Son Güncellenme:
Yazının doğu ile eş zamanlı ortaya çıkan alfabenin tarihi 5 bin yıl öncesine dayanmaktadır. Sümerliler zamanında ortaya çıktığı düşünülen alfabe her biri dildeki bir sese karşılık gelen harfler dizisidir. Türk alfabesi Latin Alfabesinden gelmektedir.
Türkçe Alfabetik Sıralama
Türk Alfabesinde toplamda 29 harf bulunur. Bunlardan 21 sessiz 8’i ise sesli harftir.
Büyük Harfler
Küçük Harfler
Ünlü (Sesli) Harfler
Kalın Ünlüler
İnce Ünlüler
Ünsüz (Sessiz) Harfler
Sert Ünsüzler
Yumuşak Ünsüzler
Türkçe Alfabesinde Kaç Harf Var?
Cumhuriyetin ilanından beş yıl sonra, Mustafa Kemal Atatürk tarafından 1 Kasım 1928 tarihinde kabul edilmiştir. Özellikle ilkokul öğrencilerinin ilk öğrendiği konulardan bir tanesi Türkçe Alfabe ve sıralamasıdır. Türkçe Alfabede toplamda 29 harf bulunmaktadır. Bunlardan 8’i sesli 21’i ise sessiz harftir.
Alfabede Harfler Kaçıncı Sırada?
Türk Alfabesi Tarihi
Bilinen en eski Türk alfabesi, eski Türk alfabesi olarak da bilinen Orhun alfabesidir ve tarihi 7. yüzyıla kadar uzanmaktadır. Türk dilleri tarih boyunca Uygur, Kiril, Arap, Yunan, Latin ve diğer bazı Asya yazı sistemleri de dahil olmak üzere pek çok alfabe kullanmışlardır.
Mors alfabesi veya Mors kodu, telekomünikasyonda kullanılan, her bir karakterin nokta veya çizgi olarak adlandırılan kısa ve uzun iki farklı sinyal ile aktarıldığı bir karakter kodlama şemasıdır.
Samuel F. B. Morse ve asistanı Alfred Vail, telgraf teknolojisinde kullanılan alfabe olan Mors alfabesinin mucitleridir.
Mors alfabesinin 1830'lu yıllarda ortaya çıkmış ve 1840'lı yıllar boyunca geliştirilmeye devam ederek bugünkü halini almıştır.
"What hath God wrought?" (Türkçesi: "Tanrı neler yaptı!"), Samuel F.B. Morse tarafından, 24 Mayıs 1844'te, Baltimore - Washington telgraf hattınının açılışında Mors Alfabesi ile gönderilmiş ilk resmi mesajdır. Bu mesaj, Eski Ahit'in bölümlerinden Çölde Sayım'da yer alan bir cümledir.
Mors alfabesini oluşturan telgraf sinyalleri için Samuel Morse'un yapmış olduğu başvuru, ABD Patent Enstitüsü tarafından 20 Haziran 1840'ta onaylanmıştır. Öte yandan, Robert Koleji'nin kurucusu Cyrus Hamlin'in anılarında aktardığına göre, telgraf için yaptığı katkılardan ötürü, Samuel Morse, Sultan Abdülmecid tarafından 1847 yılında Nişan-ı İftihar ile onurlandırılmıştır.
Osmanlı’da ilk telgraf hattı, Sultan Abdülmecid'in padişahlık döneminde, 19 Ağustos 1855'te İstanbul-Edirne hattı üzerinde kurulmuştur.
Şumnu-Edirne-İstanbul hattında 10 Eylül 1855 tarihinde Fransızca çekilen ilk telgrafta, müttefiklerin Sivastopol'a girdiği müjdelenmiştir.
Mors alfabesi, Osmanlı alfabesine Mustafa Efendi tarafından uyarlanmış, Mustafa Efendi'nin düzenlemiş olduğu bu alfabe, Mustafa Alfabesi adı ile Osmanlı Telgraf İdaresi tarafından uzun yıllar kullanılmıştır.
