Baza Üretim Maliyeti

Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. J. Fac. Eng. Arch. Gazi Univ. Cilt 19, No 2, 151-160, 2004 Vol 19, No 2, 151-160, 2004 MOBİLYA İMALATINDA FAALİYET MALİYETLERİ YARDIMIYLA SİMÜLASYON DESTEKLİ PERSONEL ORGANİZASYONU Ercan TANRITANIR1, Abdullah SÜTÇÜ2, Hasan ALKAN3, ve H. İbrahim KORUCA4 1 Orman Endüstri Müh. Bölümü, Orman Fakültesi, İÜ, İstanbul, [email protected] 2,3 Orman Endüstri Müh. Bölümü, Orman Fakültesi, SDÜ, Isparta, [email protected], [email protected] 4 Makine Müh. Bölümü, Mühendislik Mimarlık Fakültesi, SDÜ, Isparta, [email protected] ÖZET Geleneksel maliyet muhasebesi uygulamalarının yetersiz kaldığı günümüz imalat sistemlerinde, özellikle genel üretim giderlerini tanımlamak ve dağıtımındaki sıkıntıları gidermek, doğru hizmet ve ürün maliyetlerini belirlemek, maliyetlerin nedenleri üzerinde odaklanabilmek ve maliyet etkenlerini açıklamak amacıyla faaliyet tabanlı maliyet yönetimi (FTMY) yaklaşımı geliştirilmiştir. Bu çalışma, FTMY yaklaşımı kullanılarak bir imalat sisteminde personel organizasyonunun yapılandırılmasında simülasyon yönteminin kullanılışı hakkındadır. Çalışmada bir mobilya endüstrisi işletmesinde imalat ve montaj iş istasyonlarına ilişkin tüm faaliyetler ve bu faaliyetlere ait maliyetler dikkate alınarak, sistemin simülasyon modeli oluşturulmuş, böylece daha verimli organizasyon yapıları geliştirilmeye çalışılmıştır. Ayrıca, değişik alternatif çözüm önerileri bilgisayar ortamında denenmiş ve sistemin yeniden tasarım süreci bir örnekle ortaya konmuştur. Anahtar Kelimeler: Simülasyon, faaliyet tabanlı maliyet yönetimi, mobilya endüstrisi, personel organizasyonu. SIMULATION AIDED PERSONAL ORGANIZATION IN FURNITURE MANUFACTURING: UTILISATION OF ACTIVITY COST ABSTRACT Activity based costing management (ABCM) approach has developed over traditional cost accounting practices which is limited for today’s manufacturing systems in order to define overhead cost, solve problems in distributions, determine product and service costs, focus on cost items and explain cost driver. In this study, personnel organization in a manufacturing system is structured with simulation tools using ABCM approach. All activities and activity cost in a manufacturing assembly station in a furniture manufacturing facility are re- organized with a computer simulation tool. Furthermore alternative organization schemes are examined, and an example is given. Keywords: Simulation, activity based costing management (ABCM), furniture manufacturing industry, personnel organization. 1. GİRİŞ üretebilecek şekilde sürekli dinamik tasarımlara zorlamaktadır. Buna bağlı olarak; fiyat, kalite, zaman Günümüz mobilya endüstrisi işletmeleri, çok dar kar ve fonksiyonellik bakımından çok boyutlu müşteri marjlarında ve yoğun rekabet ortamında faaliyetlerini taleplerine en hızlı tepki verebilen, dinamik piyasa sürdürmek zorundadırlar. Bir tip ürün geliştirip bunu şartlarına ve müşteri isteklerine etkin bir biçimde yıllarca pazara sunma devri kapanmıştır. Artan uyum sağlayabilen işletmeler varlıklarını devam rekabet şartları ve müşteri istekleri, işletmeleri ettirebilmektedirler. tesislerini yeni ürün tipleri ve ürün gruplarını E. Tanrıtanır vd. Mobilya İmalatında Faaliyet Maliyetleri Yardımıyla Simülasyon Destekli Personel Organizasyonu Ürün maliyetlerinin daha tasarım aşamasındayken vermenin geliştirilmesi sağlanabilmektedir [2-4]. doğru olarak belirlenmesi, maliyetlere göre çeşitli Maliyet ve performans ölçütleri ile karar verilmesi ürün/üretim süreci ve organizasyonel alternatiflerin faaliyet tabanlı maliyetlendirmenin (FTM) bir oluşturulması ve bu alternatifler içinden en fonksiyonudur. FTM ve FTMY kavramları bazen uygununun seçilmesi işletme başarısında önemli bir birbirlerinin yerlerine kullanılabilmektedir [3]. role sahiptir. Ülkemizdeki birçok işletmede halen uygulanmakta olan geleneksel üretim yöntemleri ve Değer yaratan faaliyetler, işletmenin bugün ve maliyet muhasebesi yaklaşımları, anılan faaliyetleri gelecekte ihtiyaç duyduğu müşteri memnuniyetine gerçekleştirme bakımından yetersiz kalmaktadır. Son katkı sağlayacak faaliyetlerdir. Bu nedenle öncelikle yıllarda gelişmiş ülkelerde başarı ile uygulanmakta üzerinde durulması gereken konu, değer yaratmayan olan ileri maliyet yönetimi yaklaşımları ise, bu faaliyetlerin sistemden uzaklaştırılması ve olumsuzluğun giderilmesinde önemli bir araç olarak azaltılmasıdır. Zaman, kaynak ve para israfına neden dikkat çekmektedir. Bu yöntemlerde temel amaç, olan bu değer yaratmayan faaliyetler, “ortadan işletmede değer yaratmayan ve verimlilik kaybına kaldırıldığında ürünün fonksiyon, kalite, performans neden olan bu faaliyetlerin belirlenerek ortadan gibi özelliklerinde gerilemeye neden olmayan kaldırılmasıdır. faaliyetler” olarak tanımlanmaktadır [5]. Bu bağlamda yaklaşımın temel amacı, nihai ürünlerin kalite ve Bu