Ateş Nasıl Düşürülür

Bebeklerde yüksek ateş ebeveynleri en çok endişelendiren konulardan birisi olarak karşımıza çıkıyor.  Dolayısıyla bebek sahibi ailelerde bebeklerde ateş nasıl düşürülür sorusu da en çok sorulan soruların başında geliyor. Bununla birlikte ebeveynler sıklıkla;

• Bebeklerde ateş nasıl ölçülür?
• Bebeklerde ateş kaç olmalı?
• Bebeklerde ateş neden yükselir?
• Bebeklerde yüksek ateş durumunda ne yapılmalı?
• Hangi durumlarda doktora başvurulmalı?

sorularının da cevabını aramaktadır. Bebeklerde ateş ile ilgili tüm merak edilenleri sizler için derledik.

Yüksek Ateş Ne Demektir?

Sağlıklı bir kişide ortalama vücut ısısı 36,5 ‘tir. Vücut ısısı bu değerin üzerine çıktığında bu durum ateş olarak tanımlanmaktadır. Yüksek ateş yetişkinlerde çok fazla olmasa da bebeklerde ve küçük çocuklarda çoğunlukla endişe vericidir. Ancak ateşin yükselmesi aynı zamanda bağışıklık sisteminin düzgün çalıştığına işarettir. Ateş vücuttaki savunma mekanizmasıdır. Vücutta ateş yükseldiğinde bağışıklık sistemi vücuda giren ve enfeksiyona sebep olan mikroorganizmalarla savaşmaya başlar.

Bebeklerde Ateş Nasıl Ölçülmelidir?

Bebeklerde ateş ölçümü için en doğru sonucu makat ölçümleri (rektal ölçüm) vermektedir. Ancak bebek için rahatsızlık verici olabilen bu yöntemin evde yapılması önerilmemektedir.

Yenidoğan ve prematüre bebeklerde koltuk altından ölçüm yapılması önerilmektedir. Ölçüm esnasında koltukaltının terli ve ıslak olmaması gerekmektedir. Bu bölgenin nemli olması sonucu yanıltacaktır. Yaklaşık dakika ateş ölçerin koltukaltında tutulması genellikle yeterli olmaktadır.

Bir diğer ateş ölçme yöntemi de kulaktan ölçümdür. 3 aydan küçük bebeklerde güvenilir sonuç vermemektedir. Ancak yenidoğan döneminden sonra kulaktan ateş ölçme yöntemi sıklıkla tercih edilir. Kulak kepçesi geriye doğru çekilir ve ateş ölçerin kulağa tam olarak oturması sağlanır. İki kulak arasında 0,5 derece farklılık olabilmektedir.

5 yaş üstü çocuklarda ağızdan ölçüm tercih edilebilir. Ancak çocuğun ölçüm öncesinde soğuk bir şey yiyip içmemiş olması önemlidir. Ateş ölçer yanak içinde ya da dil altında dakika tutulması gerekir.

Alından ateş ölçme ise 3 aydan küçük bebeklerde önerilmez. Daha büyük bebek ve çocuklarda ise farklı bir imkân yoksa bu yöntem kullanılabilir, ancak kızılötesi ölçüm yapan bu aletin ortam ısısını algılayarak yanlış sonuçlar verebileceği de unutulmamalıdır.

Bebeklerde Ateş Kaç Olmalı?

Sağlıklı bir bebekte ve çocukta vücut sıcaklığı genellikle 36,4 °C’dir. Bu seviyeler çocuktan çocuğa göre hafif değişiklik gösterebilir. Genellikle 38 °C ve üstü yüksek ateş olarak tanımlanmaktadır. Bununla birlikte ölçüm yapıldığında 37,3 °C itibari ile ateşin yükselmeye başladığı kabul edilir. 

40 °C ve üzeri ateş hipertermi olarak tanımlanır ve hayati tehlike oluşturmaktadır.

