yılı işsizlik maaşı;en düşük ,82 TL ve en yüksek ,63 TL olarak değişti. İşsizlik maaşı nasıl alınır? işsizlik maaşı ne kadar? Konu ile ilgili tüm detayları yazımızda bulabilirsiniz.
İşsizlik maaşı hakkında merak edilen sorulardan biri de elde edilecek işsizlik maaşının aylık kaç TL olduğudur. İşsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere yılında işsizlik maaşı aldıkları aylık sürelerde asgari ve azami işsizlik maaşı tutarı şu şekildedir;
Yılı İşsizlik Maaşı | Aylık Brüt | Damga Vergisi | Aylık Net |
Asgari | ,20 TL | 30,38 TL | ,82 TL |
Azami | ,40 TL | 60,77 TL | ,63 TL |
Hizmet akdi ile bir işyerinde çalışmakta iken istek, yetenek, sağlık ve yeterliliği olmasına rağmen, herhangi bir kasıt unsuru bulunmaksızın işini kaybeden sigortalıların işlerini kaybetmeleri nedeniyle uğramış oldukları gelir kaybının bir süre ve belirli bir ölçüde karşılayan geçici destek işsizlik sigortası olarak adlandırılmaktadır. İşsizlik sigortası kapsamında olan kişilere işsiz kalması halinde ödenen geçici destek tutarı ise işsizlik maaşı veya işsizlik ödeneği olarak adlandırılır Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu kapsamında içeriği tanımlanmış olan işsizlik maaşı sigortalı çalışanlar için yasadaki şartları sağlamış olmaları şartıyla geçici bir güvenlik sistemidir.
İşsizlik sigortası kapsamında işsizlik maaşı almak isteyen işçinin;
Gerekmektedir.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından yılı içerisinde açıklanan günlük eylem planı ile işsizlik maaşı şartlarından olan gün kesintisiz prim ödeme şartının esnetileceği ifade edilmişti.
Mecliste yapılan düzenleme sonrası 18 Ocak tarihli Resmi Gazetede yayımlanan sayılı torba kanun ile hizmet akdinin sona ermesinden önceki gün kesintisiz “prim ödeyerek sürekli çalışmış” olma şartı “hizmet akdine tabi” olma şeklinde değiştirilmiştir.
Yapılan düzenleme ile birlikte eksik günleri nedeniyle gün kesintisiz prim ödeme gününe sahip olması şartının yarattığı mağduriyetin de önüne geçilmiş oldu.
İşsizlik maaşında bir hizmet akdine dayalı olarak çalışan sigortalılar, kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalılardan isteğe bağlı prim ödeyenler sandıklara tabi sigortalılar ve ülkemizde çalışma vizesi ile çalışan yabancı işçiler işsizlik sigortası kapsamındadır.
Sigortalı bir işte çalışırken istek ve kusuru olmaksızın işsiz kalan sigortalının son üç yıl içinde gün işsizlik sigorta primin olması ve işten ayrılmadan önce en az gün hizmet akdine tabi çalışmış olması koşuluyla hizmet akdinin feshinden sonra İŞKUR'a şahsen ya da monash.pw veya monash.pw üzerinden başvurulmaları gerekmektedir.
İşsiz kalan sigortalının son üç yılda gün işsizlik sigorta primin olması ve işten ayrılmadan önce en az gün hizmet akdine tabi çalışmış olması koşuluyla hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde İŞKUR’a şahsen ya da elektronik ortamda başvurması gerekmektedir.
Sigortalı olarak çalışmakta iken işsiz kalan işçi işsizlik maaşını şahsen İŞKUR’a başvurarak ya da elektronik ortamda başvurarak alabilirler.
Elektronik ortamda E-Devlet üzerinden başvuranlar başvuru adresi monash.pw ‘dir. E-Devlet üzerinden başvuranların İŞKUR’a ayrı bir belge teslim etmelerine gerek yoktur.
İŞKUR’a elden başvurarak işsizlik maaşından faydalanmak isteyenlerin ise nüfus kâğıdı, işten ayrılış bildirgesi ve işsizlik maaşı dilekçesi ile şahsen başvurmaları gerekmektedir. Başvuru formunu indirmek için tıklayınız.
Sigortalı işsizler işsizlik ödeneğine hak kazandıkları andan itibaren son 3 yıla göre yatırılan işsizlik prim günleri ile değişkenlik gösteren sürelerde işsizlik maaşı alırlar. Kişilerin işsizlik ödeneği son dört (4) aylık prime esas kazanç aylık ortalamasına göre değişmekte olup maaş hesaplama sistemi ve ortalama brüt kazancın üzerinden örnek işsizlik maaşı hesaplaması aşağıdaki gibidir;
Son Dört (4) Aylık Prime Esas Kazancın Aylık Ortalaması | Brüt Aylık İşsizlik Maaşı | Damga Vergisi | Net Aylık İşsizlik Maaşı |
(a) | (b) = (a) * %40 | (c) = (b) *%0, | (d) = (b) – (c) |
,00 (Asgari Ücret) | ,20 | 30,38 | ,82 |
Sigortalı olarak çalışmakta iken işsiz kalan işçinin işsizlik ödeneğini almaya hak kazanması halinde sigortalı işsizin ne kadar süre işsizlik maaşı alacağı ise son 3 yıl içerisinde ödenen işsizlik prim süresine göre değişmektedir.
