Antibiyotik Bebeklerde Ishal Yapar Mı

Antibiyotik bakterileri öldüren ilaçlardır. Antibiyotikler 50 yıldır insanlığın hizmetinde kullanılmaktadır. Şimdiye kadar sayısız insan hayatını kurtarmıştır. Bunun yanında bu ilaçların nadirde olsa bazı yan etkileri olmaktadır. Bu yan etkilerden biride uzun süreli olabilen ishal gelişimidir, buna antibiyotiğe bağlı ishal denmektedir. Bunun diğer adı Clostridium difficiale ishali veya psödomembranöz enterokolittir.

Doğumda steril olan bağırsak içine birkaç saat içinde vücut dışından gelen bakteriler yerleşir ve birkaç hafta içinde hayat boyu kalıcı şekilde üreyecek şeklide trilyonlarca bakteri bağırsakta yerleşir. Normalde bağırsak içinde 400’den fazla çeşit bakteri türü vardır ve bunlar bize rahatsızlık vermediği gibi fayda sağlarlar, bu bağırsak mikroplarına flora denilir. Eğer bağırsağımız sağlıklı ise bu bakterilerin arasına zararlı olanları gelemez. Bazı nedenlerden dolayı bağırsak içindeki bu bakteri türleri değişir ve zararlı olanlar ürer. Bunların arasında en sık görüleni Clostiridium Difficialedir. Yakın zamanda uygulanan antibiyotik kullanımı, yaşlılık, böbrek yetersizliği, batın cerrahisi, yanıklar, kemoterapi, vücut direnç düşüklüğü, yoğun bakımda tedavi bunun başlangıç sebebi olabilir. Hastanede yatan hastaların %20’sinde, normal insanların %1-3’ünün bağırsaklarında C.Difficiale sporları taşıyıcı ve in aktif olarak bulunmaktadır. Bu taşıyıcılık durumunda ishal olmaz, eğer kuvvetli antibiyotikler bağırsak florası baskılarsa C. Difficiale bakterileri ve bağırsakta çoğalır ve normal bağırsak mikrop ahalisinin türleri arasında dengesizlik başlar. C. Difficialenin ürettiği toksinler bağırsakta tahribat yaparak ishale neden olur.          

Hangi Antibiyotikler Buna Sebep Olur?

Her antibiyotiğin bir etki mekanizması vardır. Bazıları diğerinden daha güçlüdür ama her hangi bir antibiyotik bile bağırsak florasını baskılar. Cleocin, Lincocin, Ampisillin, Duocid, Augmentin, Keflin, Ceclor, Claforan, Cefobid, Zinacef gibi antibiyotikler bunlardan bazılarıdır.

Antibiyotikten Ne Kadar Sonra İshal Başlar?

Antibiyotik tedavisini tamamladıktan 2 gün sonradan 6 hafta sonraya kadar ishal başlayabilir.

Şikâyetler Nelerdir?

Birçok hastada bağırsak alışkanlığında değişme olur, dışkı yumuşaktır. Bazı hastalarda bulantı, kusma, ateş ve karın ağrısı olabilir. Hafif vakalarda günde 5–10 kez, ağır vakalarda ise 10’dan fazla tuvalet sayısı vardır.

Nasıl Teşhis Konur?

C.Difficiale değişik 2 toksin (toksin A ve B) salgılar, bunlarda bağırsak mukozasında tahribat yaparak ishale neden olur. Dışkıda bunların varlığının gösterilmesi ile tanı konur. %25 vakada tanı konmayabilir. Gaitada bu toksinlerin gösterilememesi hastalığın olmadığını göstermez. Kolonoskopide kalın bağırsak mukozasında psödomembran adı verilen sarı renkli plakların olması tanıya yardımcıdır.

Tedavi

Eğer değişik nedenlerle antibiyotik tedavisi alınıyorsa ve bu tedavi sırasında ishal başlarsa ilacı derhal kesmek en önemli davranıştır.  Genelde bu şekilde normal bağırsak florası tekrar yerleşir ama her zaman böyle olmaz.

