Ağızdan Gece Salya Akması
Gece Çocuklarda Salya Neden Oluşur?
Tükürük ağızda yiyeceklerin kolayca parçalanmasını sağlar. Tükürükleri tükürük bezleri salgılar. Salya ise tükürüklerin ağız dışına akmasıdır. Bu durum istem dışı gerçekleşir. Bebeklerde 2 yaşına kadar salya akması normaldir. Çünkü ağız kaslarını kontrol edemez. Diş çıkarma döneminde de salya oranı fazlalaşır.
Salya genellikle geceleri oluşur. Bunun sebebi ağzın açık kalması, nefes alma problemi, burnun tıkalı olması, nörolojik problemler, sağlık sıkıntıları olabilir. Ağzın açık kalması enfeksiyon oluşumuna sebep olabilir.
Salya her yaştaki insanda olabilir. En yoğun ve normal olan dönem bebeğin 3 ile 6 aylık dönemi arasıdır. Daha sonraki dönemlerde salyanın yoğun olmasının farklı sebepleri vardır. Eğer yüz kaslarının kontrol edilemiyorsa salya akma ihtimali de artmış olur. Özellikle bademciklerin şişmesi, burun tıkanıklığı, alerjik durumlar, reflü, mide asiti, kullanılan ilaçlar salya oluşmasını tetikler. Ayrıca uyku pozisyonu da çok önemlidir. Özellikle yüzüstü yatma pozisyonunda salya çok olur. Bu yatma pozisyonu sağlık açısından da doğru değildir. Asitli yiyecekler de salyayı artırır. Ayrıca bağırsak parazitinin belirtisi olabileceği gibi karaciğer, pankreas, safra da kontrol edilmelidir. Alerjik rahatsızlıklar salya oluşumunu sağlar.
Salya doğumdan itibaren başlar. Bebek zaten 2 yaşına gelinceye kadar yüz kaslarını tam olarak kontrol edemez ve diş çıkarmaya devam eder. Yutma kontrolünü tam olarak sağlayamaz. Ama daha sonraki yıllarda da salya akıtmaya devam ederse farklı bir problem vardır. Ama 4 yaşın altındaki çocuklarda anormal derecede akıntı yoksa tedaviye de gerek yoktur.
Salya giysilere, yastığa akıyorsa, çocuğu rahatsız ediyorsa mutlaka doktora gidilmelidir.
Salyanın sebebi tespit edildikten sonra uygun tedavi yöntemini doktor belirler. Tükürük üretimini kontrol eden ilaçlar ya da ağza yerleştirilen cihazlarla salya kontrolü sağlanır.
Gece salya akması ağza bakteri girişine sebep olur. Bu durum ağız kurumasına ve ağız kokusunu ortaya çıkarır.
Salya akıntısının sebebi kulak burun boğaz ile ilgili ise bu bölgelerdeki tıkanıklar tedavi edilir.
Çocuklarda salya akıntısının en büyük sebeplerinden biri bağırsak parazitleri olduğundan gerekli analizler yapıldıktan sonra bu durum ortaya çıktığında sadece çocuk değil ailenin diğer üyelerine de tedavi uygulanır.
Yazar: Serpil Altunyay
Uyurken ağızdan salya akması neden olur ve nasıl engellenir? Yetişkinlerde ve &#;ocuklarda tedavisi nasıldır?
Sabah uyandığımız zaman ağızdan akan salyanın yastığı ıslatması çok hoş bir durum değildir. Bebeklerde aylarda bu durum normal karşılanırken yetişkinlerde sürekli olmasının nedenleri araştırılmalıdır.
UYURKEN AĞIZDAN SALYA AKMASI NEDEN OLUR?
Yetişkinlerde uyku sırasında salya akması genellikle kişilerin ağzından nefes alması ile tükürük akıtmasına yol açan burun tıkanıklığından kaynaklanmaktadır. Bu nedenle burun ve sinüs kanallarının temizlenmesi gece daha rahat nefes alabilmemizi sağlamaktadır. Bunun dışında uyku sırasında ağızdan salya akmasının nedenleri şunlar olabilir:
- Bademciklerin iltihaplanması sonucu çok fazla salya akıntısı görülebilir. İltihaplanma oluştuğu zaman boğazda biriken salya yutulmadığı zaman akmaya başlar.