Son 3 Yıl İçerisinde Yatırılan İşsizlik Prim Günü | İşsizlik Maaşı Alınacak Gün Sayısı |
(6 Ay) | |
(8 Ay) | |
(10 Ay) |
İşsizlik sigortası kapsamında olmayan sigortalılardan başlıcaları;
Sigortalı işsiz olarak nitelendirilen ve işsizlik maaşı almaya hak kazanan kişilerin almakta oldukları ödeneğin kimi hallerde sonlanma ihtimalleri vardır. Bunlar;
Sigortalı işsizlerin, işsizlik maaşı kesilir.
Sigortalı işsizlerin, işsizlik maaşından faydalanabilmesi için sigortalıların son 3 yıl içerisinden en az gün prim ödeyerek sürekli çalışmış olmaları gerekmekte olup hizmet akdinin sona ermesinden önceki son gün hizmet akdine tabi çalışmış olmaları gerekmektedir.
İşsizlik maaşının temel kural kişinin kendi istek ve kusuru dışında işini kaybetmiş olmasıdır. Fakat sigortalı olarak çalışmakta olduğu işyerinden 'Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Uymayan Haller ve Benzerleri' olarak nitelendirilen ve işçinin haklı fesih nedeni sunan hallerden dolayı işten ayrılan işçi işsizlik maaşı alabilir. İşçiye haklı fesih sunan haller şu şekildedir;
İşçinin, işinin haklı bir nedenle feshetme nedenlerdir. Bu nedenlerle işinden ayrılanlar işsizlik maaşı alabilirler.
İşsizlik maaşı almak için işsiz kaldığı günden sonraki 30 gün içerisinde İŞKUR’a başvurmayan kişiler için 30 günlük süre hak düşürücü süre olmayıp, gecikilen süre için işsizlik maaşı ödenmez. Hak edilen toplam sürenin geri kalan günleri için işsizlik maaşı ödenir.
Sigortalı işsizin yapmış olduğu işsizlik ödeneği başvurusu izleyen ayın sonuna kadar sonuçlandırılır. Sigortalı işsiz, işsizlik maaşını, nüfus kâğıdı ile birlikte herhangi bir PTT şubesine başvurarak her ayın 5’inde alabilir.
Sigortalı işsiz, işsizlik maaşını, nüfus kâğıdı ile birlikte herhangi bir PTT şubesine başvurarak her ayın 5’inde alabilir. Sigortalı işsiz işsizlik maaşını PTT’den 6 ay içerisinde çekmelidir.
İşsizlik maaşını çekme süresi 6 aydır. İşsizlik maaşı PTT’de sigortalı işsizin hesabına yatırıldıktan sonraki 6’ıncı ayının son gününe kadar alınmaz ise, işsizlik maaşı İŞKUR emanet hesaplarına geri gönderilir. İŞKUR’un emanet hesabına gönderilen işsizlik maaşı iadesinin alınabilmesi için sigortalı işsizin İŞKUR’a dilekçe ile müracaat etmesi gerekmektedir.
Sigortalı işsizlerin durumu İşsizlik maaşını PTT şubesinden çekmek için uygun değil ise vermiş oldukları vekâlet neticesinde vekâlet verdikleri kişi tarafından verilen vekâletname ile birlikte PTT şubesinden çekilebilir.
Sigortalı bir işte çalışmakta iken işsiz kalan sigortalının gerekli şartları sağlaması halinde sigortalı işsiz kapsamında tanımlanmaktadır. Sigortalı işsizin işsizlik sigortası kapsamında İŞKUR tarafından sunulan faydalanabileceği haklar mevcuttur. Bunlar;
hakları bulunmaktadır.
Sigortalı işsizlerin işsizlik maaşı aldıkları süre zarfınca bakmakla yükümlü oldukları kişiler de dâhil olmak üzere genel sağlık sigortası kapsamında sağlık sigortasından faydalanma hakları vardır. İşsizlik maaşını aldıkları süre bitimi sonrasında ise sağlık hakkından yararlanma hakları bulunmamaktadır.
Sigortalının işsizlik sigortasından faydalanması için en önemli şart kendi istek ve kusuru dışında işini kaybetmiş olmasıdır. Bu nedenle sigortalılar işten çıkarıldıklarında çıkarılma neden olarak gösterilen kodlar burada önem taşımaktadır. Sigortalılar aşağıdaki kodlardan biri ile çıkış verilmesi durumunda işsizlik maaşı alabilirler;
Fesih Kodu | SGK Fesih Nedeni |
04 | Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi |
05 | Belirli süreli iş sözleşmesinin sona ermesi |
12 | Askerlik |
15 | Toplu işçi çıkarma |
17 | İşyerinin kapanması |
18 | İşin sona ermesi |
23 | İşçi tarafından zorunlu nedenle fesih |
24 | İşçi tarafından sağlık nedeniyle fesih |
25 | İşçi tarafından işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeni ile fesih |
27 | İşveren tarafından zorunlu nedenlerle ve tutukluluk nedeniyle fesih |
28 | İşveren tarafından sağlık nedeni ile fesih |
31 | Borçlar Kanunu, Sendikalar Kanunu, Grev ve Lokavt Kanunu kapsamında kendi istek ve kusuru dışında fesih |
32 | sayılı Kanunun maddesine göre özelleştirme nedeni ile fesih |
33 | Gazeteci tarafından sözleşmenin feshi |
34 | İşyerinin devri, işin veya işyerinin niteliğinin değişmesi nedeniyle fesih |
Sigortalı işsizlerin işsizlik maaşı aldıkları süre içerisinde; aşağıda belirtilen
gibi durumların oluşması halinde 15 gün içerisinde en yakın İŞKUR birimine yazılı dilekçe ile veya Alo ’e başvurmaları gerekmektedir.