Bebeklerde Yüksek Ateşin Nedenleri

Bir semptom olan ateş vücutta bir enfeksiyonun varlığına işarettir. Bebeklerde çoğunlukla soğuk algınlığı ya da viral enfeksiyon durumunda ateş yükselmektedir. Hafif ve kısa süreli olmak üzere diş çıkarma döneminde de ateş yükselebilmektedir. Ayrıca bazı aşılardan sonra da kısa süreli ateş görülebilmektedir.

Çok sıcak havalarda uzun süre zaman geçirildiğinde ya da bebek çok kalın giydirildiğinde vücut ısısının normalin biraz üzerine çıkabileceği unutulmamalıdır.

Bebek ve çocuklarda yüksek ateşin en sık görülen nedenleri

• Virüs kaynaklı solunum yolu enfeksiyonlar
• Sindirim sistemi hastalıkları
• Orta kulak enfeksiyonu,
• Pnömoni (zatürre)
• İdrar yolu enfeksiyonları

Yenidoğan bebeklerde çoğunlukla yüksek ateş; soğuk algınlığı, viral enfeksiyonlar veya anneden bebeğe geçen mikroplar kaynaklıdır. Yenidoğan bebeklerin bağışıklık sistemleri gelişmemiştir. Dolayısıyla yüksek ateşe ve enfeksiyonlara karşı daha dayanıksızdır. Bu nedenle yenidoğan bebeklerde ateş ciddiye alınmalı ve hemen doktora başvurulmalıdır.

Bebek ve çocuklarda yüksek ateşin enfeksiyon dışındaki sebepleri

• Kawasaki hastalığı
• Sıcak çarpması
• Zehirlenme
• Dehidratasyon
• Çeşitli aşıların yan etkisi
• Diş çıkarma (38 °C üzerine çıkmamaktadır)

Yukarıdaki sebeplerin yanı sıra daha nadir olmakla birlikte hepatit, akciğer enfeksiyonları, tüberküloz, kemik enfeksiyonları, kalp enfeksiyonları gibi ciddi hastalıklar da yüksek ateş sebepleri arasında sayılabilir. Ayrıca çocuklarda tekrarlayan ve sebebi bilinmeyen ateş sendromları FMF Ailevi Akdeniz Ateşi gibi önemli bazı hastalıkların habercisi olabilmektedir. Bu nedenle sık sık ateş yükselmesi durumunda sebebi mutlaka araştırılmalıdır.

Bebeklerde Ateş Nasıl Düşürülür?

Özellikle üç aydan küçük olan yenidoğan bebeklerde ateş ciddiye alınmalıdır. Bu nedenle vakit kaybetmeden doktora götürülmelidir. 3 aydan daha büyük bebek ve çocuklarda ise ateşi düşürmek için evde uygulanabilecek bazı yöntemler bulunmaktadır. Bu yöntemlerle ateş kontrol altına alınıyorsa sonrasında bebeğin ya da çocuğun durumu takip edilmelidir, ayrıca bu süreçte hekimi ile irtibatta olmakta da fayda vardır. Tekrarlayan durumlarda ve birkaç saat içinde tüm önlemlere rağmen ateşte hiçbir şekilde düşme olmuyorsa vakit kaybetmeden hekime başvurulmalıdır.

Bebeğimin Ateşi Çıktığında Ne Yapmalıyım?

• Bebeğinizi aşırı giydirmekten kaçının. Kalın giysileri üzerinden çıkarın.
• Bebeğinizin sakin ve rahat olmasını sağlayın. Ağladığı sürece ateşin düşmesi de zorlaşacaktır.
• Sıvı kaybını önlemek için bol sıvı vermeye ya da emzirmeye çalışın.
• Alın, bilek ve kasık bölgelerine ılık su ile ıslatılmış bir bez yardımı ile kompres yapın. Ancak sirke kullanılması önerilmemektedir.
• Ilık kompres yeterli gelmezse omuzlarından aşağı ılık su dökerek ılık duş aldırabilirsiniz. Bir süre küvet içinde zaman geçirmesini sağlamak da faydalı olacaktır. Bunun için küvetin içine oyuncaklarını koyabilirsiniz.
• Oda sıcaklığının çok yüksek olmadığından emin olun. 21 °C – 22 °C idealdir.
• Hekiminize danışarak ateş düşürücü ilaç kullanabilirsiniz. Ancak bebeğin ayına ve kilosuna göre ateş düşürücü ilacın içeriği ve dozu değişebilmektedir. Bu nedenle hekime danışmadan ilaç verilmesi önerilmemektedir.
• Tüm bu yöntemlerle ateş düşürülemezse mutlaka sağlık kuruluşuna başvurun.

