Ayet Kul Hakkı

Bir kulun başka bir kul üzerinde olduğu hakka kul hakkı denir. Kul hakkının vebali yüce Allah katında oldukça fazladır. Cenab-ı Hak kul hakkı için "Benim yanıma her şey ile gelin affederim. Fakat kul hakkı ile gelmeyin, onu ben değil, kulum affeder. " demiştir. Allah'ın bu günahı bağışlayabilmesi için hakkı yenen kula danışacağı bilinmektedir. Eğer hakkı yenen hak sahibi kişiyi bağışlamazsa Allah bu günahı affetmeyecektir. Cenab-ı Hak her insana bir takım haklar tanımıştır. İnsanların birbirleri üzerinde hakları bulunmaktadır. Bir kimse bir kimsenin hakkını yer, malını çalar, hırsızlık yapar ise büyük vebali olan kul hakkını işlemiş olur.

Kul hakkı pek çok sebebe bağlı olarak işlenebilir. Dolayısıyla bir kişinin istenmediği bir şey yapması, onu alay etmek, küçük düşürmek, başkasının yanında aşağılamak, rencide etmekte bir kul hakkıdır. Bunun helalliği ise hakkı yenen ve hak yiyen kişi arasında olacaktır. Başka biri bu günahı bağışlayamaz. Helallik alma şartı aranmaktadır.

Kul Hakkı

Kul Hakkı İle İlgili Ayetler ve Hadisler

• " Öyleyse yetimin hakkını sakın yeme. " Duha Suresi 9. Ayet;
• " Hayır, hayır! Doğrusu siz yetime ikram etmiyorsunuz. " Fecr Suresi 17. Ayet;
• " Yetimlerin mallarını haksız olarak yiyenler şüphesiz karınlarına ancak ateş dolduruyorlar. Zaten onlar alevlenmiş ateşe gireceklerdir. " Nisa Suresi 10. Ayet;

Peygamber efendimiz Hadis-i şerifinde şöyle buyurmuştur;

" Kim ki yetimin hakkını yer ise ahirette o kişi iflas eder. "

Bir diğer hadis- şerifte de kul hakkı yemenin vebali için şu şekilde bahsedilmiştir;

" Kim birinin hakkını yediyse ahirette zor duruma düşmemek için o kişinin gönlünü alın, helalleşin. Borcu olan bir kişi cennete giremez. "

Kul Hakkının günahı nedir?

Hz. Peygamber (s.a.s.), üzerinde kul hakkı bulunan kişilerin, hak sahibi olan mazlumlardan helallik almalarını öğütlemiştir. Bunun yapılmaması durumunda hesap gününde haksızlık yapan kişinin salih amellerinin, haksızlığı ölçüsünde alınarak hak sahibine verileceğini, eğer verilecek salih amel bulunamazsa o zaman da mazlumun günahlarının zâlime yükleneceğini belirtir (Buhârî, Mezâlim, 10). Yine Peygamberimiz (s.a.s.), imkânı olduğu halde zamanı gelmiş bir borcu ödemeyenlerin kul hakkını ihlal ettiğini şöyle ifade eder: "Ödeme gücü olan zengin kişinin, ödemeyi ertelemesi zulümdür." (Buhârî, Havâle, 1)

Görüldüğü üzere kul hakkı, kişinin Cennet ya da Cehennem'e gidişinde önemli ölçüde belirleyici bir rol oynamaktadır. Allah'ın huzuruna kul hakkı ile çıkmanın, çok ağır bir vebâli vardır. Çünkü böyle bir günahın Allah tarafından bağışlanması, hak sahibinin affetmesi şartına bağlanmıştır. Hak sahibi, hakkını almadıkça veya bu hakkından vazgeçmedikçe, Allah kul hakkı yiyenin bu günahını affetmemektedir. Çünkü ilâhî adalet, bunu gerektirir. Veda hutbesinde Resûlullah (s.a.s.), "Ey insanlar, sizin canlarınız, mallarınız, ırz ve namuslarınız, Rabbinize kavuşuncaya kadar birbirinize haramdır (dokunulmazdır)." (Buhârî, Hacc, 132) buyurmuştur.

Buna göre, gasp, hırsızlık veya izinsiz alma gibi yollarla elde edilen haram para veya mal, sahipleri biliniyor ise kendilerine yahut mirasçılarına, bilinmiyor ise fakirlere veya hayır kurumlarına onların namına sadaka olarak verilmelidir. Ayrıca, yapılan bu kusurlardan dolayı da Allah'tan af ve mağfiret dilenmelidir.