araştırmada panel mobilya üretimi konusunda piyasa değerini düşürmeksizin iyileştirme faaliyet gösteren bir mobilya atölyesinde imalat ve yapılabilecek veya ortadan kaldırılabilecek montaj iş istasyonlarına ait faaliyetler ve bu faali- faaliyetlerin belirlenmesi ve bunların maliyetleri yetlere ait maliyetler dikkate alınarak daha verimli tutarında bir tasarruf sağlanabilmesi olmaktadır [6]. organizasyon yapılarının oluşturulması amaçlanmıştır. Bir üründeki değer artımı, ancak o ürünün üretilmesi Çalışma iki ana başlık altında toplanmıştır. İlk esnasında söz konusu olmaktadır. Bir üretim kısımda kavramsal çerçeve adı altında faaliyet tabanlı sisteminde, aylak durumda bekleyen kaynaklar ise, maliyet yönetimi ve değer yaratmayan faaliyetlerin sadece gereksiz maliyetlere sebep olmaktadır. Stok kaldırılması ile simülasyon yöntemi ele alınırken, bulundurma, depolama, aktarma, nakliye esnasında ikinci kısımda geliştirilen model başlığı altında süreç içi stok olarak bekleyen malzemeler, işletmenin mevcut durumu ve geliştirilen alternatif yararlanılmayan personel ve iş araçları ile ilgili organizasyonel yapılar verilmiştir. Çalışmada değişik maliyetler, bu tür maliyetlere örnek verilebilir. Bu alternatif çözüm önerileri, imalat ve montaj maliyetlerin çoğu üretim süreçlerindeki yeniden yapı- simülasyon aracı FEMOS kullanılarak denenmiş, landırma çalışmalarıyla ortadan kaldırılabilmektedir. üretim sisteminin yeniden tasarım süreci ortaya konmuştur. İster değer yaratan faaliyetlerin iyileştirilmesi, isterse değer yaratmayan faaliyetlerin kaldırılması olsun, bu 2. KAVRAMSAL ÇERÇEVE çalışmalarda amaçlar; gereksiz maliyetlere katlanıl- maması, temin süresinin kısaltılarak pazara daha kısa 2.1. Faaliyet Tabanlı Maliyet/Yönetimi (FTM/Y) sürede girebilmek, teslim sürelerini kısaltarak müşteri tatminini artırmak gibi çeşitlendirilebilir. Son yıllarda artan küresel rekabet şartları işletmeleri üretimdeki fiili maliyetleri tanımlamaya yönelik bir 2.2. Simülasyon metot araştırmasına itmiştir. 1986 yılında Johnson ve Kaplan geleneksel maliyet muhasebesi yaklaşım- VDI- yönetmelik 3683’e göre simülasyon, dinamik larının yöneticilerin planlama ve kontrol kararlarında bir prosesin bir modelde oluşturulması, gerçek yetersiz olduğunu ifade etmektedir [1]. sisteme aktarılması amacıyla bu modelden çeşitli bulgu ve veriler elde edilmesi olarak FTMY, özellikle genel üretim giderlerini tanımlamak tanımlanmaktadır [7]. Araştırmacılar tarafından farklı ve dağıtımındaki sıkıntıları gidermek, doğru hizmet şekillerde ve boyutlarda tanımlansa da kısaca; “bir ve ürün maliyetlerini belirlemek, maliyetlerin sistem veya sürecin değerlendirilmesi veya denenmesi nedenleri üzerinde odaklanabilmek ve maliyet amacıyla yeniden tasarlanması bilimi” olarak ifade etkenlerini açıklamak amacıyla kullanılmaktadır. edilebilir [8]. FTMY sayesinde ürün planlama ve tasarımı, kalite yönetimi ve kontrolü, süreç tasarımı ve geliştirilmesi, Simülasyon yazılımları; üretim işletmelerinde stok ve tedarik yönetimi, kapasite ve yatırım FTMY’nin geliştirilmesi ve uygulanması amacıyla bir yönetimi, işgücü (personel) yönetimi, alanlarında çok araştırmacı ve uygulamacı tarafından kullanılmış maliyetler ve faaliyetler arasındaki ilişkinin daha iyi ve halen de kullanılmakta olan önemli araçlardır [9]; anlaşılması, maliyet kontrolünün geliştirilmesi, [2,10-12]. Bunun sebepleri sırasıyla: • Simülasyon modelinin icrası imalat sisteminde faaliyet maliyetlerinin azaltılması, faaliyetlerin etkinliğinin arttırılması, yöneticilere geri besleme imkanının doğru ve zamanında sağlanması ve karar oluşan olayları/faaliyetleri temel almaktadır. 152 Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. Cilt 19, No 2, 2004 Mobilya İmalatında Faaliyet Maliyetleri Yardımıyla Simülasyon Destekli Personel Organizasyonu E. Tanrıtanır vd. Böylece tasarlanan simülasyon modeline maliyet maliyetler. Sabit maliyetler: tesis kirası ve sigorta özellikleri eklenerek FTM modeli kolaylıkla masrafları gibi üretim miktarındaki değişimden geliştirilebilir. etkilenmeyen maliyetlerdir. Değişken maliyetler ise: • Gelişmiş simülasyon yazılımları sayesinde personel ücretleri, hammadde giderleri, kullanılan makine ve tesisler için harcanan enerji giderleri vb., animasyon grafikleri ve veri ara yüzleri ile FTM üretim miktarındaki azalma veya artışın doğrudan modeli grafiksel olarak sunulabilir ve işletme bilgi etkilediği maliyetlerdir. sistemine aktarılabilir. • Simülasyon, işletmelerde verimliliğin artırılması Üretim maliyetlerinin analizi açısından: (1) Doğrudan işgücü, (2) malzeme ve (3) genel üretim giderleri amacıyla zaten geniş bir kulanım alanı şeklinde bir sınıflamanın daha uygun olacağı bulmaktadır. FTM ile, kullanılmakta olan belirtilmektedir [17]. Doğrudan işgücü maliyetleri; simülasyon uygulamalarında doğal bir genişleme çalışan personele yaptıkları iş karşılığı ödenen sağlanmış