Anlam Iyilesmesi Nedir
kaynağı değiştir]
- ^Günay Karaağaç, Türkçenin Dil Bilgisi, Sayfa 606 c.2.
kaynağı değiştir]
Örneğin yavuz kelimesinin eski Türkçedeki anlamı kötü, şirret, perişan ve fena anlamındadır. Baktığımızda tüm bu anlamlar olumsuz ifadeleri içermektedir. Günümüze geldiğimizde ise yavuz sözcüğünü iyi bir anlamda kullandığımı görürüz. Mert, yiğit anlamları yavuz kelimesinin günümüzde kullanılan olumlu ifadelerini kapsamaktadır.
Yavuz kelimesinin anlam iyileşmesine dönmesinin nedeni ise tarihte Sultan Selim için bir unvan haline gelmiş olmasıdır. Güzel, güçlü, yiğit, kahraman ve iyi anlamları Sultan Selim unvanı olduğundan beri yavuz kelimesi de anlam iyileşmesine uğramıştır.
Bir diğer örnekte ise emek kelimesini inceleyeceğiz. Dilimizde kullanılan emek kelimesi eski Türkçe sözlüğünde emgek şekliyle yer almaktadır. Bu kelimenin anlamı ise eziyet, zahmet ve acı şeklindedir. Günümüzde ise emek kelimesi bir işin gerçekleşmesini sağlayan beden ve kafa gücü anlamında kullanılmaktadır. Görüldüğü gibi birbirine zıt anlamlar söz konusudur. Kötü anlamda kullanılan emek kelimesi iyi bir anlamda kullanılarak zaman içinde anlam iyileşmesine uğramıştır.
Bu anlam olayı kelimelerin bağlı bulunduğu kavramın ve gösterdiği anlamın zaman içerisinde çeşitli sebeplerden dolayı değişmesi olarak tanımlanmaktadır. Bu çeşitli sebepler kelimenin bir sultan, padişah gibi dönemin önemli insanlarına sunulan sıfatlardan dolayı olması da olabilir.
Aynı zamanda bir diğer sebepte ilgili toplum halkının kendi kendine kötü anlam içeren kelimeyi iyi bir şekilde kullanmasıyla da zamanla oturmuş olabilir. Tarih nasıl sürprizlerle doluysa Türkçede eski Türkçe ile var olmakta ve sürprizlerle dolu bir dil olarak zengin bir dili içermektedir.
Sözcükte anlam değişmesi, Türkçede meydana gelen bir dil olayıdır. Bazı sözcükler zaman içinde farklı anlamlar kazanabilir. Kendi içinde beşe ayrılır; anlam iyileşmesi, anlam kötüleşmesi, anlam genişlemesi, anlam daralması ve güzel adlandırma. Dildeki anlam değişmesi sürekli devam eder.
Sözcüklerin kötü anlamı terk edip, iyi anlam kazanmasıdır.