Ayakta Damar Tıkanıklığı Neden Olur

PERİFERİK ARTER HASTALIĞI

Periferik arter hastalığı aort damarından çıkan ve ekstremite adını verdiğimiz kol ve bacaklara giden ve temiz kanı taşıyan damarlarımızın tıkanması sonucu ortaya çıkar. Hastalık genellikle her iki bacağımızı tutar. Hastalığın ortaya çıkmasında en önemli nedenler “sigara kullanımı” ve “damar sertliği” dir. Hastalık erkeklerde daha fazla görülür. Ortalama erkeklerde görülme sıklığı %15-20 düzeyindedir. Kadınlarda da görülme sıklığı son yıllarda artmaktadır. 

PERİFERİK ARTER HASTALIĞINDA AĞRI

Periferik arter hastalıklarında en önemli bulgu yürüme ile ortaya çıkan baldır ve uyluk ağrısıdır (Klaudikasyo). Bu durumda karın bölgesinden her iki kasık bölgesine giden atardamarlarda ve/veya  kasık bölgesinden diz ve diz altı bölgelere giden damarlarda bir tıkanıklık söz konusu olabilir. Tıkanıklık demek bacağa giden kan akımında azalma demektir. Bu durum istirahat sırasında kan akımının yeterli olmasına, fakat hareket esnasında yetersiz kalmasına neden olur. Genelde hastalarda bir- iki dakikalık bir dinlenme sonrasında ağrı ortadan kalkar. Hastalığa, hastaların belli bir mesafe yürüdükten sonra durma ihtiyacı duymaları ve kısa bir süre sonra tekrar yürümeye başlamaları nedeniyle “vitrin hastalığı” adıda verilir.

TIKANIKLIK KENDİ KENDİNE ORTADAN KALKAR MI ?

Hayır kalkmaz. Fakat zaman içerisinde yeni kılcal damarların ortaya çıkması ile ( kollateral dolaşım ) bacağa giden kan akımı artar. Aynı zamanda bacak kaslarıda, kendilerini azalan bu kan akımına karşı adapte ederler. Genel anlamda iki – üç aylık bir süre içerisinde ağrı şikayeti gerilemeye başlar.

NASIL FARK EDERİZ?

Ayak nabızlarımızı muayne ettiğimizde bunların ortadan kalktığını görürüz. Dopler ultrasonografi ile daha detaylı bir muayne yapılır. Eğer gerekirse anjiografi yapılır.

TEDAVİ GEREKLİMİDİR?

“Klaudikayonun” ortaya çıkması aslında bir uyarıdır. Aynı zamanda kalbinizi besleyen damarlardada tıkanıklık olabilir. Kontrol ettirmeniz gerekir. Mutlaka doktorunuza başvurun. Olay sadece yürüme sırasında ortaya çıkan ağrı ile sınırlı ise ve zaman içerisinde artmıyor ise tansiyon, kilo, şeker ve kan yağlarının kontrolü ile izlenebilirsiniz. Risk faktörleriniz kontrol altına alınmasına rağmen yürüme mesafeniz azalıyor ise ve bu sizin yaşam kalitenizi bozuyorsa, istirahat ağrınız ortaya çıkıyor ve ayakta yara açılma durumları varsa cerrahi tedaviye ihtiyaç duyabilirisiniz.

PERİFERİK ARTER TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR ?

Eğer sigara içiyor iseniz öncelikle bırakmanız gerekir. Sigara içmeye devam eden bir hastanın tedaviden fayda görme olasılığı yoktur. Bunun yanında tansiyon kontrolü, kan yağlarının belirli seviyelerin altında tutulması vede şeker hastası iseniz şekerinizin kontrol altında olması tedavinin başarısı açısından en önemli etkenlerdir.

Düzenli egzersiz: Haftada en az üç kere 30 dk nın üstünde yürümek 3-6 ay arasında yürüme mesafesinde anlamlı artışa yol açar.

İlaç Tedavisi: Kan sulandırıcı bazı ilaçların yürüme mesafesini arttırdığı bilinmektedir. Doktorunuz sizin için en uygun ilacı reçete edecektir.

Baypas ameliyatı: Eğer damarınızda uzunca bir bölge tıkanmış ise ve ekzersiz ve ilaç tedavisine rağmen şikayetleriniz artıyor ise, ayağınızda renk değişikliği ve yara açılma durumları ortaya çıkmış ise tıkalı bölgeye yönelik bir baypas ameliyatı gerekebilir. Unutmayınızki cerrahi müdahale bu hastalıkta son çaredir.

