Rakı, güneş altında kalmadıkça ya da sıcak ortamlarda bulunmadıkça, kapaklarından alkolü ve aroması buharlaşmadıkça bozulmaz. Fakat yıllar içinde sıcak ortamlarda kapaktan bazı aromatik özler buharlaşabilir. Isı ortamının yüksek olmadığı, direkt güneş altında kalmadığı ve kapağı açılmadığı sürece bozulma riski bulunmaz.
Kapağı açılan rakı bozulsa da kısa süre içinde gerçekleşmez. Kapat açıldığı süre içinde alkol uçmaya başlar ve artık kapak mührü olmadığından uzun zamanda aynı tadı kalmaz. Alkol, içkilerin uzun süre taze kalmasını sağlayan ana nedendir. Teknik bakımdan bakılırsa alkol gıda olmadığı için bozulmaz, kimyasal bir maddedir.
Alkol oranı düştükçe bakterilerin ve virüslerin üremesi daha olası hale gelir. Rakı, %40 oranında alkol içerdiği için bakterilerin ya da virüslerin kısa vadede üremesi mümkün olmaz. Özellikle uzun süredir kapağı açık bir alkol bulduysanız sağlık açısından içilmemesi önerilir.
Kristalleşen rakı buzlukta unutulduğunda oluşur ve bozulma durumu olmaz. Rakının içinde bulunana anason yağının kristalleşmesinden meydana gelir. Oda sıcaklığında tutuğunuzda eski haline döner. Fakat acımsı bir tat bıraktığı için içim keyfini etkileyebilir. Hızlıca soğuması için buzluğa konulan rakı, çıkarıldığında kristalleşme meydana gelir. Bu da içimi etkilediği için buzluğa konulması tavsiye edilmez.
Bozulmamış, sağlam bir rakıda tortu olmaz. Rakının berrak olması gerekir. Eğer size getirilen rakı şişesinde tortu görürseniz bunu içmeyin ve değiştirilmesini isteyin. Benzer şekilde Tekel bayisinden veya marketten rakı alırken mutlaka dibini kontrol edin ve tortu olması durumunda almayın.
Rakının içinde bulunan anason nedeniyle beyazlar. Dolapta bekledikçe anason yağı donmaya başlar ve beyazlık oluşur. Daha uzun süre beklerse kristalleşmeye başlar. Oda sıcaklığında bir süre bekletildiğinde eski haline geri döner.
Anason tohumu uçucu yağlar içerdiği için esansı buradan gelir. Damıtma işlemi sırasında yağ alkol ile iyice birbirine geçer. Rakının içinde bulunan alkol yağı çözünmüş halde tutar. Su eklendiğinde ise alkol oranı azalır ve yağ çözülmüş halde duramayacak kıvama gelir. Böylelikle yağ molekülleri ışığı gözümüze beyaz algılayacak şekilde kırmaya başlar.
Rakının bozulduğunu anlamak için görüntüsüne bakmanız gerekir. Sıvı görüntüsü yerine daha hamurumsu bir hale büründüyse sağlık açısından tüketilmemesi önerilir. Kolay bozulan içki olmamasına rağmen, daha önce açıldıysa ve doğru şekilde muhafaza edilmediyse bozulma meydana gelebilir.
Bunun dışında rakının bozuk olduğunu anlamak için tadına bakmanız gerekir. Yine uygun şartlarda saklanmadıysa, şekerli bir tat gelir. Bunun nedeni alkolün şekerlenmeye başlamasından kaynaklanır ve içilmemesi önerilir.
Genelde bozulan rakı zehirlenmeye yol açmasa da mideyi rahatsız edebilir. Bunun yanında alerjik reaksiyon gösterirse ciddi sağlık problemleri yaşayabilirsiniz. Bu durumda mutlaka hastaneye gidilmesi gerekir.
