Ayaklara Kramp Girmesinin Sebebi Nedir

Kramp; istem dışı ağrılı ve uzun süreli kas kasılması olarak tarif edilebilir. Hemen hemen her iskelet kasında ortaya çıkabilmekle birlikte ayak ve bacak krampları daha yaygın gözlenir. Özellikle el ve bacaklarda oluşan kramplar geceleri daha da sık nüks eder. Geceleri bacaklara kramp girmesi kişide çok sancılı durumlara yaratabileceği gibi uykudan da uyandırabilir. Acı yaygın olabileceği gibi belli bir bölgede de görülebilir. Acının süresi değişkendir ancak bacaklara kramp girmesi durumu bazı durumlarda tehlikeli olabilir. Hem erkeklerde hem kadınlarda görülen bacak krampları neden olur? Huzursuz bacak sendromu ile karıştırılan gece krampları arasındaki fark nedir?

Hareketsizleşen yaşam tarzının en belirgin özelliği olarak kabul edilen kramplar en çok bacaklarda ve ellerde görülür. Özellikle gece uyurken bacaklara kramp girmesi kişiyi epey bir rahatsız eder. Bunun süresinin ve şiddetinin uzun olması ise durumun tehlikeli olabileceğine işaret eder. Krampların süresinin ve acı dengesinin değişken olması kişiden kişiye göre değişir. Genel olarak bacaklarda baldır bölgesinde görülen kramp bacakların farklı kısımlarında da görülebilir.

Peki gece krampları neden oluşur? Bacaklara neden kramp girer? Huzursuz bacak sendromu ile gece krampları arasındaki farklar nelerdir? İşte ayrıntılar..

GECE KRAMPLARI, HUZURSUZ BACAK SENDROMUNDAN FARKLIDIR

Hem noktürnal bacak krampı hem de huzursuz bacak sendromu (HBS), uyuma saatleri esnasında görülür; ancak aralarındaki tek benzerlik budur. Bacak krampları ile huzursuz bacak sendromu arasında birçok farklılık bulunur:

HBS'de bacağı hareket ettirmek rahatlık sağlarken noktürnal bacak krampında hareket değil, esneme gereklidir.
HBS, ağrı ya da kramp yaratmazken, noktürnal bacak krampı ağrılıdır.
HBS, bacakları hareket ettirme arzusu doğurur; bacak krampı ise genelde hareketi engeller.

GECE GÖRÜLEN BACAK KRAMPLARININ SEBEPLERİ

 Noktürnal bacak kramplarının sebebi tam olarak bilinmiyor; ancak potansiyel sebepler ve risk faktörleri şunlar:

Bacak kaslarının aşırı zorlanması
Beton zeminde ayakta durmak ya da çalışmak
Uzun süre boyunca oturmak
Yanlış bir biçimde oturmak
Alkolizm

Kişinin tıbbi durumu da noktürnal bacak kramplarında etkili olabilir. Örneğin;

Hamilelik
Düz tabanlık gibi yapısal bozukluklar
Diyabet gibi endokrin bozukluklar
İdrar söktürücü ilaçlar, statin, beta agonist
Susuz kalma
Parkinson hastalığı
Nöromüsküler hast

Aniden ortaya çıkan ve ne zaman ortaya çıkacağı bilinmeyen bacak kramplarında kas ani, kontrolsüz bir şekilde kasılır. Vücudun başka yerlerinde de görülebilen bu spazmlar en sık bacaklarda görülür.

Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı Prof. Dr. Turan Uslu; yoğunluk ve süre olarak farklı olabilen bacak spazmları en sık olarak ayak bileği ve diz geçişindeki baldırlarda, diz ve kalça geçişindeki hamstringlerde ve ayrıca diz ve kalça geçişindeki kuadriseps kaslarında oluştuğunu belirtiyor. Bacağa kramp girdiğinde, kramp genellikle bir dakikadan az sürer ancak kasılmaların tamamen geçmesi birkaç dakikayı bulabilir.

