Antibiyotik Kalp Çarpıntısı Yaparmı

Gereksiz yere antibiyotik kullanımı had safhada. Doğru kullanılmadıkları için de bir fayda sağlamıyor Kişinin hastanelik olmasına yol açabiliyor

Prof. Dr. Osman ERK

Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre ağrı kesiciler ve antibiyotikler tüm dünya genelinde en sık kullanılan ve en fazla yan etkiye yol açan ilaçlardır” diyen İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, bu konudaki sorularımızı yanıtlayıp, hayati uyarılarda bulundu…

İstatistiklerin düzenli olarak tutulduğu Amerika'da her yıl ortalama bin kişi ilaçların yan etkilerinden, hatalı ilaç kullanımından, gereksiz ameliyatlardan, hastane infeksiyonlarından ve hastanelerde önlenebilir diğer hastalıklardan dolayı hayatını kaybetmektedir. Bu ölümlerin en az yarısı ilaçların yan etkileri sonucu ortaya çıkmaktadır. Doğru tanı ve doğru tedavi prosedürlerine rağmen ilaçların beklenmeyen, istenmeyen ve zararlı yan etkileri ölümlere yol açmaktadır.

– Vücuda ne gibi zararları olur?
Hasta, hasta yakını ve maalesef doktorlar tarafından en fazla suistimal edilen ilaç grubu antibiyotiklerdir. Antibiyotikler ateş düşürücü ve ağrı kesici olarak sıkça kullanılır. Türkiye antibiyotik kullanımında Avrupa birincisidir ve yazılan her üç reçeteden birinde mutlaka antibiyotik bulunmaktadır. Antibiyotikler, insan vücudunda özellikle deri ve bağırsaklarda yaşayan ve bizi hastalıklardan koruyan dost bakterileri yok ederek, bağışıklık sisteminin zayıflamasına yol açar.

– Sık kullanılırsa nelere yol açabilir?
Özellikle çocukluk döneminde sık antibiyotik kullananlarda obezite, şeker hastalığı, kanser riskinde artış, bağışıklık sisteminin bozulması gibi durumların sık olduğu bildirilmektedir. Antibiyotikler gerekli olduğu zamanlarda ve doktor gözetiminde uygulandığında yararlı olurlar. Ateş düşürücü ve ağrı kesici değillerdir.

– Her kullanan kişide yan etki görülür mü?
Her antibiyotik kullananda tabii ki yan etki görülmez. Antibiyotiğin cinsi ve kullanan kişinin yapısına göre yan etkiler değişir. Antibiyotik kullanımının kurallara bağlı olması, hekim tarafından uygulanması, gerekli süre ve gerekli dozlarda kullanılması zorunludur.

BAKTERi Mi ViRÜS MÜ?

– Her ateş yüksekliğinde kullanılmalı mıdır?
Enfeksiyon hastalıkları genelde yüksek ateşle seyreder. Ancak yine de ateş mutlaka enfeksiyon belirtisi değildir. Bazen (alkolikler, kortizon türü ilaç alanlar, böbrek yetersizliği olanlar, çok yaşlılar…) enfeksiyon varlığında ateş olmayabilir. Bazen de ateş kanser, romatizmal hastalık, alerjik reaksiyon belirtisidir. Antibiyotikler sadece bakterilere karşı etkili; mantar ve virüslere karşı etkili değildir. Bir enfeksiyon hastalığında bakteri-virüs ayrımı çok önemlidir.

– En sık hangi hastalıklarda gereksiz yere kullanılır?
Üst solunum yolu enfeksiyonları ve ishaller en sık gereksiz antibiyotik kullanılan hastalıklardır. Tüm bu hastalık durumlarında etken büyük çoğunlukla virüslerdir ve antibiyotik kullanımı gereksizdir. Akut ishal durumlarında en sık neden bakteri, toksin, virüs ve mantarlardır. Bakterilerle oluşan ishal durumlarında bile antibiyotik kullanımı gereksizdir. İshal tedavisinde kullanılan antibiyotiklerin en sık yan etkisi yine antibiyotiklere bağlı ishallerdir.