Stent ve Balon yöntemi: Son yıllarda gelişen bir teknolojidir. Kasık bölgesinden bir iğne yardımı ile atardamara girilir ve damarın içine boya verildikten sonra tıkalı olan kısıma balon veya stent işlemi uygulanırak damar açılmaya çalışılır. Sonuçları itibarı ile henüz yeni gelişen bir teknolojidir ve uzun dönem sonuçları baypas ameliyatı kadar iyi değildir.

Bacak damar tıkanıklığı belirtileri

Vücudumuza temiz kanı taşıyan ana damar olan aort, göbek deliği hizasına geldiğinde ikiye ayrılır. Bu noktadan itibaren damarlar kendi tarafındaki organları ve bacağı beslemek üzere yollarına devam eder. İşte aortun bu ayrımından sonraki herhangi bir bölgedeki atardamarlarda meydana gelen darlıklar, bacak damar tıkanıklığı olarak adlandırılabilir.

Bacak damar tıkanıklığı nedenleri

Bacak damar tıkanıklıklarının çok büyük bir kısmı, aynı kalp damarlarında olduğu gibi, damar sertliğine bağlıdır. Hipertansiyon, şeker hastalığı, kan yağlarında yükselme (hiperlipidemi), stres, şişmanlık ve sigara içme gibi pek çok faktöre bağlı olarak bacakları besleyen atardamarların iç yüzeyinde kireç ve yağ içerikli plaklar oluşmaya başlar. Bu plaklar zaman içinde büyüyerek damarlarda kan akımını engelleyecek veya tamamen durduracak darlıklara neden olurlar.

Bunun haricinde kalpte veya aort damarında yer alan trombüsler (pıhtılar) bulundukları yerden koparak bacak damarlarını tıkama ihtimali taşımaktadırlar. Olduğu yerden kopan pıhtı veya pıhtı parçası, kendi büyüklüğündeki damarda, daha fazla ilerleyemez ve genelde tam tıkanıklığa neden olur. Bu tür durumlarda hastaların şikayetleri ani başlangıçlı olup tedavi acil bir şekilde uygulanmalıdır.

Bacak damar tıkanıklığı belirtileri

İlk bulgular yürümekle veya efor ile gelen bacak ağrısıdır. Ağrı hastalar tarafından genellikle yanma ve bıçak saplanır tarzda olarak tarif edilir. Dinlenmekle gerileyen ağrı belirli mesafe yürümekle tekrar ortaya çıkar. Darlık ne kadar ciddi ise ağrı o kadar kısa mesafede hissedilir. Hastalığın ileri safhalarında ise dinlenme halinde ağrı olmaya başlar.

Bunun haricinde bacaklarda soğuma ve solukluk hastaların en sık belirttiği şikayetlerdendir. Üşüme ve kat kat çorap giyme sık görülür. Hastalığın ileri safhalarında beslenme bozukluğu nedeni ile kıllarda azalma ve ciltte kuruma, çatlaklar meydana gelebilir. Dikkat edilmediği takdirde çok küçük travmalarla ve hatta kendiliğinden yaralar açılabilir. Geç kalınmış hastalarda kangren ve çeşitli seviyelerden bacak kaybına neden olabilecek klinik durumlar ortaya çıkabilir.

Bacak damar tıkanıklığının teşhisi nasıl yapılır?

Hekime başvuran hastadan alınan özgeçmişte şikayetler, sebep olabilecek diğer hastalıklar ve ailesel faktörler sorgulanır. Fizik muayenede nabızların zayıflaması önemli bir bulgudur. Bacak damar tıkanıklığı olan hastalarda koldaki tansiyon ile bacak tansiyonu arasındaki oran (ABI-anklebrakial indeks) azalır ve bu bulgu ileri tetkik yapmak için önemli kriterlerden birisidir.

Renkli doppler ultrasonografi uygulanabilecek ilk basamak görüntüleme yöntemlerindendir. Kesin sonuç vermemekle birlikte damarlardaki akım dinamikleri ve sorunlarını gösterdiği bilinmektedir. Bununla birlikte deneyimli kişiler tarafından yapıldığında damar içindeki plaklar da gösterilebilmektedir.

Altın standart tanı yöntemi anjiografik görüntüleme yöntemleridir. Hastalara hem BT (tomografi) hem MR hem de klasik anjiografi yöntemleri ile görüntüleme yapılabilmektedir. Uygun hastalarda BT ve MR anjiografi , daha az girişimsel olması sebebi ile tercih edilebilirken klasik anjiografi ile tanı konduğu seansta tedavi (balon, stent gibi yöntemlerle) şansı da bulunmaktadır.

