Fren sistemi, hareket halindeki aracı yavaşlatan ve kuvveti fren pedalı vasıtasıyla tekerlek sistemindeki balatalara ileten tam bir yapıdır. Fren balatası, otomotiv ve diğer araç endüstrilerinde kullanılan bir bileşendir. Fren balataları hem sıcağa hem de soğuğa son derece dayanıklıdır. Yumuşak ve sert en yaygın balata türleridir. Yumuşak fren balataları çabuk aşınır, ancak mükemmel fren performansı sağlarlar. Sert balatalar ise zayıf frenleme kapasitelerine rağmen uzun bir aşınma ömrüne sahiptir. Unutulmaması gereken ilk şey, balatalar ilk takıldığında aracın sistemine ve yapısına uyum sağlama periyodu olduğudur. Bu prosedür bir arabadan diğerine farklılık gösterir. Ancak ortalama 3-4 gün sürer. Fren balatası, aracın sistemiyle tam olarak uyumlu olmadığından, sürücüler bu prosedür boyunca çok dikkatli olmalıdır. Balatalar doğrudan tekerlek yapısına bağlı olduğu için ani frenlerden kaçınılmalıdır. Balatalar bu işlemden geçtikten sonra aylar sonra yıpranmaya başlayacaktır.
Fren sistemi, tekerlek sistemindeki fren pedalından fren balatalarına kuvvet ileterek aracın yavaşlamasını sağlayan bir çerçevedir. Bu sistemle fren pedalına basıldığında, fren balatası diske veya kampanyaya sürterek aracın yavaşlamasına neden olur.Kaliperlerdeki fren balataları, aracı hareket halindeyken durdurmak için tekerleklerdeki disklere sürtünür. 1888’de, ilk patentli otomobilin yaratıcısı Carl Benz’in karısı Bertha Benz, bir Motorwagen sürdü ve fren balatasını tasarladı.Fren balataları, araçlarda ve diğer amaçlarla kullanılan disk frenlerin bir parçasıdır. Disk fren rotorlarına temas eden yüzeye bağlı sürtünme malzemesine sahip çelik destek plakaları, fren balatalarını oluşturur.
Fren balatası ne işe yarar aşağıdakiler gibidir;
Disk frenlerde fren pedalına basıldığında sistemdeki hidrolik sıvı değiştirilir. Bu değişiklik, piston yardımıyla fren disklerine bir sürtünme kuvveti uygulayarak aracın kademeli olarak yavaşlamasına neden olur. Diske daha fazla kuvvet uygulandıkça, diske daha fazla basınç iletilir ve aracın tekerleklerinin dönüş hızı yavaşlar. Disk frenler birçok otomobilin önüne yerleştirilmiştir ve bu durum günümüzde de geçerlidir. Disk frenler, şüphesiz ön tarafta daha etkili olacaktır. Çünkü ön tekerlekler en etkili frenlerdir. Bunu açıklamak için eylemsizlik ilkesi kullanılabilir. Frenleme sırasında aracın ağırlık merkezi öne kayacağından ön tekerlekleri durdurmak en uygun seçenek olacaktır. Arka tekerleklerin frenlemede ne kadar başarılı olacağını kestirmek mümkün değil.
Bir fren balatasının temel işlevi, bir makinenin veya aracın (araba, kamyon, tren, motosiklet vb.) hareketini yavaşlatmak veya durdurmaktır. Disk frenler, otomobillerde ve diğer amaçlarla kullanılır ve fren balataları bunların bir parçasıdır. Fren balataları, aracın veya makinenin kinetik enerjisini termal enerjiye dönüştürmek için sürtünme kullanır. İki fren balatası genellikle bir fren kaliperinin içinde, sürtünme tarafları rotora bakacak şekilde bulunur. Kaliper, frenler hidrolik olarak uygulandığında aracı veya ekipmanı yavaşlatmak veya durdurmak için iki balatayı dönen diskin üzerine sıkıştırır. Fren balatası ve disk birbirine yapışarak aracı yavaşlatan veya durduran sürtünme yaratır.
Bir fren balatasının birincil işlevi, bir makinenin veya aracın (araba, kamyon, tren, motosiklet vb.) hareketini yavaşlatmak veya durdurmaktır. Fren balataları, otomobillerde ve diğer uygulamalarda kullanılan disk frenlerin bir bileşenidir.Pistonun hareketi ile fren diskini sıkıştırarak aracı durmaya veya yavaşlamaya zorlarlar. El freni balataları, aracın arka tekerlek kampanalarında ve disklerinde bulunur. Hareketsiz aracı yerinde tutmak için kullanılırlar. Tipik olarak, aracın arka frenine ve arka frenlerine monte edilen bir sistem bu işlevi yerine getirir.
Rotor olarak da bilinen fren diski, fren balataları için bir temas yüzeyi görevi görmektedir ve kinetik enerjiyi ısıya dönüştürerek aracı yavaşlatır. Aksa bağlanan ve normalde tekerleği göbeğe sabitleyen pabuçların üzerine yerleştirilen disk fren bölümünün her iki yüzeyi, disk fren sisteminde düz bir plakaya benzemektedir. Frenlemede son derece hayati olan fren diski, balataların ezdiği noktaya kadar aracı yavaşlatıyor. Ayrıca her iki taraftaki balatalar tarafından ezildikten sonra sürtünmeden kaynaklanan ısıyı dağıtma işine de sahiptir.
