Şap Hastalığı Insanlara Bulaşır Mı

Şap hastalığının belirtileri büyükbaş ve küçükbaş hayvanlarda değişiklik gösterebilir. Yapılan incelemelere göre büyükbaş hayvanlarda (Sığır) şap hastalığının belirtileri ateş, iştahsızlık, depresyon ve süt veriminde azalma ilk bulgulardır.

24 saat içinde salya akışı başlar ve dil-dişetinde kesecikler oluşur. Bu kesecikler (veziküller) koroner bölgede, interdigital bölgede, ağız ve burun mukozasında meme derisinde, görülebilir. Veziküllerin yırtılması ile geniş ülseratif yaralar oluşabilir.

Hayvanın dilindeki yaralar birkaç gün içinde iyileşirken, ayak ve burun bölgesindeki yaralar ikincil bir enfeksiyona maruz kalmaları durumunda iyileşme daha geç görülür. Bu enfeksiyonlar ise kimi zaman mastitis ve pneumoniye yol açabilir, tırnak düşebilir.

Uluda&#; Üniversitesi Veteriner Fakültesi Viroloji Ana Bilim Dal&#; Ba&#;kan&#; Prof. Dr. Kadir Ye&#;ilba&#;, Türkiye'de &#;ap hastal&#;&#;&#;n&#;n daha önce hiç görülmeyen yeni tipi olan SAT-2 varyant&#;n&#;n ortaya ç&#;kmas&#;n&#;n insan sa&#;l&#;&#;&#; yönünden tedirgin edici yönünün bulunmad&#;&#;&#;n&#; bildirdi. Ye&#;ilba&#;, &#;ap hastal&#;&#;&#;n&#;n Türkiye'de bilinen ve çok uzun y&#;llardan beri görülen bir hastal&#;k oldu&#;unu söyledi.

Hastal&#;&#;&#;n, gevi&#; getiren çiftlik hayvanlar&#;nda, s&#;&#;&#;r, koyun ve keçilerde her sene de&#;i&#;ik bölgelerde az veya çok görüldü&#;ünü belirten Ye&#;ilba&#;, Türkiye'de bununla ilgili kontrol mücadele program&#; uyguland&#;&#;&#;n&#; ve her sene Tar&#;m ve Orman Bakanl&#;&#;&#;nca iki dönem halinde a&#;&#;lamalar&#;n yap&#;ld&#;&#;&#;n&#; dile getirdi.

"&#;ap hastal&#;&#;&#;na kar&#;&#; kullan&#;lan çok ba&#;ar&#;l&#; konvansiyonel a&#;&#;lar&#;m&#;z var"

&#;ap hastal&#;&#;&#;n&#;n etkilerine de&#;inen Ye&#;ilba&#;, "Özellikle s&#;&#;&#;rlarda a&#;&#;r olmak üzere a&#;&#;z bo&#;lu&#;unda lezyonlar, dil üzerinde vezikül dedi&#;imiz içi s&#;v&#; dolu keseciklerin olu&#;mas&#;yla, ayaklarda yine benzer bulgular ve topall&#;kla karakterize bir hastal&#;k. Bula&#;t&#;r&#;lma özelli&#;i çok yüksek, çok h&#;zl&#; bula&#;t&#;r&#;l&#;yor fakat öldürücülü&#;ü çok daha dü&#;ük olan bir hastal&#;kt&#;r. As&#;l önemini ortaya ç&#;karan konu ekonomik olarak önemli kay&#;plara sebep olmas&#;d&#;r. Dolay&#;s&#;yla &#;ap hastal&#;&#;&#; hayvanc&#;l&#;k aç&#;s&#;ndan önemli etkiler do&#;urabilir ve kontrol tedbirleri kesinlikle elden b&#;rak&#;lmamas&#; gereken bir hastal&#;kt&#;r." diye konu&#;tu.

Prof. Dr. Ye&#;ilba&#;, bu virüsün 7 farkl&#; serotipi bulundu&#;unu, bunlardan birinin SAT-2 oldu&#;unu aktard&#;.

Söz konusu varyantlardan hiçbirinin di&#;erine kar&#;&#; yak&#;nl&#;k göstermedi&#;ini vurgulayan Ye&#;ilba&#;, &#;öyle devam etti:

"Yani birbirine kar&#;&#; koruma sa&#;lamayan virüs tiplerinden bahsediyoruz. Bunun Türkiye'de daha önce bilinen 3 serotipi vard&#;. Serotip O, Serotip A ve Serotip Asya-1 olan 3 serotip görülüyordu zaten. &#;imdi bu yeni bildirilen vakalarla 4'üncü bir serotip yani SAT-2 serotipi Türkiye'ye girmi&#; oluyor. Esas&#;nda bunu biz bekliyorduk. Yani Türkiye'ye gelebilme olas&#;l&#;&#;&#; bulundu&#;unu biliyorduk. Özellikle Afrika'da, Do&#;u Afrika'da sürekli bulunan bir virüs tipi. Son dönemlerde 'li y&#;llardan itibaren Kuzey Afrika, M&#;s&#;r, &#;srail gibi yine Arap Yar&#;madas&#;'na ve sonras&#;nda da Irak'a sirayet etti&#;ini biliyorduk. Dolay&#;s&#;yla Türkiye'ye girmesi muhtemel virüslerden biriydi."