– Nadir görülen yan etkileri nelerdir?
Bazı grup antibiyotikler (özellikle florokinolonlar) depresyon, halüsinasyon gibi yan etkilere sebep olabilir. Gözde retina dekolmanı, tendon rüptürleri, periferik nöropatiler az bilinen yan etkilerdendir. Bazı antibiyotikler ise iç kulak ve duyu sinirlerini etkileyerek sağırlığa neden olabilir. Alerjik deri döküntüleri, baş ağrısı, baş dönmesi, ağız ve göz kuruluğu diğer yan etkileri arasındadır.

– En korkulan komplikasyonları nelerdir?
Anafilaksi ve anafilaktik şok antibiyotiklerin en korkulan komplikasyonlarından biridir. Antibiyotik kullanımından hemen sonra ortaya çıkan kaşıntı, kızarıklık gibi deri belirtileri, nefes darlığı, tansiyon düşüklüğü, bazen bulantı, kusma, karın ağrısı oluşur. Her antibiyotik böyle bir etkiye yol açabilir. Yine özellikle belirli bir grup antibiyotik (florokinolonlar) kalp çarpıntısı ve ardından kalp durması tablosuna yol açabilir.

– En yaygın yan etkileri nelerdir?
Antibiyotikler bağırsaklardaki iyi bakterileri ortadan kaldırarak dengeyi bozup, ishale neden olurlar. Antibiyotiklerin bazıları özellikle karaciğer ve böbreklerde hasara yol açarak, karaciğer ve böbrek yetersizliğine neden olabilir. Karaciğerde enzim yüksekliklerine, akut hepatite, safra kesesinde taş ve çamur oluşumuna, hatta transplantasyon gerektiren akut karaciğer hasarına yol açabilirler. Kan hücrelerinin yapım yeri olan kemik iliğine de toksik etkilidir.

AğrıAmerikaAvrupabaş ağrısıdepresyondoktorDünyahastanekansernefes darlığıobeziteSağlıkşekerşeker hastalığıTürkiye

Çarpıntı neden olur?

Toplumumuzda yaygın görülen çarpıntı her zaman ciddi bir hastalığa işaret etmemekle birlikte olağan dışı bu his kişiyi endişelendirebilir. Bu endişeden dolayı çarpıntı süresi daha da uzayabilir zira psikolojik nedenler de çarpıntıya neden olabilir.

Çarpıntı şikayetiyle kardiyoloji polikliniklerine başvuran hastaların yüzde ile ilk sırada yer alır. Genellikle altta yatan sebep önemli olmamakla birlikte çok nadir olarak yaşamı tehdit eden ritim bozukluğundan kaynaklanabilir. Çarpıntı şikayetiyle acil servise başvuran hastaların yüzde ’sinde bu şikayetin altında kalp hastalığı tespit edilirken, polikliniklerde bu oran yüzde 30’lara düşer. Çarpıntının kalp dışındaki nedenlerini şöyle sıralayabiliriz…

Psikolojik nedenler: Kalp çarpıntısının sinirsel olduğu durumlarda, çarpıntısı olan kişi fenalık geçiriyor duygusuna kapılır ve kendini derin derin nefes almak zorunda hisseder. Bu duygulara endişe eşlik eder. Bu ruh hali ve çarpıntılar bazen tüm güne yayılacak kadar uzun sürer. Beyin fiziksel stresle psikolojik stres farkını ayırt edemediği için kişinin yaşadığı stres kalbe yansır. Vücudu fiziksel bir tehlikeye hazırlar gibi, beyin kalp atışlarını hızlandırır. Ev veya işle ilgili problemlerin kişilere kalp çarpıntısı olarak geri dönmesi bundandır. Stresi sadece sorunlarınızın canınızı sıkması anlamında düşünmeyin. Ani korku, kaygı, şaşkınlık gibi durumlar vücutta adrenalin hormonunun salgılanmasına ve kalp atışlarının hızlanmasına neden olur. Panik atak rahatsızlığı olanlarda da genellikle çarpıntı şikayeti görülür. Panik atak hastaları çoğu kez kalp hastası olduklarını düşünerek hastaneye başvururlar.

Fiziksel aktivite

Aşırı güç sarf etmeyi gerektiren aktiviteler sonrası kalp çarpıntısı normaldir. Ağır spor egzersizleri de çarpıntıya neden olur.