Mal ya da darp gibi şeylerle ilgili olmayan gıybet, bühtan gibi hak ihlallerinde en doğrusu, hak sahibine durumu anlatıp helalleşmek olmakla beraber, her zaman bu şartı yerine getirmek mümkün olmadığından ya da insanlar bundan çekindiklerinden, kendi adına tövbe edip, hak sahibi namına da istiğfar etmek, dua etmek ya da hayır hasenat yaparak sevabını ona bağışlamak, bu tür hak ihlallerine keffaret olur (İbn Teymiyye, el-Fetâva'l-Kübrâ, I, 113).

Kul Hakkı

Kul Hakkı namazı

İslam dininde ibadetler, Allah ve Resûlü tarafından belirlenmiştir. Ne Kur'an'da ne de Sünnet'te "kul hakkı namazı" diye bir namazdan söz edilmiştir. Kişinin kul hakkından kurtulmasının yolu, hak sahibine hakkını vermesi ve onunla helalleşmesidir. Yaptığı zulüm için de Allah'a tevbe etmelidir. Tevbe etmeden önce iki rekât namaz kılınması menduptur. Kul hakkı konusunda Hz. Peygamber (s.a.s.) şöyle buyurmuştur:

"Kimin üzerinde birinin namusu ya da malıyla ilgili bir zulüm varsa, altın ve gümüşün bulunmadığı kıyamet gününden önce onunla helalleşsin. Aksi takdirde kendisinin salih amelleri varsa, yaptığı zulüm miktarınca sevabından alınır, hak sahibine verilir. İyilikleri yoksa zulüm yaptığı kardeşinin günahından alınır, onun üzerine yükletilir." (Buhârî, Mezâlim, 10).

Bilindiği gibi kul hakkı en büyük günahlardan biridir. Herkes Allah’ın yarattığı bir kuldur. Kul hakkı ise insanların yani kulların birbirleri ile alıp verecekleri maddi manevi haklar demektir. Sadece İslam dininde değil, tüm dinlerde kul hakkı önemlidir, hem bu dünyada hem ebedi hayatta cezası vardır. Kur’an’da kul hakkı ile ilgili ayetler bulunmaktadır ve bu ayetlerde insanların haklarına saygı gösterilmesi istenmiştir.

Bir kişi borcunu ödemediği zaman hem bu dünyada ceza ve yaptırımlara maruz kalır, hem de kul hakkından hesaba çekilir. İnsanların hırsızlık, ticarette hile, tefecilik, zimmet, borcunu ödememe gibi maddi kul haklarına; iftira, gıybet, küfür, alay, kusur arama gibi davranışlarda manevi kul hakkına girebilmektedir.

Kul hakkı ile ebedi hayata göçmenin ağır bir vebali olduğu hem ilgili ayetler de hem de hadisi şeriflerde yazmaktadır. Kul hakkının bağışlanması ancak o hak sahibinin affetmesine, hakkını helal etmesine bağlıdır.

Kul hakkından bahsedilen ayetler

Ayetlerde “kul hakkı” kelimesi geçmese de bununla ilgili ayetlerin bazılarını yazmaya çalıştık. Mealler Diyanet İşleri Kuran Yolu mealinden alınmıştır.

“Mallarınızı aranızda haksızlıkla yemeyin. Bile bile, günaha saparak, insanların mallarından bir kısmını yemeniz için onun bir parçasını yetkililere aktarmayın.” (Bakara Suresi, 188. ayet)

“Ey iman edenler! Karşılıklı rızaya dayanan ticaret dışında mallarınızı aranızda haksızlıkla yemeyin. Ve kendinizi öldürmeyin. Şüphesiz Allah size karşı çok merhametlidir. ” (Nisa Suresi, 29. ayet)

“Rüşdüne erinceye kadar yetimin malına, onun yararına olmadıkça el sürmeyin. Ahde vefa gösterin; çünkü ahid sorumluluk doğurur.” (İsra Suresi, 34. ayet)

“Ölçtüğünüz zaman tastamam ölçün ve doğru terazi ile tartın. Bu hem daha iyidir hem de sonucu daha güzeldir.” (İsra Suresi, 35. ayet)

“Yanlışlıkla olması dışında, bir müminin bir mümini öldürmeye hakkı olamaz…” (Nisa Suresi, 92. ayet)

“Kim de bir mümini kasten öldürürse cezası, içinde devamlı kalmak üzere cehennemdir. Allah ona gazap etmiş, onu lânetlemiş ve onun için büyük bir azap hazırlamıştır.” (Nisa Suresi, 93. ayet)