Aşırı sürtünme nedeniyle, fren pedalına her basıldığında yoğun ısıya maruz kalan fren balataları sadece sınırlı bir süre çalışır. Bir fren balatasının ömrü, sürüş tarzına ve balata bileşimine bağlı olarak değişse de, genellikle 40-50 bin kilometreden sonra değiştirilmesi gerekir. Fren balatasını değiştirme zamanının gelip gelmediğini belirlemek kolaydır.Balatanın kalınlığını düzenli olarak kontrol ederek fren balatasının bitip bitmediğini anlayabilirsiniz. Fren balatasının kalınlığı tekerleklerden görülebilecek kadar düşmüşse balatalar değiştirilmelidir. Yüzde 25 oranına sahip balataların yaklaşık 3 mm kalınlığında olduğunu belirtmekte fayda var. Alt kısmında küçük metal kıllara sahip fren balataları, sürücüye ömrünün sonuna yaklaştıklarını bildirmek için gıcırtılı bir ses çıkarır. Frene bastığınızda, disklerden bir gıcırtı sesi duyulmalı, bu da fren balatasının hemen değiştirilmesi gerektiği anlamına gelir.Düşük fren kavraması: Yavaşlamak ve ya durmak için fren pedalına normalden daha sert basılması gerekiyorsa, fren balatası muhtemelen aşınmıştır. Zayıf performansları nedeniyle, aşınmış fren balataları trajik kazalara ve ayrıca fren diskinde ve kaliperde maliyetli hasarlara neden olabilir.
Araba düz bir zeminde olmalı ve yeniden hizalamak istendiği tekerleğe el frenini çekerken direksiyon o yöne çevrilmeli.
Balataları değiştirilen tekerleğin üzerindeki cıvataları gevşettikten sonra kriko kullanarak araç biraz yukarı kaldırılmalı.
Bağlantı elemanlarını sökerek lastik çıkarılmalıdır. Ardından lokma anahtar kullanarak kumpasın arkasındaki somunlar çıkarılmalı. Bir 12 lokma anahtarının yeterli olması mümkündür.
Kaliperi sökerken, fren sisteminin kablolarının ve hortumlarının sarkmadığından emin olunmalı. Bu parçaları uygun bir yere asılması gereklidir. Aksi takdirde, frenler başarısız olabilir.
Kaliperi çıkardıktan sonra, eski disk balataları manuel olarak çıkarılıp ve yenileriyle değiştirilmelidir.
Birisinin fren balataları olmadan sürüşün kabul edilebilir olduğunu önermesinin hiçbir yolu yoktur. Durdurma gücünüzü balatalardan alırsınız; metali metal üzerinde frenlerseniz, yalnızca rotorlarınıza zarar vermekle kalmaz, aynı zamanda frenlerin durma gücü de azalır.
Fren balata arıza nedenleri aşağıda yazıldığı gibidir.
Fren balatasının arızalanma sebepleri aşağıdadır.
Frenlerin ilk kullandığı zaman, reaksiyon sırasında oluşan ısı, kürleme olarak da bilinen polimerizasyona neden olur. Fren balatalarında polimerizasyon reaksiyonu sırasında çeşitli gazlar oluşur. Bu gazların yanık kokusu olabilir. Disk fren balataları tehlikeli maddeler olarak sınıflandırılmaz. Yanmayı sürdürmezler, ancak yangın koşulları altında hoş olmayan ve potansiyel olarak tehlikeli yanma ürünleri oluşturabilirler. Zımparalama veya taşlama sırasında oluşan solunum tozu solunum tahrişine neden olabilir.
Fren balatasını tamir edebilmek için yapılması gerekenler. Direksiyon simidi çıkarılmalı. Sürgü cıvatası yoldan çekilmeli. Kaliperi kaldırılmalı. Eski fren balatalarını kaydırarak çıkarılmalı. Tutma klipsleri çıkarılmalı ve değiştirilmeli. Fren balataları yenileriyle değiştirilmeli. Pistonları geri çekilmeli. Fren hidroliği seviyesine dikkat edilmeli.
Bir fren balatasının bitmiş olup olmadığını anlamanın basit bir tekniği vardır: Fren kullanıldığında metalik bir sürtünme sesi duyulur. Bu ses, frenlerin daha az etkili hale geldiğini gösterir. Son model araçlarda bunu daha kolay kavramak için balata sensörü de kullanılmaktadır. Fren balatasının planlanması gereken bazı durumlar vardır. Fren balatasının erken deformasyonu, sürekli dur-kalk, hızlanma veya yavaşlama, fren pedalına gereksiz yere basılması, öfkeli oynama ve yokuşlarda fren pedalı kuvveti gibi durumlardan kaynaklanabilir.
Temelde motorlu araçların yavaşlamasını ve durmasını kolaylaştıran tekerlek sistemiyle bağlantılı olan ancak fren sistemine etki eden bir mekanizmadır. Fren sisteminin parçalarından biridir.
Fren Balatasının İşlevi Nedir?
Fren balatası, sürücü fren yaptığı anda kampanalara sürtünerek kampananın dönmesini engelleyen mekanik bir yapıya sahiptir. Bu sürtünme sonuncunda kampana dönemediği için araç yavaşlar ve durur.
Fren Balatası Arızası
Tekerlek sisteminde yer alan balatalar frene basıldığında kuvveti yumuşatma görevine sahiptir. Balatalar çok çabuk yıpranan parçalardır. Bu nedenle sıklıkla kontrol edilmeleri gerekir. El freni çekik araba kullanmak, aşırı hız, ani frenler zamanla balataları yıpratır. İki tip fren balatası vardır. Yumuşak balata, sert balata. Yumuşak balatalar, fren sisteminin çok daha etkin kullanılmasını sağlarken çabuk deforme olurlar.
ESP Nedir?Fren Diski Nedir?