Bacağa kramp girdiğinde,

Kramp, genellikle bir dakikadan az sürer.
Kasılmaların tamamen geçmesi birkaç dakika sürebilir.
Genellikle bacağın arkasında ani ve keskin bir ağrı olur.
Kas, kontrol edilemez şekilde kasılır
Kasta titreme hissi olabilir
Kas gevşedikten sonra ağrı ve yorgunluk olabilir.
Çok şiddetli bacak krapmlarında kramptan birkaç gün sonra bile bacakta ağrı olabilir.

Kimi bacak krampları sadece geceleri ortaya çıkar. Bu, nöroloji uzmanları tarafından uyku bozuklukları kapsamında ayrıca değerlendiriliyor.

 Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Prof. Dr. Turan Uslu, bacakta kramp nedenlerini şu şekilde listeliyor:

Ergenlikte veya 65 yaş üstünde olmak
Ağır egzersizler
Kişinin kendi normalinden fazla aktif olması sonucu aşırı zorlanma
Vücudun susuz kalması
Elektrolit dengesizlikleri
Potasyum, magnezyum, sodyum ve kalsiyum eksikliği
Aşırı kilo
Hamileliğe bağlı kalsiyum seviyesi değişiklikleri
Kilo vermekten kaynaklı kas yorgunlukları
Tiroid veya sinir rahatsızlıkları
Bazı kolesterol ilaçları
Hormon ilaçları
Bacağa kramp girdiğinde kasılan kasın gerilmesi çoğu zaman krampa iyi gelir.
Cildi soğuk, nemli bir bezle soğutabilirsiniz
Daha fazla sıvı tüketebilirsiniz

Bacak krampları uykudan önce giriyorsa:

Uykudan hemen önce egzersiz yapmayın.
Yatmadan önce en az 3 bardak su için.

Cerrahpaşa Tıp Fakültesi'nden Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Karadeniz'in açıklamalarına göre bacak krampı sadece uykuda ortaya çıkıyorsa buna uykuyla ilişkili bacak krampı deniyor. Prof. Dr. Karadeniz, "uykuda bacak krampları haftanın en az 2 gecesi oluyorsa mutlaka bir uyku hastalıkları uzmanına başvurun ve uyku tetkiki yaptırın" diyor.

Bacağına sık kramp giren insanlar, bacağa kramp girmemesi için nelere dikkat etmeli?

 Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Prof. Dr. Turan Uslu, sık bacak krampı sorunu yaşayanlar için şu önerilerde bulunuyor:

Vücudunuzu susuz bırakmayın. Dehidrasyon kişiyi krapmlara daha yatkın hale getirir. Özellikle gece uyurken kramp giriyorsa, yatmadan önce mutlaka su için. İdeal olanı en az üç bardak su. 
Egzersizden önce ve sonra da bol sıvı alın.
Elektrolit yönünden zengin olan içecekler tüketin. Su ile karıştırıldığında elektrik yükü taşıyan mineraller elektrolit olarak tanımlanır. Sodyum, potasyum, magnezyum, kalsiyum en bilinen gerekli elektrolitlerdir. Hindistan cevizi suyu, karpuz suyu gibi meyve suları, süt gibi içecekler elektrolit alımınızı artırır.
Potasyum ve magnezyumdan zengin beslenin. Muz, tatlı patates, fasulye, kurubaklagiller ve avokado potasyum ve magnezyum açısından zengin besinler arasındadır.
Düzenli germe egzersizleri yapın. Egzersiz sonrası germe hareketleri kas lifrelerinin gevşemesine yardımcı olur. Bu nedenle her egzersizden sonra germe egzersizi yapmanız gerekir. 
Egzersizlerinizi yavaşlatın. Egzersiz aktivitesi sırasında ani artışlardan kaçının. Haftalık egzersiz yükünüzü bir önceki haftaya göre yüzde 10'dan fazla artırmayın. 

