Alüvyal Topraklar Nasıl Oluşur
T&#;rkiye Al&#;vyal Topraklar Haritası: Al&#;vyal Toprak Nerede G&#;r&#;l&#;r, Nerede G&#;r&#;lmez?
(Büyük halini görmek için haritaya tıklayınız.)
Kaynak: monash.pw
Alüvyal Toprak Nerelerde Görülür?
Toprak sınıflandırılmasına göre topraklar zonal topraklar, azonal topraklar ve intrazonal topraklar olmak üzere üç sınıfa ayrılmıştır. Alüvyal topraklar ise bu sınıflardan azonal toprak grubunda yer almaktadır. Akarsuların taşıdıkları ince malzemelerinin akarsuların yayıldıkları alanlarda birikmesi sonucunda oluşan topraklara alüvyal toprak denir.
Ülkemizde bulunan pek çok akarsu bulunmaktadır. Bu akarsuların taşıdıkları ve biriktirdikleri topraklara alüvyal toprak denmektedir. Akarsular bazı bölgelerde hızları artar. Hızlarının arttığı yerlerde aşınma kuvvetleri de artabilir. Akarsular bu aşınma kuvvetinin fazla oldukları yerlerde kayaçları ufak ufak parçalar ve bu parçaları bünyesine alırlar. Bu parçalar akarsuların hızlarının azaldıkları bölgelerde birikirler. Böylece alüvyal topraklar oluşmaktadır.
Alüvyal topraklarının görüldükleri yerler genellikle akarsu boyları ve delta ovalarıdır. Delta ovaları ise akarsuların taşıyıp biriktirmesi sonucunda oluşmuş ovalara denmektedir. Ülkemizde pek çok yerde alüvyal topraklar görülmektedir. Özellikle alüvyal topraklar iç kesimlerde görülür. Erzurum, Erzincan, Muş, Erbaa, Niksar ve Konya ovaları alüvyal toprakların geniş olarak kapladıkları alanlardır.
Alüvyal Toprakların Özellikleri
Alüvyal topraklar kimyasal veya fiziksel özelliklerini alüvyal malzemelerin kaynaklanan sahadan gelen malzemelerin özelliklerini taşımaktadır. Buna bir örnek vermek gerekir ise ülkemizdeki Muş Ovasının Güney kesimini örnek verilebilir. Muş ovasının güney kesimindeki alüvyonların kumlu ve kahverengimsi olması Bitlis dağlarında aşınan paleozoik metamorfik şistlerdir.
Bu alüvyonlar genel olarak sisli, koyu renkli ve kireçsiz olmaktadır. Ayrıca kuzey kesimindeki alüvyal topraklar beyaz ve killi topraklardır. Bunun nedeni kuzey bölgesindeki aşınan tersiyer killi-marnlı ökelerin özelliğinden kaynaklanmaktadır.
Toprak horizonları toprakların oluşumlarına göre meydana gelmiştir. Bu toprak horizonları çok belirgin değildir. Dünya üzerinde genellikle bütün bölgelerde her çeşitte doğal vejetasyon altında bulunurlar. Ayrıca çok çeşitlilik gösteren bu topraklarda tabakalaşma da görülebilir.
Al&#;vyon Nedir, Nerede G&#;r&#;l&#;r? Coğrafyada Al&#;vyon Toprak Ve Zemin Nedir?
Alüvyon kelimesine sıklıkla gerek günlük yaşantımızda gerekse coğrafya bilimlerinde rastlamış olabiliriz. Evrenin oluşumunu incelerken veya eğitim hayatımızda önemli bir yeri olan coğrafya derslerinde mutlaka alüvyon toprak veya zemin anlatımlarını öğrenmişizdir.
Alüvyon Nedir?
Suyun akış hızının azalması sonucunda akarsular tarafından taşınan kil, çakıl, kum, taş gibi maddelerin yani kütle parçalarının elverişli olan yerlerde birikmesiyle meydana gelen tortu bölümlerine alüvyon denmektedir.