İlk Türkçe telgraf, Mustafa Efendi tarafından 3 Mayıs 1856'da Şumlu-Edirne-İstanbul hattında çekilmiştir.
Geçmişte, özellikle askeri anlamda oldukça geniş bir kullanım alanı olan telgraf ve Mors alfabesinin, günümüzdeki kullanım alanları sınırlı olup, daha çok havacılık ve amatör telsizcilik faaliyetleri ile yardımcı teknoloji alanında kullanılmaktadır.
Mors alfabesinin çeşitli kullanım biçimleri mevcuttur. Film ve dizilerde rastlayabileceğiniz bu kullanımlar, yazı haricinde göz, ışık, ses ve parmaklar aracılığı ile de gerçekleşebilmektedir.
Mors alfabesini, sinyalleri çalışarak ve dinleyerek öğrenebileceğiniz gibi, çeşitli sitelerde yer alan sözcük çağrışımları aracılığı ile de öğrenebilirsiniz. Ancak, 2022 yılındaki en iyi Mors alfabesi öğrenme aracı, Google'ın geliştirdiği Mors kodu desteği bulunan Gboard klavye ve bu klavye için hazırlanmış özel eğitimdir.
Eğer Mors kodunu yeni öğreniyorsanız, Mors alfabesi tablosundan isminizi oluşturan her bir harfin karşılığına bakabilir, Mors alfabesi çevirici aracılığı ile isminizin Mors kodundaki karşılığını görüntüleyebilirsiniz.
Mors alfabesi çeviri yapmak için tabloyu kullanabileceğiniz gibi, Mors Alfabesi Çevirici aracılığı ile hızlı ve direkt olarak Mors alfabesinden metne, metinden de Mors alfabesine çeviri yapabilir, sesli mors çevirisini dinleyebilirsiniz.
Mors alfabesi çevirici, Mors kodunu metne, metni de Mors koduna dönüştüren, kullanımı oldukça kolay ve tamamen ücretsiz bir Mors tercümanıdır. Online Mors alfabesi çevirici ile dileyen herkes, İngilizce, Türkçe veya herhangi başka bir dildeki yazıyı, Mors koduna çevirebilir. Mesela ülkemizde bir dönem oldukça popüler olmuş, hatta çeşitli şarkılarda bile kullanılmış Nokia SMS sesini hatırlıyor musunuz? "... - ..." kodunu Mors Kodu kutucuğuna yapıştırıp, oynat tuşuna basın. Oynadığınız oyunda gizli bir mesajı mı çözmek istiyorsunuz? Mors kodu çevirici her zaman yanınızda; yeter ki internet bağlantınız ve Mors alfabesini öğrenmek için hevesiniz olsun.
Mors alfabesini kullanarak SOS yazmak için: "... --- ..."
Mors alfabesini kullanarak "Seni Seviyorum" yazmak için: "... . -. .. / ... . ...- .. -.-- --- .-. ..- --"
Latin Harflerini Kullanan Dillerdeki Özel Adlar
1. Latin harflerini kullanan dillerdeki özel adlar özgün biçimleriyle yazılır: Beethoven, Byron, Cervantes, Chopin, Eminescu, Grimm, Horatius, Molière, Puccini, Rousseau, Shakespeare; Bologna, Buenos Aires, Iorga, Ile-de-France, Karlovy Vary, Latium, Loire, Mann, New York, Nice, Rio de Janeiro, Vaasa, Wuppertal vb.Ancak Batı dillerinde kullanılan adların okunuşları ayraç içinde gösterilebilir: Shakespeare (Şekspir) vb.
2. Eskiden dilimize yerleşmiş bazı Batı kökenli kişi ve yer adları Türkçe söylenişlerine göre yazılır: Napolyon, Şarlken, Şarl (Demirbaş Şarl); Atina, Brüksel, Cenevre, Londra, Marsilya, Münih, Paris, Roma, Selânik, Venedik, Viyana, Zürih; Hollanda, Letonya, Lüksemburg vb.
