Basit Kesir Bileşik Kesir 4 Sınıf
İlkokul 4. sınıf matematik dersi Basit, Bileşik ve Tam Sayılı Kesirler konu anlatımını bu sayfada bulabilir ve pdf olarak indirebilirsiniz.
BASİT, BİLEŞİK VE TAM SAYILI KESİRLER
BU KONUDA NELER ÖĞRENECEĞİZ?
→ Basit, bileşik ve tam sayılı kesirler
→ Basit, bileşik ve tam sayılı kesirleri modelleme
→ Basit, bileşik ve tam sayılı kesirleri sayı doğrusunda gösterme
3. sınıfta birim kesir konusunu öğrenmiştik. Şimdi de basit, bileşik ve tam sayılı kesirleri öğreneceğiz.
Bir kesirde pay, payda ve kesir çizgisi bulunur.
Basit Kesir
Payı, paydasından küçük olan kesirlere “basit kesir” denir.
ÖRNEK: Paydası 6, payı 4 olan basit kesri belirleyelim ve modelleyelim. Kesrin okunuşunu yazalım.
Paydası 6, payı 4 olan basit kesir \(\frac{4}{6}\) olur. \(\frac{4}{6}\) kesri modellenirken bütün, 6 eş parçaya bölünür. Eş parçalardan 4’ü boyanır.
\(\frac{4}{6}\) basit kesri, “altıda dört” ya da “dört bölü altı” diye okunur.
Şimdi de \(\frac{4}{6}\) basit kesrini sayı doğrusunda gösterelim.
Basit kesirler daima bir bütünden küçüktür.
Bileşik Kesir
Payı, paydasına eşit ya da payı, paydasından büyük olan kesirlere “bileşik kesir” denir.
ÖRNEK: Paydası 4, payı 7 olan bileşik kesri belirleyelim ve modelleyelim. Kesrin okunuşunu yazalım.
Paydası 4, payı 7 olan bileşik kesir \(\frac{7}{4}\) olur. \(\frac{7}{4}\) kesri modellenirken 4 eş parçaya bölünmüş bütünlerden yararlanılır.
\(\frac{7}{4}\) bileşik kesri, “yedi bölü dört” diye okunur.
Şimdi de \(\frac{7}{4}\) bileşik kesrini sayı doğrusunda gösterelim.
Bileşik kesirler hiçbir zaman bir bütünden küçük olamaz.
Tam Sayılı Kesir
1 bütün ya da 1’den fazla bütün ile basit kesirden oluşan kesirlere “tam sayılı kesir” denir.
ÖRNEK:1 bütün ve \(\frac{2}{5}\) basit kesrinden oluşan tam sayılı kesri belirleyelim ve modelleyelim. Kesrin okunuşunu yazalım.
1\(\frac{2}{5}\) kesri modellenirken 1 bütün ve 5 eş parçaya bölünüp 2 parçası boyanmış başka bir bütün kullanılır.
1\(\frac{2}{5}\) tam sayılı kesri, “bir tam beşte iki” ya da “bir tam iki bölü beş” diye okunur.
Şimdi de 1\(\frac{2}{5}\) tam sayılı kesrini sayı doğrusunda gösterelim.
Tam sayılı kesirler daima bir bütünden büyüktür.
4. sınıf Basit, Bileşik ve Tam Sayılı Kesirler konusunu pekiştirelim.
4. Sınıf Matematik Basit Bileşik Ve Tam Sayılı Kesir konu anlatımı
Bu üç kategori üzerinden ele alınan kesirlere şimdi beraber inceleyelim ve özelliklerine bakalım.
Basit Kesirler
Payı, paydasından küçük olan kesirlere basit kesirler denmektedir. Yani mesela payı 3 olan bir kesrin paydası Her zaman 3'ten büyük olmalıdır.
Örnek: Payı 4 olan ve paydası 7 olan basit kesri yazalım ve okuyalım.
4/7 = Dört bölü yedi ya da altıda dört şeklinde ifade etmek mümkün.
Burada elimizdeki parça 7 eş parçaya bölünmüştür. Daha sonra bu 7 eş parça içerisinden 4 tanesi ayrılmıştır. Bu şekilde basit kesirleri siz de evde oluşturabilir ve defterinize yazabilirsiniz.
Bileşik Kesirler
Payı, paydasına eşit olan ya da payı, paydasından büyük olan kesirlere bileşik kesirler denmektedir. Mesela bir kesrin Payı 5 ise o zaman paydası ya 5 olacak ya da 5 den daha küçük sayılar olacaktır. Şimdi bu konuda örnekler verelim de anlamaya çalışalım.
Örnek: Payı 7 ve paydası 5 olan bir kese yazılım ve inceleyelim.
7/5 = Yedi bölü beş ya da beşte yedi
Burada söylenmek istenen 5 eş parçaya bölünmüş olan 7 tane parçalardır.
Not: Bileşik kesirler her zaman bir bütüne eşittir ya da bir bütünden daha fazladır.
Bu şekilde siz de pay ve paydasını ele alarak bileşik kesirler oluşturabilirsiniz. Burada unutmamanız gereken en önemli husus bileşik kesirlerde payın, paydadan daha büyük olmasıdır.
Tam Sayılı Kesirler
1 veya 1’den fazla bütün ve basit kesirlerden oluşan kesirlere tam sayılı kesirler denmektedir. Şimdi konuda bir örnek verelim ve hem okunuşuna bakalım hem de inceleyelim.
Örnek: 3 bütün ile beraber payı 4 ve paydası 9 olan basit kesri ele alalım.
1 4/9 = 1 tam dört bölüm dokuz şeklinde okunur.
Daha açıklamalı şekilde anlatmak gerekirse bir bütün ile beraber 9 eş parçaya bölünmüş ve 4’ü çıkarılmıştır. Bu şekilde siz de birçok değişik tam sayılı kesir yazabilirsiniz.
Not: Tam sayılı kesirler daima bir bütünden büyüktür. Bunu unutma da farklı sayıları üzerinden tam sayılı kesir yazabiliriz.
Aynı zamanda bu kesirleri sayı doğrusu üzerinde de gösterebilirsiniz. Bu konuda hem basit kesirleri hem bileşik kesirleri ve hem de tam sayılı kesirleri sayı doğrusunda göstermeniz mümkün.
Yukarıdaki kesirlerin özelliklerini incelemek suretiyle örnekler yaparak konuyu daha iyi bir şekilde pekiştirebilirsiniz. Ayrıca tekrar ederek konuyu daha iyi bir şekilde anlayabilirsiniz.