Durumun bildirilmemesi ve işsizlik maaşının ödenmeye devam etmesi halinde haksız ve yersiz yapılan ödemeler durumun tespit edilmesi sonrasında sigortalı işsizden yasal faizi ile geri alınır.
Sigortalı işsiz olarak nitelendirilen kişinin almakta olduğu işsizlik maaşından sadece damga vergisi kesilmekte olup başkaca bir vergi ve kesinti olmamaktadır. Damga vergisi oranı binde 7,59’dur.
Sigortalı olarak çalışmakta olduğu işyerinden 'Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Uymayan Haller ve Benzerleri' olarak nitelendirilen ve işveren haklı fesih nedeni sunan hallerden dolayı işten çıkarılanişçi işsizlik maaşı alamaz. İşverene haklı fesih sunan haller şu şekildedir;
İşçinin, işverence işinin haklı bir nedenle feshetme nedenlerdir. Bu nedenlerle işten çıkarılanlar işsizlik maaşı alamazlar.
İşsizlik maaşı kimi hallerde dondurulur iken kimi hallerde dondurulmaz. Dolayısıyla işsizlik maaşı almakta iken çalışmaya başlayan sigortalılar için 2 durum mevcuttur. Bunlardan birincisi, sigortalı işsiz, işsizlik maaşı aldığı sırada işe girer fakat kanun ön gördüğü şartları yerine getirmeden tekrar işsiz kalır ise daha önce hak etmiş olduğu işsizlik maaşını süresini bu süre doluncaya kadar almaya devam eder.
İkinci durum ise; sigortalı işsiz, işsiz maaşını aldığı sırada işe girer fakat kanun ön gördüğü şartların yerine getirilmiş olması sonrasında tekrar işsiz kalan sigortalı için yeni hak sahipliğinden doğan süre kadar işsizlik maaşı ödenecektir.
ÖRNEK;
| Ayten Hanım | Mehtap Hanım |
İşten Ayrılma Tarihi | ||
Son 3 yılda ödenen prim günü | gün | gün |
Elde edilen İşsizlik ödeneği günü | gün | gün |
Yeni işe giriş tarihi | ||
İkinci işten çıkış tarihi |
Yukarıdaki örnekte aynı son 3 yılda aynı işsizlik primi ödeme güne sahip ve aynı tarihte işten ayrılan aynı tarihte işe bulan Ayten ve Mehtap Hanımlardan, Ayten Hanım; tarihinde işinden çıkarılmış yeni işe giriş yapmış olduğu tarih olan ’ya kadar 90 gün işsizlik maaşı almıştır. İşsizlik süresi dolmadan ikinci girdiği iş yerinden tarihinde çıkarılmıştır. Ayten hanım ilk işsizlik ödeneğinden toplamda günden 90 günü kullanmış olup kalan günlük işsizlik maaşını alabilecektir.
Mehtap hanım ise, tarihinde işinden çıkarılmış tarihinde iş bulan Mehtap hanım bu süreye kadar 90 gün işsizlik maaşı almıştır. İşsizlik süresi dolduktan sonra ikinci girdiği işten tarihinde çıkarılmıştır. Dolayısıyla Mehtap Hanım eski hakkını kaybedecek fakat yeni girdiği işte son hizmet akdine tabi olarak toplamda gün işsizlik prim ödeme gününe sahip olduğu için yeni hak kazanacak ve toplamda gün süre ile işsizlik sigortası kapsamında maaş alabilecektir.
İşsizlik maaşının birden fazla alınmasında yasal bir engel bulunmamaktadır. Fakat işsizlik maaşının tekrar alınabilmesi koşulu ilk işsizlik maaşı aldığı tarihten sonra ikinci bir defa işsizlik maaşı alabilmek için tekrar işsizlik maaşı alma şartlarını taşıyarak işten ayrılmış olması gerekmektedir.
Sigortalı işsizin Sosyal Güvenlik Kurumundan almakta oluğu işsizlik maaşı, nafaka borçları dışında haciz veya başkasına devir ve temlik edilemez.
Sigortalı işsiz kendi kusuru ve bilgilerdeki eksiklik veya yanlışlık nedeniyle yapılan fazla ödemeleri yasal faizi ile birlikte geri ödemek zorundadır. Fakat ölen sigortalılar için ödenen yersiz sigorta ödeneği geri alınmaz.