3. Yabancı özel adlardan türetilmiş akım adları Türkçe söylenişlerine göre yazılır: Dekartçılık, Epikürcülük, Kalvenci, Kalvencilik, Kalvenizm, Kartezyenizm, Lüterci, Lütercilik, Marksçılık, Marksist, Marksizm vb.
4. Ait olduğu dilde ayrı yazılan yer adları Türkçede de ayrı yazılır: Buenos Aires, Frankfurt am Main, Freiburg im Breisgau, Hyde Park, Mont Blanc, New Orleans, New York, Rio de Janeiro, San Marino, Wiener Neustadt, Titov Veles vb.
Arapça ve Farsça Özel Adlar
Kökeni Arapça ve Farsça olan kişi ve yer adları Türkçenin ses ve yapı özelliklerine göre yazılır: Ahmet, Bedrettin, Fuat, Mehmet, Necmettin, Nizamettin, Ömer, Rıza, Saadettin; Cezayir, Fas, Filistin, Mısır, Suudi Arabistan; Bağdat, Cidde, Erdebil, Halep, İsfahan, İskenderiye, Medine, Mekke, Şam, Şiraz, Tahran, Tebriz, Trablusgarp vb.
Yunanca Özel Adlar
Yunanca adlar yazılırken Yunan harflerinin ses değerlerini karşılayan Türk harfleri kullanılır: Homeros, Herodotos, Euripides, Pindaros, Solon, Sokrates, Aristoteles, Platon, Venizelos, Karamanlis, Papandreu, Onasis vb.
Ancak Herodotos, Sokrates, Aristoteles, Platon, Pythagoras, Eukleides adları dilimize Herodot, Sokrat, Aristo, Eflatun, Pisagor, Öklid biçimlerinde yerleşmiştir.
Rusça Özel Adlar
Rusça özel adlar yazılırken Rus harflerinin ses değerlerini karşılayan Türk harfleri kullanılır: Bolşevik, Brejnev, Çaykovski, Çehov,Dostoyevski,Gogol, Gorbaçov, İlminskiy, İlyiç, Katayev, Klyaştornıy, Malov, Mendeleyev, Prokofyev, Puşkin, Şolohov, Tolstoy, Yeltsin; Moskova, Omsk, Orenburg, Petersburg, Volga, Yenisey vb.
Uzak Doğu Dillerindeki Özel Adlar
1. Çince adlar, Türkçede yerleşmiş biçimlerine göre yazılır: Huangho, Kanton, Nankin, Pekin, Şanghay.
Çincede soyadları küçük adlardan önce gelir. Soyadları çoklukla tek hecelidir, küçük adlar ise bir veya iki heceden oluşur. Bu adlar büyük harfle başlar; heceler arasına çizgi konur: Sun Yat-sen, Lin Yu-tang. Yalnız Konfüçyüs gibi yaygınlık kazanmış adlar bitişik yazılır.
2. Japonca adlar da Türkçede yerleşmiş biçimlerine göre yazılır: Tokyo, Hiroşima, Nagazaki, Osaka, Kyoto; Hirohito, Kayako Hayashi, Sbuishi Kato, Masao Mori.
Türk Devletleri ve Topluluklarındaki Özel Adlar
Türk devletleri ve topluluklarındaki kişi ve yer adları Türkçede yerleşmiş biçimlerine göre yazılır: Azerbaycan, Özbekistan; Taşkent, Semerkant, Bakü, Bişkek; Abdullah Tukay, Abdürrauf Fıtrat, Bahtiyar Vahapzade, Baykonur, Cafer Cebbarlı, Cemal Kemal, Cengiz Aytmatov, İslam Kerimov, Muhtar Avazov, Osman Nasır vb.
Alfabemiz 29 harften oluşmaktadır. Latin harfleri temel alınarak oluşturulan Türk Alfabesi, 1 Kasım 1928 yılında 1353 sayılı Kanun ile kabul edilmiştir. Kökeni yabancı olan kelimelerdeki “a”, “ı” ve “u” harfleri, uzun ya da ince olarak okunabilir.
