Ağız Tembelliği Nasıl Giderilir

İçindekiler

Konforumuzu etkileyen çene eklem rahatsızlıklarına sahip olduğunuzu nasıl anlayabilirsiniz?

• Ağzınızı açıp kapattığınızda çene eklemlerinizden ses geliyorsa,
• Yemek yerken veya esnerken zorluk çekiyorsanız,
• Çenenizin kilitlendiğini hissediyorsanız,
• Sabahları uyandığınızda çene-yüz kaslarınızda ve şakaklarınızda ağrı duyuyorsanız,
• Ağzınızı kapattığınızda dişleriniz birbirine temas etmiyorsa,
• Eksik diş sayınız fazlaysa,
• Çiğneme esnasında zorluk çekiyorsanız,
• Boynunuzda ağrılarınız oluşuyorsa,
• Kulaklarınızda çınlama, baş dönmesi gibi problemler yaşıyorsanız ve eğer bu sorunlardan en az üç tanesine sahipseniz, çene eklemi rahatsızlığınızın olabileceğini göz ardı etmemeli ve en kısa zamanda bir diş hekimine başvurmalısınız.

Çene eklemi nasıl çalışır?

Çene eklemi; konuşma, çiğneme, soluk alıp verme ve yutkunma esnasında sürekli aktif haldedir. Çene eklemi; ağzımızı açarken bulunduğu yuvanın içinde önce dönme hareketi ardından da kayma hareketi yaparak maksimum açıklığına ulaşır. Çene hareketleri eklemin, boyun ve çene kasların ortak hareketi sonucu ortaya çıkar.

Çene eklem şikâyetlerinin nedenleri nelerdir?

Çene ekleminin en rahat pozisyonu, alt ve üst dişlerin temas etmediği dilin üst çenede istirahat halinde olduğu durumdur. Bu çenenin çevresindeki kasların gevşek olduğu ve eklemi en az zorlayan konumdur.

Çoğu hastalıkta olduğu gibi eklem şikâyetlerinde de en önemli nedenlerin başında stres gelmektedir. Stres nedeniyle sürekli dişleri sıkmak, kasları zorlayarak ağrıya neden olur.

Diş sıkma, gündüz istemli olarak yapılabildiği gibi geceleri istemsiz olarak da ortaya çıkabilir. Sağlıklı bireylerde, yemek yeme esnasında ısırma kuvveti 27 kilogramken, bu kuvvet diş sıkma esnasında 70 kilogram olabilir. Bruksizm adını verdiğimiz, geceleri istemsiz diş sıkma ve gıcırdatma durumundaysa ısırma kuvveti 450 kilograma kadar çıkabilir.

Çene eklem rahatsızlıkların nedenleri

• Stresin önemli bir faktör olmasıyla birlikte çene eklem rahatsızlıklarına neden olan başka sebepler de vardır. Bunlar;
• Kaza ve yaralanma sonucu eklem bölgesine gelen travmalar,
• Gelişim bozuklukları,
• Duruş bozuklukları,
• Diş dizisindeki düzensizlikler,
• Yüksek yapılmış dolgu ve protezler,
• Çok sayıda diş eksikliği,
• Tırnak yeme,
• Sürekli sakız çiğneme gibi alışkanlıklar,
• Devamlı ağız solunumu yapma,
• Sürekli tek taraflı çiğneme gibi nedenlerdir.

Bazen de çene şikâyetlerinin nedeni bu kadar masum olamayabilir ve aşağıdaki nedenlerden kaynaklanabilir:

• Vücuttaki tümör,
• İltihaplı romatizma,
• Enfeksiyon

Ancak bu durumlarla pek sık karşılaşılmamaktadır.

Çene ekleminden gelen sesler nasıl tanımlanır?

Eklemden ses gelmesi, çenenin takılması veya kilitlenmesi hastaları diş hekimine getiren en büyük sebeplerdendir. Kişilerin şikâyeti çoğunlukla yemek yerken ortaya çıkar. Çünkü özellikle yemek yerken çene hareketleri aktif olur ve böylece sesler fark edilir hal alır.

Halk dilinde eklemden gelen tak diye bir ses olarak tabir edilen “klik” ve çıtırtılar şeklinde olan “krepitasyon” sesleri bir eklem problemi olduğunun kesin kanıtlarındandır.