Emekli olduktan sonra hizmet akdine bağlı olarak bir işyerinde sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışanlar, çalıştıkları bu süre zarfında hem kendilerinden işsizlik sigortası primi kesilmemesi, hem de işsizlik ödeneğinden yararlanılabilmesi için herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı alınmaması şartı nedeniyle, kendi istek ve iradeleri dışında işten çıkartılmış olsalar bile işsizlik maaşından yararlanamazlar.
Sigortalı işsiz olarak nitelendirilen kişilerin ödeme süreleri de dikkate alınarak hesaplanan işsizlik maaşını aldıkları süre boyunca Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından sadece genel sağlık sigortaları yatırıldığı için işsizlik maaşı aldıkları zamanlarda geçen süreler emeklilik açısından hizmet süreleri olarak değerlendirilmez.
Kişilerin işsizlik maaşları aldıkları sırada yurtdışına çıkmış olmaları İŞKUR’un çalışmaya hazır bulunma şartı ile bağdaşmadığı için sigortalı işsizin yurtdışına çıktığı tarihten itibaren işsizlik maaşı alma hakkı durur.
Sigortalı işsizin yurtdışına çıkış öncesi dilekçe ile bu durumu İŞKUR’a bildirmesi halinde ise işsizlik maaşı durur kişinin geri dönüşü ile geri kalan süre devam eder. Durumun İŞKUR tarafından tespit edilmesi halinde ise kişiye yapılan yersiz ödemeler yasal faizi ile birlikte geri istenir.
4/b (Bağ-Kur)’liler işsizlik maaşı kapsamında değildir. Fakat 4/b (Bağ-Kur)’liler için oluşturulan işsizlik sigortası ve maaşının bir benzeri esnaf ahilik sandığıdır.
Esnafları yakından ilgilendiren Esnaf Ahilik Sandığının yılının başında kurulması beklenmekteydi. Fakat yayımlanan yasa ile başlangıç tarihi ertelenmiş Esnaf Ahilik Sandığının başlangıç zamanı olarak açıklanmıştır.
4/c kapsamında çalışmakta olan memurlar çalışmakta oldukları süre boyunca adlarına işsizlik primi yatırılmadığı için görevlerinden istifa etmek suretiyle veya görevden ihraç edildiklerinde işsizlik maaşı alma hakları bulunmamaktadır.
Askerlik hizmeti nedeniyle işten ayrılmış sigortalı çalışanlar, askerlikte geçen süreleri boyunca işsizlik maaşı alamazlar. Fakat askerlik hizmeti sonrasında işyerinden alacakları işten ayrıma bildirgesi ve ile terhis olduktan sonra 30 gün içerinde İŞKUR’a başvurarak işsizlik ödeneği için gereken diğer şartların sağlanmış olması koşuluyla işsizlik maaşı alabilirler.
Terhis olduktan sonra başvuruda 30 günü geçirmiş olmak işsizlik maaşı için hak düşürücü bir süre değildir. Toplam işsizlik maaş süresi hakkından, gecikilen süre kadar kayba neden olur.
İşsizlik sigortasından yararlanmak için öncelikli şart kişinin kendi istek ve kusuru olmaksızın işini kaybetmiş olmasıdır. Evlilik nedeniyle işten ayrılan ya da ikametgâh değişimi gibi nedenlerle ayrılmak zorunda kalan kadın işçinin kıdem tazminatı almaya hak kazanmasına rağmen işini kendi isteği ile bırakmış olmasından dolayı işsizlik maaşı alma hakkı bulunmamaktadır.
İş yerinde tam süreli olarak yapılan iş sözleşmelerindeki emsal sürenin üçte ikisine kadar yapılan çalışma kısmi süreli çalışma olarak adlandırılmaktadır. Kısmi süreli çalışan işçiler de tam süreli çalışan işçiler gibi kıdem tazminatı, yıllık izin ve hafta tatili haklarına sahiptir.
İşsizlik maaşında ise durum farklı idi. Şöyle ki; işsizlik maaşının şartlarından biri işten ayrılmadan en az gün boyunca prim ödeyerek sürekli çalışma şartı idi. Bu durumda kısmi süreli çalışan ay içerisinde eksik kalan günlerini isteğe bağlı olarak borçlanabilir ve işsizlik maaşından yararlanabilirdi. sayılı kanun ile gün prim ödeyerek sürekli çalışmış olma şartının yerine hizmet akdine tabi olarak çalışmış olma şartının getirilmesi beraber kısmi süreli çalışanlar için diğer şartları taşıması koşuluyla borçlanma yapmadan işsizlik maaşından yararlanma hakları oluşmuştur.
İstifa edilmesi halinde kıdem tazminatı almak için önemli ayrıntı işe giriş tarihidir. Sigortalılar için işe giriş tarihine göre değişkenlik gösteren sürelerde ki kadar sigortalılık süresini ve prim gün sayısını doldurduktan sonra işten ayrılıp kıdem tazminatı alma hakları vardır.