olmaktadır [13]. ücretlerin toplamıdır. Malzeme maliyetleri ise; ürünün üretilebilmesi için gerekli tüm hammaddeler Bu çalışmada işletme organizasyon yapısı üzerinde karşılığında ortaya çıkan maliyetlerdir. Sabit ve değişiklikler yaparak üretim sisteminin daha verimli değişken maliyetler açısından değerlendirilecek olursa ve düşük maliyetli bir yapıya kavuşturulması temel doğrudan işgücü ve malzeme maliyetleri değişken amaç olmuştur. Gerçek ya da planlanan sistemin maliyetler olarak ele alınabilir. Genel üretim giderleri simülasyon modeli ile bu amaca daha gerçekçi ve ise imalat işletmesinin çalışabilmesi için gerekli diğer güvenilir bir şekilde ulaşılabilmektedir. Planlanan tüm maliyetleri kapsamaktadır. Bu da kendi içerisinde çözümlerin dinamik sistem davranışları üzerindeki (1) fabrika genel üretim giderleri, (2) firma genel nicel etkileri simülasyon modeli üzerinde hızlı ve üretim giderleri olarak sınıflandırılabilir. basitçe değerlendirilebilmektedir. Bu çok fonksiyonlu özellikler simülasyon modellerini operasyonel Farklı tip imalat işletmeleri üzerinde yapılan planlama araçlarına çevirmiştir [14]. araştırmalar ile bir ürünün satış fiyatını oluşturan maliyet bileşenleri yaklaşık değerler halinde Çalışmada; endüstriyel projelerde ve araştırmalarda belirlenmiştir (Şekil 1) [17]. Şekle göre bir ürünün kullanılmak üzere, işgücü-makine ve taşıyıcı araçlar imalat maliyetleri satış fiyatı içerisinde sadece arasındaki ilişkileri dikkate alarak organizasyonel ~%40’lık bir orana sahiptir. Firma genel üretim problemlerin analizi için geliştirilen nesne tabanlı giderleri ve toplam imalat maliyetleri yaklaşık olarak ayrık-olay simülasyon yazılımı FEMOS (Fertigungs- birbirine eşittir. Malzeme maliyetleri imalat und Montage-Simulator) kullanılmıştır [15,16]. maliyetlerinin yaklaşık yarısını oluştururken, FEMOS’da bir üretim sisteminin modellenmesi, doğrudan işgücü maliyetleri daha düşük bir oranı pencereler üzerinden gerekli verilerin girilmesi ile (%12) kapsamaktadır. kolayca gerçekleştirilebilmektedir. Modellemede gerekli olan veriler şunlardır; Farklı maliyet türleri, FEMOS’da modellenen üretim kaynaklarının maliyet bilgi tabanına aşağıdaki şekilde • İş istasyonlarında faaliyet gören personel sayıları aktarılmaktadır [9]: • Çalışma saatleri (vardiya düzeni), ve nitelikleri, Personel Maliyetlerinin Oluşturulması: Çalışan • Her iş istasyonu için yapılabilir işlem türü, personel tipine göre aylık brüt ücret üzerinden saatlik • Materyal (malzeme), çalışma ücreti hesaplanarak modele aktarılır. • Elde ya da makinede gerçekleştirilen faaliyetlere Makine-Tesis Maliyetlerinin Oluşturulması: Makine • İş akış planları, ilişkin işlem ve hazırlık süreleri, ve tezgahların maliyetlerinin belirlenmesinde sabit ve • Teslim tarihleriyle birlikte müşteri siparişleri. değişken maliyetler dikkate alınmaktadır. Sabit maliyetlerin hesaplanmasında; yatırılan kapitalin amortisman payları, tesis maliyetleri, vb. dikkate Bir siparişin yerine getirilmesi sürecinde alınmaktadır. Bu kalemler, üretim yapılmasa bile gerçekleştirilen her türlü faaliyet, bir kaynak (makine, işletmenin katlanmak zorunda olduğu maliyetlerdir. iş istasyonu ve/veya personel) talep etmektedir. Tesisin işletilmesiyle oluşan enerji ve tamir-bakım FEMOS, üretim sistemi içerisinde bir siparişin yerine maliyetleri gibi maliyet türleri ise, değişken maliyetler getirilmesini, diğer bir çok simülasyon yazılımlarında olarak ele alınmaktadır. da olduğu gibi farklı iş akışlarının oluşturduğu dinamik sipariş akışı olarak ele almaktadır. Malzeme Maliyetlerinin Oluşturulması: Kullanılan malzemeye ait maliyetlerin modellenmesi iki kısım 2.3. İmalat Maliyetlerini Oluşturan Giderler olarak ele alınmaktadır. İlk kısımda, daha önceden belirlenmiş bir faiz oranı dikkate alınarak stok İmalat maliyetleri iki temel kısım halinde bulundurma maliyetleri, ikinci kısımda ise satın alınan sınıflandırılabilir: (1) sabit maliyetler, (2) değişken Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. Cilt 19, No 2, 2004 153 E. Tanrıtanır vd. Mobilya İmalatında Faaliyet Maliyetleri Yardımıyla Simülasyon Destekli Personel Organizasyonu Şekil 1. İmalat işletmelerinde oluşan maliyetler [17] malzeme maliyetleri belirlenmektedir. Bu da satın Böylece gerçekte uygulanmakta olan veya ileride alma fiyatı ve sipariş maliyetleri ile ilişkilidir. uygulanması düşünülen alternatif yapıların model üzerinde denenerek maliyetleri ne derecede etkilediği Maliyet faktörlerinin modellenmesiyle, ele alınan gözlenebilmektedir. Çalışmada; sistem genel üretim sürecindeki tüm faaliyetlerin maliyetleri hatlarıyla modele yansıtılmış, modelleme sırasında simülasyon koşumu sonucunda hesaplanabilmektedir pek çok detay, bu çalışmanın bir başlangıç olduğu (Şekil 2). düşünülerek ve modelin basitleştirilmesi amacıyla göz ardı edilmiştir. Örneğin, malzeme maliyetlerinin Bir üretim sürecindeki faaliyetlerin