1-     Metranidazol (Flagyl, Metrajil) : C. Difficiale bakterilerini yok eden en önemli 2 ilaçtan biridir. Ağız yoluyla verilir, çok şiddetli vakalarda damar yoluyla uygulanır. 7–10 gün, günde 250–500 mg, 4x1 şeklinde verilir. Ucuzdur. Bulantı, kusma, ağızda metalik tat, mide bozulması görülür. Çocuk ve hamilelere kullanılmaz.

2-     Vancomycine (Vancocin):  pahalıdır. 125 mg tab 4x1, 7–14 gün devam edilmelidir. Başarı oranı %90’dan fazladır. Çok şiddetli vakalarda doz yükseltilir. Bağırsaktan emilmeyen bir ilaç olmadığı için rahatça yüksek dozlar uygulanabilir. Bu ilaca karşı süratle hastanede vankomisin-resistant enterokok direnci gelişmektedir.

3-     Colestiramin: Bu normalde kanda fazla oranda bulunan kolesterolü düşürmeye yarayan bir ilaçtır ve bu ilaç Clostiridium difficiale toksinini bağlamaktadır.  

4-     İshal kesici ilaçların kullanılmaması gereklidir. Bu ilaçlar bağırsakta toksinlerin tutulmasını arttırırlar.

5-     Probiyotikler: Asidofilus sütünde veya yoğurtta bulunan laktobasilius bakterisi bağırsakta normal florayı oluşturmaktır.

6-     Cerrahi Kolektomi: %5’den az hastada cerrahi olarak hastanın tedavisi gerekebilir.

Hastalığı Tekrar Ortaya Çıkışı

%10–20 hastada hastalık tekrar çıkar. Tedavi aynıdır.

Bebekler, yüksek ateşe neden olan enfeksiyonlar, iltihaplı hastalıklar gibi birçok hastalıktan dolayı antibiyotik kullanmak zorunda kalabilirler. Antibiyotik kullanan bebeklerde de bazı şikayetler meydana gelebilir. Bunlardan en yaygın görüleni ishal. Peki, bebeklerde antibiyotik ishal yapar mı? Neden yapar? Antibiyotik ishali ne kadar sürer? Ne zaman geçer?

ANTİBİYOTİK, BEBEKLERDE İSHAL YAPAR MI?

Antibiyotikler bakteri, mantar ve parazit gibi mikroorganizmaların neden olduğu enfeksiyonların tedavisinde kullanılabilen antibakteriyellerdir. Penisilin ve amoksisilin gibi antibiyotikler bakterileri öldürürken, eritromisin gibi antibiyotikler ise bakteriyel protein sentezini engelleyip, bakterilerin çoğalmasını önlemiş olurlar. Penisilin antibiyotiği bebeklerde ve çocuklarda ciddi alerjik reaksiyonun en sık karşılaşılan nedenidir. Bebeğiniz antibiyotik kullanıyorsa alerjik reaksiyon ortaya çıkıp aşağıdaki belirtilerle karışılabilirsiniz. Bebeklerdeki antibiyotik alerjisinin en sık karşılaşılan belirtisi ishaldir.

BEBEKLERDE ANTİBİYOTİK ALERJİSİ BELİRTİSİ

• Kusma
• İshal
• Ciltte döküntüler
• Pişik
• Yüzde, dudakta, dilde ve boğazda şişme
• Hapşırık
• Karın ağrısı
• Baş dönmesi
• Mide krampı
• Pamukçuk
• İştahsızlık
• Huzursuzluk

İshal bebeklerde ve yetişkinlerde antibiyotik alerjisinin en sık karşılaşılan semptomudur. Antibiyotiklerin işlevi vücuttaki bakterileri öldürmektir ve maalesef bakterileri öldürürken gastrointestinal sistemde mevcut vücudun iyi bakterilerinden bazılarını da yok ederler. Ünlü çocuk doktoru Dr. William Sears antibiyotik kullanımında ishalin antibiyotiğin yararlı bakterileri de öldürmesinden kaynaklandığını bildiriyor. İshal gibi gastrointestinal rahatsızlık yaşayan bebeğin iştahsızlık görülmesi de gayet doğaldır. Bebeğiniz ishal olduğunda onu sık sık emzirip sıvı kaybını önleyebilirsiniz. Bebeklerde antibiyotik ishali en fazla 1 hafta sürer. Antibiyotik alerjisi olarak bebekte ishal meydana geldiyse, durumu mutlaka doktorunuza bildirin.