Alkollerin plastik üzerinde çözücü etkisi bulunduğu için rakıyı plastik şişede saklamak sağlık açısından iyi olmaz. Ayrıca rakının içinde bulunana anason plastik kap içinde kristalleşmeye eğilim gösterebilir.
Alkol uzun vadede plastik ile tepkimeye girdiği için başlarda sorun olmadığı düşünülür. Fakat uzun süre bekletilirse sağlık açısında ciddi sorunlar meydana getirebilir. Plastik şişe içinde alkol satışının yasaklanmasının nedenlerinden biri de bundandır.
Rakının üstünde son kullanma tarihi bulunmaz. Alkol oranı yüksek olduğu için bozulma ihtimali çok zor olur. Ancak kapağı açıldıysa ve içindeki alkol uçtuysa bakteri üremeye başlar. Bu durumda içilmesi tavsiye edilmez.
Bozuk rakı içilirse büyük ihtimal ile midenizi rahatsız eder. Bozuk rakı, alkolü uçmuş ya da farklı maddeler ile karıştırılıp bozulmaya neden olmuş rakıdır. Zaten içerken lezzet açısından sorunlu hale gelir.
Bozuk rakıdan kasıt sahte rakı ya da düzgün hazırlanmamış rakı ise işler değişir. Evde, merdiven altında ya da gerekli izinlere sahip olmayan kişiler tarafından üretilen rakılar hayati risk taşır. Körlüğe ya da alkol zehirlenmesine kadar yol açar. Bu tür durumlar ciddi sağlık problemi teşkil ettiği için güvenmediğiniz yerlerden içki satın almayın.
Soru: başında 18 yıllık bir Macallan single malt aldım ve bu süreden beri Macallan'ı açmadan bekletiyorum. Geçen gün baktığımda içkinin içinde az sayıda küçük siyah madde gördüm. Bu içki bu kadar süre beklerse bozulur mu? Yoksa herhangi bir süre sınırlaması olmadan bekletilebilir mi? Bekletilebiliyorsa bunun şekil ve mekan şartı var mıdır? İçindeki bu küçük maddeler herhangi bir zarar verir mi? İkinci olarak, bunun tahmini ederi / değeri (Fıçılanma tarihi ) ne kadar olabilir? (Kerem Kutlar)
Cevap: Öncelikle bu enfes viskiye 5 yıldır el sürmeden durabildiğiniz için, iradenizden ve sabrınızdan dolayı sizi kutlarım. Herhalde açmak için özel bir an bekliyorsunuz Gördüğünüz siyah parçacıklar, çok büyük ihtimalle Macallan'ın içinde yıllandığı fıçıların iç çeperlerinden viskiye geçmiş parçacıklardır. Viski yüzde 40 alkollü yüksek dereceli bir içki olduğundan, içinde bakteri barınamaz ve üreyemez. Gördüğünüz parçacıklar, viskinin hafif bir filtrasyondan geçtiğine işarettir. Tüm iyi malt viski üreticileri böyle yapar. Zira berraklaştırmak için yapılacak her artı filtrasyon, viskinin lezzet maddelerinin bir kısmını da alıp götürür. O yüzden en yeni moda, hiç filtre edilmemiş, hafif bulanık viskileri şişelemek.
Yüksek alkollü damıtık içkiler (viski, konyak, votka, rom vb.) güneş görmemek ve serin yerde dik tutulmak kaydıyla çok uzun yıllar saklanabilirler, bozulmazlar. Güneş ise renklerini soldurur, sıcakta da içkinin kapağından alkol buharlaşır ve alkol derecesi düşer. Bu da bozulma riski yaratır. Şişeyi dik tutmadaki amaç da mantarın ıslanmamasıdır. Zira bunlar şarap mantarı kadar sıkı olmadıklarından, yatık kalırlarsa mantardan sızdırabilirler.