maliyetleri temel dikkate alınması veya alınmaması alternatiflerin alınarak ürün maliyetleri belirlenebilmektedir. karşılaştırılması açısından bir değişikliğe neden Belirlenen değerlerin doğru ve eksiksiz olabilmesi olmayacaktır. üretim sürecindeki tüm faaliyetlerinin ve bu faaliyetler tarafından tüketilen kaynakların 3. GELİŞTİRİLEN MODEL modellenebilmesiyle yakından ilintilidir. Çünkü bu sayede genel üretim giderlerinin muhasebeleştirilmesi Araştırmada atölye tipi imalat sistemi uygulayan, ve ürün maliyetlerine yüklenmesi gerçeğe daha uygun siparişe göre panel mobilya imalatı yapan küçük bir şekilde yapılabilmektedir. Anılan durum yöntemin ölçekli bir mobilya işletmesi ele alınmıştır. Bu kullanım amacının doğru maliyet hesaplama olarak işletmede kitaplık, bilgisayar masası, tv sehpası, belirlendiği hallerde hayati öneme sahiptir. Ancak, bu mutfak ve banyo dolapları vb. panel mobilya ürünleri modeli kurmaktaki amaç, personel organizasyonunda üretilmektedir. Çalışmada bütün ürünler dikkate yapılacak değişiklikler ile sistemin ne ölçüde alınmayıp sadece üç tanesine ait (kitaplık, bilgisayar etkilendiğini bulmak, tahmini ve tamamen gözleme ve masası ve tv sehpası) üretim süreci modellenmiştir. tecrübeye dayanarak alınan kararların ne tür sonuçlar (Şekil 3). Bu ürünlerin seçilmesinin nedeni, piyasada üretebileceğini, gerçeği üzerinde deneyler yapmaya en çok tutulan ve sürekli üretilen ürünler olmalarıdır. gerek kalmadan model üzerinde öğrenebilmektir. Şekil 2. FEMOS’da her bir faaliyete ait maliyetlerin grafiksel sunumu 154 Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. Cilt 19, No 2, 2004 Mobilya İmalatında Faaliyet Maliyetleri Yardımıyla Simülasyon Destekli Personel Organizasyonu E. Tanrıtanır vd. olmayacağı düşüncesiyle ve modelin karmaşıklığını artırmamak için göz ardı edilmiştir. Personel maliyetleri bakımından da, personel nitelikleri (P1, P2) esas alınarak belirlenen saatlik personel ücretleri kullanılmıştır. Simülasyon modelinde gerekli olan hazırlık ve işlem sürelerinin belirlenmesinde ilgili işletme tarafından daha önce toplanmış olan deterministik verilerden Şekil 3. İş akışları modellenen ürünler (kitaplık, tv yararlanılmıştır. sehpası, bilgisayar masası) Bilgisayar masasına ait iş akış şeması ve işlemler Bir ürünün maliyetinin doğru olarak hesaplanabilmesi Şekil 4’de, işlem tanımları ve iş istasyonları Tablo için faaliyetlerin ve bu faaliyetlerde kullanılan tüm 1’de, kullanılan makineler ile atölye yerleşim düzeni unsur maliyetlerinin dikkate alınması gerekmektedir. Şekil 5’de, maliyet verileri ise Tablo 2’de verilmiştir. Ancak, bu çalışmada yukarıda da anlatıldığı gibi ürün maliyetlerinin tespitinden ziyade üretim ve montaj 3.1. Kurulan Simülasyon Modelinin Varsayımları istasyonlarındaki iş organizasyonunun iyileştirilmesi amaçlanmıştır. Malzeme maliyetlerinin modele Önceden de belirtildiği gibi veri analizi safhasında katılmaması araştırma amacını etkilememektedir. bazı ihmaller ve varsayımlar yapılmış, sistemin Makine-tesis maliyetleri bakımından sabit maliyetler deterministik simülasyon modeli oluşturulmuştur. olarak makinelerin amortisman gider payı, değişken Kurulan model için aşağıda belirtilen varsayımlar maliyetler olarak ise sadece makinelerin motor kullanılmıştır: güçlerine bağlı olarak hesaplanan enerji maliyetleri esas alınmıştır. Tamir bakım maliyetlerinin personel • Makine ve personel sayısı simülasyon süresince (4 atamaları ile ilişkisi literatürde bazı araştırmacılar Hafta) sabittir. tarafından incelenmiştir [18]. Fakat bu çalışmada; işletmede koruyucu bakım uygulanması nedeniyle • Kuyruklar en erken teslim tarihi önce (EDD) alternatif organizasyonel yapıların karşılaştırılmasında sıralama kuralına göre düzenlenmiştir. sistemi etkileyecek önemli bir etkiye sahip 00 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 21 31 41 51 22 32 42 52 23 33 43 24 34 44 25 35 26 36 07 17 27 Şekil 4. Bilgisayar masası üretim sürecine ait iş akış şeması Şekil 5. Atölye yerleşim düzeni Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. Cilt 19, No 2, 2004 155 E. Tanrıtanır vd. Mobilya İmalatında Faaliyet Maliyetleri Yardımıyla Simülasyon Destekli Personel Organizasyonu Tablo 1. Bilgisayar masası üretim sürecine ait işlem tanımları İşlem Hazırlık sr. İşlem Yapılan İşlem İş İstasyonu No (sn) sr.