- Yatış pozisyonları da salya akmasının nedenlerindendir. Yan tarafa yatmak salyanın yastığa doğru akmasına neden olabilir.
- Sinir sistemi yatıştırıcı veya morfin gibi ilaçların kullanılmasının yan etkilerinden birisi de salya akıntısıdır.
- Alerji, zehirlenme gibi durumlarda ağızdan fazla salya akıntısı olabilir.
- Reflü, mide ekşimesi gibi şikayetlerin belirtilerinden birisi de ağızdan salya akmasıdır.
- Diş ve ağız içindeki sorunlardan dolayı salya akıntıları görülebilir.
- Gebelik döneminde mide bulantısı ve asit içeren besinlerin tüketilmesi salya artışına neden olmaktadır.
- MS hastalığı, parkinson ve psikolojik hastalıklar da uyurken salya akıntısına neden olmaktadır.
UYURKEN AĞIZDAN SALYA AKMASI NASIL ENGELLENİR?
Uyurken salya akıntısını engellemek için gece yastıkları biraz yükseltmek gerekir. Bunun yanı sıra sırt üstü yatmak ve burundan nefes almayı alışkanlık haline getirmek salya akıntısının önüne geçilmesine yardımcı olabilir. Bu yöntemler etkili olmaz ise altta yatan nedenin araştırılması için uzman bir doktora gitmekte yarar vardır. Uyurken salya akmasını engelleyecek yöntemler şunlardır:
YETİŞKİNLERDE TEDAVİSİ NASILDIR?
Yetişkinlerde gece salya akmasını engellemek için bazı yöntemler denenebilir. Bu yöntemler işe yaramıyor ise mutlaka nedeni araştırılmalıdır. Yetişkinlerde tedavisi şu şekilde yapılmaktadır:
- Burun içerisindeki büyümüş geniz etinin normal halini alması için kulak burun boğaz bölümüne gitmek ve gerekli tedavinin uygulanması gerekir.
- Ağızdan salya akmasının nedeni nörolojik sebepler olabilir. Bu sebeple fiziki durumdan dolayı genellikle ilaç kullanımı yeterli iken bazen cerrahi operasyonlar gerekebilir. Psikolojik sebeplerden dolayı ise mutlaka destek alınmalıdır.
- Ağız içindeki problemler salya akmasına neden olabilmektedir. Özellikle çene yapısındaki bozukluklar için ortodonti tedavisi yapılmalıdır.
- Ağızdan salya akmasının nedenlerinden birisi de mide problemleri ve safra kesesinin çalışmasına yönelik sorunlardır. Mide rahatsızlıkları için ilaçlar etkili olabilir. Safra kesesi için ise ameliyat gerekebilmektedir.
ÇOCUKLARDA TEDAVİSİ NASILDIR?
Uyurken ağızdan salya gelmesi veya akması bebeklerde çok sık görülen bir durumdur. Özellikle bebeklerde 3 ile 6 aylık dönem aralığında yoğun olarak görülebilir. Daha sonraki dönemlerde salyanın akmasının başka nedenleri olabilir. Burun tıkanıklığı, alerjik durumlar, bademcik şişmesi, reflü, mide asiti salya akma nedenleri arasındadır.
Salyanın yoğun olması durumunda doktora gidilmesi gerekmektedir. Salya sebebi tespit edildikten sonra tükürük üretimini kontrol eden ilaçlar ya da ağza yerleştirilen cihazlar ile salya kontrolü sağlanır. Eğer sebebi kulak burun boğaz ile ilgili ise bu bölgedeki tıkanıklar tedavi edilir. Bağırsak parazitlerinden kaynaklanıyor ise gerekli analizler yapılır ve çocuk ile ailenin diğer üyelerine de tedavi uygulanır.