Klik sesi, eklem içerisindeki bozukluktan kaynaklanır.

• Açma kapama sırasında,
• Yemek yerken,
• Esnerken çene eklemi yerinden çıkar ve yerine oturmaya çalışır. Bu esnada klik sesi duyulur. Bu durum geri dönüşümlü veya dönüşümsüz olabilmektedir.

Krepitasyon ise eklem yapısının, halk deyimiyle kireçlenmeye başladığı (dejenerasyon) durumdur.

Çene ekleminden ses gelmesi öncesinde kişilerde,

• Çenede yorgunluk hissi,
• Sabahları yanak bölgesinde, şakalarda ve boyunda ağrı gibi şikâyetlere neden olur.

Tedavi edilmemesi durumunda ise; 

• Ağzı açıp kapatmada ağrı,
• Çene açmada zorluk,
• Çenede kilitlenme
• Klik ve krepitasyon sesleri gibi şikâyetler görülmeye başlar.

Bir süre sonra çene ekleminden ses gelmemeye başlar. Bu durum eklem rahatsızlığınızın maalesef ki tedavi edilemeyecek noktaya geldiğinin ilk sinyalidir. Çene eklemi rahatsızlıkların geç tedavi edilmesi, cerrahi tedavi uygulanmasını zorunlu hale getirebilir.

Çocuklarda diş sıkma-gıcırdatma (Bruksizm) ve eklem problemleri

Yetişkinlerde olduğu gibi çocuklarda da diş sıkma-gıcırdatma (bruksizm) problemi görülmektedir. Bu durumun nedeni çoğunlukla psikolojik olsa da bağırsak parazitleri, sinüs akıntıları gibi sistemik bir hastalıktan veya gelişimsel bir problemden de kaynaklanabilmektedir.

Daimi dişlenmeye geçildiği karma dentisyon döneminde meydana gelen biyokimyasal ajanlar nedeniyle de bruksizmle karşılaşılabilir.

Çocuklardaki tedavi planı, sorunun kaynağına yönelik olmaktadır. Eğer çocuk karma dentisyon dönemindeyse, daimi dentisyosyona geçtiğinde düzelmesi beklenir. Fakat sorun psikolojik veya sistemik bir nedenden kaynaklanıyorsa multiidisipliner bir tedavi yöntemi benimsenir.

Bunun yanı sıra diş sıkmayı engelleyici geçici bir aparey hazırlanır ve diş yüzeylerinde meydana gelen aşınmaların çürüğe yatkın olması nedeniyle flor uygulaması yapılabilir. Bruksizm vaktinde tedavi edilmezse, çocuğun ileri yaşlarda ciddi eklem problemleriyle karşılaşması çok olası bir durumdur.

Çene ekleminin tedavi seçenekleri nelerdir?

Çene eklemi hastalıklarının tedavisinde etiyolojiye yönelik tedavi planlaması öncelikli seçenektir. Eklem rahatsızlığına neden diş sıkma-gıcırdatma, ağızdaki eksik dişler, yüksek restorasyonlar, stres faktörü gibi durumlar ortadan kaldırılmaya çalışılır. Çene egzersizleri, soğuk-sıcak uygulamaları ve çene dinlendirilmesi gibi yöntemlerle azaltılmaya çalışılır.

Hastanın şikâyetleri, egzersiz vs. ile geçmeyecek durumdaysa, çene eklemi tedavisi için özel bir aparat olan “splint” uygulaması yapılır.

Splint, alt veya üst çeneden birine dişlerin üzerine oturtulan, kişiye özel olarak hazırlanan, hasta tarafından takılıp çıkartılabilen, ince şeffaf bir plaktır. Alınan ölçüye göre hazırlanır, hasta ağzında uyumlaması yapılır ve hastaya nasıl kullanması gerektiği anlatılarak teslim edilir. Splint, çeneyi doğru kapanmaya zorlar, çiğneme kaslarını gevşetir ve fonksiyon bozukluklarını düzeltir.