(sn) 00 Bilgisayar masası üretim planı hazırlama Planlama 0 30 10 MYL taşıma Taşıma 10 2 20 Sağ yan levha kesme Levha Kesme 1 15 30 Sağ yan kenar bantlama – 4 kenar Kenar Bantlama 60 24 40 Sağ yan kavela ve vida deliklerinin açılması Çoklu Delik 60 6 50 Sağ yan arkalık oyuğunun açılması Y.Daire T. 10 4 21 Sol yan levha kesme Levha Kesme 1 15 31 Sol yan kenar bantlama – 4 kenar Kenar Bantlama 60 24 41 Sol yan kavela ve vida deliklerinin açılması Çoklu Delik 60 6 51 Sol yan arkalık oyuğunun açılması Y.Daire T. 10 4 22 Üst tabla levha kesme Levha Kesme 1 15 32 Üst tabla kenar bantlama – 4 kenar Kenar Bantlama 60 12 42 Üst tabla kavela ve vida deliklerinin açılması Çoklu Delik 60 4 52 Üst tabla arkalık oyuğunun açılması Y.Daire T. Montaj 60 600 70 Temizlik ve rötuş Temizlik-Rötuş 30 60 80 Klavyelik montaj Klavye-Montaj 10 10 90 Kalite Kontrol Kalite Kontrol 10 40 100 Ürün stok alanına sevk Taşıma 10 45 Tablo 2. Modelde kullanılan maliyet değerleri Taşıyıcı Makine-Tesis Maliyetleri L. Kesme K. Bantlama Çoklu Delik Y.Daire T. • Tüm iş görenler günde 9 saat, haftada 45 saatten sipariş sayısı ise 10 olarak alınmıştır. • Siparişler hafta başında verilip hafta sonuna oluşan tek vardiya düzeninde çalışmaktadırlar. • Modelde taşıma ile ilgili sadece Melamin Kaplı yetiştirilmesi istenmektedir. • Atölyede iki farklı ücret grubuna ait (P1 ve P2 ) Yonga Levhaların (MYL), Levha Kesme toplam 9 iş gören bulunmaktadır. I. Ücret grubuna Makinesi’ne getirilmesi ve son montaj ait tek personel (P1) üretim planlama ve Levha istasyonunda montajı tamamlanmış ürünlerin depo Kesme Ünitesi’nde çalışmaktadır. Diğer iş alanına taşınması dikkate alınmıştır. • Makine arızaları, kusurlu parçalar, yeniden görenlerin hepsi (P2 grubu), her makineye atanabilmektedir. Başka bir deyişle esnek, çok • Levha Kesme Makinesi’nde, aynı anda çalışan iki fonksiyonlu iş görenler mevcuttur. işlemeler ve makineler arası taşımalar göz ardı edilmiştir. kişiden biri I. Ücret Grubu Personeli (P1) iken, 156 Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. Cilt 19, No 2, 2004 Mobilya İmalatında Faaliyet Maliyetleri Yardımıyla Simülasyon Destekli Personel Organizasyonu E. Tanrıtanır vd. 3.2 Deneylerin Tasarımı faaliyetlerinin etkinliği artırılarak daha yüksek nitelikli personel tarafından yerine getirilmesi Araştırmada, başlangıç durumu üzerine birbirinden sağlanmıştır. farklı, olası beş alternatif organizasyonel yapı geliştirilmiştir. Alternatif_4: İmalat kısmı içerisinde KB iş ünitesi otonom birim olarak ayrılmıştır. LK, CD,YD iş Başlangıç durumu (a_0): Başlangıç durumunda istasyonlarına 3 iş gören paralel atanmıştır. işletmede halen uygulanmakta olan organizasyonel yapı ele alınmıştır. Bu durumda Çoklu Delik (CD) ve Alternatif_5: Grup çalışması yanında ürün odaklı iş Yatar Daire Testere (YD) Makinelerinin kapasite istasyonu tasarımı yapılarak montaj istasyonlarının kullanımlarının düşük olması nedeniyle tek personel her biri yalnız bir ürünün tüm montaj işlerini (karkas ataması yapılmıştır. Bu durumda Kalite Kontrol (KK) montaj, temizlik-rötuş ve kapak-klavye montaj) faaliyeti taşıyıcı personel tarafından yerine yapacak şekilde özelleştirilmiştir. Bu üç bölüm getirilirken, diğer tüm iş istasyonları da otonom işlerini birbirlerinden bağımsız bir şekilde birimler halinde çalışmaktadır. gerçekleştirmiş, imalat kısmı ise bir önceki alternatifte olduğu gibi yapılandırılmıştır. Alternatif_1: İşletme, imalat ve montaj olarak iki kısım içerisinde incelenecek olursa bu alternatif Üretim sisteminin verimliliğini artırmak amacıyla organizasyon yapısı ile; imalat kısmında bireysel geliştirilen alternatiflerde özellikle grup çalışmasına çalışmalara devam edilirken montaj iş istasyonlarında yönelik değişiklikler üzerinde durulmuş; bu sayede üç personel bir araya getirilip üç montaj faaliyetinin zenginleştirilmiş iş içerikleri ile daha etken personel de gerçekleştirilebildiği üç paralel iş istasyonu ve iş istasyonları oluşturulmaya çalışılmıştır (Tablo oluşturulmuştur. Böylece personel kullanımları 3). artırılarak personel maliyetleri düşürülmeye çalışılırken aynı zamanda da iş görenlerin iş tatmin Yukarıda anlatılan tüm alternatifler için denenmiş düzeylerinin artırılması amaçlanmıştır. olan işçi sayısı, bölümlerin oluşturulması ve atanan personel sayıları gibi değerler için en uygun değeri Alternatif_2: Makine-tesis maliyetlerinin yüksek bulmak, ayrı bir konu olan 'deney tasarımı' olması, bunda da en büyük payın amortisman kapsamındadır. Bu çalışmada, deney tasarımına hiç giderlerinin olması nedeniyle makine ve tesis değinilmemiş, tamamen sezgisel ve sistemin yapısına kullanım değerlerini yükseltmek için imalat göre uygun olduğunu düşündüğümüz değerler, kısmındaki personel grup çalışmasına alternatif olarak uygulanmıştır. yönlendirilmiştir. Montaj iş istasyonundaki personel başlangıç durumunda olduğu gibi otonom birimler 3.3 Simülasyon Sonuçlarının Değerlendirilmesi olarak atanmıştır. Modelde kullanılan veriler olasılık değerler Alternatif_3: Birinci ve ikinci alternatiflerin içermemesinden dolayı oluşturulan simülasyon avantajlarını bir araya getirmek için her iki iş modeli, deterministik bir modeldir. Bu tür bir istasyonu grubu da grup çalışmasına yönlendirilmiştir. simülasyonun verileri stokastik olmadığı için işlem ve Bunlarla birlikte KK faaliyeti taşıyıcı üzerinden hazırlık sürelerine ait değerler ile çıktı sonuçlarının alınarak planlama faaliyetini gerçekleştiren (P1) iş hangi dağılıma