Arapçada isim cümlesi iki ögeden oluşmaktadır. Bunlar mübteda ve haberdir. Haber üç farklı şekilde bulunabilir. Bunlar
Şimdi bu haber türlerini ayrıntılı olarak inceleyelim.
Müfret kelime olarak tekil anlamına gelmektedir. Ancak burada haber çeşidi olarak müfret kelimenin tekil, ikil yada çoğul olması ile ilgili bir durum değildir. Müfret haber, cümle yada şibh-i cümle olmayan başka bir ifadeyle tek bir kelimeden oluşan haberdir. Ancak her tek kelimeden oluşan haber müfret haber olmak zorunda değildir. Çünkü bazen tek kelimelik cümleler de olabilir.
Örnekler;
(Öğrenci Müslümandır.) .الطّالِبُ مُسْلِمٌ
(İki öğrenci Müslümandır.) .الطّالِبانِ مُسْلِمانِ
(Öğrenciler Müslümandır.) .الطُّلابُ مُسْلِمونَ
(Hemşire iyi. ) .الممَُرِّضَةُ طَيّبَةٌ
(İki hemşire iyi.) .الممَُرّضَتانِ طَيّبَتانِ
(Hemşireler iyi.) .الممَُرّضاتُ طَيّباتٌ
Bu cümlelerde müfret haberler kullanılmıştır. Bu kelimelere dikkat ettiğinizde tekil, ikil yada çoğul kelimelerin müfret haber olarak kullanılabildiğini göreceksiniz.
Arapça bir kelime, düzensiz çoğulların gayri âkil grubuna ilişkin bir çoğul ise, tekil-dişil bir kelime gibi işlem görür. Aşağıdaki örneklerde düzensiz çoğul olan mubtedaların haberlerinin tekil-dişil yapıda kullanılmış olduğunu göreceksiniz.
Kitaplar faydalıdır. .الكُتُبُ نافِعَةٌ
Kalemler çoktur. .الأقلامُ كثيرةٌ
Kapılar açıktır. .الأبْوابُ مَفْتوحَةٌ
Pencereler kapalıdır. .النّوافذُ مُغْلَقَةٌ
İsim cümlesinde haber cümle olarak gelebilir. Cümle yine iki çeşit olduğundan dolayı haberi oluşturan cümle de kendi içinde isim yada fiil cümlesi olabilir.
Haberin isim cümlesi olması demek, mübtedan sonraki bölümün isimle başlaması ve bu bölümün kendi içerisinde anlamlı bir cümle olması demektir. Yani cümlenin içerisinde başka bir cümle olması demektir.
Haberin fiil cümlesi olması demek, mubtedadan sonraki kısmın bir fiille başlaması demektir. Tek bir fiil bile, gizli öznesiyle birlikte bir cümledir. Yani mübtedan sonra bir fiil görürsek başka kelime aramadan da bu cümlenin haberi fiil cümlesinden oluşmuştur diyebiliriz.
Cümlelerin i‘râbı mahallen’dir. Yani bulundukları yer bakımındandır. İ‘râbı mahallen olan ögeler için ref veya nasb ya da cer alâmeti aranmaz. Burada fiille başlayan cümlenin yeri, mubtedanın haberine ait bir yerdir, yani “haber”in yeridir. Haber, daima merfû olmak zorunda olduğu için, fiille başlayan cümle mahallen merfû olur.
Örnekler;
Bu konuyu anlamak için öncelikle şibih cümle nedir? bunu öğrenmek gerekir. Şibih cümle cümlemsi, cümleye benzeyen anlamına gelmektedir. Şibih cümle harfi ve mecrurundan yada bir zarftan oluşabilir.
Haber de bir şibih cümle olabilir. Bu isim cümlesinin içinde bulunan mübtedan sonra gelen haber:
Bir başka ifadeyle, haberin câr-mecrûr veya zarftan oluşması durumuna “şibih cümle” diyoruz. Şibih cümle, her ne kadar gerçek bir cümle olmasa da, onun i‘râbı da mahallen’dir ve şibih cümle olan haberde ref alâmeti aranmaz, “mahallen merfû” denir.
Örnekler;
Şibhi Cümle Nedir ?