Eklem içi yıkama (artrosentez) alternatif bir tedavi seçeneğidir. Artrosentez’ in temel amacı eklem boşluğundaki enflame sinoviyal sıvının uzaklaştırılması, uygun sinoviyal sıvı viskozitesinin (yoğunluğun) sağlanması ve hidrolik basınç yardımıyla artıkların uzaklaştırılmasıdır. Artrosentez genellikle ağrının azaltılması ve eklem fonksiyonlarının geliştirilmesinde etkilidir. Aşırı ilerlemiş bazı eklem rahatsızlıkları ancak cerrahi müdahale ile tedavi edilebilmektedir. Bu vakaların tedavileri zordur. Durumun bu noktaya gelmesinin en büyük nedeni ise kişinin rahatsızlığını ihmal etmesidir. Cerrahi müdahalede eklem içerisindeki düzensizlikler ve çene fonksiyonlarını engelleyen durumlar varsa giderilir.

Tüm bu tedavilerin dışında, gün geçtikçe kullanım alanı artan botoks da diğer bir tedavi seçeneği olabilir. Botoks, sinir uçlarına etki ederek, uygulandığı bölgede kısmi felç oluştur. Bu sayede kaslar eskisi gibi kasılamaz. Fakat botoksun etki süresinin yaklaşık altı ay olması nedeniyle etkisi geçtiğinde geri dönüş yaşanabilmektedir.

Sonuç olarak, günlük rutinimizde karşılaştığımız stres, çenede meydana gelen travmalar veya sahip olduğumuz dolgu ve protezlerdeki uyumsuzluklar gibi nedenler sonucunda oluşan çene eklem bozukluklularının tedavisinde geç kalınmaması gerekir. Splint, botoks gibi modern tıbbın bize sunduğu tedavi yöntemleri ile çene eklem rahatsızlıklarından kurtulabileceğimizin ve bu rahatsızlıkları göz ardı etmeyip bir diş hekimine başvurmamız gerektiğinin bilincinde olmalıyız.

Unutmayın! Sağlıklı, konforlu, bol gülüşlü bir yaşam hepimizin hakkı.

Işıl Saydam

Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni

#Dilbilgisi#Diksiyon

Kulak Tıkanmasının Sebebi Nedir?

Kulak tıkanıklığı, kulakta dolgunluk hissi olmasıdır. Önemli görmeyip geçiştirdiğimiz bazı rahatsızlıklar ileride daha ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Çoğu zaman yutkunmayla, balon şişirmeyle ya da sakız çiğnemekle düzelebilen kulak tıkanıklığı da bu rahatsızlıklardan biri.

Yaklaşık 3.5 cm uzunluğundaki östaki tüpü, orta kulakla geniz bölgesi arasında bulunan ve orta kulağın hava basıncını ortam basıncına göre dengeleyen bir organımız. Bu dar tüp, kulağa yakın olan 1/3'lük kısımda kemikten, geniz bölgesine yakın olan 2/3'lük kısımda kıkırdaktan oluşur. Östaki tüpü, normalde kapalı olsa da yutkunma, esneme ve çiğneme hareketleri ile açılabilir. Bu hareketler orta kulağa hava geçişini sağlarken, orta kulakta oluşan mukusu dışarı atar. Bu şekilde kulak zarı daha iyi şekilde titreşir.

Tüpün tıkalı olması ya da yeteri kadar açılmaması sonucunda oluşan ‘östaki tüpü disfonksiyonu’, üst solunum yolu enfeksiyonları, alerjiler, sinüs enfeksiyonları ve geniz eti büyümelerinin etkisiyle ortaya çıkar ve östaki tüpünde ödem oluşturarak tıkanmaya neden olur. Çoğu zaman geçici ve hafif olan bu tıkanmalar, orta kulakta sıvı birikimine ve iltihaba yol açabilir. Çocukların daha sık orta kulak iltihabına yakalanma nedeni de östaki tüpünün kısa ve dar olmasından kaynaklanır. Ayrıca çocukluk çağında başlayan östaki probleminin, kulak zarlarında çökmeye ve orta kulak sıvı birikimine neden olarak, kronik orta kulak iltihabına ve işitme kaybına yol açabilir.

Kulak Tıkanıklığı Neden Olur?

