TÜM BATIN ULTRASONOGRAFİSİ (TÜM ABDOMEN USG)
Karın bölgesinin tetkiklerinde; abdomen ve batın kelimeleri, karın kelimesi anlamında kullanılır. Tüm batın ultrasonografisinde, karın içindeki tüm organlar incelenir. Tüm batın ultrasonografisi için; hastanın aç olması ve idrar kesesinin dolu olması gerekir. Bu sayede safra kesesi ve mesane gibi organların, iç yapıları ve duvar özellikleri daha kolay ve detaylı şekilde incelenebilir.
Tüm batın ultrasonografisi öncesinde, idrar kesesinin doluluğu için işlemden yarım saat önce bir küçük şişe su içilmesi genellikle yeterlidir.
Tüm batın ultrasonografisinde;Üst batın organlarından; Karaciğer, safra kesesi, safra yolları, pankreas, dalak, böbrekler ve böbreküstü bezleri incelenir.
Alt batın organlarından; kadınlarda mesane, uterus (rahim) ve overler(yumurtalıklar), erkeklerde ise mesane, prostat ve seminal veziküller incelenir.
Karaciğer
Karaciğer değerlendirmesine ultrasonografi tetkiki ile başlanır. Ultrason ile karaciğerin dokusu, boyutları, safra yolları, karaciğer dokusu içinde olabilecek kistik ve tümöral yapıların varlığı değerlendirilir. Karaciğer yağlanması da ultrasonografi ile tespit edilir.
Karaciğer içerisinde tümör veya kistik yapı varsa karaciğerin neresinde olduğu, hangi anatomik bölgelerle ilişkili olduğu, safra yollarına bası yapıp yapmadığı özellikle hastanın takibinde ve gerekebilecek cerrahi yaklaşımın seyrinde çok önemlidir.
Karaciğer dokusunun ve sınırlarının deneyimli radyoloji uzmanları tarafından değerlendirilmesi, siroz başlangıcı veya ilerlemiş siroz hakkında kıymetli bilgiler verir. Bu nedenle siroz gelişimi için risk altında olan hepatit hastalarında ve alkol tüketimi çok olan kişilerde karaciğer ultrasonu yapılması önerilmektedir.
Safra Kesesi
Safra kesesi değerlendirilmesinde hastanın aç olması çok önemlidir. Safra kesesi içinde taş varsa büyüklükleri değerlendirilir. Ultrasonografi ile safra kesesinin büyüklüğü, kese duvar kalınlığı ve ödem bulgusu, kese etrafında sıvı olup olmaması araştırılır. Bu bulguların raporda belirtilmesi özellikle safra taşı varlığında cerrahi açıdan önemlidir. Safra yolları da taş gelişimi açısından detaylıca değerlendirilmelidir. Bu durumda ileri inceleme tetkikleri gerekebilir.
Safra kesesinin duvarından kaynaklanan ve genellikle kötü huylu olan tümöral yapılar da ultrasonografi ile tanı alabilir. Görüldüğünde mutlaka ileri inceleme gerekir.
Pankreas
Batın içerisinde, tamamının görülmesi en zor olan organlardan biri pankreastır. Çünkü yerleşimi, midenin altı ve arkasına denk gelir. Mide gazı nedeniyle pankreasın görülmesi zorlaşır. Deneyimli radyoloji uzmanları, belirli manevralar ile pankreas dokusunun maksimum görülebildiği inceleme açısını yakalayabilirler. Pankreasta tümörler olabilir, özellikle kuyruk düzeyindeki kitlesel lezyonlar gözden kaçabilir. Bu bölgelerin ayrıntılı olarak değerlendirilmesi gerekir.
Pankreasın pankreatit adı verilen iltihapları olabilir. Safra kesesi veya safra yolu taşları, safra kanallarını tıkayarak özellikle pankreas baş kesimi düzeyinde pankreatite neden olabilir. Tüm bunlar ultrasonla görüntülenebilir, radyolog gerekli görürse ileri inceleme isteyebilir.
