Astronotların Ay'da su içmesi, tuvalete gitme ihtiyacı duyması veya bir şey yemesi gibi durumlar düşünülmüştür, astronotun tuvalet ihtiyacı için uzay elbisenin içinde özel keseler vardır. Yemek ihtiyacı için ise sırt çantasında komprime yiyecek ve içecek de bulunur. Bunlar, özel bir sistem sayesinde bir düğmeye basılmasıyla beraber astronotun ağzına gönderebilirler. Astronot elbiselerinin tasarımları, esasları bakımından aynı kalırken ayrıntılarında zamanla bazı değişiklikler yapılmıştır. Ay'a ilk inen, Apollo 11 görevinde bulunmuş astronotların uzay elbiseleri ile Ay'a son inen Apollo 17 görevinde görev almış astronotların uzay elbiselerindeki dış katmandaki bazı parçalar (cepler, ayakkabı bağları, Ay yüzeyinde kullanılan el aletleri, numune torbaları) geliştirilmiş, daha kullanışlı hale getirilmiştir.
Sağlık Alanında Kullanımı[değiştir
Astronot kıyafetleri hangi malzemelerden yapılıyor?
Özetle;
Naylon, likra (spandeks lifleri) ve sıvı soğutma tüplerinin bir kombinasyonundan yapılmıştır.
Nasa
Soğutma Giysisi
Astronotların giydiği uzay giysisinin ilk parçası, esnek bir likra (spandeks) malzemeden ve su borularından yapılmış özel bir soğutma giysisidir. Baş, eller ve ayaklar hariç tüm vücudu kaplayan bu dar giysiye yaklaşık fit tüp dokunmuştur. Soğutulmuş su, vücut ısısını düzenlemek ve tipik olarak birkaç saat süren uzay yürüyüşü sırasında ekstra ısıyı gidermek için uzay yürüyüşçünün derisinin yakınındaki tüplerden akar. Giysideki havalandırma delikleri teri astronotun vücudundan uzaklaştırır ve uzay giysisi giysisinin içindeki dolaşıma yardımcı olur.
Sert Üst Gövde
Sert üst gövde hafif ama güçlüdür ve giysinin içini taşınabilir yaşam destek sistemindeki uygun sistemlerle birleştirir. Kolsuz bir gömlek şeklindedir ve kolları kaplayan ve eldivenleri birleştiren kol tertibatına bağlanır.
Eldivenler
Astronotlar, uzay giysisi eldivenleri giyerken nesnelerle çalışabilmeli ve nesneleri kaldırabilmelidir. Eldivenler astronotları uzay ortamından korur ve uzay yürüyüşçülerinin parmaklarını olabildiğince kolay hareket ettirebilmeleri için yapılmıştır. Parmaklar, vücudun uzayda en soğuyan kısmıdır ve uzay giysisi üzerindeki eldivenler, parmakları sıcak tutarken, el becerisinin alet kullanmasına izin vermek için ısıtıcılarla donatılmıştır.
Alt Gövde
Takım elbisenin alt kısmı uzay elbisesi pantolonu, bot ve bel kısmının alt yarısından oluşuyor. Bel yatağı adı verilen bir parça astronotun hareket etmesine ve dönmesine yardımcı olur. Metal gövde contası, alt gövdeyi sert üst gövdeye bağlar.
Katmanlar
Takım elbisenin esnek kısımları 16 kata kadar malzemeden yapılmıştır. Katmanlar, oksijeni uzay giysisi içinde tutmaktan uzay tozundan korumaya kadar farklı işlevler gerçekleştirir. Astronotun cildine en yakın olan soğutma giysisi ilk üç katmanı oluşturur. Bu giysinin üstünde, vücut için uygun basınç oluşturmak için gazla doldurulmuş ve nefes almak için oksijeni tutan mesane tabakası bulunur. Bir sonraki katman, mesane katmanını astronotun vücudunun etrafında doğru şekilde tutar. Yırtılmaz astar yırtılmaya karşı dayanıklı bir katmandır. Sonraki birkaç katman yalıtımdır ve giysinin içindeki sıcaklığın korunmasına yardımcı olmak için bir termos gibi davranır. Beyaz dış katman, güneş ışığından gelen ısıyı yansıtır ve üç çeşit ipliği karıştıran bir kumaştan yapılmıştır. Tek iplik suya dayanıklılık sağlar, diğeri kurşun geçirmez yelek yapımında kullanılan malzeme ve üçüncü bileşen ise ateşe dayanıklı. Bazı takımlar düz beyazdır ve bazılarında bir uzaylıyı diğerinden ayırt etmeye yardımcı olan çizgiler vardır.
Yaşam destek sistemi
Uzay giysisinin arkasında, giysinin çalışması için gerekli malzemeleri ve ekipmanı barındıran bir sırt çantası var. Bu sırt çantası, astronotların soluduğu ve elbiseye basınç uygulayan oksijeni içerir. Sırt çantasındaki bir regülatör, elbiseyi doğru basınçta tutar. Bir fan, oksijeni giysi içinde dolaştırır ve astronotların soluduğu karbondioksitin giysiden çıkarıldığı yaşam destek sistemi içinde dolaşır. Sırt çantası elbise için elektrik sağlar ve iletişim için iki yönlü bir telsiz içerir. Sırt çantası ayrıca soğutma giysisi için su, suyu soğutmak için bir soğutucu ve soğutulmuş suyu devir daim eden bir pompa içerir.
İletişim Sistemi
Tarihsel olarak, astronotun kaskının altına kulaklık ve mikrofon içeren bir iletişim başlığı takılır. Kapak, uzay giysisindeki radyoya bağlanır ve astronotun diğer mürettebat üyeleri ve görev kontrolü ile konuşmasını sağlar. İletişim başlığına bazen çizgi film karakteri tarafından giyilen havacı başlığına benzemesi nedeniyle Snoopy başlığı denir. Yeni keşif kıyafeti, kaskın içinde astronotun şapka takmasını gerektirmeyen yükseltilmiş bir ses sistemi içeriyor. Entegre iletişim sistemi, kask alanının içine monte edilmiş hoparlörlere ve astronotun sesini otomatik olarak alan birden fazla gömülü sesle etkinleştirilen mikrofona sahiptir.
Kask
Uzay yürüyüşleri için yapılmış uzay giysilerindeki kask, bir basınç balonu görevi görür ve giysinin içindeki basıncı korumak için güçlü plastikten yapılmıştır. Ayrıca astronotlara oksijen sağlayan bir havalandırma sistemine sahiptir. Kasklar ayrıca astronotların burunlarını kaşımak için kullanabilecekleri küçük bir köpük blok içerir. Güneşlik, astronotun güneş gözlüğü gibi çalışan özel bir altın kaplamaya sahiptir. Hareketli güneşlik ve güneşlikler birlikte, astronotu güneşin güçlü ışınlarından korurken yine de net bir görüş alanı sağlar.
Artemis misyonları için giyilecek takımların üzerindeki kask, gezegen cisimlerinin aşındırıcı kirine karşı koruma sağlayan, hızlı değiştirilebilen bir koruyucu vizöre sahip olacak. Bu yeni giysilerin kaskı, uzay yürüyüşçülerinin ayaklarının etrafındaki zemini daha iyi görebilmenizi sağlayan eliptik bir şekle de sahiptir.