Kulak tıkanması hem iç hem de dış etkenlere bağlı olarak gelişebilir. Bazen sağ kulak tıkanması, bazen sol tıkanması görülürken bazen de iki kulak birden tıkanabilir. Kulak tıkanması kulakta basınç hissi, işitme kaybı ve denge sorunları yaratabilir. Kulak tıkanıklığının sebepleri şunlardır:

1. Buşon (Kulak Kiri)

Kulak tıkanıklığının en sık karşılaşılan sebeplerindendir. Dış kulak yolu girişindeki salgı bazen fazla salgılanma ya da dış kulak yolunun yeterince geniş olmaması nedeniyle birikim yapabilir. Kulak kiri olarak bilinen bu salgı birikimi dış kulak yolunu tamamen doldurmadan rahatsızlık vermeyebilir ancak tam kapattığında ani bir tıkanıklık hissi oluşturur. Bazen kulak kiri işitme cihazlarının yerleştirilmesi nedeniyle de birikebilir.

2. Yabancı Cisim

Dış kulak yoluna giren yabancı cisim yolu tamamen doldurursa tıkanıklığa neden olabilir. Kulak çubuğu da yabancı cisim olarak kabul edilir. Kulak kirini temizlemek için kullanan bu çubuklar kulakta tıkanmaya yol açar.  

3. Dış Kulak Yolu Enfeksiyonu

Dış kulak yolu enfeksiyonları genellikle dış kulak yoluna su kaçmasına bağlı olarak oluşur. Dış kulak yolunda meydana gelen ödem nedeniyle hasta ağrının yanı sıra kulak tıkanıklığı da hisseder.

4. Orta Kulak Enfeksiyonu

Orta kulak, içeresinde üç kemikçiğin ses iletimini sağladığı hava dolu bir boşluktur. Orta kulak enfeksiyonu sırasında bu boşluk iltihaplı sıvıyla dolar ve ses iletimini bozar. Kişi kulak ağrısının yanı sıra kulak tıkanıklığından da yakınır.

5. Östaki Tüpü Fonksiyon Bozukluğu

Östaki, orta kulak basıncını dış ortam basıncıyla eşitleyen ve burun gerisindeki salgıların orta kulağa kaçmasını engelleyen dar bir kanaldır. Yutkunmakla veya esnemekle açılır ve dış ortamla orta kulak basıncını eşitler. Sinüzit ile saman nezlesi gibi alerjik reaksiyonlar, uçak yolculuğu gibi ani basınç değişiklikleri östakinin tıkanmasına neden olur. Orta kulakta oluşan negatif basınç kulak zarına vakum etkisi yaratır ve kulak tıkanır. Tıkanıklık şiddetliyse hasta beraberinde ağrı da hissedebilir. Bu fonksiyon bozukluğu uzun sürerse orta kulaktaki vakum etkisi nedeniyle çevre dokulardan orta kulağa sıvı çekilir ve kulak nezlesi problemine neden olur. Uzun süreli kulak tıkanıklığının nedenlerinden birini de kulak nezlesi oluşturur.

6. Ani İşitme Kaybı

Birdenbire ya da birkaç günlük süreçte ilerleyerek devam edebilen süreçtir. Kişi bazen işitme kaybını ani başlayan tıkanıklık, dolgunluk gibi algılayabilir. Nedeni belli olmayabilir. Çoğunlukla tek taraflı gelişir. Tedaviye erken başlanması başarı şansını artırdığı için kulak tıkanıklığı hissedildiğinde özellikle de telefonla görüşürken bir işitme asimetrisi varsa zaman kaybetmeden doktora başvurulması önerilir.

7. Nazofarinkste Kitle

Uzun süren östaki fonksiyon bozukluklarında da kulak tıkanabilir. Bu nedenle endoskop yardımıyla geniz eti ya da tümörün araştırılması gerekir.

Kulak tıkanıklığının yaygın olmayan bazı nedenleri de mevcuttur. Bazıları ciddi, işitme kaybına ve denge sorunlarına neden olabilir. Meniere Hastalığı, kolesteatom, seröz otitis media, çene eklemi rahatsızlıkları ve akustik nöroma bu hastalıklar arasındadır.

Kulak Tıkanıklığı Belirtileri Nelerdir?

Östaki tüpü disfonksiyonu olan kişiler, en ufak basınç değişikliklerine bile duyarlı olur. Yükselti farklılıklarında hemen kulaklarının tıkandığı ve zor açıldığı görülür. Bu kişiler için uçak yolculuğu çekilmez bir hal alabilir, özellikle iniş sırasında kulaktaki aşırı ağrı çok rahatsızlık verebilir. İndikten sonra saatler ve hatta günlerce kulakta tıkanmaya bağlı boğuk sesli işitme oluşur.