Ağızdan salya akmasını ciddiye alın
Gastroenteroloji Bölümünden Prof. Dr. Vedat Göral, özellikle gece uyurken ağızdan salya akmasının birçok hastalığın habercisi olabileceğini belirterek önemli açıklamalarda bulundu. Prof. Dr. Göral, “Bazı kişilerde gece uykusunda ağızdan su gelmesi kişinin yanlış uyku pozisyonu, reflü hastalığı, bazı diş problemleri, kafa travmaları sonrası, diş çıkarma dönemi, bazı ilaçlara ait yan etkiler, sinir sistemi bozuklukları, ağız anatomisinde problem ve bağırsak parazitleri gibi etkilerden dolayı meydana gelebilir. Uyku pozisyonu da genellikle ağız içinde salyanın birikmesine neden olur. Yan veya yüzüstü uyuyan insanlarda uyurken salya akması daha olasıdır. Özellikle ağzınızdan nefes alma eğilimindeyseniz veya sinüs yollarınızda tıkanıklık varsa biriken salya nefes almak için ağız açıldığında dışarı çıkmaya başlayabilir” diye konuştu.
YEMEK BORUSU KANSERİ DE NEDEN OLABİLİR
Alerji, yemek borusu kanseri ve Parkinson hastalığının da salya akmasına neden olduğuna dikkati çeken Prof. Dr. Göral, şöyle devam etti:
“Multipl skleroz (MS), Parkinson hastalığı, Müsküler distrofi gibi nörolojik hastalıklar ve yemek borusu kanserleri ağızdan salya akmasına neden olabilir. Antipskotik ilaçlar ve Parkinson hastalığı tedavisinde kullanılan ilaçlar da salya akmasına neden olabilir. Alerjik durumlarda da, uyku apnesinde de ağızdan salya akması gelişebilir.”
TÜKÜRÜK BEZİNE BOTOKS UYGULANABİLİR
Prof. Dr. Göral, tedavi için yapılabilecekleri ise şu şekilde sıraladı:
“Öncelikle uyku pozisyonu değiştirilmelidir. Sırtüstü pozisyon tercih edilirse böylece tükürük ağıza ve yastığa akmaz. Ağzınızda sağlıklı bir tükürük dengesi sağlamak önemlidir. Amerikan Diş Hekimleri Birliği'ne göre tükürük vücudumuzu enfeksiyondan korumada hayati bir rol oynar. Aşırı tükürük salgısı olan vakalarda, tükürük bezlerine botoks uygulaması da yapılabilir. Ağıza konan bazı cihazlar gece daha rahat uyumamızı sağlar, salya ve horlamaları azaltır. Uyku apnesi olanlar CPAP kullanmalıdır. Parazit saptanırsa, parazit ilaçları kullanılabilir. Ağızdan tükürük akmasının nedenlerinden biri kişinin ağzından nefes almasına ve dolayısıyla tükürük akmasına sebep olan tıkanık burundur. Burun ve sinüs kanallarının Kulak Burun Boğaz bölümünde temizlenmesiyle kişi daha rahat nefes alır, gece uykusunda ağzını açmayacağı için yastığını ıslatmaz. Stres ve sıkıntı varsa, psikolojik destek alınmalıdır. Ağızdan salya akması ilaçların yan etkisine bağlı ise o ilaçlar değiştirilmelidir.”
Çocuklarda Salya Akması
Salya, aşırı tükürük salgısı (hipersalivasyon) olmasıdır. Salya akması yaşamın ilk altı ila on sekiz ayında oral motor fonksiyon gelişene kadar normaldir. Özellikle bebeklerin 3. aydan itibaren dişleri çıkma döneminde aşırı tükürük salgısı normaldir. Dört yaşından büyük çocuklarda sürekli salya akması ise anormal kabul edilir.