İSTANBUL (AA) - Medipol Esenler Üniversite Hastanesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Bölümü'nden Dr. Öğr. Üyesi İlknur Topal, 'Kramp, böbrek, kalp, damar, diyabet, tiroid gibi önemli hastalıkların yanı sıra vitamin eksikliklerine karşı vücudun ilk uyarı sistemlerinden biridir.' dedi.

Hastaneden yapılan açıklamada görüşlerine yer verilen Topal, aniden oluşan krampların nedenleri ve nasıl önlenebileceğine dair güncel bilgiler paylaştı. Genellikle bacaklarda görülen ve dayanılmaz ağrıya neden olan krampların hekim tarafından değerlendirilmesi gerektiğini belirten Topal, aşırı ishal, kusma, diyaliz, B1, B5, B6, ve D vitamini eksiklikleri, sigara ve alkol kullanımı, şeker hastalığı, tiroid hastalıkları, hiperparatiroidi, gebelik, fazla kilo, varislere bağlı dolaşım bozukluklarının kramplara yol açabildiğini ifade etti.

Topal, dolayısıyla krampın vücudun önemli bir değişikliğe karşı ilk verdiği sinyallerden biri olduğunu, nedenlerinin araştırılması ve uygun tedaviye başlanması gerektiğini bildirdi.

Sıklıkla gece ya da istirahat halindeyken, bacak ve ayakta oluşan şiddetli krampların mutlaka araştırılması gerektiğinin altını çizen Topal, krampın, böbrek, kalp, damar, diyabet, tiroid gibi önemli hastalıkların yanı sıra vitamin eksikliklerine karşı vücudun ilk uyarı sistemlerinden bir olduğunu vurguladı.

- Su, tuz ve mineral kaybının erken uyarı merkezi

Krampların nedenleri hakkında da bilgi veren Topal, 'İlk olarak beslenme ile yeterli elementlerin ve minerallerin alınamamasını sayabiliriz. Magnezyum, potasyum, kalsiyum, sodyum gibi minerallerin eksikliği önemli rol oynar. Bu minerallerde ki eksiklikler kramplara neden olabilir. Özellikle spor aktiviteleri esnasında oluşan krampların diğer bir sebebi de egzersiz esnasında yoğun bir miktarda terleme ve solunum yoluyla vücuttan su ve tuz kaybı yaşanmasıdır. Vücudun ihtiyaç duyduğu miktarda tuz sağlanamazsa hücrelerde sinyal iletimi sağlanamaz. Bu da beraberinde krampları getirir.' açıklamasında bulundu.

Kaslarda istem dışı oluşan ağrı ya da kasılma olarak gördüğümüz krampların sporcularda daha sık rastlandığını belirten Topal, her insanda krampların oluşabileceğini ifade etti.

Topal, krampların nasıl oluştuğu hakkında bilgi vererek şunları kaydetti:

'Belirli bir hareketi gerçekleştirmek için kasılan iskelet kası gevşemede yeniden kasılırsa, ya da beyinden kasa gevşeme sinyali yeterince gönderilemiyorsa kramp oluşur. Daha sıklıkla arka bacak ve alt bacakta görülür. Kasıktaki kramp belli hissedilebilecek sertliktedir. Şiddetli ağrısı vardır ve kişiyi hareketsiz bırakır. Genellikle birkaç saniye ile 15 dakika arasında kendiliğinden geçer. Kramplar sadece hareket halinde değil istirahatte de görülebilir. Özellikle geceleri görülen ve daha sık ayak ve baldır kaslarını etkileyen cevaplar oldukça şiddetli olup uykudan uyandıracak ağrı yapabilir.'