1) (Şibh-i cümle) Zarf olan haber:
اَلْغَيْبُ عِنْدَ اللَّهِ. | Gayb Allah’ın yanındadır. |
حَقيِبَتُهُ تَحْتَ السَّياَّرَةِ. | Çantası arabanın altındadır. |
حَقيِبَتُهُ عِنْدَ السَّياَّرَةِ. | Çantası arabanın yanındadır. |
2) (Şibh-i cümle) Câr-mecrûr olan haber:
هَذِهِ النَّظاَّرَةُ لِواَلِدَتِكِ. | Bu gözlük annenindir. |
هَذاَ الْقَلَمُ لِواَلِدِهاَ. | Bu kalem onun (müe) babasınındır. |
خَديِجَةُ فيِ الْحَديِقَةِ. | Hatice bahçededir. |
اَلْمُؤْمِنُ فِي الْجَنَّةِ. | Mü’min cennettedir. |
Örneklerde görüldüğü gibi haberi şibh-i cümle olan cümlelerde mübtedâ ile haber arasında müzekkerlik müenneslik vs. uyum aranmaz.
* (هَذاَ – هَذِهِ) işaret isimleri marife kelimenin yanında mübtedâyı işaret etmektedir ve cümleye herhangi bir etkisi yoktur. Ancak nekre kelimenin önünde gelirse tıpkı zamirde olduğu gibi kendileri mübtedâ, nekre isim ise haber olur:
هَذاَ تِلْمِيذٌ. | Bu öğrencidir. |
Haber Mübtedâ | |
هَذاَ التِّلْمِيذُ نَشِيطٌ. | Bu öğrenci çalışkandır. |
Haber Mübtedâ | |
هَذِهِ الساَّعَةُ لِواَلِدِي. | Bu saat babamındır. |
Haber Mübtedâ | |
هَذِهِ الساَّعَةُ لَهُ. | Bu saat onundur. |
Haber Mübtedâ | |
هَذِهِ لَهُ. | Bu onundur. |
Haber Mübtedâ (mahallen merfû) |
*Arapça’da haber edatı yoktur. Tercümede biz onu gerektiği şekilde ilave ederiz.
أَناَ أَناَ. | Ben benim. | أَنْتَ أَنْتَ. | Sen sensin. |
هُوَ هُوَ. | O odur. |
Not: Başta gelen soru edatları genellikle haberdir:
كَيْفَ أَنْتَ ؟ | Nasılsın ? | مَنْ أَنْتَ ؟ | Sen kimsin? |
مَتَى الْإِمْتِحاَنُ ؟ | İmtihan ne zaman? |
Bu cümlelerde (كَيْفَ)( مَنْ) ve (مَتَى) haber olup soru edatı olduğundan başa geçmesi zorunludur[4]. Sonra gelen kelimeler de mübtedâdır.
DETAYLI BİLGİ İÇİN MÜBTEDA HABER KONUSUNU OKUYUNUZ
Kayıtsız Üye
İsim cümlesi fiil cümlesi şibih cümlesi ile ilgili örneklere ve bilgilere ihtiyacım var yardımcı olur musunuz ?
Desert Rose
Arapça grameri dört şekilde ele alınabilir
1-Normal olarak kullanılan (Ana) Kurallar:
( )
2-Az kullanılan (Caiz olan) Kurallar:( )
3-Nadir kullanılan (İstisna) kurallar:( )
4-Kural dışı olanlar (Kullanılması mümkün olmayanlar):
( )
Örnek:
( ). Yanlış kullanım
. Doğrusu
Aşağıda kullandığımız konular ana kurallardır.
:Fiil Cümleleri
1 () Etken Fiil + [] Fâil:
./ ./ ./ ./
./ ./ ./ .
()Edilgen Fiil + [ ] Naibi Fail:
./ ./ .
[] + Edat Fiil + Fâil :
./ ./ ./ ./ ./ .
2 Fiil + Fail + [ ] Mefûl bih:
./ ./ .
:
Mefûl bih Ayrı ve bitişik zamir olarak gelebilir.
./ .
İhtisas, Tahzir, İğra ve Münada konularda da kullanılabilir.
3 + + Mefûl bih-1+ [ ] Mefûl bih (
):
./ .
+ + + + [ ] Mefûl bih
./ .
4 + + [ ] Mefûl mutlak : ( ):Masdar olarak gelir.
./ ./ .
:
Birde Naibi Mefûl mutlak vardır. Örneğin
./ ./ ./ ./ .
:
M. Mutlak ın amilini kullanılmaması mümkündür.
./ ./ ./ .
5 + + [ ] Mefûl fih: ( )(Zarf olarak gelir ):
./ .