Fakat bu yolla işten ayrılan kişilerin işsizlik maaşının ön önemli şartlarından bir olan kişinin kendi istek ve kusuru olmaksızın işini kaybetmiş olması şartını sağlamadığı için işsizlik maaşı alma hakları bulunmamaktadır.
Ölen kişinin geride bırakmış olduğu kız ve erkek çocuklarına SGK tarafından sağlanan desteğe yetim aylığı denilmektedir. Geride kalan kız veya erkek çocukların kendi sigortalılıkları kapsamında gelir veya aylık bağlanmamış olması şartıyla;
Yetim aylığı almaya hak kazanır.
İşsizlik maaşı adlığı sırada yetim kalan erkek veya kız çocuklardan yetim aylığı almakla ilgili şartları taşımaları şartıyla işsizlik maaşlarının kesilmesine yol açacak bir neden bulunmamaktadır.
Çünkü işsizlik maaşı geçici bir ödenek olup çalışma durumu da esas alınarak kişiye en fazla 10 aya kadar kişiye verilecektir. Dolayısıyla diğer şartlarında taşınması şartıyla hem işsizlik maaşı hem de yetim aylığının alınmasında engel bir durum bulunmamaktadır.
ÖRNEK; Bir fabrikada çalışan ve evli olmayan Fatma Hanım, tarihinde işten çıkarılmış, işsizlik ödeneği almak için gerekli şartları sahip olduğu için işsizlik maaşı almaktadır. tarihinde sigortalı olarak çalışmakta olan Fatma Hanımın babası Hasan Beyin vefat etmiştir. Hasan Beyin vefatı nedeniyle sosyal güvenlik kurumuna başvurarak yetim aylığı alma hakkı vardır.
İşsizlik sigortasından yapılacak ödemeleri, hizmet ve yönetim giderleri karşılanmak üzere işçinin prime esas aylık brüt maaşları üzerinden sigortalılardan %1, işverenden %2 ve Devlet adına %1 alınır.
Yararlanılan Kaynaklar
YAZAR: E.ÖĞR.GÖR. NURTEN ÖRNEK
Kaynak: monash.pw
(Bu makale yazılı veya elektronik ortamda kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak göstermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)
>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemizekayıt olun.
>> Vergi Affı Rehberi ( Soru - Cevap) Ücretsiz E-Kitap:hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.
GÜNDEM
Güncelleme Tarihi:
LinkedinFlipboardE-postaLinki KopyalaYazı Tipi
MUCIP AVCU - ve Sosyal Güvenlik Uzman E. SGK Müfettii
Adalet ve Kalknma Partisi Grup Bakanvekili Mustafa Elita imzasyla TBMM’ye sunulan Gelir Vergisi Kanunu ile Baz Kanunlarda Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun Teklifi, Meclis’e sunulduu haliyle yasalamas durumunda, ba kurlu esnaf da Esnaf Ahilik Sand Ödenei, yani isizlik maa alacak.
8 ubatta Meclis’e sunulan kanun teklifi Plan ve Bütçe Komisyonu’nda incelendikten sonra Genel Kurul’a gelecek. Düzenleme mevcut haliyle kabul edilerek Resmi Gazete’de yaymlanrsa artk esnaf da isizlik maa alabilecek.
Esnaf Ahilik Sand nedir?
Teklifle, 25/8/ tarihli ve sayl sizlik Sigortas Kanunu’na eklenecek Ek Madde 6 ile Esnaf Ahilik Sand kurulacak. Esnaf Ahilik Sand, sizlik Sigortas Fonu ile ayn fonksiyona sahip olup, kendi adna ve hesabna bamsz çalan ba kurlu esnaf kapsama alarak esnafn isiz kalmas durumunda sandk ödenei, yani isizlik ödenei vermeyi amaçlayan bir kurumdur.
Esnaf Ahilik Sand, Türkiye -Kur’umu bünyesinde, kurum yönetim kurulunun kararlar çerçevesinde iletilip yönetilecektir. Esnaf Ahilik Sand, isizlik sigorta fonu kaynaklar ile ayn usul ve esaslar çerçevesinde deerlendirilecek ve Saytay’n denetimine tabi olacaktr.
Kimler sigortal olacak?
sayl Kanun’un 50’nci maddesi kapsamndaki;
• stee bal sigortallar,
• At Yarlar Hakknda Kanun’a tabi jokey ve antrenörler,
• Köy ve mahalle muhtarlar ile
• Tarmsal faaliyette bulunanlar hariç olmak üzere;
sayl Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fkrasnn (b) bendi kapsamnda hizmet akdine bal olmakszn kendi adna ve hesabna bamsz çalanlar Esnaf Ahilik Sand kapsamnda Esnaf Ahilik Sand sigortals saylr.
Sigortallk zorunlu
Esnaf Ahilik Sand sigortas zorunludur. Bu madde kapsamna giren ve halen faaliyette olanlar bu maddenin yürürlüe girdii tarihte, faaliyetine daha sonra balayanlar ise baladklar tarihten itibaren Esnaf Ahilik Sand sigortals olurlar.
Ne kadar prim alnacak?