uyduğuna yani istatistiksel analizine görenine atanmıştır. Böylece Kalite Kontrol gerek duyulmamış; dolayısıyla girdi ve çıktı Tablo 3. Başlangıç durumu ve geliştirilen alternatif organizasyonel atamalar İş İstasyonları K.Bant L. C.Deli Y.Daire Montaj Tem- Kapak- Plan- Kalite Taşı- Kesme Rutuş Montaj İş Alternatifler . M. k M. T. İş İst. lama Kont. yıcı M. İş İst. İst. Başlangıç P2 P2 P1 P2 P2 P2 P2 P2 P1 P2 Durumu (a_0) Alt_1 P2 P 2 P 1 P 2 P2 P2 P2 P2 P1 P2 Alt_2 P1 P 2 P 2 P 2 P 2 P2 P2 P2 P1 P2 Alt_3 P1 P 2 P 2 P 2 P 2 P2 P2 P2 P1 P2 Alt_4 P2 P 2 P1 P2 P2 P2 P2 P2 P1 P2 ÜRÜN-1 P2 Alt_5 P2 P 2 P1 P2 P2 ÜRÜN-2 P2 P1 P2 ÜRÜN-3 P2 P1:I. Ücret grubuna ait personel P2: II. Ücret grubuna ait personel Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. Cilt 19, No 2, 2004 157 E. Tanrıtanır vd. Mobilya İmalatında Faaliyet Maliyetleri Yardımıyla Simülasyon Destekli Personel Organizasyonu analizinin yapılması da gerekmemiştir. Aynı sipariş oranı değerleri elde edilmiştir. Bununla birlikte zamanda, programın her çalışması aynı verilerle montaj iş istasyonlarında kullanılan makine ve gerçekleştirileceği için yineleme (replication) tesislerin küçük el aletleri olmasından dolayı sayısının hesaplanması da gerekmemiş, tek bir uygulanan organizasyonel değişikliklerin sadece koşumun yapılması yeterli görülmüştür. personel maliyetlerini etkilediği ve geliştirilen alternatif organizasyon yapılarının makine-tesis Çalışmada mevcut siparişlerin tamamlanması için maliyetlerinden ziyade personel maliyetleri üzerinde gerekli en kısa süre (4 hafta) çıktılar için yeterli kabul etkili olduğu anlaşılmaktadır. İmalat iş istasyonlarında edilmiş ve farklı üç ürüne yönelik makine-tesis ve grup çalışması yapılması (alt_2) her ne kadar sistemi personel maliyetleri ile birlikte tamamlanan sipariş etkilese de montaj iş istasyonlarındaki grup çalışması sayıları değerlendirilmiştir (Tablo 4). (alt_1) kadar etkili olamamaktadır (Şekil 6). Simülasyon sonuçlarına göre dikkati çeken diğer Çalışma sonucunda; imalat ve montaj iş istasyonları önemli bir konu ise tamamlanan sipariş oranlarının genel açıdan değerlendirildiğinde montaj iş alternatif organizasyon yapıları arasında çok büyük istasyonlarının darboğaz oluşturduğu, bu nedenle de farklılıklar göstermesidir. Yaklaşık aynı maliyetlere özellikle bu iş istasyonlarında yapılan organizasyonel katlanıldığı halde -özellikle son üç alternatif için değişikliklerin maliyetleri daha fazla etkilediği tamamlanan sipariş oranlarında büyük farklılıklar görülmüştür. Tablo 3’e göre mevcut durum (a_0) ve bulunmaktadır (Şekil 6). Bu durum kısaca şu şekilde alt_2 organizasyon yapılarında her bir montaj iş özetlenebilir: Aynı süre içerisinde aynı maliyetlere istasyonu özerk yapıdadır. Tablo 4’e göre bu katlanıldığı halde, organizasyonel iş atamaları dengeli organizasyon yapılarında üç ürün grubu için de en yapılamadığı takdirde siparişler zamanında teslim yüksek toplam maliyet ve en düşük tamamlanan edilemez. Ayrıca atölyedeki işgören performansının Tablo 4. Bir aylık simülasyon koşumu sonuçlarına göre ürünlere ait maliyet ve termin değerleri Kitaplık Bilgisayar Masası TV Sehpası Alterna- tifler Maliyetler ($) Termin Uyg. Maliyetler ($) Termin Uyg. Maliyetler ($) Termin Uyg. Alternatif modellerin toplam maliyet ve tamamlanan sipariş oranı açısından değerlendirilmesi 158 Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. Cilt 19, No 2, 2004 Mobilya İmalatında Faaliyet Maliyetleri Yardımıyla Simülasyon Destekli Personel Organizasyonu E. Tanrıtanır vd. artmasında, çok fonksiyonlu iş görenlerin ne denli olarak verilmiştir. Buna göre son üç alternatif yapı önemli olduğu, gerçek bir üretim ortamında sayısal içerisinden işletme amaçlarına en uygun herhangi biri olarak gösterilmiş olmaktadır. seçilerek uygulamaya aktarılabilir. 4. TARTIŞMA VE SONUÇ KAYNAKLAR Günümüzde; teknolojik yeniliklerin artan hızı, 1. Johnson HT, Kaplan RS. Relevance Lost: The ürünlerin piyasa ömürlerinin kısalması, karmaşık ürün Rise And Fall Of Management yapıları, müşteri odaklı ürünler ve ürünlerdeki Accounting.,Harvard Business School Press, çeşitlenmeler, yüksek üretim maliyetleri, artan satış Cambridge, 1986. riski ve piyasa doygunluğu, üretimde daha az ama 2. Helberg C., Galletly J.E. and Bicheno J.R., daha kaliteli insan gücüne talebin artması, uluslararası “Simulating Activity-based Costing”, Industrial standartlara uygunluğun zorunlu hale gelmesi ve Management & Data Systems, Vol. 94 No. 9, s. müşterilerin ürünlerin kalite ve fonksiyonelliğine 3-8, 1994. verdiği önemin artması işletmeler üzerinde yoğun bir 3. Rasmussen,R. R., Savory P.A., Williams R.E., baskı oluşturmuştur [19]. Bu baskı ile birlikte “Integrating Simulation With Activity Based işletmeler, neyi hangi kalitede, hangi maliyetle Management to Evaluate Manufacturing Cell Part üretirsem üreteyim kolaylıkla satarım anlayışının Sequencing”, Computers& Industrial güdüldüğü yaklaşımları terk etmeye ve üretim Engineering Vol 37, s.757-768, 1999. süreçlerini sorgulamaya başlamışlardır. Bu sorgulama 4. Gupta M.