6 + + [ ] Mefûl lieclih: ( ):
(Masdar olarak gelir)
./ .. ./ .. .
7 + + + [ ] Mefûl maah: ( ):
(İsim olarak gelir)
./ .
8 + + [] Hâl: (
):
Hâl gerçek sıfat veya sebebini bildiren sıfat şeklinde gelir.
./ ./ / ./ .
9 + ()+ [] Temiz:
./ ./ ./ ./ ./ . :
+ [] Sayı ( )+[] Sayılan ( ) (İrabı Temiz olarak gelir):
./ ./ .
Fiil veya isim+ Sayılan ( ) + Sayı ( )(İrabı Haber veya sıfat gelir) :
./ ./ .
10 + () Müstesna minh+ İstisna edatı+[]Müstesna :
./ ./ .
11 [ ]Tenazû Fiiller + Fâil :
Not: İki fiil arasında uyuşmazlık, çelişkilik veya farklık teşkil eder)
( )
() ./ ./ ./ .
12 [ ] Şaşma fiiller( ) + ( )Mefûl bih :
./ .
: İsim Cümleleri
1 []Mubteda + [] Haber:
./ ./ ./ ./ ./ ./ .
: Mubteda şu şeklide de gelebilir
( ) ( ): :
(Cümle, Müevvel Masdar, Masdar, Zaid cer ve isim müşbbeh ile gelebilir) ve Haberi de sedde mesedde el-Haber şeklinde irabı yapılır)
./ ./ ./ ./ ./ /. : .
:
Haber ise Fiil Cümlesi Veya Şibih Cümle şeklinde de gelir
./ ./ ./ ./ ./ .
2 [] Edat+ ( ) İsmi+ [] Haberi:
./ ./ ./ ./ () ./ .
3 [] Haber + [] Mubteda :
./ / ./ ./ ./ ./ .
4 [ ] Meşgûlün anh+ () Meşgul + ( ) Meşgul bih:
() ./ ./ . / .
Ötre ile gelirse Mubteda, Fetha (Ustun) olarak gelirse Mefûl bih olur.
5 ()Muzâf (Tamlanan) + [ ]
Muzâf un ileyh (Tamlayan):
./ ./ ./ .
şibih cümle, şibih cümle nedir, şibih cümle ne demektir
Bu kategoride yer alan Öğretmenlerin okulda öğrencilere yaklaşımı nasıl olmalıdır? başlıklı yazımızı da okumanızı tavsiye ederiz.
Benzer Yazılar:
Arapçada iki çeşit cümle yapısı vardır. Bir isimle başlayan cümlelere isim cümlesi, bir fiille başlayan cümlelere de fiil cümlesi denir. Diğer bir deyişle öznesi yükleminden önce gelen cümlelere isim cümlesi, yüklemi öznesinden önce gelen cümlelere de fiil cümlesi denir.
Arapça fiil cümlesi 3 ana unsurdan oluşur.
Fiil (yüklem) + Fail (özne) + Meful (tümleç/nesne)
Bu unsurların sıralaması ise sağdan sola doğru şu şekilde olur,
Önce fiil söylenir, sonra söz konusu fiili gerçekleştiren özne yani fail söylenir, sonra da failin yaptığı bu eylemden etkilenen nesne (tümleç) yani mef’ul söylenir.
Örnek:
رأي رجبٌ حسنًا (rea recebun hasanen) – Recep Hasan’ı gördü
Bu örnekte cümlemiz görmek eylemi ile yani “rea” fiili ile başlamıştır. Görme eylemini gerçekleştiren fail “Recep”tir. Bu nedenle sonu “un” şeklinde bitmiştir. Receb’in bu eyleminden etkilenen nesne ise “Hasan”dır. Bu sebeple “hasenen” şeklinde bitmiştir.
Şimdi tersini yapalım, Hasan Receb’i gördü diyelim:
رأي حسنٌ رجبًا
Arapçaya sıfırdan başlamak isteyenler, yıllardır Arapça çalıştığı halde bir türlü konuşamayanlar, Arapçada artık boşuna kürek çektiğini düşünmeye başlayanlar…
Evinizde, işyerinizde, kursa gitmeden, sıkılmadan, bunalmadan, en kolay metodlarla Arapça öğrenebilirsiniz. Üşenmeyin, ertelemeyin, vazgeçmeyin!
ARAPÇA ÖĞRENMEK İSTİYORUM
yukarı