Hangi Durumlarda Doktora Başvurmalıyım?

• Bebeğiniz 3 aydan daha küçükse,
• Alınan önlemlere rağmen (2 saat içinde) ateş düşmüyorsa ve git gide yükseliyorsa,
• 3 günden uzun süre boyunca ateş yalnızca ateş düşürücü ile kontrol altına alınabiliyorsa,
• Bebeğinizde ateş ile birlikte aşağıdaki belirtiler de varsa,
  • Beslenme problemleri, emme refleksinin olmaması,
  • Sık sık kusma,  
  • Ağlama nöbetleri ve aşırı huzursuzluk,
  • Aşırı sıvı kaybı belirtileri (gözyaşı olmadan ağlama, idrarın az olması, ağız kuruluğu gibi)

vakit kaybetmeden doktora başvurmalısınız.

Ayrıca bebeğinizin ateşi düşse de en kısa zamanda ateşin sebebinin saptanarak asıl hastalık etkeninin tedavi altına alınması için bebeğinizi muayeneye götürmeniz önerilir.

Normal vücut ısısı koltuk altında 37,4 C, ağız içinde 37,5 C, makattan 38 C, kulaktan 37,8 C’nin altındadır. Bu değerlerin üstü ateş olarak tanımlanır. Çocuklarının ateşlenmesi, aileler için çoğu zaman ciddi korku ve kaygı nedeni olmaktadır. Yapılan çalışmalarda, ailelerin büyük bir kısmının çocuklarının havale geçireceği, ateşin beyin hasarına yol açacağı ve çocuklarını sakat bırakacağı gibi kaygıları taşıdığı saptanmıştır. Bu duruma ‘ateş korkusu’ diyoruz. Ateşle ilgili kaygı ve korku hali, ailelerin normal vücut sıcaklıklarında bile ateş düşürücü vermek, sık aralıklarla ve uygun olmayan dozlarda kullanmak, uyuyan çocuğu uyandırarak vermek, soğuk su, alkol veya sirke uygulamak gibi hatalı uygulamalar yapmasına sebep olmaktadır.

Bilmeliyiz ki, ateş bir hastalık değil hastalığın bulgusudur. Özellikle 3 yaş altı çocuklarda önemli bir hastalığın belirtisi de olabilir. Biz ilk yardım uygulamalarını yapıp, doktorumuzu arayarak yardım almalıyız. Çocuğumuzu önce serin bir odaya alalım ve üzerindeki fazla giysilerini çıkaralım. Ateşini koltuk altından ve dijital bir derece kullanarak ölçmenizi öneriyorum. 38,5 C ye kadar korkmayın ve ateş düşürücü bir ilaç kullanamayın, ılık su ile duş yaptırıp bir süre çıplak bırakmanız yeterlidir. Alkol, kolonya, sirke sürmeyin, soğuk su ve buz kullanmayın. En çok çocuğumuzun ateşli havale geçirmesinden korkuyoruz ama biliniz ki, yüz çocuktan beş tanesi 6 ay 6 yaş özellikle yaş döneminde ateşli havale geçirmektedir ve ateş düşürücüler havale geçirmeyi önlememektedir. Ateşli havaleler ailesel ve kişisel yatkınlıkla ilgilidir, siz tüm önlemleri alsanız dahi o çocuklar ateşli havaleyi geçirmektedirler. Basit ateşli havaleler kendiliğinden düzelen, gelişme geriliğine yol açmayan, beyinsel fonksiyonları etkilemeyen bir durumdur; kalıcı beyinsel hasar bırakmaz, ölüme yol açmaz.