Bu tür farkl&#; virüs tiplerinin ülkeye girmesi halinde çok h&#;zl&#; yay&#;labildi&#;ine i&#;aret eden Ye&#;ilba&#;, yakla&#;&#;k 10 y&#;l Asya-1 serotipi ülkeye girdi&#;inde benzer bir durumun ya&#;and&#;&#;&#;n&#; anlatt&#;.

Hastal&#;&#;&#;n görüldü&#;ü 8 mihraktan bahsedildi&#;ine de&#;inen Ye&#;ilba&#;, "Yani hastal&#;k görülen odak köy olabilir, çiftlik olabilir, karantina alt&#;na al&#;nm&#;&#; durumda." ifadesini kulland&#;.

Kesin tedavisi bulunmuyor

Ye&#;ilba&#;, &#;ap hastal&#;&#;&#;n&#;n kesin tedavisinin bulunmad&#;&#;&#;na dikkati çekerek, &#;u bilgileri verdi:

"Mücadele ve kontrol için yapaca&#;&#;m&#;z temel uygulamalar, hareketlili&#;i k&#;s&#;tlamakt&#;r yani karantina uygulamas&#;d&#;r. Bununla ilgili Bakanl&#;&#;&#;n zannediyorum çok kat&#; bir tedbiri &#;u anda zaten devrede. 81 ilde hayvan pazar&#; kapat&#;lm&#;&#; ve hayvan hareketleri k&#;s&#;tlanm&#;&#; durumdad&#;r. Di&#;er bir tedbir, a&#;&#;lamad&#;r. &#;ap hastal&#;&#;&#;na kar&#;&#; kullan&#;lan çok ba&#;ar&#;l&#; konvansiyonel a&#;&#;lar&#;m&#;z var. Bunlar çoklu a&#;&#;lar &#;eklinde uygulan&#;yor. Biz 'polivalan' diyoruz buna yani birden fazla tipini içeren a&#;&#;lard&#;r. Türkiye'de &#;imdiye kadar trivalan a&#;&#;lar yürürlükteydi, kullan&#;mdayd&#;. O, A ve Asya-1 serotipleri uygulan&#;yordu. Bu demektir ki bundan sonraki dönemde uygulad&#;&#;&#;m&#;z a&#;&#;lara SAT-2 serotipini de eklememiz gerekiyor. Bunu ekledi&#;imiz zaman tabii ki belli bir dönem de gerekiyor Türkiye çap&#;nda a&#;&#;lama için. Yine bu a&#;&#;lar&#;n haz&#;rlan&#;p yeteri miktarda sahaya sunulabilmesi için belli bir döneme de ihtiyac&#;m&#;z var. Bu dönemi çok kritik, çok dikkatli yönetmemiz gerekiyor."

Prof. Dr. Kadir Ye&#;ilba&#;, SAT-2 varyant&#; özelinde &#;ap hastal&#;&#;&#;n&#;n insanlara geçme ihtimali konusunda da de&#;erlendirmelerde bulundu.

&#;u anda insanlar için tehlike bir durumdan bahsetmenin mümkün olmad&#;&#;&#;n&#; dile getiren Ye&#;ilba&#;, "&#;ap hastal&#;&#;&#; hayvanlardan insanlara bula&#;ma olas&#;l&#;&#;&#; bildirilmi&#; bir hastal&#;kt&#;r ama bu çok güçlü bir olas&#;l&#;k de&#;ildir. Yani &#;ap hastal&#;&#;&#; önemli bir zoonoz de&#;ildir. Geçmi&#;te s&#;n&#;rl&#; say&#;da vakalar bildirilmi&#; ama bu bahsetti&#;im sene önceki vakalard&#;r. Güncel olarak insanlarda önemli bir hastal&#;k yapt&#;&#;&#;na dair veri yoktur. Bu konuda çok dikkatli davran&#;lmas&#;, toplumda olumsuz noktalara gidecek birtak&#;m fikir beyanlar&#;n&#;n çok ince süzgeçten geçirilerek ifade edilmesi laz&#;m." dedi.

Ye&#;ilba&#;, Türkiye'de her y&#;l yüzlerce mihrakta &#;ap vakas&#;na rastland&#;&#;&#; varsay&#;ld&#;&#;&#;nda, bu virüsün çok say&#;da insanda da görülmesi gerekti&#;ini ancak bunun geçerli bir argüman olmad&#;&#;&#;n&#; sözlerine ekledi.

Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından Türkiye genelinde hayvanlarda görülen şap hastalığı nedeniyle il ve ilçe canlı hayvan pazarlarının ikinci bir emre kadar yasaklandığı bildirildi. Sarıgöl Tarım ve Orman İlçe Müdürlüğü, 10 Mart tarihinden itibaren ikinci bir emre kadar şap hastalığı nedeniyle kapatıldığını mahalle muhtarlarına ve belediyeye bildirdi. Peki, Şap hastalığı nedir? Şap hastalığı insana geçer mi? Şap hastalığının belirtileri nelerdir? İşte, Şap hastalığına dair merak edilenler

ŞAP HASTALIĞI NEDİR?

Şap hastalığı çift tırnaklı hayvanların akut seyirli, çok bulaşıcı ve zoonotik karaktere sahip viral bir enfeksiyonudur. Hastalığın bulaşma oranı yüksek olup, hassas hayvan topluluklarında (popülasyonlarında) % 'e kadar ulaşabilmektedir.

ŞAP HASTALIĞI DÜNYADA İLK NE ZAMAN GÖRÜLDÜ? 

Şap hastalığı yy. boyunca Avrupa, Asya, Afrika, Kuzey ve Güney Amerika da yaygın olarak Avusturalya da ise yalnızca bir kez görülmüştür. Endüstriyel çiftçiliğin gelişmesi şap hastalığı üzerine dikkatlerin toplanmasına yol açmış ve hastalığın sonuçları akut hastalıktan daha önemli bulunmuştur. 

Hastalık sütçü sürülerde süt veriminin (laktasyon) periyodunun duraklaması ve sıklıkla mastitisle komplikasyon sonucu süt üretiminde % 25 civarında azalma, etçi sürülerde ise gelişmenin gecikmesine yol açmaktadır. Çeşitli ülkelerde bulaşık (enfekte) hayvanların kesimi veya etkili aşılama programları ile hastalığı eradike etmişlerdir. Ancak Amerika, Avusturalya, Yeni Zelanda Japonya ve Avrupa ülkeleri dışında tüm dünyada hastalığın enzootik seyretmesi sonucunda hiçbir ülke şap hastalığın yönünden güvende bulunmamaktadır. 

Avrupa kıtasında ve yılında Bulgaristan'da da, yılında Yunanistan'da, yılında Rusya da, yılında Rusya ve Makedonya da, 'te İtalya'da O tipi, 'da Arnavutlukta A tipi şap hastalığı sporadik olarak görülmüştür. Son günlerde ise İngiltere'de görülen ve 'de Taiwan'da şap hastalığına yol açan virus ile aynı olduğu açıklanan O tipi şap virusu Avrupa kıtasında hızla yayılmaktadır. Bu virus yurdumuz da görülen O tipi şap virusundan farklı bulunmaktadır. Afrika kıtasında serotipleri salgınlara yol açmaktadır. Ortadoğu, Hindistan ve Uzakdoğu'da ise O,A ve ASIA serotipleri görülmektedir.

ŞAP HASTALIĞINA KARŞI NASIL ÖNLEM ALINIR?

Yetiştiricilerin Alacağı Önlemler;

- Ahır girişlerinde şap hastalığına etkili dezenfektanlar kullanılmalı

- Ahırlara hayvan bakıcılarından başka kimsenin sokulmaması, bakıcıların da farklı kıyafet ve ayakkabı ile ahıra girmesi

- Sağım öncesi ellerin, otomatik sağım makinelerinin ve memelerin temizliğine özen gösterilmesi

- Yeni satın alınan hayvanların 15 gün süre ile karantinaya alınması

- Enfekte bölgelerden ot, saman, monash.pw alınmaması

ŞAP HASTALIĞININ SIĞIRLARDAKİ BELİRTİLERİ

- Yüksek ateş

- Donuk ve cansız bakışlar

- Salyalı ve şapırtılı ağız

- Titreme

- Hassas ve ızdıraplı ayaklar

- Ağız, dil ve dudaklarda yaralar

- Ağır vakalarda tırnak düşmesi

- Süt veriminde azalma

- Diş etlerinde hassasiyet

- Buzağılarda ölüm

ŞAP HASTALIĞININ KOYUNLARDAKİ BELİRTİLERİ

- Sığırlarda görülen belirtilere ek olarak;

- Durgunluk

- Sürüden ayrı yatma isteği

- Kuzularda ölüm görülür

- Halsizlik

- Aniden oluşan topallık

ŞAP HASTALIĞI İNSANLARA BULAŞIR MI?

Şap hastalığı insanlarda enfekte hayvanlar ile temas veya enfekte et ve süt ürünleri ile enfeksiyonu nadiren aldıkları bildirilmektedir.