Bebeklerde antibiyotik alerjisi bebeğinizin bağışıklık sisteminin antibiyotikte bulunan bir maddeyi tehlike olarak algılayıp vücudun histamin salgılamasıyla meydana gelir. Histamin salınımı kan damarlarının genişlemesi, kılcal damarlarda sıvı kaybı ve bölgesel şişliklere neden olur. Antibiyotik alerjisi belirtisi olarak bebekte dudaklarda, göz çevresinde, boğazda şişlik gibi semptomlar gözlemlenebilir.

Bebeklerde antibiyotik alerjisi sonucu ciltte döküntüler, mantar, kaşıntı, kurdeşen, üritker gibi cilt sorunları meydana gelmesi de sık rastlanılan bir durumdur. Bu cilt alerjileri bebeğiniz antibiyotik almayı kestikten sonra bile ortaya çıkabilir.

Bebeğiniz antibiyotik kullanımından sonra nefes almada güçlük, boğaz şişliğinden dolayı yutkunamama, aşırı salya, dudak, dil, eklem bölgelerinde şişme gibi sağlık sorunları yaşıyorsa vakit kaybetmeden 112 acili arayıp yardım istemelisiniz.

BEBEKLERDE ANTİBİYOTİK ALERJİSİ NASIL GEÇER?

Çocuk doktorunuza tekrar başvurmalısınız, doktor, bebekte alerjiye neden olan antibiyotiği kesip, muadili olan bir ilaç reçete edecektir.

Bebekte antibiyotikten sonra ciltte döküntüler meydana geldiyse doktor antibiyotik krem veya ilaç kullanımını önerebilir.

Antibiyotik kaynaklı şiddetli reaksiyonlar ise steroid ve / veya ve epinefrin enjeksiyonu ile tedavi edilmesi gerekebilir.

Bakterileri öldüren ilaçlardan biri olan Antibiyotikler 50 yılı aşkın süredir birçok hastalığın tedavisinde kullanılmaktadır. İnsanları tedavi etmek amacıyla kullanılan antibiyotiklerin nadirde olsa bazı yan etkileri olmaktadır. Halk arasında sıvı dışkılama olarak bilinen ishal, en yaygın yan etkilerden biridir. Antibiyotikler enfeksiyona neden olan bakterileri öldürürken aynı zamanda sindirim sisteminde bulunan iyi ve kötü bakterilerin dengesini bozabilir. Bu durum antibiyotik ishaline neden olur. Antibiyotiğe bağlı ishale Clostridium difficiale ishali veya psödomembranöz enterokolit denmektedir.

İSHAL NEDİR?

İshal, gün içinde genellikle normalden daha sık sayıda, gevşek ve sulu dışkının çıkarıldığı bağırsak hareketleridir. İshal kısa ömürlüdür, genellikle birkaç gün devam eder ve herhangi bir tedaviye ihtiyaç duymadan kaybolur. İshal uzun süreli ya da kalıcı olabilir.

İSHAL BELİRTİLERİ NELERDİR?

İshal genellikle tıbbı bir müdahale olmadan kendiliğinden düzelse bile; ishalin birkaç günden daha uzun sürmesi, susuzluk, şiddetli karın veya makat ağrısı, kanlı veya siyah renkli dışkı ve 39 derecenin üzerinde ateş gibi belirtileri gösteren yetişkin bireylerin doktora görünmeleri gereklidir. İshalin belirtileri arasında en önemlileri;

• Gevşek ve sulu dışkıdır
• Karın krampları
• Karın ağrısı
• Ateş
• Dışkıda kan
• Dışkıda mukus
• Karın bölgesinde şişkinlik
• Mide bulantısı ve çok aniden gelen acele tuvalete çıkma hissi de ishal belirtileri arasında yer almaktadır.

ANTİBİYOTİK İSHAL YAPAR MI?