Şimdi yine anlatmaya devam edelim, çocuğumuzun ateşi 38,5 C nin üzerinde ise ılık duştan sonra, ılıkça su ile ıslatılmış havluya saralım ve ateş düşürücü ilacımızı verelim. Biz ateş düşürücü ilaç olarak parasetamol ve ibuprofen kullanmaktayız. Doğru uygulama: Hangisi ile başlamış isek onunla 3 tam gün devam etmek sonra diğerine geçmek şeklindedir. Beraberce veya ardışık olarak kesinlikle kullanmayınız, kullanmanız size fazladan bir yarar sağlamayacağı gibi karaciğer yetmezliği veya mide kanaması ile karşı karşıya kalabilirsiniz Araştırmalar bu iki ilacın ardışık yani peş peşe kullanılmasının bilimsel bir yönü olmadığını, tıp fakültelerinde kıdemli doktorlardan öğrenilen kulaktan dolma bir bilgi olduğunu göstermektedir.

Parasetamol 15 mg/kg doz 4 saat aralarla günde 5 kez, ibuprofen ise 10 mg/kg doz 6 saat ara ile günde 4 kez verilebilir. Parasetamol 0- 2 aylık bebeklerde kullanılmamalı, ibuprofen ise ilk 6 ay ve 7 kg’dan az çocuklarda kullanılmamalıdır Ayrıca ibuprofen ishal ve kusmalı hastalıklarda, çocuk su da içmiyorsa kullanılmamalıdır, böbrek yetmezliğine neden olabilir.

Parasetamol fitillerinin emilim düzeyleri çok değişken olduğu için doktorunuzun önerisi olmadan sizler kullanmayınız.

Aspirin yan etkilerinin çokluğundan dolayı 15 yaş altında ateş düşürücü olarak önerilmemektedir. Metamizol (novaljin) de çocuklarda ateş dürücü olarak kullanılmamalıdır.

Özet olarak, ateş hastalık değil bir bulgudur, enfeksiyonla mücadelede yardımcıdır, siz konuştuğumuz uygulamaları korkmadan, sabırla ve telaşlanmadan yapınız sonra durumu doktorunuza iletiniz, o zaten size yardımcı olacaktır.

Bebek ve çocuklarda yüksek ateş en sık rastlanan durumdur ve ailelerin endişelenmesine sebep olur. Bebeklerde ateş nasıl düşürülür sorusunu yanıtlamadan önce ateşin kaç derece olduğunu doğru ölçmek gerekir. Normal vücut sıcaklığı 36,5 derecedir. Bunun üzerindeki ısı ateş olarak adlandırılır. Ateş ölçülürken, koltuk altından °C, ağızdan °C, popodan 38°C, kulaktan ölçümlerde °C üzerindeki çıkan değerler çocuklarda yüksek ateş olarak kabul edilir. Alından ölçülen ateş 38 ise bu da yüksektir.

Bebeklerde ateş nasıl ölçülür?

Altı aydan büyük bebeklerde kulaktan yapılan ölçümler daha doğru sonuç verir. Yenidoğanlarda ilk 1 ay koltuk altından; 4 hafta-5 yaş arası çocuklarda ise koltuk altı ve kulaktan ölçülebilir.

Bebek ve çocuklar ateş esnasında daha fazla ve hızlı su kaybı yaşadığı için bu duruma dikkat edilmelidir. Hatta yaz aylarında bazen çok sıcağa maruz kalmak ve su kaybı çocukta yüksek ateşe sebep olabilir. Sıvı alımı önemlidir. Ateş nasıl düşürülür sorusunun yanıtı her zaman çok basit olmayabilir. Zira ateş bir hastalık değildir bir hastalık sebebiyle oluşan durumdur.

Ağızdan ateş ölçümü bebeklerde zor olabilir onun için ölçüm küçük bebeklerde emzik termometrelerle yapılabilir. Popodan ölçüm, yaparken dijital termometre temiz olmalı ve bebeğe nazik davranılmalıdır. Aksi halde yaralanmaya sebep olunabilir. Kulaktan ölçüm yaparken, her iki kulaktan birkaç defa ölçüm yapılmalı ve en yüksek değer baz alınmalıdır.

Koltuk altından ölçüm yaparken ise önce çocuğun koltuk altı kurulanmalı sonra ölçüm yapılmalıdır. Çocuklarda en sık tercih edilen ateş ölçme yöntemi koltuk altıdır. Yenidoğan için de en uygun ölçüm şeklidir. Plastik şerit termometreyle ölçüm için şerit alına yapıştırılır, vücut sıcaklığı bir dakika sonra renk değişikliği skalasından okunur. Bu yöntemle ölçüm güvenilir olmayabilir.

ay arası bebeklerde, normalin üstünde vücut ısısı tespit edildiğinde ateş kaç olursa olsun doktora başvurulmalıdır.

Bebeklerde yüksek ateş nasıl düşürülür? Evde ateş düşürmek için neler yapılabilir?

Bebek ve çocuklarda ateş düşürmek için evde yapılabilecekler şöyledir.

1- Ateşlenen çocuğa ince kıyafetler giydirin

Çocuğa hafif ince kıyafetler giydirilmeli, üzeri örtülmemeli. Oda ısısı °C olmalı, fazla ısıtılmamalı. Ateş yükselirken üşüme ve titreme geldiyse ince bir örtüyle üzeri örtülmelidir.

2- Sıvı almasını sağlayın.

Aşırı terlediği için sıvı kaybı olacaktır. Ateşi düşürmek için bol bol su, sıvı içirmeye çalışılmalıdır. Yemekten çok sıvı önemlidir. Anne sütü alan bebekler sık sık emzirilmelidir. Eğer çocukta ishal, kusma da varsa o zaman sıvı kaybı daha çok olacağından ateşin düşürülmesi önem kazanır. Hem ateş hem de ishal ve kusma sıvı kaybı nedeniyle çocuğu hayati riske sokar.

3- Ilık su ve bez ile eklem yerleri, koltuk altları ve ensesini serinletin.

Soğuğa yakın ılık suyla ense, eklem yerlerine, alnına kompres yapılabilir. Sirkeli, alkollü sıvılar kullanılmamalıdır.

4- Ateş düşürücü fitil veya şurup kullanılabilir

Ateş düşürücü ilaçlar hekim kontrolünde verilmeli gelişi güzel kullanılmamalıdır. Ateş düşürmek için çocuğa kesinlikle aspirin verilmemelidir. 18 yaş altındaki çocuklarda grip, nezle, su çiçeği vb. gibi viral (virüse bağlı) enfeksiyonlarda aspirin verilmesi ciddi olumsuz sonuçlar doğurabilir. Karaciğer ve beyinde hasar yaratabilir. Hatta ölümlere neden olabilir. Pratikte, bazı hekimler, özellikle aileden kaynaklanan ateş kaygısı nedeniyle, parasetamol ve ibuprofeni birlikte veya dönüşümlü verebilir. Ancak yapılan birçok çalışma parasetamol ve ibuprofenin birlikte veya dönüşümlü şekilde vererek yapılan tedavinin daha yararlı olduğu hakkında yeterli kanıt bulunamamıştır. Bu nedenle, parasetamol verilen bir çocukta ateş yüksekliği devam ediyorsa, kombine veya dönüşümlü tedavi kararı vermeden önce, altta yatan önemli bir hastalık olup olmadığından emin olunmalı, bebeğin ateş düşürücü ilacı kilosuna göre doğru dozda alıp almadığı kontrol edilmelidir. Parasetamol dozunun yaşa göre değil kiloya göre ayarlanması gerektiği unutulmamalıdır.

5- Ilık suyla duş aldırın

Bunlara rağmen ateş halen yüksek ise çocuğa ılık suyla duş aldırılabilir. Kesinlikle soğuk su tavsiye edilmez. Ilık su vücut normal ısısı sıcaklığında yani yaklaşık 35 derece su demektir. Çocuğun biraz nemli kalması serinlemesini sağlar. Ateşi yüksek olan çocuğun üstünün örtülmesi, daha çok giydirilmesi önerilmediği gibi rutin olarak soğuk uygulama yapılması da önerilmez. Çünkü ateşi yükselen çocukta, ısı tasarrufu sağlamak amacıyla, el ve ayak damarlarında büzülme olur. Bu nedenle, ateşlenen kişinin elleri, ayakları soğuktur. Ateş düşürücü ilaç tedavisi yeterli gelmez ve ateş 30 dakika içinde düşmeye başlamazsa çocuğa ılık suyla duş aldırılabilir.