Esnaf Ahilik Sand sigortas kapsamnda yaplacak ödemeleri ve giderler karlamak için, sandk sigortallar ile Devlet’ten, Esnaf Ahilik Sand primi ad altnda %3 orannda prim alnacaktr. Alnacak bu primin, %2’sini sandk sigortals, %1’ni de devlet ödeyecek. Primler, sayl Kanun’un 80’inci ve 82’nci maddelerinde belirtilen prime esas günlük kazançlar üzerinden hesaplanacak. Dolaysyla asgari ücret üzerinden kazanç beyannda bulunacak bir sandk sigortalsndan (,5x0,02=35,55) 35,55 lira prim kesintisi olacaktr. Bunun yannda Hazine’den de %1, yani 17, lira kadar katk yaplacak.
Herhangi bir nedenle sigortallk durumunun sona ermesi halinde, o ana kadar sigortaldan kesilen Esnaf Ahilik Sand primleri ile devlet pay iade edilmeyecek. Esnaf Ahilik Sand’na sigortallarca ödenen primler, kazancn tespitinde gider olarak kabul edilecektir.
Esnaf Ahilik Sand primlerinin toplanmasndan Sosyal Güvenlik Kurumu, dier her türlü hizmet ve ilemlerin yaplmasndan -Kur sorumludur.
Ödenekten/Maatan yararlanma artlar
Ödenekten yararlanmak için;
- Sigortalln sona ermesinden önceki son gün sürekli çalm ve
- Son 3 yl için de de en az gün sgk prim günü olmas gerekir.
Hatrlanaca üzere 4/a’llar için bu süre gündür. Burada ba-kur’lular için süre biraz daha uzun tutulmutur.
Son üç yl içinde;
- gün faaliyetini sürdüren ve Esnaf Ahilik Sand Primi ödemi olanlara gün,
- gün faaliyetini sürdüren ve Esnaf Ahilik Sand Primi ödemi olanlara gün,
- gün faaliyetini sürdüren ve Esnaf Ahilik Sand Primi ödemi olanlara gün, süre ile Esnaf Ahilik Sand Ödenei (isizlik ödenei) verilecek. Bu ödeneklerden damga vergisi hariç hiçbir vergi ve kesinti de olmayacak.
Maa ne kadar olacak?
Ahilik Ödenei, iten ayrlmadan önceki son dört ayn ortalama kazançlar üzerinde hesaplanacaktr. Son dört ayda asgari ücret üzerinden prim ödemi bir sigortalnn, ortalama kazanc da asgari ücret olaca için, alaca ödenek de brüt asgari ücretin %40’ kadar olacaktr. (,5 X 0,40= TL) Dolaysyla sigortal esnafa aylk TL ödeme yaplacaktr. Dier taraftan sigortalya en fazla asgari ücretin % 80’i kadar maa ödenecek. Bu da ,5x0,80= TL yapar.
Ayrca sandk mensuplar, ödenek aldklar süre içerisinde genel salk sigortasndan da yararlanabilecek.
Sanda prim borcu olanlar
Borcun yaplandrlm veya taksite balanm olmas, ödenek almay engellemeyecek. Ancak bunun dnda Esnaf Ahilik Sandna prim borcu olanlar, maa alamayacak. Sigortalnn geriye dönük en fazla 90 gün borcu olmas durumunda ise maa balanacak fakat alnan maatan önce bu 90 günlük borç mahsup edilecek, geriye kalan da sigortalya ödenecek.
Bankaların kredi kullanan veya kredi kartı borcu bulunan emeklilerin maaş hesaplarına bloke koyması uygulamasının yaygın bir hale geldiği görülmektedir. Bundan dolayı mağduriyetler giderek artmıştır. Bir çok insan “emekli maaşına haciz konulabilir mi”, “vergi borcundan dolayı emekli maaşına haciz”, “Sgk emekli maaşına haciz koyabilir mi”, “banka emekli maaşına haciz koyabilir mi”, “emekli maaşına haciz konur mu ” soruların cevabını merak etmektedir. Yargıtay yılında aldığı kararında emekli maaşı bloke edilmiş milyonlarca emekliyi ilgilendiren bir karara imza attı. Yargıtay kararında emekli maaşını teminat göstererek kredi kullanmış emeklilerin kredi ödemeleri geciktiği takdirde bankanın bloke ve kesinti yapma hakkının olmadığı yönünde tespitler yapıldı. Kişinin borcundan dolayı Sosyal Güvenlik Kurumundan (SGK) alınan emekli, sakatlık, dul ve yetim aylığının, ilgili yasa gereği haczi ve blokesi mümkün değildir. Fakat bu yasağın üç istisnası var;
Yani emekli, dul ve yetimin maaşı, SGK alacakları, vergi borçları ve nafaka dışında kişinin muvafakatı olmadan haczedilemiyor. Burada en önemli konu muvafakat sözleşmesi. Emekliler işte bu sözleşme nedeniyle maaşa bloke koyulduğunda itiraz etmesi durumunda yargı blokeyi kaldırıyor.
Makale Ankara Barosu Avukatlarından Gizem Koç tarafından kaleme alınmıştır.