“Hiçbir peygamber savaşanların hakkını zimmetine geçirmez. Kim böyle bir haksızlık yaparsa kıyamet günü, zimmetine geçirdiğini yüklenmiş olarak gelir; sonra herkese kazanmış olduğunun karşılığı,tastamam ödenir. Onlar haksızlığa uğratılmazlar.” (Al-i İmran Suresi, 161. ayet)

“Ey iman edenler! Bilin ki yahudi din bilginlerinin ve hıristiyan din adamlarının birçoğu halkın mallarını haksızlıkla yerler ve Allah yolundan alıkoyarlar. Altın gümüş biriktirip Allah yolunda harcamayanları elem veren bir azapla müjdele!” (Tevbe Suresi, 34. ayet)

“Kim de bir hata veya günah işler, sonra onu bir suçsuzun üzerine atarsa şüphesiz ağır bir iftira suçunu ve apaçık bir günahı yüklenmiş olur.” (Nisa Suresi, 112. ayet)

“Ey iman edenler! Zannın çoğundan sakının; çünkü bazı zanlar günahtır. Gizlilikleri araştırmayın, birbirinizin gıybetini yapmayın; herhangi biriniz, ölmüş kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? Bak bundan tiksindiniz! Allah’a itaatsizlikten de sakının. Allah tövbeleri çokça kabul etmektedir, rahmeti sonsuzdur.” (Hucurat Suresi, 12. ayet)

Kul hakkıyla ölmeyin

Peygamber Efendimiz (Sav), maddi ve manevi kul hakkı ile ölmenin ne kadar günah olduğunu şu hadisi şeriflerde belirtmiştir;

“Kimin üzerinde din kardeşinin ırzı, namusu veya malıyla ilgili bir zulüm varsa altın ve gümüşün bulunmayacağı kıyamet günü gelmeden evvel o kimseyle helalleşsin!” (Buhari)

“Ey insanlar! Kimin üzerine geçmiş bir hak varsa onu hemen ödesin, dünyada rezil rüsva olurum diye düşünmesin! İyi biliniz ki; dünya rüsvalığı ahirettekinin yanında pek hafiftir.” (İbn-i Esir)

Kul hakkı ile ilgili ayetler söz konusu olduğunda birçok örnek karşınıza çıkacaktır. Kul hakkı ile ilgili ayet ve hadisler incelenerek konunun kavranması çok daha kolay olacaktır. Kuran'da kul hakkı hangi ayette geçiyor araştırması için Kuran'ı kendiniz de inceleyebilirsiniz. Dilerseniz bu ayetleri not alarak hayatınıza yeni bir boyut kazandırabilirsiniz. Kul hakkı ile gelmeyin ayeti gibi konunun ilgi çeken yönleri için yazımızın devamını okuyabilirsiniz.

Kul Hakkı İle İlgili Ayetler

Yüce Rabbimiz iki günah ile karşısında çıkılmamasını emreder. Bunlardan ilki kendisine şirk koşulması, diğeri ise kul hakkıdır. Kuran'da kul hakkı ile ilgili çok sayıda ayet vardır. Söz konusu ayetlerden bir kısmını aşağıda bulabilirsiniz.

Bakara Suresi'nin 188. Ayeti: Aranızda birbirinizin mallarını haksız yere yemeyin.

Bakara Suresi'ni 215. Ayeti: Sana, Allah yolunda ne harcayacaklarını soruyorlar. De ki: Maldan harcadığınız şey, ebeveyn, yakınlar, yetimler, fakirler ve yolcular için olmalıdır. Şüphesiz Allah yapacağınız her hayrı bilendir.

Nisa Suresi'nin 2. Ayeti: Yetimlere mallarını verin, temizi pis olanla değişmeyin, onların mallarını kendi mallarınıza katarak kendi malınızmış gibi yemeyin. Çünkü bu, büyük bir günahtır.

Nisa Suresi'nin 10. Ayeti: Haksızlıkla yetimlerin mallarını yiyenler şüphesiz karınlarına ancak ateş tıkınmış olurlar. Zaten onlar alevlenmiş ateşe gireceklerdir.

Kuran'da Kul Hakkı Hangi Ayette Geçiyor?

Kuran'da kul hakkı ile ilgili çok sayıda ayet vardır. Ayetlerin yanı sıra Peygamber Efendimiz (S.A.V.) de hadisleri ile kul hakkının ne denli kötü ve büyük bir günah olduğuna vurgu yapmıştır. Bakara, Nisa, Enam suresi başta olmak üzere hemen hemen Kuran'ın bütün surelerinde kul hakkına atıfta bulunulmuştur.

Yüce Rabbimiz kul hakkı ile ilgili Kuran'ın birçok yerinde insanları ikaz etmiştir. Emirlerine uyulmaması halinde kullarını cezalandıracağını bildirmiştir.