- Kaslara maden suyu, muz ve avokadolu takviye

Krampları önlemede faydalı olan besinleri sıralayan Topal, 'Özellikle maden suyu tüketimi bu konuda fayda sağlayabilir. Muz iyi bir potasyum kaynağıdır. Magnezyum ve kalsiyum içerir. Avakado yine önemli bir potasyum kaynağıdır. Tatlı patates, mercimek ve fasulye de magnezyum açısından zengindir. Kavun, potasyum magnezyum ve kalsiyum açısından zengin bir kaynaktır. Bu gibi besinlerin tüketimi de krampların önlenmesinde fayda sağlayacaktır.' tavsiyesinde bulundu.

- Kramp anında gevşeme değil germe yapın

İlknur Topal, düşünülenin aksine kramp geliştiğinde gevşeme değil aksine kasta germe sağlanması gerektiğinin altını çizerek, 'Kasta oluşturduğumuz yoğun germe tendonların yapışma yerindeki gerim reseptörlerini aşırı derecede uyararak beynin gevşeme sinyalini vermesini sağlar. Kaslara sıcak kompres uygulama ve masajlarda fayda sağlayabilir. Ayrıca krampları önlemek adına kişilerin sıvı elektrolit dengesi gözetilerek mineral takviyesi sağlanmalı.' değerlendirmesinde bulundu.

Egzersiz öncesi sporcuların muhakkak ısınması gerektiğini vurgulayan Topal, 'Isınma sonrası spor yapanlar kaslarını germe hareketleri yapmalıdırlar. Bunun yanı sıra yoğun antrenmanlar öncesinde elektrolit kurulumunu yeterince sağlanması önemlidir.' ifadelerini kullandı.

Ayak parmaklarına kramp neden girer? Ayak parmaklarına giren krampları önlemenin yolu var mı?   Kısa cevap Yok sayılır.

Tüm kaslara kramp girebilir. Ancak omuriliğinizden en uzak mesafede olan kaslar (dizinizden aşağısı ve ayaklarınız) kasılıp kalmaya en meyilli olanlar. Omurilikten ayak parmaklarına giden uzun ve zayıf sinirler hasara karşı çok savunmasız. Sinir hasarı görme oranı, yaşla birlikte artıyor. O yüzden kramptan en çok mustarip olanlar yaşlılar. Bu hücrelerin çalışması bir kez bozulmaya görsün, anormal ve spontane elektrik sinyalleri yollamaları ve istenmeyen adale kasılmalarına yol açmaları ihtimali o kadar yükseliyor.

Çok daha fazla acı veren baldır krampları gibi, ayak parmağı kramplarının da tek sebebi yaşlılık değil. Çok yaygın oldukları halde hala başarılı bir çözüm de bulunamadı. Standord Üniversitesi’nden sinirbilimci Yuen So, “Geçmişte bir sürü tedavi yöntemi denendi” diyor. Bunlardan en eskisi, toniğe de acılığını veren ve geçmişte sıtmayla mücadelede kullanılan madde olan kinin. Yatmadan önce kinin tableti alırsanız gece vakti giren kramplar üzerinde küçük bir etkisi oluyor. Fakat ABD Sağlık Bakanlığı, ender görülen ancak çok ciddi yan etkilerinden ötürü (örneğin düşük trombosit sayısı) insanları kininin bu maksatla kullanımından caydırmaya çalışıyor. Diğer tedaviler arasında B vitamini kompleksleri ve magnezyum var ama hiçbirinin etkisi kanıtlanmamış. So, “Anlayacağınız, mucizevi bir ilacı yok” diyor.

Kramp konusunda en yaygın tedavi ise ilaçsız olanı. Doktorlar sık sık hastalarına, kasılmış adaleleri rahatlatabilecek esnetme hareketlerini öneriyor. Bunun ayak parmakları haricinde önleyici bir faydasının olup olmadığı ise ayrı bir hikaye: “Yatağa yatmadan önce kasları esnetmek gece yarısı yataktan krampla fırlama riskini azaltıyor mu?” diye soruyor So. “Bildiğim kadarıyla bu hala kanıtlanmadı.”