Antibiyotikler çeşitli hastalıkların tedavisinde yıllardır kullanılmaktadır. Şimdiye kadar sayısız insan hayatını kurtaran antibiyotiklerin nadirde olsa bazı yan etkileri görülmektedir. Bu yan etkilerden biri de uzun süreli olabilen ishal gelişimidir, buna antibiyotiğe bağlı ishal denmektedir. Antibiyotiğe bağlı ishalin tıp dilindeki adı Clostridium difficiale ishali veya psödomembranöz enterokolit olarak bilinir.

ANTİBİYOTİĞE BAĞLI İSHAL NE KADAR SÜRER?

Antibiyotik ishali, antibakteri ilaçlarının (antibiyotikler) mide bağırsak yolundaki iyi ve kötü bakteri dengesini bozduğu zaman meydana gelir. Antibiyotik tedavisi tamamladıktan sonra, antibiyotik ishali 2 gün sonradan 6 hafta sonraya kadar sürebilir.

BEBEKLERDE ANTİBİYOTİK İSHAL YAPAR MI?

Antibiyotiklerin diğer ilaçlardan farklı olarak çocuğun sonraki yaşamını etkileyebilecek yan etkileri bulunmaktadır. Antibiyotikler zararlı bakterilerin yanında bağırsaklarda yaşayan faydalı bakterileri de öldürebilirler. Bu da bağırsak florasında bozulmaya, sindirim ve bağışıklık sisteminde zayıflamaya yol açabilir. Bu nedenle ishal, bebeklerde antibiyotik alerjisinin en sık görülen belirtilerinden biridir. Sindirim sisteminde meydana gelen rahatsızlıklar da ishalin yanı sıra, mide bulantısı ve ağrısı gibi yan etkilere sebep olmaktadır. Antibiyotik alerjisi ishale yol açtığı takdirde bebeğin sık sık emzirilerek sıvı kaybının önlenmesi gerekmektedir. Antibiyotik ishali 1 hafta kadar sürebilmektedir. Ancak bebeğin durumu kötüleşirse vakit kaybedilmeden bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

ANTİBİYOTİK NEDEN İSHAL YAPAR?

Herhangi bir bakteri enfeksiyonunu tedavi etmek için kullanılan antibiyotikler zararlı bakterilerle birlikte yararlı bakterilerin de yok olmasına sebep olabilmektedir. Antibiyotikler, kötü niyetli bazı bakterilerin vücutta fazlaca çoğalmasına ve iltihaplandıran toksinlerin üretilmesine zemin hazırlamaktadır. Bağırsak florasının antibiyotikler tarafından bozulması ishale ve hatta kolite yol açabilmektedir.

ANTİBİYOTİK İSHAL YAPARSA BIRAKILMALI MI?

Eğer değişik nedenlerle antibiyotik tedavisi alınıyorsa ve bu tedavi sırasında ishal başlarsa ilacı derhal bırakmak en önemli davranıştır. İshal yapan antibiyotiğin kesilmesi genelde normal bağırsak florasının tekrar yerleşmesini sağlamaktadır.

ANTİBİYOTİK BİTTİKTEN SONRA ETKİSİ NE KADAR DEVAM EDER?

Antibiyotiğin etki edebilmesi için kullanmaya başladıktan sonra en az 48-72 saat geçmesi gerekir. Bununla beraber her antibiyotiğin etkisi aynı değildir, bazı antibiyotikler daha geç de etki edebilir. Hasta kişinin bağışıklık durumu, enfeksiyonun şiddeti de antibiyotiklerin etkisini etkileyen faktörlerdir. Antibiyotik tedavisi tamamladıktan sonra, antibiyotik ishali ise 2 günden 6 haftaya kadar etkisini sürdürebilir.

ANTİBİYOTİK İSHALİ TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

Kötü niyetli bazı bakterilerin vücutta fazlaca çoğalmasına ve iltihaplandıran toksinlerin üretilmesine zemin hazırlayan Antibiyotikler ishale yol açmaktadır. Antibiyotik nedenli ishal tedavisinde kullanılan ilaçlar şunlardır:

• Antibiyotik ishalinin tedavisinde ishal ilaçları kullanılmalıdır. İshal kesici ilaçlar bağırsakta toksin tutulumunu arttırır.
• Probiyotiklerde var olan laktobasilius adlı bakteri bağırsağın normal flora yapısını oluşturur.
• Cerrahi yöntemler (Kolektomi) sadece yüzde 5'lik orandaki hastalara uygulanır.