Çocuklarda Salya Akmasının Nedenleri
Hipersalivasyon, aşırı üretime veya tükürük temizlenmesindeki azalmaya bağlı olabilir. Serebral palsi, nörodejeneratif bozukluklar, B3 vitamini eksikliği, gastroparezi, pankreatit, oral enfeksiyonlar, kuduz, birçok ilaç ve çeşitli toksinler dahil olmak üzere salya artışının birçok nedeni vardır. Parazit varlığında, özellikle kılkurdu, geceleri ağızdan salya akışı olabilir. Genetik, nörolojik veya anatomik bozukluklara bağlı çocukta ağzını kapatmasına engel bir durum var ise tükürük artışı olmadan da yetersiz dudak kapanması sonucu salya akması söz konusu olabilir. Azalmış yutma sıklığı ve yutma güçlüğü (disfaji), kötü postür (başı dik tutamama) fizyolojik bir salya artışı yapabilir. Diş çürükleri, ağız hijyen bozuklukları, nesnelerin sürekli ağza alınması da diğer sebepledir.
Salya Multidisipliner Bir Yaklaşım ile Değerlendirilir:
- Çocuğun bir açık ağız duruşu veya anormal dil ve dudak hareketleri var mı?
- Tekrarlayan üst solunum yolu enfeksiyonu var mı?
- İlaç kullanıyor mu? Yetersiz diş bakımı ve çürükler var mı?
- Yeme ve içme problemi, çiğneme sorunları ve yutma güçlüğü var mı?
- İletişim becerileri nasıl? Konuşma güçlüğü var mı?
- Salyanın şiddeti ve sıklığı Thomas-Stonell ve Greenberg ölçeği kullanılarak ( derece) ölçülür.
- Eşlik eden nörolojik, anatomik problemler değerlendirilir
- Gerekirse tükürük bezi ultrasonografisi yapılır
Tedavi:
- Klinik gözlem yapılır ve altta yatan nedenler belirlenir.
- Ağız sağlığının iyileştirilmesi ve sürdürülmesi
- Nişastadan zengin gıdalar fazla tüketiliyorsa kısıtlanır.
- İlaç ve toksin maruziyeti varsa bunlara yönelik önlem alınır.
- Yutma ile ilgili bir bozukluğa bağlı ise kas koordinasyonunu iyileştirmek için oral motor egzersizler yapılır.
- Yüz ifadelerinin kullanımı, örneğin gülümseyerek, kaşlarını çatarak, yüzleri içeri çekerek ayna karşısında egzersiz yapma).
- Dudak artikülasyonları – mmmm, bbbb, pppp, ahududu.
- Müzik aletleri üfleme (Örneğin; armonika, parti düdüğü)
- Dudaklar arasında spatula tutma
- Pipetle sıvı emme
- Üfleme (mum, tenis topu)
- Çocukların tükürük ve ağız hareketlerinden daha fazla haberdar olmalarına yardımcı olunur.
- Ağza nesne alma davranışlarını (elini ağzına alma en sık davranış) ortadan kaldırılır. Eller için bir aktivite sağlamak çok olumlu bir duyusal his verir.
- Yap-boz yapma,
- Oyuncak (titreşen bir oyuncak/yastık) verme,
- Parmak boyama
- Şarkı söyleme ve el çırpma,
- Çocuklar daha fazla yutmaya ve yüzlerini silmeye teşvik edilir.
- Küçük bir ayna kullanarak yüzün veya çenenin ıslak olduğunu çocuklara göstermek.
- Renkli noktalar gibi görsel ipuçları kullanmak
- Dokunma ipuçlarını kullanma; bazen çocukların üst dudağına parmak basmak
- Övgü veya ödüller vermek
- Yemek yeme becerilerini geliştirilir.
- Tıbbi ve cerrahi tedavi (Nadiren gerekir)
Sonuç olarak salya akması çocukluk döneminde 4 yaşa kadar normal kabul edilse de eşlik eden nörolojik, anatomik ve konuşma problemleri varlığında ayrıntılı değerlendirilmelidir. Altta yatan nedenlere yönelik tedaviler ve egzersizler ile farklılık yaratılabilir.