Tarihçesi:
Altınbaşak otunun tarihi M.Ö dönemlere kadar uzanmaktadır. Tıp tarihinde yazılmış tüm kitaplarda bu bitkiden söz edilir. Şifa niteliği dünyanın her bölgesinde onaylanmış ve kullanılmaktadır. Latince ismi Solidago Virgourea’dır. Bilimsel araştırmalarda özellikle böbrek yetmezliği rahatsızlıklarında etkili olduğu saptanmıştır.
Üretim Şekli:
Ülkemizde daha çok Hatay’ın Yayladağ bölgesinde bulunur. Ancak Anadolu’nun her bölgesinde sıkça yetiştirilmektedir. Son dönemlerde arıcılıkta da kullanılmaya başlanan bitkinin güzel tat ve kokulu bir aroması bulunmaktadır.
Genel olarak rutubeti ortamlarda yetişir. Açık alanlar ve hava akımı yüksek tepelerde daha sağlıklı ürünler elde edilebilmektedir. Bu nedenle özellikle Akdeniz ikliminde Altınbaşak otu daha bol miktarda bulunmaktadır. İlaç ve gıda sanayinde kullanılmasından ötürü tarımsal yetiştiriciliğe de önemli bir katkı sağlamaktadır.
Bitkinin yetiştirileceği ortam şartları büyük önem taşımaktadır. Bunun sebebi bitkinin üzerinde yapışkan bir madde bulunmasıdır. Bu madde kiri, tozu ve zararlı maddeleri yapışkan katmanına çekmektedir. Bu yapışkanımsı maddeye Arapçadan dilimize geçmiş ismiyle nişeyha denilmektedir. Bitkinin boyu ortam koşullarına göre 1 metreye kadar ulaşabilmektedir. Ancak normal şartlarda cm boyutlarındadır. Çiçekleri altın sarısı bir renkte olduğundan Altınbaşak ismini almıştır. Halk arasında Altınasa ve Yahudiotu isimleriyle de anılır.
İçeriği ve Faydaları:
Bitkinin içeriğinde bol miktarda P vitamini, flavon ve sponin bulunur. Bu nedenle özellikle böbrek ve mesane hastalıklarında başarılı sonuçlar elde edilmektedir. Kuvvetli bir idrar söktürücü özelliğine sahiptir. Bu sebeple, idrar yollarında bulunan taşları düşürdüğü ve idrar yolu enfeksiyonlarını giderdiği tespit edilmiştir.
Ayrıca bağırsak ve mide de oluşan gazları giderici özelliğe sahiptir. Varis, eklem romatizması, eklem iltihabı ve romatizmal rahatsızlıklar için de kullanılmaktadır. Hazmı kolaylaştırır.
Mide ve bağırsak yaralarını tedavi edici özelliktedir. Mide bulantısını keser, vücuttaki toksinlerin atılmasına yardımcı olur, antiseptiktir. Kanamaya neden olan bağırsak rahatsızlıklarına iyi gelir, yaraların daha çabuk iyileşmesini sağlar. Altınbaşak çayının sinirleri yatıştırıcı, depresyona bağlı sıkıntıları tedavi edici özelliği olduğu gözlenmiştir.
Adet kanamalarını ve ağrılarını azaltıcıdır. Egzama, eklem romatizması, varis, eklem ağrılarına faydalıdır.
Bilimsel araştırmalar sonucunda rahatsızlıkların tedavisinde etkili olduğu tespit edilen Altınbaşak otunun yine de doktor kontrolünde kullanılması gerekmektedir. Bunun en büyük sebebi, aşırı böbrek iltihaplarında kullanıldığında çözülen iltihap nedeniyle kaşıntılara sebep olabilme gibi yan etkilerinin bulunmasıdır. Bu nedenle bu tür rahatsızlıkları olan hastaların doktor onayı olmadan kullanması kesinlikle tavsiye edilmez.
Kullanımı:
Bitki dahili ve harici olarak iki türlü de kullanılabilir. Çiçeklenme döneminde toplanan bitkinin toprak üstünde bulunan kısımlarında ki çiçekleri kesilerek yaş yada kurur olarak tüketilebilir. Harici kullanımlarda, bitki bir macun kıvamına getirilerek veya kompres yapılarak yaralar üzerinde kullanılabilir. Dahili kullanımda çayı yapılarak içilir. Bir bardak kaynatılmış suyun içine bir tatlı kaşığı Altınbaşak otu koymak yeterli olacaktır. Takribi olarak 10 dakika dinlendirildikten sonra çay hazırlanmış olur. Altınbaşak otuyla yapılan çayın ayrıca yoğun adet kanamalarını ve adet ağrılarını azalttığı belirlenmiştir.
Ayrıca toz bitki, su ile karıştırılarak macun kıvamına getirilirse, eklem ağrısı olan bölgelere masaj yapılabilir yada yaraların üzerine merhem olarak sürülebilir.
Yan etkileri:
Tüm şifalı otlar gibi Altınbaşak otu da faydalı özelliklerine rağmen aşırı dozda tüketilmemelidir. Kronik rahatsızlıkları olan ve düzenli ilaç kullanan hastaların, doktorlarına danışmadan kullanmaları çok ciddi sorunlara sebep olabilir. Doktorlarının izni ve önerdiği dozu aşmamaları gerekir. Böbrek iltihapları olan hastaların kullanması tavsiye edilmez. Bunun sebebi, iltihabı bir anda çözmesinden ötürü, vücutta aşırı kaşıntıya sebep olabilir.
Yapraklarının renk verici özelliğinden ötürü pamuk ve yün sanayinde de kullanılır.