Bacak damar tıkanıklığı tedavisi

Bacak damarlarındaki tıkanıklıklarda tedavi yöntemine karar verirken hastanın yaşı, hastalığın sosyal hayata ve yürüme mesafesine etkileri ve damardaki tıkanıklığın derecesi önemlidir. Tüm bu kriterler göz önünde bulundurularak hangi tedavinin uygulanacağı kararlaştırılır.

Öncelikle sebep olabilecek diğer hastalıkların kontrol altına alınması gerekmektedir. Bununla birlikte hafif vakalarda yürüme egzersizleri, beslenmenin düzenlenmesi, sigaranın bırakılması ilk basamak önlemlerdendir. Bunların yeterli olmadığı durumlarda damar genişletici ve kan sulandırıcı ilaçlar kullanılır.

Bacak damar tıkanıklığı ameliyatı

Daha ciddi vakalarda ise anjiyografik bazı tedavi yöntemleri ile cerrahi tedaviler kullanılmaktadır. Bu iki yöntem arasından hangisinin uygun olduğuna karar verirken, hastalığın hangi damarda, ne kadarlık bir alanı etkilediği ve ne kadarlık bir darlık oluşturduğu gibi kriterler göz önünde bulundurulmalıdır. Bununla birlikte hastanın yaşı ve altta yatan diğer hastalıklar da bu iki yöntem arasındaki seçim kriterlerindendir.

Anjiografi ile uygulana tedavilerde balon ile genişletme, stent uygulamaları ve damar duvarlarındaki plakların özel cihazlarla temizlenmesi (aterektomi) mümkündür. Hastalığın durumuna ve yerleşim yerine göre bu tedavilerden biri veya bir kaçı uygulanabilir. Cerrahi olarak yapılan ise darlığın öncesinden sonrasında bir baypas yaparak kan akımının sağlanmasıdır. Cerrahi tedavideki en önemli faktörlerden birisi baypas için kullanılacak olan damardır. Mümkün ise kişinin bacak toplardamarının kullanılması başarı oranını belirgin derecede arttırmaktadır. Bunun mümkün olmadığı durumlarda kullanılabilecek bazı biyolojik ve sentetik yapay damarlar bulunmaktadır.

Ameliyat sonrası iyileşme süreci nasıldır?

Anjiografi sonrası iyileşme süreci oldukça kısadır. Hastaların pek çoğu en geç işlemin ertesi günü taburcu olurlar. Vücutta herhangi bir kesi olmadığı için enfeksiyon ve yara iyileşmesi ile ilgili sorun riski bulunmamaktadır. 1-2 günlük dinlenme sürecinin ardından kişi, kendine dikkat ederek günlük hayatına dönebilir. İşlemden sonraki birinci hafta, birinci ay, üçüncü ay ve altıncı ayda rutin kontroller yapılır ve sonraki dönem hastanın ve hastalığın durumuna göre planlanır.

Ameliyat sonrası dönem, anjiografi tedavi sonrasına göre biraz daha meşakkatlidir. Hastalar genellikle 2-3 gün hastanede tutulurlar. Hastaların yara yeri iyileşmesi açısından 1 hafta evde istirahat etmeleri önerilir. Vücuttaki kesilerden dolayı ağrı, anjiografik tedavi yöntemlerine oranla biraz daha fazla olur. Ameliyat sonrası kontroller birinci hafta ve bir-üç-altıncı aylarda yapılır.

Bacak damar tıkanıklığı olan bir kişi günlük hayatında nelere dikkat etmelidir?

• Sigarayı bırakmalı,

• Düzenli beslenmeli ve fazla kilolardan kurtulmalı,

• Hipertansiyon, şeker hastalığı ve hiperlipidemi gibi hastalıkları kontrol altına almalı,

• Bol bol yürüyüş yapmalı,

• Ayak ve bacak bakımına önem vermeli,

• Rutin doktor kontrollerini aksatmamalı ve önerilen tedaviler düzenli bir şekilde uygulamalı,

• Bacak damarlarında tıkanıklığı olan kişilerde kalp ve şah damarlarda da tıkanıklık olabileceği akılda bulundurulmalı ve bu damarlar açısından da mutlaka değerlendirilmeli.

Bacak Damar Tıkanıklığı Nedenleri Nelerdir?

Damar tıkanıklığı genellikle ilerleyen yaşlarda ortaya çıkan bir hastalıktır. Damar duvarının iç tarafında yağ kalıntıları, kolesterol artıkları gibi bazı maddelerin birikmesiyle tıkanıklık meydana gelmektedir. Vücutta temiz kanı taşıyan ana damar aorttur. Göbek deliği hizasında aort ikiye ayrılmaktadır burada sonra damarlar kendi tarafındaki organları ve bacağı beslemek için yola devam etmektedirler. Bu bölgede meydana gelen darlıklar, bacak damar tıkanıklığı olarak adlandırılmaktadır. Tıpta ise periferik arter damar tıkanıklığı olarak isimlendirilmektedir.

