgili olduğunda genelde sarı renkli motor şeklinde arıza lambası yanar.
Arıza lambasına; MIL (Malfunction Indicator Light- Arıza Gösterge Işığı) da denir.
Bazen ikaz lambasında sembolün içerisinde "Check Engine" (Motoru kontrol et) şeklinde yazı olabilir.
Bazen anlık bir sorunu düzelttiğinizde arıza lambasını söndürürsünüz, örneğin; fren hidrolik sıvısı azaldı ikaz lambası yandı, tamamlarsınız söner veya depo kapağı tam kapanmadı ikaz lambası yandı, sıkarsınız bir süre sonra söner veya bir elektronik parçanın soketi çıktı, takarsınız bir süre sonra söner. Bazen motorun çalışmasında-performansında hiçbir değişiklik hissedilmez fakat motor arıza lambası (belki beraberinde bir kaç arıza lambası daha), yanabilir; bazen elektronik sistemin çalışmasındaki anlık kesinti sebebiyle böyle durumlar olabilir: kontağı kapatıp motoru tekrar çalıştırmak (bunu birkaç kez denemek), bir süre yolculuğa devam etmek veya farklı zamanlarda bir kaç kez seyahat etmek, arıza lambasını söndürebilir, sistem sorunun geçici olduğundan emin olmak için böyle farklı çalışmaları içeren sınamalar yapar, baktı ki her şey normal, arıza ışığını söndürür, bu durumlar marka ve modele göre değişiklik gösterebilir. .
Kalıcı Arıza: Bu arıza geçici olmayan ve halen devam eden (sürekli) bir arıza olduğu anlamına gelir, silinse bile geri gelir veya silinmesi reddedilir. Bunun anlamı şudur, arızayı tespit edip sorunu çözmeden bu arıza gitmeyecektir. Bu durumda önce arızalı donanıma tamir-değişim işlemi yapılır, daha sonra arıza hafızası tekrar silinir, normal olarak arıza hafızasının silinmesi beklenir, arıza tekrar gelmiyorsa sorun ortadan kalkmıştır fakat yine de mutlaka yol testine çıkılmalı veya motor arızanın tipine göre çeşitli durumlarda çalıştırılıp, arızanın geri gelmediğinden, arıza lambasının yanmadığından emin olunmalıdır.
Motorda anormal bir durum veya arıza olması durumunda motor arıza lambası yanacaktır, motor arıza lambasını en sık yakan sensörler; genelde lambda sensörü veya vuruntu sensörüdür. Lambda sensörü daha çok yakıt-enjeksiyon ve hava-yakıt karışımı problemleri ve yanma verimi ile ilgili sorunlarda arıza lambasını yakar. Vuruntu sensörüyse daha çok ateşleme arızasıyla ilgilenir.
Sarı renkli motor şeklinde arıza lambası yanıp sönüyorsa, motorun çalışmasıyla ilgili ciddi bir problem var demektir, motor kontrol ünitesi (ecu) ışığı yakıp söndürürken, motoru arıza moduna geçirir. Arıza modu, motorun zarar görmemesi için ECUnün kullandığı bir acil durum stratejisidir. Motorun çalışmasını düzeltmeye çalışır, bunu yaparken ateşleme avansını ve enjeksiyonu değiştirebilir, motor devrini sınırlar, motor gücünü sınırlandırır, gaz talebini ihmal edebilir. Bazen stop edip tekrar çalıştırmak bu moddan çıkmasını sağlayabilir. En kısa sürede servise gidilmesi gerekir.
Bilgisayarlı Diyagnostik (Arıza Tespit) Cihazı: Her markanın kendisi için özel olarak yazılımını geliştirdiği, arıza kodlarının okunduğu, arıza kodunun yanında açıklamasının yer aldığı, arızaların olası sebeplerinin ve kontrol edilmesi gereken parçaların belirtildiği, hatta nasıl yapılacağını da içerebilen yönergelerin olduğu sistemdir. Araca kablosunun bağlantı ucu (OBD ucu) standarttır, soket yapısı her araçta aynıdır ama diğer her şey farklıdır. (Bkz: Diyagnostik Cihazları)
Motor arızalarında OBD EOBD, Diyagnostik, Hata kodu, DTC, MIL, arıza lambası, check engine gibi kavramların ne olduklarına bakalım.
OBD: On board diagnose; araç üstünde arıza teşhisi veya göstergeneden arıza teşhisi anlamına geliyor, bu ilk olarak ABDde otomotiv üreticilerine şart koşuldu
E-OBD ise aynısının Avrupa versiyonu EOBD (Euro On-board Diagnose).
Sistemin mantığı; motorda bir arıza, anormal bir durum olursa ve bu egzoz emisyonlarını arttırırsa, sürücüyü uyarın ki, gitsin tamir ettirsin. Böylece motor arıza lambası kadranlarda yerini aldı.