Alüvyon tortu maddeleri alüvyon ovalara dönüşebilirler. Genellikle geniş vadilerin çoğunda tabanda geniş yer kaplamaktadır. Bu aşamadan sonra daha geniş yerlere yayılarak alüvyon ovalarını meydana getirmektedir.
Türkiye ülkesinden bu alüvyon ovalara örnek vermek gerekirse Küçük Menderes, Gediz, Seyhan, Büyük Menderes, Ceyhan ırmaklarının vadileri alüvyon ovalarıdır.
Alüvyon oluşturdukları ovalar dışında alüvyon set gölü denilen küçük göller de meydana getirmektedir. Meriç ve Bafa vadisi gölleri ülkemizdeki alüvyon set göllerine örnektir. Bu madde nehir deltasında da göller oluşturabilmektedir. Bu göllere ise delta gölleri denmektedir ve alüvyon maddelerinin oluşturduğu göllerdir.
Alüvyon kendi arasında eski ve yeni olarak sınıflandırılmaktadır. Verimli arazilerde yer alan, akarsu kenarlarında bulunan, nehrin suları kabardığı zaman su altında kalmayan alüvyon çeşidi eski alüvyon olarak geçmektedir.
Henüz gelişmekte olan bazı zamanlarda su baskınlarına uğrayan alüvyon tarzına ise yeni alüvyon denmektedir. Aynı zamanda alüvyon tabanlı arazilerin deprem ile bir ilişkisi de bulunmaktadır. Depremlerde alüvyon arazi tabanı kalın ise büyük hasarlara yol açmaktadır.
Alüvyon Nerede Görülür?
Türkiye ülkesi düşünüldüğünde pek çok yerinde ve bölgesinde alüvyon toprak görülmektedir. Özellikle bu alüvyon topraklar ülkemizin iç kesimlerinde yer almaktadır.
Erzurum, Erzincan, Muş, Konya Ovaları, Niksar ve Erbaa bu toprakların geniş alan kapladıkları yerlerdir.
Buradan da anlayacağımız gibi alüvyonun görüldüğü yerler akarsu boyları ve delta ovaları alanlarıdır. Delta ovaları ise akarsuların taşıyarak biriktirmiş olduğu ve bunun sonucunda da ortaya çıkan ovalara denmektedir.
Coğrafyada Alüvyon Toprak ve Zemin Nedir?
Coğrafya biliminde alüvyon toprak taşınmış topraklar kategorisinde yer almaktadır. Toprak ve topraktan oluşan malzemeleri akarsuların geçtiği yerlerde aşınırlar. Bu aşınma sürecinde eğimin azaldığı yerlerde de birikme meydana getiriler. Topraktan oluşan malzemelerden kasıt edilen de çakıl, kum, mil gibi ham maddesinde toprak olan maddelerdir.
Alüvyon topraklar alüvyon malzemelerinin birikmesiyle oluşmuş topraklardır. Akarsu boyu ovaları ve deltalar bu alüvyon topraklardan oluşmaktadır.
Oluşan birçok ovaların tabanında da alüvyon topraklara rastlanır. Verimli tarım alanları da bu alüvyon topraklarla kaplıdır. Kolay işlenen, suyun kolay temin edilebildiği, derin ve geçirgen olan bu topraklar alüvyon toprak özellikleridir. Bu topraklar birçok iklim kuşağında da kendini göstermektedir.
İşte bu alüvyon toprakların oluşturduğu yaşam alanlarındaki zeminler de hayatımızın bir parçasıdır. Çünkü deprem alüvyon topraktan meydana gelen zemini sevmektedir. Bu zeminlere günümüzde evler ve yerleşim yerleri yapılabilmektedir.
Türkiye ülkesinde Konya Ovasının zemini buna örnektir. Bu ovada yüksek ve çeşitli binalar yapılmaktadır. Oysaki Konya Ovasının zemini depremin en çok sevdiği alüvyon toprakla kaplıdır.