İlaçlar ve ateş

Alerji, grip, tansiyon, astım, diyet veya kalp ilaçlarının yanı sıra bazı bitkisel takviye ürünleri de kalp çarpıntısına yol açıyor olabilir. Herhangi bir nedene bağlı oluşan ateş de kalp hızını artırmaktadır.

Kafein ve nikotin

Çay, kahve, kola gibi kafein içeren içecekler, sigara veya enerji içecekleri fazla miktarda tüketildiğinde çarpıntıya neden olur. Özellikle enerji içecekleri kesinlikle alkolle birlikte tüketilmemelidir. Ciddi sorunlara yol açabilir.

Tiroit bezinin fazla çalışması ve büyümesi

Hipertiroidi ya da zehirli guatr denilen bu rahatsızlıkta tiroit bezi adlı organ tiroit hormonunu çok fazla üretir. Bunun sonucunda sinirlilik, konsantrasyon bozukluğu, kilo kaybı, terleme ve kalp çarpıntısı görülebilir.

Kansızlık

Kansızlık olan kişilerde kırmızı kan hücreleri sağlıksızdır ve dokulara yeterince oksijen taşıyamaz. Bunun üzerine kalp, dokulara daha çok kırmızı kan hücresi pompalamak için hızlanır. Kalp üzerindeki bu baskı çarpıntı ile sonuçlanabilir.

Kanda şeker düzeyinin düşmesi

Kan şekerinin düşmesi sırasında, kişiler belirli bir süre çarpıntı hisseder. Terleme, solukluk, titreme gibi diğer belirtilerin şiddetine göre yapılacak tedavi ile kan şekeri ayarı sağlanarak, belirtiler ortadan kaldırılır.

Hamilelik

Hamilelik sırasında görülen çarpıntılar normal kabul edilir. Doğumdan sonra genellikle bu şikayet sonlanır. Hormon değişiklikleri nedeniyle sadece hamilelikte değil, menopoz veya regl döneminde de çarpıntı görülebilir.

Ritim bozukluğu

Ritim bozuklukları da kalpte çarpıntıya neden olabilir. Normal şartlar altında her dakika 60 ila kez atan kalbimiz fiziksel aktivite veya heyecan halinde dakikadaki atım sayısını ’ye kadar yükseltebilir. Oldukça ritmik bir çalışma gösteren kalbimiz çeşitli sebeplerle bu düzenini kaybederse bu durum aritmi, yani ritim düzensizliği olarak adlandırılır. Genel olarak koroner kalp hastalığı, patolojik kalp kapakları veya kalp yetersizliği gibi kalbin fizyolojik çalışamadığı hallerde aritmiler sık olur. Buna karşılık yalnız başına aritminin görülmesi kalp hastalığının işareti değildir. Günlük hayatta birçok sağlıklı insanda da aritmiler oluşabilir. 

Bu önerilere dikkat!

Günümüzde kalp ritim bozukluklarının önemli bölümü için ilaç tedavisi yeterli olabilirken, nadir görülen bazı kötü huylu ritim bozuklukları için ablasyon ve kalp pili kullanılır. Peki ritim bozukluğu yaşayan hastalar nasıl bir yaşam tarzına sahip olmalı? Öncelikle diyet tedavisi önemli. Çay, kahve, sigara gibi bazı maddeler kalbin elektrik sistemi için uyarıcı özellik taşıdığı için ritim bozukluklarının tetiklenmesine neden olabilir. Bazen kalp ilaçları, tansiyon ilaçları ve göz tansiyonu ilaçları da kalbin yavaşlamasına neden olabilir. 

Bazen bir ritim bozukluğunu tedavi etmek için verilen bir ilaç da başka ritim bozukluğuna yol açabilir. Genel kalp sağlığını koruyucu önlemler ritim bozukluklarından korunmak için de geçerlidir. Stres yönetimi, ideal kilo, düzenli egzersiz, hayvansal ve trans yağlardan sakınan bir diyet, tuz alımının azaltılması, sigara içilmemesi, alkol alımının azaltılması veya hiç alınmaması bu önlemlerin en önemlileridir. Ayrıca ritim bozukluğu olan hastalarda antibiyotik kullanımında dikkatli olunmalıdır. Çünkü bazı antibiyotikler potansiyel ritim bozucu olarak değerlendirilir.