Değere gelince, bu viskiler aldığınız günkü değerlerindeler. Belki 50 yıl sonra, 79 damıtımı ellerde pek kalmadığından değer kazanabilirler. Bence bunu beklemektense, zevkle yudumlayın
***
Soru: 1) Minyatür şişelerdeki içkiler (örneğin Smirnoff) orijinalleriyle aynı tada mı sahiptir? Ömürleri ne kadardır? 2) Henkell iyi bir şampanya sayılabilir mi? 3) 80'li yıllarda üretilen ve açılmamış bir Sovyet şampanyası bozulmaya uğramış mıdır? (Şamil Tankut)
Cevap: 1) Minyatürlerin içinde, etiketlerindeki içki bulunur, tatları aynıdır. Ömürleri de aynıdır. Geçenlerde içtiğim 'lere ait minyatür Black&White viskisi nefisti, bugünkü Black&White'tan da daha güzeldi!
Şeri, porto, madeira gibi alkol eklenmiş şarapların ise dereceleri düşük olduğundan, onların minyatürleri içilecekse pek bekletilmez. Veya
bozulsa da minyatür bir dekoratif obje olarak saklanır.
2) Henkell bir şampanya değil, benzer metotlarla yapılan bir Alman köpüklü şarabıdır. Fiyatı orijinal bir şampanyanın yarısı civarındadır, kaliteli bir köpüklü şarap olduğundan bu fiyata fena değildir. Ofis partisi gibi ortamlarda rahatça açılabilir.
3) Şampanya ve köpüklü şaraplar, bolca karbondioksit gazı içerdiklerinden ve karbondioksit de koruyucu özellikte olduğundan, kolay bozulmazlar. Ancak beklemeyle gelişme gösteren ve kalite kazanan şampanyalar çok nadirdir. Elinizdeki, büyük ihtimalle bozulmamıştır. Tadında biraz geçkinlik olabilir.
***
Soru: Evimizde tahminimce
yıllık bir şarap var. Üstünde büyük harflerle "Porto tipi şarabı" yazıyor. Ve "Marmara bölgesi üzümlerinden yapıldığı; gamay, senso ve kabarne karışımından elde edildiği" yazıyor. İçilip içilmeyeceğini, değerinin ne olabileceğini merak ediyorum. (Rumuz: Dirty)
Cevap: Tekirdağ'ın Mürefte ilçesinde "Porto" isminde bir şarap üreticimiz mevcut. Elinizdeki şarap, bu firmanın ürünü olsa gerek. Porto tipi şarap, alkol ilavesiyle kuvvetlendirilmiş demektir. Elinizdeki şarabın alkolü 15 ila 20 derece civarında ise, dayanıklı olacağından birkaç yıl saklanabilir. Şayet normal derece alkollü ise, Gamay ve Senso pek yıllanabilir şarap vermediklerinden, beklemeyle bir şey kazanmamıştır. Büyük ihtimalle yine de içilebilir, fakat yıllandırılmaya uygun değildir.
***
Soru: Çok uzun zamandır Milliyet'te öğretici yazılarınızı okuyoruz. Rakı içiyorduk, şimdi şaraba yöneldik. Emekli bir çiftiz. Ben 69, eşim 62 yaşında. Bütçemizi sarsmayacak kırmızı ve beyaz için marka önerirseniz mutlu oluruz. (Önder Serpen ve eşi)
Cevap: Ülkemizde emeklilerin durumu malum. Siz de "Bütçemiz sarsılmasın" diyerek inceden buna değinmişsiniz. Çok güzel şaraplarımız var ama son zamanlarda özel sektör şarapları çok pahalandığından, size Tekel'in beyaz Semillon ve kırmızı Gamay şaraplarını tavsiye edeceğim. Semillon , Gamay de 9 milyon liraya satılmalarına rağmen, iki-üç kat daha pahalıya satılan özel sektör şaraplarının bir bölümünden daha bile iyiler. Tekel'in beyaz ve kırmızı Trakya'ları da çok iyi. Ağız tadıyla uzun ömürler dileğiyle