Uygulamada ödenmeyen krediyi karşılamak için bankalara emekli maaşı hesabı olup olmadığına bakılmaksızın doğrudan maddenin 1. fıkrası uyarınca birinci haciz ihbarnamesi gönderilerek banka hesaplarına bloke konulmaktadır. Fakat bu durumda emekli maaşına borçlunun rızası haricinde haciz konulmakta olup icra müdürünün kararına karşı, şikayet yoluna başvurulmak suretiyle banka hesabındaki blokenin kaldırılabilmesi mümkündür.
Bugüne kadar bankalar tarafından emeklilere verilen kredilerde kredinin teminatı olarak emekli maaşı gösterilmekteydi. Kredi kullanan emekliler emekli maaşına bloke konulmasına kredi sözleşmesi esnasında peşinen önceden rıza göstermekte, bu nedenle kredi ödemeleri geciktiği takdirde hiçbir işleme gerek kalmadan banka tarafından doğrudan bloke ve kesinti yapılmaktaydı. Emekli maaşından başka geliri olmayan kişiler bu durumdan uzunca süre mağdur oldular. Bankalar ise kredi borçlarını emekli maaşından kesinti yaparak tahsil etme yoluna gittiler. Emekli türlerini öncelikle belirtmek gerekirse;
Emekli maaşına haciz konulabilir mi sorusunun cevabı emeklilik türüne göre (SGK, Bağkur, Memur Emeklisi) değişmemektedir. Memur emeklileri sayılı Kanun’a tabidirler. SSK, Bağ Kur, Kamu, Banka ve Borsa sandıklarından emekli olanların maaşına ise rızası olmazsa haciz konulamaz. Fakat üstte belirttiğimiz gibi bankaların önceden aldığı bu rıza geçerli değildir. Ancak, SGK’nın emekli kişiden prim, SGDP gibi bir alacağı var ise emekli maaşını haczedilebilir. Dolayısıyla, SGK’ ya borcu olan ve emekli aylığı alanların maaşlarının dörtte biri ( % 25) haczedilebilmektedir.
Sonuç olarak eğer borçlunun emekli maaşına haciz konmasına izin vermiş olması gibi bir durum söz konusu değilse istisnai durumlar haricinde emekli maaşına haciz konulamaz. Ancak emeklilik türü ne olursa olsun emekli borçlu emekli maaşına haciz konmasına muvafakat vermiş ise bu durumda emekli maaşına haciz konmasında herhangi bir hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Yargıtay’ın son kararıyla bu dönem artık geride kaldı. Son karara göre SGK, nafaka ve vergi borçları dışında emekli maaşından kesinti yapılamayacağına vurgu yapıldı ve bankalar bundan sonra emekli maaşından kesinti ve bloke yapamayacağı gibi bugüne dek milyonlarca emekli vatandaştan yaptığı milyarlarca liralık kesintileri de iade etmek zorunda kalacağı bir kararla karşı karşıya kaldı.
Emekli vatandaşlar bankanın koymuş olduğu blokenin kaldırılması ve kesintilerin iadesi için Tüketici Hakem Heyetlerine başvurma hakkına sahiptir. Toplam kesinti miktarının ,00 TL’yi geçmesi halinde ise doğrudan Tüketici Mahkemesinde dava açarak, blokenin iptal edilmesini ve bugüne kadar yapılan kesintilerin faizi ile iade edilmesini talep edebilecektir.
T.C. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu
Esas No: /
Karar No: /
Karar Tarihi:
ÖZET: Emekli maaşına bloke konulmasına dair muvafakatnamelerin önceden düzenlenemeyeceği, kredi sözleşmesi esnasında verilen muvaffakatnamenin geçersiz olduğu
….
Kanun’un “Önceden yapılan anlaşmalar” başlıklı 83/a maddesi hükmüne göre ise “82 ve 83 üncü maddelerde yazılı mal ve hakların haczolunabileceğine dair önceden yapılan anlaşmalar muteber değildir.” Önceden feragatin geçersizliğinin nedeni, borçlunun hacizden önceki bir dönemde böyle bir anlaşmanın sonuçlarını ve hacze gelindiğinde kendisine yükleyeceği yükün ağırlığını tahmin edemeyeceğinin varsayılmasıdır. Bu halde, borçluyu bizzat kendisine karşı koruma gereği vardır (Kılıçoğlu, E.: İcra Sözleşmeleri, İstanbul , s. ).
Bu maddeyle, borçlu ile alacaklının hacizden önceki dönemde aslında haczedilmemesi gereken mal veya hakkın haczedilebileceği konusunda yaptıkları sözleşmelerin geçerli olmayacağı düzenlenmiştir. Anılan düzenleme sadece icra takibinin kesinleşmesi sonrası bu yönde yapılan sözleşmeleri değil, icra takibi yapılmadığı durumlarda da sözleşmelere borçlunun haczi mümkün olmayan mal veya haklarına veya emekli maaşına bloke konulması ve kesinti yapılması sonucunu doğuran muvafakatlerin de geçersiz olacağına ilişkin emredici bir hüküm niteliğindedir.
