Bazen çay yaparken, bazen fırında yemek pişirirken, bazen de ütü yaparken elimizi, kolumuzu yakabiliriz. Yanıklar en sık karşılaşılan ev kazalarıdır. Yanıklar; dışsal bir faktör sonucu o bölgedeki etkilenen cilt katmanlarının ciddi şekilde hasarlanmasıdır. Bu cilt hasarı genellikle ısıyla temastan sonra oluşur. Bazen bu bir ısı teması değil, kimyasal ya da radyasyon sonucu da olabilir.
Kuru ısıdan kaynaklanan (bir ateş ya da demir gibi) yanıklar ve ıslak sonucu oluşan yanıklar (haşlanma, sıcak su veya buhar gibi) yaygın görülür. Yanıklar çocukların da acil servise götürülmesinin nedenlerinden biridir. En çok çocuklar, engelliler ve yaşlılar yanık riski taşır. Bu kişiler kızgın tencereye değerek ya da kaynar suyla yanabilirler. Çocuklarda haşlanma yanığı dediğimiz sıcak çay, kahve ya da süt yanıkları sık görülürken, gençlerde çakmak, havai fişek, kibrit ve güneş yanıkları daha sık görülür. Diğer yanık nedenleri şu şekildedir:
Hissedilen ağrı ile yanık derecesi her zaman aynı oranda değildir. Çok ciddi yanıklar bile bazen ağrısız olabilir. Yanığın ciddiyetini belirleyen faktörler şunlardır:
Isı, kimyasallar, güneş ışığı, elektrik, radyasyona maruziyet sonucu oluşan yanıklar, derinliklerine ve etkilenen miktara göre derecelendirilir. Yanık derecesi ne kadar yüksekse yanık o kadar şiddetlidir. Yanık dereceleri şöyle sıralanır:
Bazen yanık dereceleri değişebilir. Cilt hasarınız yayılmaya devam eder ve yaralarınız derinleşirse bu durum görülebilir. Yanığın derecesine göre bazen kişiler şoka girebilir. Şok belirtileri arasında soluk ve nemli cilt, halsizlik, mavimsi dudaklar ve tırnaklar, bilinç bulanıklığı yer alır.
Bazı yanıklar evde tedavi edebileceğiniz küçük yaralanmalardır. Ancak bazı yanıklar cildinize, kaslarınıza ve kemiklerinize kalıcı hasar verebilir ve uzun süreli tıbbi tedavi gerektirir. Yanıklar enfeksiyon, kemik ve eklem sorunları dahil olmak üzere birçok komplikasyonu beraberinde getirebilir. Bu nedenle yanıklarda doktor müdahalesi önemlidir. Özellikle üçüncü derece yanıklarda acile gidilmelidir. Yanıklarda ilk müdahale için şunlar uygulanabilir:
Birinci derece yanığa aloe vera içerikli kremler veya antibiyotikli yanık merhemleri iyi gelebilir. İkinci derece yanıklarda özel yanık yara örtüleri ile pansuman yapılması gerekebilir. Diğer yanıklar için müdahale direkt hastanede yapılmalıdır. Yanık bölgeye asla herhangi bir yağ, yoğurt, diş macunu gibi ürünler sürülmemelidir. Yanığa aşırı soğuk kompres uygulanmamalıdır veya buz koyulmamalıdır. Buz hasarı kötüleştirebilir. Yanık yaralarına pamuk koyulmamalıdır. Zira pamuktaki lifler yaraya yapışabilir. Bu da enfeksiyon riskini artırabilir. Yanıklarda oluşan kabarcıkları patlamaktan kaçının. Zira bu yaraların patlatılması enfeksiyon riskini artırabilir.
Elektrik, kimyasal ya da alev yanığında hasta mutlaka hastaneye gitmelidir. Yanık alan genişse, el, yüz, cinsel uzuv yanığı varsa hasta doktora başvurmalıdır. Yine geniş alan yanmışsa, 2. derece ve üstü bebek ve çocuklarda görülen yanıklarda aile mutlaka hastaneye başvurmalıdır. Bunlara ek olarak yanık ağrılı ve kokulu hale gelirse, yüksek bir sıcaklık hissedilirse, son tetanoz aşısının üzerinden 5 yıldan daha uzun bir zaman geçtiyse acile gidilmelidir.
1. derece yanık evde tedavi ile iyileşebilir. Ancak 3. ve 4. derece yanıklar acilen doktor tarafından müdahalesi gereken yaralanmalardır. İkinci derece yanıklar da derinse doktor müdahalesi kaçınılmaz olur. İkinci derece yanıklarda doktorun önerdiği yanık yara bakım örtüleri ile pansuman yapılmalıdır. 3. ve 4. derece yanıklarda ise enfeksiyonu önlemek için intranevöz antibiyotikler verilirken, kaybedilen sıvının yerine IV sıvıları kullanılır.
Yanık ağrıları yoğun olabilir ve uzun sürebilir. Yaraların temizlenmesi ve pansumanların düzenli yapılması önemlidir. 3. ve 4. derece yanıklar yoğun yanık tedavisi gerektirebilir. Yanık nedeniyle şu komplikasyonlar gelişebilir:
Yanık tedavilerinde kullanılması gereken ilaçlar yarım bırakılmamalıdır. Bazen 2. derece yanık da iz bırakabilir. Üçüncü ve dördüncü derece yanıklarda ise yara izi kaçınılmazdır. Yanık izi için özel jeller vardır. Yine yaralar iyileştikten sonra yanık izi için kantaron yağı ve içerikli kremler de fayda sağlayabilir. Yanık izi mutlaka güneş ışınlarından korunmalıdır.