-Galloway K. 2003, “Activity-based kapsamında 1980 li yıllarda FTMY yaklaşımı Costing/Management and Its Implications for geliştirilmiş ve lider işletmeler tarafından başarıyla Operations Management”, Technovation Vol 23 uygulanmıştır. s.131–138, 2003. 5. Şakrak, M., Maliyet Yönetimi Maliyet ve Yurdumuz mobilya endüstrisi işletmelerinde ise halen Yönetim Muhasebesinde Yeni Yaklaşımlar, geleneksel maliyet yönetimi yaklaşımları ve üretim Yasa Yayınları, Yayın No:080, Bilim/Bilgi sistemi prensiplerinin uygulandığı gözlenmektedir. Dizisi:016, İstanbul, s.82, 1997. Küresel pazarda rekabet edebilmek için sadece 6. Bursal-E., Maliyet Muhasebesi, Anadolu makine ve tesisat açılarından teknolojiyi yakalamanın Üniversitesi Yayınları, No:888, s.396, 1998. yeterli olamayacağı, aynı zamanda üretim ve yönetim 7. VDI- Yönetmelik 3683, “Simulation und Logistik, prensipleri açısından da çağdaş yaklaşımların Mateiralfluss- und Produktionssystemen”, VDI- uygulanması gerekliliği açık bir gerçektir. Handbuch Material und Fördertechnik, Band 8, Berlin, Beuth Verlag GmbH, 1993. Bu bağlamda gerçekleştirilen bu araştırma ile bir 8. Gogg, T.-Mott, J., “Introduction to Simulation”, mobilya işletmesinde FTMY yaklaşımı ile değer Proceedings of the 1993 Winter Simulation yaratmayan faaliyetlerin ortadan kaldırılması ve Conference, s. 9–17, 1993. personel organizasyonu bilgisayar ortamında 9. Zülch, G.-Brinkmeier, B., “Simulation of Activity simülasyonu yapılarak ortaya konulmuştur. Costs for The Reengineering of Production Araştırmada, ele alınan işletme tarafından üretilen Systems”, International Journal of Production mamullerden bilgisayar masası, kitaplık ve tv sehpası Economics Vol:56-57, s.711-722, 1998. örnekleri modellenmiştir. Nitekim, bu mamuller 10. Gunasekaran, A.-Singh, D.,“Design of Activity- piyasada en çok tutulan mamuller olmakta ve sürekli Based Costing in a Small Company: a Case olarak üretilmektedir. Üretim sisteminin simülasyon Study”, Computers & Industrial Engineering modeli FEMOS ile oluşturulmuştur. Vol:37, Iss:1-2, s. 413-416, 1999. 11. Walker,C., “Systematic Approach To Activity Simülasyon modelinin kurulmasındaki amaç, personel Based Costing of The Production Planning organizasyonundaki değişiklikler ile üretim Activity in The Book Manufacturing İndustry”, maliyetlerinin ne ölçüde etkilendiğini bulmak, International Journal of Operations & tahmini ve tamamen gözleme ve tecrübeye dayanarak Production Management, Vol. 20 No. 1, s.108- alınan kararların ne tür sonuçlar üretebileceğini, 114., 2000. gerçeği üzerinde deneyler yapmaya gerek kalmadan 12. Takakuwa, S., “The Use of Sımulatıon in Actıvıty- model üzerinde öğrenebilmektir. Böylece gerçek Based Costıng for Flexıble Manufacturıng sistemde uygulanmakta olan veya ileride uygulanması Systems”, Proceedings of the 1997, (Ed. düşünülen alternatif yapılar model üzerinde denenerek Andradóttir, S. - Healy, K. J.-Withers D. H.ve maliyetleri ne derecede etkilediği gözlenebilmektedir. Nelson B. L.)Winter Simulation Conference, Modellemede başlangıç durumu kıyaslamalarda 1997. kullanılmak üzere “alternatif 0” olarak kabul edilmiş, 13. Spedding, T.A., Sun, G.Q., “Application Of bundan başka beş farklı alternatif geliştirilmiştir. Bu Discrete Event Simulation To The Activity Based alternatiflerin maliyetler ve toplam siparişleri Costing Of Manufacturing Systems”, Int. J. karşılayabilme durumları Şekil 6’da karşılaştırmalı Production Economics 58, s. 289–301, 1999. Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. Cilt 19, No 2, 2004 159 E. Tanrıtanır vd. Mobilya İmalatında Faaliyet Maliyetleri Yardımıyla Simülasyon Destekli Personel Organizasyonu 14. Kyle, R.G., Jr.; Ludka, C.R, 2000, Simulating The 18. Zülch, G., Vollstedt, T., Heel, J., “Influence of Furniture Industry, Simulation Conference, personnel assignment to production and Proceedings. Vol.2., s. 1347–1350, 10-13 Dec maintenance functions on logistical and financial 2000. goals”, Safety and Reliability, Vol: 1, s. 687-691, 15. Zülch, G., Grobel, T., “Shaping The Organization 1999. Of Order Processing With The Simulation Tool 19. İnceler,H., “21. Yüzyıla Doğru Üretim FEMOS”, International Journal of Production Sistemlerinde ve Ekonomide Yeniden Economics, Vol:46-47, s. 251-260, 1996. Yapılanma”, 1. Ulusal Zeki İmalat Sistemleri 16. Anonim, “http://www.ifab.uni-karlsruhe.de/ Sempozyumu, Sakarya, 1996. main_forsch_orgpl_fp-w95_1_eng.htm” adresinden 07.10.2003 Tarihinde alınmıştır. 17. Groover, M.P., Automation, Production Systems, and Computer Integrated Manufacturing, Second edition, Prentice-Hall, Inc., New Jersey 07458, s. 49-50, 2001. 160 Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. Cilt 19, No 2, 2004 