Kulak Tıkanıklığı Nasıl Açılır?

Bazı kişilerde kronik östaki tüpü tıkanmasına bağlı işitme hatta denge sorunları görülebilir. Bu nedenle kulağı tıkananlar için önerilen sık yutkunma, sakız çiğneme, esneme ve balon şişirme önerileri bir işe yaramaz. Bu kişilerde rahatsızlığın kesin çözüme ulaşması gerekir. Peki bu tip kulak tıkanıklığı nasıl açılır? Ülkemizde de uygulanmaya başlayan özel bir yöntemle östaki tüpü disfonksiyonu tedavi edilebilir. ‘Östaki balon dilatasyonu’ denilen bu yöntemle burundan endoskop yardımıyla girilerek, östaki tüpü ağzından bir kateter ilerletilir ve tüpün kıkırdak bölümünde, 2 dakika süre ile balon şişirilerek dilatasyon (genişleme) sağlanır. İşlem genel veya lokal anestezi ile yapılabilir. Bu yöntemle birçok kişide tüp takma işlemine gerek kalmaz. Ameliyat sonrası kişiler herhangi bir ağrı duymaz ve komplikasyon riski de yok denecek kadar azdır. Ameliyat sonrası başarıyı artırması için bir hafta süre ile kişiye ağzı ve burnunu kapatarak, kulaklara basınç vermesi ya da balon şişirmesi tavsiye edilir. Ameliyat ancak 6 yaşın üstündeki kişilere uygulanabilir.

Kulak Tıkanıklığı Evde Nasıl Geçer?

Pek çok kişi kulak tıkanması yaşadığında “kulak tıkanıklığı nasıl geçer?” diye düşünüp kendi kendine kulak tıkanıklığını açmanın yolunu arar. Çünkü tıkanıklık kulakta basınç yaratır. En çekilmez olan ise kulak duymaması sorunudur.

“Tıkalı kulak nasıl açılır?” dendiğinde akla ilk gelen damlalardır. Kulak tıkanıklığı için damla olarak hidrojen peroksit (oksijenli su) kullanılır. Kulak kiri sebebiyle tıkanan kulaklara bu damladan birkaç damla damlatabilirsiniz. Bu sayede kulak kiri yumuşar ve kulaktan kolaylıkla atılabilir. Gliserin de yine “kulak tıkanıklığına ne iyi gelir” dendiğinde akla gelen çözümlerden biridir. Bu tür kulak damlalarını kullanırken prospektüste yazılanları takip etmek önemlidir. Genellikle bu damlalar günde 1 veya 2 kere 5’er damla olmak üzere 3-7 gün boyunca kullanılır.

Zeytinyağı ve badem yağı da kulak tıkanmasına iyi gelebilir. Bu yağlardan birkaç gün boyunca günde 2 kez damlatmak faydalı olabilir. Özellikle yatış pozisyonu nedeniyle uyku esnasında kulak kiri çıkabilir. Kulak kirini kulak çubuğu gibi malzemelerle temizlemeye çalışmayın. Kulak kiri için kulak burun boğaz doktoruna gidin.

Uçak nedeniyle tıkanan kulakları açmak için bazı yöntemleri deneyebilirsiniz. Valsalva manevrası bu yöntemlerden biridir. Bu manevra sayesinde kulaktaki basınç yeniden ayarlanır. Bu manevrayı şöyle yapabilirsiniz: Derin nefes alıp burun deliklerinizi ve ağzınızı kapatın. Sıkıştırdığınız burun deliklerinize doğru nefes vermeye çalışın. Kulak tıkanıklığını gidermek için su içme, sakız çiğneme, esneme ve düzenli olarak bir şey çiğneme gibi pasif teknikler de uygulayabilirsiniz. “Kulak tıkanması nasıl geçer?” diye düşünmeden tıkanıklık ihtimalini önlemek sağlıklı olabilir. Kulakların iyi kurutulması enfeksiyon gelişim riskini de düşürebilir. Kulağa su kaçması gibi durumlar kulak tıkanıklığına yol açar. Buna karşı kulaklarınızı saç kurutma makinesi veya havlu yardımıyla kurutabilirsiniz. Yüzerken ya da banyo yaparken kulak tıkacı kullanmak da suyun derinlere girmesini önleyebilir.

