Antep Fıstığı Dünyada Nerelerde Yetişir
kaynağı değiştir]
Fıstık ağacı, günümüz İran ve Afganistan da dahil olmak üzere Orta Asya bölgelerine özgüdür.[4][5][6][7]Arkeoloji, fıstık tohumlarının MÖ 6,750 kadar erken bir tarihte yaygın bir gıda olduğunu gösterir.[8]
Antep fıstığının günümüzde yetiştirilen türü P. vera’nın, en eski örneği modern Özbekistan'daki Djarkutan'dan olan ilk Tunç Çağında Orta Asya'da yetiştirildi.[9][10][11]
Antep fıstığı ağacının ana vatanı Orta Doğu ve Orta Asya'dır.[12] Arkeolojik kanıtlar Antep fıstığının MÖ 6750 tarihlerinde tüketilmiş olduğunu göstermektedir.[8]
Theophrastus onu Baktriya'dan badem-benzeri yemişler içeren menengiç-benzeri bir ağaç olarak tanımladı.[13]
Dioscorides Pedanius' yazılarında pistákia (πιστάκια) olarak görünür ve çam fıstıkları ile karşılaştırıldığında 'P. vera olarak tanınır.[14]
Gaius Plinius SecundusDoğa Tarihi adlı kitabında "bizim aramızda iyi bilinen" "pistacia"nın Suriye'ye özgü ağaçlardan biri olduğunu ve tohum’un Suriye'deki Roma Prokonsül tarafından İtalya'ya, Lucius Vitellius (MS 35'te görevde) ve Hispania'ya aynı anda Cicero tarafından tanıtıldığını yazar.[15]
Doktor Anthimus tarafından yazılan erken altıncı yüzyıl el yazması De observatione ciborum (“Gıdaların gözetilmesi üzerine”), pistacia ‘nın Geç Antik Çağ’da Avrupa'da iyi bilindiğini kasteder.
İbn al-'Awwam'ın 12. yüzyıldan kalma tarım eseri Tarım Kitabında fıstık ağacı yetiştiriciliği ile ilgili bir makale aktarılmıştır.[16]
Arkeologlar kuzeydoğu Irak'taki Jarmo'da yapılan kazılarda Atlantik fıstık tüketimine ilişkin kanıtlar buldular.[8]
Babil'in Asma Bahçeleri'nin MÖ 700 yıllarında Kral Merodach-Baladan döneminde fıstık ağaçları içerdiği söylenir.[8]
Fıstık ağaçları, MS 1. yüzyılda Romalılar tarafından Asya'dan Avrupa'ya getirildi. Güney Avrupa ve Kuzey Afrika'da yetiştirilir.[17]
19. yüzyılda antep fıstığı Avustralya ile birlikte New Mexico[18] ve 1854'te bahçe ağacı olarak tanıtıldığı Kaliforniya gibi İngilizce konuşulan dünyanın bazı bölgelerinde ticari olarak yetiştirildi.[19]
1904 ve 1905'te Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı'ndan David Fairchild, Kaliforniya'ya Çin'den toplanan daha sert kültivarlar getirdi ancak 1929'a kadar ticari bir mahsul olarak tanıtılmadı.[18][20] Walter T. Swingle'ın Suriye'den gelen fıstıkları 1917'de Niles, Kaliforniya'da zaten iyi meyve vermişti.[21]
Botanik[değiştir kaynağı değiştir]
Habitat[değiştir Description, Uses, & Nutrition". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 8 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2019.
Türkiye Antep Fıstığı Üretim Haritası: Antep Fıstığı Nerelerde Yetişir? İl İl En Çok Fıstık Yetiştirilen Bölgeler
Özellikle kuru yemişler herkes tarafından sevilen besinlerdir. Oldukça faydalı olan kuruyemişler her anlamda kişilerin ihtiyacı olan besin takviyelerini almalarını sağlar. Kuruyemişler oldukça faydalı içinde birçok mineral ve vitaminin bulunduğu besinlerdir. Bu sebeple Türkiye'de yetiştirilen Antep fıstıkları da oldukça önemlidir.
(Büyük halini görmek için haritaya tıklayınız.)
Kaynak: cografyaharita.com
(Büyük halini görmek için haritaya tıklayınız.)
Kaynak: cografyaharita.com
Türkiye Antep Fıstığı Üretim Haritası: Antep Fıstığı Nerelerde Yetiştirilir?
Antep fıstığı sakız ağacıgiller familyasına ait kabuklu bir meyvedir. Bu meyvenin çekirdeği yenilebilir özelliktedir. Antep fıstığı farklı bölgelerde farklı isimler ile anılır. Genel olarak Antep fıstığı veya Şam fıstığı olarak bilinen yemiş Antep fıstığı ağacında yetişen yağlı ince kabuklu bir besindir. Antep fıstığı özellikle tatlıcılık ve yiyecek sektöründe oldukça fazla kullanılır.
Antep fıstığı 2016 TÜİK verilerine göre en çok yetiştirildiği ilk Gaziantep’tir. Ancak ağaç başına verimin en çok alındığı il ise Diyarbakır olarak kayıtlara geçmiştir. Gaziantep'te 21.982.745 adet Antep fıstığı ağacı bulunur. Toplam 75298 ton Antep fıstığı alınır.
En çok Antep fıstığı yetiştirilen il Gaziantep olurken, Antep fıstığından alınan verim en fazla Diyarbakır olarak geçmektedir.
İl İl En Çok Fıstık Yetiştirilen Bölgeler
Antep fıstığı ülkemizde oldukça fazla yetiştirilen bir yemiştir. Bu sebeple Antep fıstığı tüketimi de ülkemizde oldukça fazladır. Özellikle pastacılık ve yiyecek kuruyemiş olarak tüketiminde Antep fıstığı sıkça kullanılır. Gaziantep Antep fıstığı üretiminde 1. Sırada yer alır. Şanlıurfa, Adıyaman, Siirt, Kahramanmaraş, Kilis, Batman, Manisa, Mardin, İzmir, Mersin, Çanakkale ve Diyarbakır sırayla Antep fıstığı yetiştiren illerdir.
Antep Fıstığı Faydaları
Antep fıstığı yemesi en keyifli yemişlerden biridir. Akciğer iltihabını temizleyici özelliği bulunan Antep fıstığı, göğsü yumuşatır, göğüs ağrılarını azaltır, öksürüğün azalmasına yardımcı olur. Yetişme döneminde sıcaklık arayan Antep fıstığı verim olarak da farklı bölgelerde farklı verimler alınır.