GENEL NİTELİKLER VE İŞ TANIMI

GENEL NİTELİKLER ; 

           Faaliyet gösterdiği Mobilya (Yatak - Baza - Başlık ) sektöründe gerek kalitesi gerekse vizyonu yönünde belirleyici bir rol oynayan firmamızın İstanbul'da bulunan üretim tesisimizde görevlendirmek üzere, Üretim Müdürü aramaktayız.

·              Üniversitelerin ilgili Mühendislik bölümlerinden (Tercihen Endüstri Mühendisliği, Makine Mühendisliği bölümü) mezun,  

·              Mobilya sektöründe en az 5 yıl tecrübesi olan,

·              İyi derecede, MS Office programlarına ve Logo programlarına hâkim,

·              Yalın üretim teknikleri,üretimde kalite,iyileştirme,maliyet azaltma,verimlilik artırma çalışmalarında alt yapısı olan,

·              Karar verme, problem çözme ve sonuç odaklı çalışabilen,

·              Ekip yönetimi ve liderlik niteliklerine sahip,

·              Planlama, organizasyon ve koordinasyon yeteneği gelişmiş,

·              Analitik düşünebilen, planlı ve müşteri odaklı çalışmayı ilke edinmiş,

·              Takım çalışmasına önem veren,

·              İnsan ilişkileri ve ikna kabiliyeti kuvvetli,

·              Enerjisi, özgüveni ve iletişim becerisi yüksek,

·              Analiz ve değerlendirme yeteneğine sahip,

·              Erkek adaylar için askerlik engeli bulunmayan,

·              Yurt içi ve Yurt dışı seyahat engeli olmayan,

·              İstanbul Avrupa Yakasında ikamet eden veya edebilecek olan,

·              Misyonumuzu ve hedefimizi benimseyerek ve inanarak uzun yıllar firmamızda görev alabilecek Üretim Müdürü aramaktayız.

İŞ TANIMI ; 

·         Üretim, üretim planlama, satınalma, lojistik ve bakım faaliyetlerini yönetmek,

·         Seri ve sipariş bazlı üretim aşamalarını yönetmek, geliştirmek,

·         Mavi yaka yönetimi konusunda tecrübeleri ile ekibini hedefler doğrultusunda yönlendirmek,

·         Fabrikada kalite yönetim sistemi, verimlilik ve süre iyileştirme çalışmaları yapmak,

·         Üretim süreçlerini, hammadde hazırlamadan nihai ürün elde edilinceye kadar takip edip raporlamasını yaparak, süreçteki aksaklıkları tespit edip zamanında çözüm üretebilmek,

·         Üretim sürecini kontrol ve koordine ederek, projelerin zamanında ve eksiksiz teslimini sağlamak,

·         Üretim raporlarının, haftalık ve aylık periyodlarla yönetime sunmak, alınması gereken aksiyonları tespit ederek uygulamak,

·         Sorumluluğu altındaki uzman, sorumlu, formen ve diğer çalışanları koordineli bir şekilde çalışmasını temin etmek, 

YETKİNLİKLER;

·              Etkin İletişim

·              Analitik Düşünebilme

·              Sonuç Odaklılık

·              Takım Çalışması