Artık (OBD-2 veya EOBD ile) sadece motor-emisyon ilgisiyle değil, motor ve aracın tüm sistemleriyle ilgili bir arıza meydana geldiğinde, çeşitli ikaz ışıkları, yazılı mesaj uyarılarıyla sürücü bilgilendiriliyor. Böylece karmaşık sistemde hızlı ve net olarak teşhis yapılıp sorun giderilebiliyor.(Bkz: OBD ve EOBD)
DTC Nedir ?
Diagnostic Trouble Code'un kısaltılmış halidir, anlamı "arıza teşhis hata kodu" 'dur ve arıza tespit cihazıyla okunur.
Örneğin P; katalitik konvertör arızasına işaret eden bir dtc kodudur, yani bir arıza kodudur.
(Bkz: Tüm OBD Arıza Kodları)
Motorlu araçlarda zamanla farkl arzalar söz konusu olabilir. Araç bakmlarn aksatmamak, doru kullanm kurallarna uymak arzalarla karlama skln azaltabilir. Buna ramen mekanik aksamdan oluan araçlarn zamanla eskiyen ve ypranan parçalar nedeniyle arza göstermesi de normaldir. En sk rastlanlan ve kullanclarn en çok korktuu arzalardan biri ise motor arzasdr. Motorun arzal olduunu gösteren farkl belirtiler vardr. Bunlardan en önemlisi ve mutlaka dikkate alnmas gerekeni de motor arza lambasnn yanmas durumudur. Peki, motor arza lambas neden yanar?
Motor neden yanar sorusuna yant arayanlar için önce bu ikaz lambasn tanmak gerek. ’l yllardan sonra motorlu araçlarda sensör kullanm balam ve yaygnlamtr. Bu sensörle beyin ad verilen elektronik yapya balanm ve önceden belirlenmi referans deerlerle uyum gözetecek ekilde kontrol mekanizmalar haline getirilmitir. Motor arza lambas da ilgili sensörlerle bal olarak çalr. Referans olarak girilen fabrika deerleri ile uyumayan bir durum tespit edildiinde yanan motor ikaz lambas, kullancy uyarr. Motor arzalarnn erken tespiti için çok önemli bir sensördür. Motor arza lambas yandnda bunu mutlaka dikkate almak gerekir. Burada önce motor arza lambas söndürme yerine arzann nedeni bulunmaldr. Dizel motor arza lambas neden yanar ya da benzinli, LPG’li araçlarda motor arza lambasnn yanmasnn nedenleri gibi sorularla oto servisten destek alabilirsiniz.
Kullanclar, motor arza lambas sar yanyor ya da krmz yanyor gibi araylarla sorularna cevap bulmaya çalr. Burada renkler de önemlidir ve farkl anlamlar ifade eder. Ancak temelde motor arza lambas yanmasnn nedenleri öyle özetlenebilir:
Sar Yanan Motor Arza Lambas: Motorunun çalmas ile ile sorun olabilir.
Krmz Yanan Motor Arza Lambas: Motor arza lambas krmz yanyor ise mutlaka ciddiye aln. Motorun hatay tespit etmeye bile izin vermeyecek derecede büyük bir sorunu olduunu gösterir.
Bazen sradan bir sensör ya da sistem hatas sonucunda motor arza lambas yanabilir. Bu durumda genellikle ksa süre sonra kendiliinden söner. Ancak çounlukla durum böyle deildir. Aracnzn motor arza lambas yanyorsa mutlaka size en yakn Otopratik servisinden destek almanz önerilir. Bu amaçla online olarak oto servis randevusu alabilirsiniz. Önceden oto servis fiyat listesine de online olarak bakabilirsiniz.
Motor arıza lambası ya da ışığının yanması aracınızda olmaması gereken bir durumun işaretidir. Motor arıza ışığı yanıyorsa biliniz ki aracınızın size bir problemi olduğunu belirtmeye çalışıyordur.
Bu problemin önemli olup olmadığına karar verebilmek için motor arıza lambasının ne renk yandığının ve bunun diagnostic cihazında hangi duruma işaret ettiğinin araştırılması gerekir.
Gösterge panelinde motor arıza lambasının yanması da aracınızda bir arıza durumu ile karşı karşıya olunduğunu belirten bir sinyaldir.
Motor arıza lambasının silinmesi demek motor arıza lambasının nedeninin anlaşılıp bu arıza / hasar durumunun aracın beyninden kaldırılması ve motor ikaz lambasının söndürülmesi demektir.
PratikAraba ekibi olarak arıza lambasının yanma sebeplerini arıza teşhis cihazlarıyla tespit edip sorunu gidererek aracınızını faal halde size teslim ederiz.