Bacak damar tıkanıklığı genellikle damar sertliğine bağlıdır. Bunun dışındaki nedenler ise şunlardır:

• Hipertansiyon
• Şeker hastalığı
• Kan yağlarında yükselme (hiperlipidemi)
• Stres
• Şişmanlık
• Sigara kullanımı

Bu durumların dışında kalpte ya da aort damarında bulunan trombüsler koparak bacak damarlarını tıkayabilmektedirler. Kopan pıhtı kendi büyüklüğündeki damara fazla ilerleyemez ve tıkanıklığa neden olur. Bu durumda acil bir tedavi gerekmektedir.

Bacak Damar Tıkanıklığı Belirtileri Nelerdir?

Belirtiler arasında en sık görüleni, yürüme sonrasında bacaklarda, kalçada kramp şeklinde ağrıdır. Görülen belirtiler şunlardır:

• Bacaklarda ağrı
• Bacaklarda soğuma ve solukluk
• Üşüme
• Beslenme bozukluğu
• Ciltte kuruma, çatlaklar
• Geç kalınmış hastalarda kangren görülebilmektedir.

Bacak Damar Tıkanıklığı Nasıl Geçer?

Tedavi yönteminde hastanın yaşı, sosyal hayata etkileri, yürüme mesafesine etkileri ve tıkanıklığın derecesi önemli bir faktördür. Tıkanıklığa neden olan hastalıklar kontrole alınır. Hafif seyirli vakalarda yürüme egzersizleri, beslenme düzeni, sigara kullanılıyorsa bırakılmasıyla başlanılmaktadır. Sonrasında hastanın durumuna göre damar genişletici ve kan sulandırıcı ilaçlardan faydalanılmaktadır.

Bazı durumlarda damar tıkanması erken teşhiste mutlaka açılarak tedavi edilmelidir. Şiddetli vakalarda ayakta şiddetli istirahat ağrısı, kangren meydana gelmişse damarlar anjiyo ile açılabilmektedir.

Anjiografiyle uygulanan tedavilerde balonla genişletme, stent uygulamaları ve damar duvarlarındaki plaklar, özel cihazlarla temizlenir. Hastalığın şiddetine göre bu yöntemlerden birisi ya da birkaçı uygulanabilmektedir. Cerrahi yöntemde darlığın öncesinde ve sonrasında baypas yapılarak kan akımının gerçekleştirilmesi sağlanır. Bu durumda önemli faktörlerden birisi baypas için kullanılacak damarın belirlenmesidir. Uygulanması mümkün olan durumlarda kişinin bacak toplardamarının kullanılması başarı oranını arttırmaktadır. Mümkün değilse bazı biyolojik ve sentetik yapar damarlar bulunabilir.

Bacak Damar Tıkanıklığına Ne İyi Gelir?

• Sigara bırakılmalıdır.
• Düzenli beslenilmeli ve fazla kiloya dikkat edilmelidir.
• Hipertansiyon, şeker hastalığı, hiperlipidemi hastalıkları kontrol altına alınmalıdır.
• Bol yürüyüş yapılmalıdır.
• Ayak ve bacak bakımına özen gösterilmelidir.
• Doktor kontrolleri ihmal edilmemelidir. Tedaviye devam edilmelidir.
• Bacak damar tıkanıklığına sahip kişiler kalp ve şah damarlarda da tıkanıklık olabilme ihtimali bulunmaktadır. Bu durum ihmal edilmemeli ve doktorla görüşülmelidir.

Bacak Damar Tıkanıklığı Tehlikeli Mi?

Sık görülen ve kişinin hayat kalitesini bozan rahatsızlıklardır. Tedavi gerçekleştirilmediğinde kişinin yaşamını tehdit eden çeşitli riskler bulunmaktadır ve organ-doku kayıplarına neden olabilmektedir. İlerleyen yaşta görülme sıklığı artmaktadır. Genellikle 50 yaş ve üzeri kişilerde görülmektedir.

Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Tedavi edilmediği durumlarda küçük travmalarla ve kendiliğinden yaralar açılmasına neden olabilmektedir. İleri düzeydeki durumlarda kangren hatta bacak kaybına neden olabilecek durumlar oluşabilmektedir.

Hangi Bölüme Gidilmelidir?

Bacak damar tıkanıklığı belirtileri gözleniyorsa “Kalp ve Damar Cerrahisi” bölümüne gidilmelidir. Dilerseniz Bulut Klinik üzerinden yüz yüze veya online randevu alabilirsiniz.