Dalak
Dalak karaciğerle birlikte değerlendirilir. Karaciğerde siroz gelişimi varsa, dalakta da birtakım değişiklikler olur. Ayrıca bazı kan hastalıklarında ilk bulgu olarak dalak büyümesi şeklinde karşımıza çıkabilir. Bunların dışında dalakta kistler, iyi ya da kötü huylu tümörler olabilir.
Böbrekler
Ultrasonda değerlendirilirken böbrek dokusu, böbreklerin büyüklüğü, önemlidir. Böbreklerde taş olup olmadığı, taş varsa idrarın geçiş yollarında genişlemeye neden olup olmadığı önemlidir, tedaviyi ve gerekebilecek cerrahi yaklaşımı etkiler. Böbreğin iyi ya da kötü ultrasonografik görünümlü solid(katı) tümörleri ile kistleri de raporlanmalıdır.
Böbrek Üstü Bezleri
Normal boyutlarda iken ultrasonda net bir şekilde görülmezler. Büyümüş böbrek üstü bezleri ultrasonda görülebilir. Özellikle yenidoğan dönemindeki bebeklerde böbreküstü bezinde kanama olabilir, bu tip durumlarda ultrasonografik takip önem kazanır.
Mesane
Mesane içinde ve idrar yollarının alt kısmının mesaneye bağlandığı yerde(üreter alt ucunda) taş olabilir. İdrarda kanaması olan özellikle belli yaş üzeri hastalarda, mesane tam dolu iken değerlendirilmeli ve mesane tümörü dışlanmalıdır.
Uterus ve Overler (Rahim ve Yumurtalıklar)
Kadın pelvik organları mesane dolu iken karın üstünden değerlendirilir. Rahimde yer alan kitleler, rahim iç duvarı, yumurtalıklar değerlendirilir. Daha ayrıntılı inceleme gerekirse transvajinal ultrasonografik inceleme gerekebilir.
Prostat
Prostat mesane dolu iken değerlendirilmelidir. Böylelikle prostatın büyüklüğü, ödem varlığı, prostatta yer alan kitleler görülebilir. Prostatın daha detaylı incelemesi gerekiyorsa, transrektal inceleme yapılabilir.
Mide ve Barsaklar
Mide ve barsak içi boş, duvar yapısı olan organlardır. İçlerindeki gaz nedeniyle ultrasonografik değerlendirme kısıtlıdır. Midenin görülebilen duvarları değerlendirilir, duvarda kalınlaşma-kitle görünümü araştırılır. Bebeklerde fışkırır tarzdaki kusmalarla seyreden, mide çıkım darlığı(pilor stenozu) gibi hastalıkların tanısında da ilk planda ultrasonografi kullanılır.
Barsaklar peristaltizm denilen normal kasılma hareketleri yaparlar. Bu sayede sindirim süreci devam eder. Barsaklarda hareket artışı, azalması veya izlenmemesi farklı hastalıkların bulgusu olabilir. Bu tip değişiklikler varsa ultrasonografi raporunda belirtilir ve daha iyi değerlendirilebilmeleri için ileri tetkik önerilir. Karın içi organların arasında, barsakların arasında normalde olmaması gereken sıvı olabilir. Bu durumlarda sıvının derinliğini ve yerini raporda belirtmek gerekir.
Batın içerisinde, omurgaların önünde, yukarıdan aşağı uzanan büyük atardamar(aorta) ve toplardamar(inferior vena kava) yapıları vardır.
Batındaki, geniş çaplı atardamar ve toplardamarlar da, ultrasonografi ile değerlendirilebilir. Özellikle aorta anevrizması ve varsa içindeki trombüsleri(pıhtı) batın ultrasonu sırasında tespit edilebilir. Büyük toplardamar yapılarında trombüs görülebilir. Bunlar mutlaka raporda belirtilmelidir.
Karın içi ana atardamar ve toplardamar değerlendirilirken çevresinde lenf nodu olup olmadığına da ayrıntılı şekilde bakılmalıdır. Bazı kanserler sadece büyümüş ve şekli bozulmuş lenf nodu olması ile tespit edilebilir.