Kritik nokta: sıvı takviyesi

Bebek ishallerinde en önemli noktalardan biri dışkıyla kaybedilen sıvının yerine konmasıdır. İshal durumunda 2 yaşından küçük bebeklere her sulu dışkılama sonrası 50-100 ml, 2 yaşından büyük bebeklere ise her sulu dışkılama sonrası 100-200 ml sıvı takviyesi yapılmalıdır. Emzirilen bebekler ise mide hacminin su ile dolması sonucu iştah kaybının yaşanmaması için önce emzirilmeli ve sonrasında sıvı takviyesi yapılmalıdır.

İlaç: anne sütü

Anne sütü immün sistemi güçlendirerek ishalin düzelmesine yardımcı olur ve dehidratasyon gelişme riskini azaltır bu nedenle anne sütü alan bebeklerde anne sütüne aynı sıklıkta devam edilmelidir. Formüla ile beslenen bebeklerde ise mama ekstra sulandırılmadan aynı şekilde hazırlanmalı ve aynı sıklıkta verilmeye devam edilmelidir.

Ek gıda besinlerini doğru seçin

Bebek ek gıda alıyorsa verilen besinler ishali hafifletecek şekilde seçilmelidir. Armut, kuru kayısı, şeftali, kuru erik, incir, üzüm, kabak, pancar gibi ishali artırabilecek besinlerden uzak durulmalıdır. Sindirimi güç olduğu için çiğ meyve-sebze, posa içeriği yüksek olduğu için kepekli tahıllar ve ozmotik yükü artırdığı için meyve suları ve şekerli besinler verilmemelidir ve aşırı yağlı besinlerden, kızartmalardan kaçınılmalıdır. Bununla birlikte, havuç, patates, pirinç ve muz gibi besinler dışkı kıvamını artırarak ishali hafifletebilir; ev yapımı yoğurtlar, probiyotik takviyeli ticari yoğurtlar ve kefir tedaviye yanıtı artırabilir.

3 gün kuralına uyun

Katı gıdaya yeni başlayan bebeklerde sindirim sisteminin adaptasyonu sonucu hafif ishaller gelişebilir ancak şiddetli ishaller alerjik bir durumun göstergesi olabilir. Bu nedenle, alerji kontrolünün yapılabilmesi için 3 gün kuralına uyulmalıdır. Her yeni gıda teker teker ve 3 gün aralıklarla eklenmelidir. Herhangi bir alerjik reaksiyon gelişmediyse 4.gün, denenenlerle birlikte yeni bir ek besin daha başlanabilir.

Antibiyotik kullanımında probiyotik desteği gerekebilir

Antibiyotikler, yalnızca zararlı bakterileri değil aynı zamanda yararlı bakterileri de öldürebilir ve normal bağırsak florasını bozabilir. Bu nedenle, antibiyotik kullanan bebeklerde ishal gelişebilir. Antibiyotik kullanılan dönemlerde probiyotikli yoğurt, kefir gibi besinlerden destek alınmalıdır.

Dikkat!

Bebek ishallerinde, sulu dışkılama günde 3-4 defadan fazla değilse ve dehidratasyon belirtisi yoksa evde tedavi yeterlidir. Ancak dışkı sayısı günde 4-10 kez veya daha fazla ise ve kuru ağız, kuru cilt, beslenmeyi red, gözyaşı dökmeden ağlama, sürekli uyku hali gibi dehidratasyon belirtileri varsa mutlaka doktora başvurulmalıdır.

İshali Kesen Çorba (+6 ay)
· 1 orta boy patates
· 1 orta boy havuç
· 1 yemek kaşığı pirinç
· 1 bardak su
Sebzeleri güzelce yıkadıktan sonra suda haşlayın ve rondodan geçirin. Üzerine pirinci ekleyin ve pirinçler piştikten sonra ocaktan alın.
Muzlu Kefir (+7 ay)
· ½ çay bardağı ev yapımı kefir
· ½ adet muz
Kefir ve muzu blenderdan geçirin.