Ateşi çıkan her çocuk havale geçirir mi?

Ateş korkusu nedeniyle telaş yaşayan aileler sağlık merkezlerini gereksiz kullanma ve gereksiz tedavilere neden olabilmektedir. Oysa ateş ile birlikte bakterilerin ölmesi hızlanmaktadır. Ateşin kendi başına beyne hasar vermesi için ise 41,5°C üzerine çıkması gerekir. Çocukların çoğu ateşlenir ancak sadece %4&#;ünde ateşe bağlı havale görülür. Çocuklarda yüksek ateş 41,5 derece gibi yüksek bir seviyeye ulaşır ise beyne zarar verebilir. Bu tip durumlar, havale geçirme genellikle genetik yatkınlık ile olur.

Soğuk algınlığı, grip gibi enfeksiyonlar anjin, orta kulak iltihabı,ishal,idrar yolu enfeksiyonu ateşe yol açar. Çocuklarda ateşin en sık nedeni olan üst solunum yolu enfeksiyonları gibi durumlar, üç dört gün süren °C ateşe neden olabilir. Bazı ciddi hastalıklar ise çok yüksek ateşe yol açmayabilir.  ay arası bebeklerde, normalin üstünde vücut ısısı tespit edildiğinde ateş kaç olursa olsun hemen doktora başvurulmalıdır.

Ay ve yaş olarak daha büyük çocuklarda, çocuğun genel durumu önemlidir. Çocuk kendinden geçmemiş ise, uyanık ve oyun oynuyorsa, yiyip içebiliyorsa, solunumu normalse çok da korkmaya gerek yoktur.

Ateşin kendi başına beyne hasar vermesi için ise 41,5°C üzerine çıkması gerekir. Çocukların çoğu ateşlenir ancak sadece %4&#;ünde ateşe bağlı havale görülür.

Ateş düşürücü kullanımı nasıldır?

Antibiyotik bir ateş düşürücü değildir ve kesinlikle hekim önermeden verilmemelidir. Bebeklere fitil ateş düşürücüler kullanılabilir. WHO (DSÖ) Çocuklarda 39 C ve üstü ateş parasetamol ile düşürülmesini önermektedir. Rutin uygulamada 38°C üzerinde ateşte parasetamol etken maddeli ateş düşürücüler, çocuğun yaşı ve kilosuna göre hekimin önerdiği dozda verilebilir. Çocuğunuzun yaş ve kilosuna göre önerilen dozu bilmiyorsanız, telefonla da olsa bir sağlık kuruluşundan veya hekiminizden, eczacınızdan destek alınız. Ateş düşürmek için limon, sirke vb. kullanmanın ekstra bir faydası yoktur.

İlk önce sağlık uzmanınızla konuşmadan 6 aydan küçük bebeklere ibuprofen verilmemelidir..

Hastayken çocukların iştahı da azalır. Yemek yemesi için zorlanmamalıdır. Böyle dönemlerde en sevdiği yemekler hazırlanmalı ve yiyebildiği kadar yemesi sağlanmalıdır. Ancak sıvı alımı önemlidir.

Acil sağlık kurumuna başvurun!

Çocuğunuz aylıksa ve ateşi varsa,
Çocuğunuzun ateşi 40°C ve üstündeyse,
Durmadan ağlıyor, sıvı alamıyorsa,
Eğer ateşi 48 saatten daha uzun sürer ve ateş düşürücü ilaçlarla bile düşmezse,
Ateşle birlikte çocukta kasılma, şuur kaybı, kusma, ishal, nefes almada zorluk gibi başka belirtiler de varsa,
Çocuk ateşli havale geçiriyorsa, derhal bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.