*Bu içeriğin geliştirilmesinde Tıbbi Direktörlük katkı sağlamıştır.
*Web sitemizdeki bilgiler kişileri tanı ve tedaviye yönlendirme amacı taşımaz. Tanı ve tedaviye yönelik tüm işlemlerinizi doktorunuza danışmadan uygulamayınız. İçeriklerde Acıbadem Sağlık Grubu'nun tedavi edici sağlık hizmetlerine yönelik bilgiler yer almamaktadır.
Genelde sıcak kaynar sudan, kızgın yağdan kaynaklanan yanıklar günlük yaşantımızı birden ağrılara bırakabilir. Bunun için ilk anda ve sonrasında yanığa ne iyi gelir bilmemiz gerekir. Evde doğal yöntemlerle yanığı geçirebileceğiniz gibi, 3. Ve monash.pw yanıklar için mutlaka doktorunuza başvurmalısınız. Şimdi gelin, evde yanığa iyi gelen doğal yöntemlere birlikte bakalım.
yanığa ne iyi gelir? Evde birinci ve ikinci derece yanık acısını hemen geçiren bitkisel ve doğal yöntemler
Birinci ve ikinci derece yanıklar, eğer küçük çaplı ise; evde yanı acısını giderebilecek tedavi uygulamak mümkümonash.pw yöntemler şu şekilde sıralanabilir;Birinci ve ikinci derece yanıklar, eğer küçük çaplı ise; evde yanı acısını giderebilecek tedavi uygulamak mümkümonash.pw yöntemler şu şekilde sıralanabilir;
1. Soğuk kompresler: Yanık oluşan bölgenin üzerine soğuk kompres veya temiz olan ıslak bir bez uygulanarak ağrının ve şişmenin hafifletilmesi sağlanabilir. Yalnız aşırı soğuk kompreslerden, yanığı tahriş edebileceği için kaçınılmalı.
2. Soğuk su: Ufak bir yanık söz konusuysa, o bölgeye 20 dakika boyunca soğuk su uygulanabilir. Ardından yanan kısım sabun ve su ile temizlenebilir.
3. Aloe vera: Aloe vera bitkisinin içindeki jel, yanan yere doğrudan uygulanabilir.
4. Güneşe maruz kalımı azaltmak ve kabarcıklara dokunmamak da yanık sırasında yapılabilecek müdahalelerden.
Yanık nasıl geçer?
Cildinizde oluşan yanığı, 3. Ve 4. derece yanıklar olmadığı takdirde aşağıda belirteceğimiz yöntemlerle hafifletebilirsiniz. Ancak yine de ilk müdahalenin ardından doktorunuza görünmenizi tavsiye ederiz.
Aloe vera
Yanık denince akla gelen ilk bitkilerden biri aloe veradır. Antienflamatuvar etkisi ve doku iyileştirici özellikleriyle derinin iyileşmesine yardımcı olan aloe veranın, yapraklarından çıkan jeli yanık üzerine uygulamanız ve bölgenin onu emmesi için bekletmeniz yeterli.
Çiğ patates
Yanık sonrası oluşan ağrıları hafifletmede etkili olan çiğ patates ayrıca deride kabarcıkların oluşmasının da önüne geçebilir. Bunun için; çiğ patatesi kestikten sonra yanan bölgeye sulu kısmı gelecek şekilde uygulayın. Diğer bir yöntemle, çiğ patatesi rendeleyebilir ve yanık bölgenin üzerine yapıştırarak 15 dakika kadar tutarak hafifletebilirsiniz.
Bal
Antibakteriyel ve antienflamatuar özellikleri bulunan bal yaraları dezenfekte ederek yanıkların iyileşmesine yardımcı olur. Aynı zamanda yanıkların yara izi bırakmasına engel olabilir. Yapmanız gereken balı bir gazlı bez üzerine yaymak ve yanığın üzerine sarmak. Bu sargıyı günde kez değiştirmenizde fayda var.
Güneş yanığına ne iyi gelir?
Yanığı geçirmek için yukarıdaki önerilere göz atabilirsiniz. Güneş yanığını geçirme konusunda daha detaylı bilgiye de aşağıdaki içerikten ulaşabilirsiniz.
Zeytinyağı yanığa iyi gelir mi?
Bazı ürünler, yanığa iyi gelmek yerine durumu daha da kötü hale getirebilir. Yağlar da bu ürünlerden Zeytinyağı, Hindistan cevizi yağı ve lavanta yağı gibi ürünler ısının tutulmasına neden olabilir. Bu nedenle yanık oluşan bölgeye uygulanmamasında fayda var.
Sıcak su, buhar, çay veya yağ yanığına ne iyi gelir?
Sıcak su, buhar veya çay nedeniyle oluşan ufak yanıklar için patates suyu uygulaması yapılabilir. Bunun için yanık oluşan bölgede patates suyunu veya rendesini 15 dakika sürüp bekletilebilir. Ayrıca aloe vera da cildi yatıştırıp iyileşmesine yardımcı olabileceği için tercih edilebilir.
Not: Bu içerik sadece bilgilendirme amaçlıdır. Kesin tanı, teşhis ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.