29 harften oluşmaktadır.
Hemen aşağıda alfabemizde yer alan bütün harflerin sıra dizilişini sırasıyla yazdık. Önce büyük harfler:
BÜYÜK HARFLER: A B C Ç D E F G Ğ H İ I J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z
Şimdide küçük harflere bakalım:
KÜÇÜK HARFLER: a b c ç d e f g ğ h i ı j k l m n o ö p r s ş t u ü v y z
Kanuna göre İ harfi I harfinden önce gelmektedir, ancak uygulamada I harfi önce, i harfi daha sonra gelir. Her ses için farklı bir harf kullanılmaktadır. “G, K, L” seslerinin ince ve kalın olmak üzere iki farklı boğumlanma noktası vardır. Bu yüzden bu harfler kimi sözcüklerde ince okunurken kimi sözcüklerde kalın olarak okunmaktadır. Örneğin yön olan “sol” kelimesi ile nota olan “sol” kelimesindeki L harflerinin boğumlanma noktaları aynı değildir. Biri ince olarak okunurken diğeri kalın olarak okunmaktadır.
Latin harflerini kullanan ülkelerin bazılarında i harfi noktasız şekilde yazılır. Batı dillerinin çoğunda bulunan Qq, Ww ve Xx harfleri Türk alfabesinde bulunmamaktadır.
Alfabemizde harfler, sesli (ünlü) ve sessiz (ünsüz) olacak şekilde sınıflandırılmaktadır.
Türk İnkilabının yada Türk Devriminin en büyük yapı taşlarından bir tanesi de şüphesiz harf devrimidir. 1 Kasım 1928 tarihinde yapılan bu değişiklik ile bütün bir geçmişin birikimi bir kenara itilerek yepyeni bir hayata pencere aralanmıştır. Bu inkilaptaki en büyük hedef Batı ile uyumu sağlamaktı. Ancak bütün bir geçmişe ait bilgi birikimi tek bir gecede maalesef bir kenara itildi.
Aslında yapılan bu değişiklik gerekliydi. Ancak birden bire bütün bir toplum okur yazar olmaktan çıkıp okuma yazmayan bir topluma dönüştü. Çünkü özellikle Abdulhamit Devrinde çobanlara dahi okul açan bir sistemde arap alfebeleri üzerine kurulu bir eğitim sisteminde okuma yazma bilen bir toplum latin harfleri ortaya çıkınca cahil konuma düştü. Ayrıca eski eserlerin tamamı artık okunmaz hale geldi.
Çünkü fenni ilimler başta bir çok eserler yada kitaplar hepsi arap harfleri ile yazılmıştı. Bu değişiklik ister istemez eskinin bütün bir bilgi birikimini silmiştir.
Bu konuda harf devrimi zamana yayılarak yapılmış olsaydı ve eski eserler latin harflerine çevrilmiş olsaydı bilgi birikimimiz açısından daha iyi olurdu.
Son yüzyıllarda bir gerçek şudur ki: Doğu toplumları geri kalmıştı ve bilgi birikimleri çok azdı. Batı toplumları her açıdan çok ileri seviyedeydi. Latin harflerine geçmemiz yeni yetişen nesillerin batıda ortaya konan eserleri daha kolay anlamasını sağlamıştır. Ancak bu yeterli değildir. Çünkü bu değişimin yanına çok iyi bir dil eğitimi de gereklidir.
Türkiye Cumhuriyeti kurulmadan önce Osmanlı İmparatorluğu döneminde Araf alfabesini kullanıyorduk. Cumhuriyetin ilanından sonra da yaklaşık 5 yıl Arap alfabelerini kullanmaya devam ettik. Latin harflerini esas alan şuan kullandığımız alfabemiz 1 Kasım 1928 senesinde harf inkilabı kapsamında çıkarılan Yasa kapsamında kabul edilmiştir. Genel kültür olarak kesinlikle bilmeniz gereken bir tarihtir. Ayrıca sınavlarda sürekli karşınıza çıkabilir.