Kulak tıkanıklığınız 2 haftadan uzun sürerse ve şu şikayetler baş gösterirse vakit kaybetmeden doktora gidin:

• Ateş
• İşitme kaybı
• Denge problemleri
• Şiddetli kulak ağrısı
• Akıntı

Yaşam

Eskisiden Daha Güzel ve Etkili Konuşmanızı Sağlayacak Mutlaka Herkesin Bilmesi Gereken 13 Yöntem

Diksiyonumuzun, hitabetimizin etkili olması için öncelikle Türkçe'yi doğru bir şekilde kullanmamız gerekiyor. Birçok uzman bu konuyla ilgili teorik bilgiler verse de ne yazık ki bu yeterli olmuyor. Biz de sizlere yardımcı olabilecek etkili ve güzel konuşmanıza az da olsa yardımcı olabilecek hem önemli kuralları hem de pratik bazı bilgileri vermek istedik.

Bu içerikte üzerinde önemle duracağımız konu dudak ve çene tembelliği. Dudağımızın tembelliği ve çenemizin yeterince esnek olmaması harflerin ve seslerin doğru çıkmamasına neden oluyor. Bu tembelliği üzerinizden atmanız için bazı yöntemler anlatacağız. Bu hareketleri dikkatli bir şekilde yapmalısınız aksi halde kendinize zarar verebilirsiniz.

1. İlk olarak, çenenizin eklem yerine denk gelen yanaklarınıza masaj yapın.

2. Ağzınızı açabildiğiniz kadar kocaman açın. Dudaklarınız epey bir gerilecek bunu hissetmelisiniz.

3. Dirseğinizi masaya koyarak elinizi çenenizin altına koyun ve çenenizin açılması için zorlayın.

4. Çenenizi öne çıkarın ve sağa sola doğru hareket ettirin.

5. Dilinizi de esnetmek için içeri/dışarı şeklinde hareket ettirin ve dişlerinizin önünde sağdan sola, soldan sağa daire şeklinde çevirin.

6. Gelelim dudak tembelliğini yok etmeye. Öncelikle dudaklarınızı dışarıya doğru büzün ve ardından gülümseyin. Ayrıca dudaklarınızı da büzülmüş şekilde bir süre tutmaya çalışın.

7. Ma-Mo, Mı-Mu, Me-Mü, Mana, Mini, Mono, Bap, Bip, Bop gibi sözcük gruplarını sürekli tekrar edin.

8. Ayrıca bir kurşun kalemi önce yatay şekilde sonra dikey şekilde koyarak karışık bir metin okuyun. Bunu günde 5 dakikadan az yapmalısınız.

9. Tüm bu egzersizlerden sonra görsel altında yazan örnek gibi birçok tekerleme okuyabilirsiniz;

10. Topluluk önünde yapacağınız konuşmadan önce bu yukarıda saydığımız dudak egzersizlerini yapabilirsiniz.

Bu egzersizlerden sonra şimdi de dil bilgisi konusuna bakalım. Bildiğiniz gibi Türkçe yazıldığı gibi okunan bir dil değil bu nedenle bazı ünlülerde daralma oluyor.

11. "-acak, -ecek" eki ile biten kelimelerde "a" harfi "ı" olur. Örneğin; Bu hareketleri ne zaman yapacaksın? cümlesindeki "yapacaksın" (yapıcaksın) şeklinde okunur.

12. "-ceğim, -cağım" ile biten kelimelerde de c'den önceki a harfi "ı" ya da "u" harfine dönüşür. Örneğin; Susacağım (susucam), Soracağım (sorucam) şeklinde okunur.

13. Eğer c'den önce e harfi varsa da i ve ü harfine dönüşür. Örneğin; Geleceğim (Gelicem), Süreceğim (sürücem) şeklinde okunur.

Sizlere güzel ve etkili konuşmanız için bazı bilmeniz gereken kuralları da anlatmıştık. Bu kuralların üzerine yukarıda bahsettiğimiz konularda da pratik yaparsanız kendinizdeki gelişmeyi en kısa sürede görürsünüz. :)