Bu açıklamalar ışığında somut olay incelendiğinde; davacı Kurum emeklisi, davalı bankadan tüketici kredisi kullandığı sırada banka nezdinde aldığı emekli maaşından takas ve virman suretiyle tahsilat yapılmasına muvafakat etmiş, kredi taksitleri bir süre sorunsuz ödenmiş ancak davacı daha sonra ödeme güçlüğüne düşmüş, kredi taksitlerini ödeyememiştir. Banka sözleşmedeki bu düzenlemeden hareketle emekli maaşının dörtte birine bloke koyarak kredi borcuna mahsup etmiştir. Ne var ki İİK’nın 83/a maddesi gereğince haczedilemezlikten önceden feragat geçersiz olup henüz hakkında herhangi bir icra takibi başlatılıp maaşından haciz suretiyle borcun ödenmesine izin verildiği yönünde davacının iradesinin açıkça ortaya konulduğundan da bahsedilemeyeceğinden kredinin alınması sırasında takas ve mahsup yönünde verilen muvafakat da geçerli sayılmaz. Direnme kararındaki bu yöne ilişkin kabul bu nedenle haklı ve yerindedir.
…
Sonuç olarak usul ve yasaya uygun direnme kararının onanmasına karar vermek gerekmiştir.
SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle;
Davalı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile direnme kararının ONANMASINA,
Harç peşin alındığından harç alınmasına yer olmadığına, sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun “Geçici Madde 3” hükmü gereği uygulanmakta olan sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun maddesi uyarınca kararın tebliği tarihinden itibaren on beş gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, tarihinde yapılan ikinci görüşmede oyçokluğu ile karar verildi.
Ankara Tüketici Mahkemesi’ne
Davacı: İsim-Soyisim-Tc-Adres-Telefon
Davalı: Bankası Vergi Kimlik No-Adres-Telefon
Konu: Bankanın emekli maaşı üzerine koymuş bulunduğu blokenin kaldırılması, hukuka aykırı şekilde kesilen miktarların tarafıma iadesi talebidir.
Dava Değeri : Fazlaya ilişkin haklarımız saklı kalmak kaydıyla … TL. ( yılın için ,00 TL’den fazla miktarlar için)
Açıklamalar
Hukuki Nedenler: S. K. m. 83; S. K. m. 93 ve tüm ilgili mevzuat.
Hukuki Deliller:
Sonuç ve İstem: Yukarıda açıklanan sebeplerle davamın KABULÜNE, Banka tarafından yapılan blokenin kaldırılmasına, haksız tahsil edilen kesintiler için fazlaya ilişkin haklarımız saklı kalmak kaydı ile toplam ….. TLnin kesinti tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte tarafıma iadesine ve tüm yargılama giderleri ile avukatlık ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep ederim.
Davacı İsim-Soyisim
İmza
Ankara Tüketici Hakem Heyeti Başkanlığına
Başvurucu: İsim-Soyisim-Tc-Adres-Telefon
Şikayet Edilen: Bankası Vergi Kimlik No-Adres-Telefon
Uyuşmazlık Konusu: Bankanın emekli maaşım üzerine koymuş bulunduğu blokenin kaldırılması, hukuka aykırı şekilde kesilen miktarların tarafıma iadesi talebidir. Uyuşmazlık Bedeli : . TL ( yılın için en fazla ,00 TL)
Açıklamalar
Şikayet edilen Bankasının Şubesi müşterisiyim. Bankaya yatan emekli maaşımın tümü üzerine davalı bankaca … yılı … ayından itibaren bloke konulmuş ve kesinti gerçekleştirilmiştir. Banka tarafından yapılan bloke usul ve yasaya uygun değildir. Borçlunun emekli maaşının haczedilemeyeceği yönünde emredici kanun hükümleri bulunmaktadır. Her ne kadar kredi sözleşmesinin içinde veya ekinde emekli maaşımın kesilmesine muvafakat ettiğim yönünde imza atmışsam da, İcra ve İflas Kanunu 83/a md. uyarınca İİK 82 ve 83 üncü maddelerde yazılı mal ve hakların haczolunabileceğine dair önceden yapılan anlaşmalar muteber değildir. Buna yönelik T.C. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun tarihli / esas ve / karar numaralı emsal kararıyla banka tarafından yapılan bloke ve kesintilerin Anayasaya aykırı olduğuna ve borçluya iadesi gerektiğine karar verilmiştir. Yukarıda kısaca arz ve izah edilen nedenlerle başvurumun kabulüne, emekli maaşım üzerindeki blokenin kaldırılmasına, . yılı ayından itibaren yapılan haksız kesintiler için . TLnin şikayet olunandan alınarak tarafıma verilmesine karar verilmesini talep ederim.
Başvurucu İsim-Soyisim
İmza
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Madde 93 uyarınca: “Bu Kanun gereğince sigortalılar ve hak sahiplerinin gelir, aylık ve ödenekleri, sağlık hizmeti sunucularının genel sağlık sigortası hükümlerinin uygulanması sonucu Kurum nezdinde doğan alacakları, devir ve temlik edilemez. Gelir, aylık ve ödenekler; 88 inci maddeye göre takip ve tahsili gereken alacaklar ile nafaka borçları dışında haczedilemez.”
İcra ve İflas Kanunu Madde 82 – Aşağıdaki şeyler haczolunamaz: