Bebeğim Çok Hapşırıyor

Söz konusu bebekler olduğunda en küçük sağlık problemleri bile ebeveynler için kaygı verici olabiliyor. Öksürük, hapşırma, ateş, gaz ve en çok da hırıltılı nefes alma problemleri… Minik bedenlerin ebeveynler için hayli büyük olan sorun haline dönüşen göğüs hırıltısını Çocuk Sağlığı ve hastalıkları Uzmanı Dr. Mehmet Ali Talay anlatıyor.
Bebeklik ve çocukluk çağında en sık rastlanan sağlık problemlerinin başında olanlardan birisi göğüs hırıltısı, genelde evde basit tedavilerle geçer.

BEBEKLERDE GÖĞÜS HIRILTISININ SEBEPLERİ
-Özellikle yeni doğmuş ve birkaç aylık bebeklerde görülen hırıltının sebebi burunlarında bulunan kıkırdaklardan oluşan nefes yollarının normal insanlara göre daha dar olmasıdır.

-Ayrıca bebeklerin bronşlarının çok küçük olması nedeniyle burada biriken balgam benzeri sıvılar, bebeğin nefes almada zorlanmasına sebep olur. Bu durumda bebek daha hızlı nefes alır ve bu da burun ve göğüsten hırıltı gelmesine yol açar.
-Bunun dışında bebekler nefes aldığında nefes yolunda oluşan alerji, enfeksiyonlar ve sıvı dolgular bebeğin zaten dar olan burnunu daha da tıkayacağından hırıltılı bir ses çıkarmasına sebep olur.

BEBEKLERDE HIRILTININ BELİRTİLERİ
Hava kirliliği ve enfeksiyon artışına bağlı olarak görülme oranları da artan bebeklerde hırıltının birçok belirtisi vardır. Ebeveynlerin bebeklerde çok sık gözlemlediği göğüs hırıltısının belirtileri;
-Hızlı nefes alıp verme,
-Hızlı nefes alma ihtiyacı sebebiyle burun kanallarında görülen hareketler,
-Yine aynı sebeple göğüs kafesinde görülen hareketler,
-Nefes alıp vermeye bağlı olarak boyun kasları ile kaburga kasları arasında göğüs içine doğru oluşan çukur,
-Mukoz sıvısının burunda oluşturduğu baloncuklar (Bu durum bir burun deliğinin tıkalı olduğunu gösterir.)

BEBEKLERDE HIRILTININ ÇEŞİTLERİ
Eğer bebeğiniz ıslığa benzer bir hırıltı çıkarıyorsa, büyük ihtimalle bebeğinizin burnundaki sıvı salgılar yüzündendir. Bu sebeple korkulacak bir durum yoktur. Eğer bebeğiniz nefes alıp verirken derinden gelen bir hırıltı sesi varsa boğazda bulunan trake borusunda nefes alış verişi sırasında meydana gelen hışırtıların buruna gelene kadar hırıltıya dönüşmesi sonucu oluşmuş demektir. Bu duruma genel olarak trakemalazi adı verilen geçici bir solunum yolu hastalığı sebep olur.
Bebeğiniz çatlak sesli bir hırıltı çıkarıyorsa, bebeğinizin gırtlağında balgam birikmesi vardır. Bu durumda bebeğinizin balgam sökmesi için doktorun verdiği ilaçlara ya da doğal yöntemlere başvurabilirsiniz. Hem bronşların ve nefes yolunun hem de nefes yolunda virüs, enfeksiyon, alerji veya sıvı birikmesi ile oluşan hırıltı türü ise ıslık sesi ile karışık oluşan hırıltıdır. Böyle bir durumla karşılaşıldığında vakit kaybetmeden doktora başvurulmalıdır.
Genel olarak bu hastalıklar bebeklerde hırıltının sebebi olabilir:
-Alerji,
-Saman nezlesi,
-Astım,
-Boğmaca,
-Zatürre
-Solumun yolu enfeksiyonları,
-Nefes borusuna yabancı madde kaçması,
-Sigara, nikotin dumanına maruz kalma.

HANGİ DURUMLARDA DOKTORA BAŞVURULMALI?
Bebeklerde göğüs hırıltısı her ne kadar belli bir noktaya kadar normal karşılansa da bazı durumlar karşısında doktora başvurmak önemlidir. Bu durumlar;
Öksürük ve hırıltı azalmak yerine giderek artıyorsa,
Nefes alış verişi sıklaşmışsa,
Bebeğin cilt rengi solu veya morsa,
Bebekte aşırı bitkinlik varsa,
Ateşi yükselmişse,
Burnunun sadece bir tarafından akıntı geliyorsa bebek yemek yemeği veya emmeyi reddediyorsa çocuk hastalıkları uzmanına ulaşılmalıdır.

BEBEKLERDE HIRILTI İÇİN DOĞAL YÖNTEMLER
Bu konuda en bilinen yöntem tuzlu solüsyonlardır (su). Bebeklerde yeteri kadar mukoza sıvısı yeterli oranda salgılanmadığı için çok sık kurur. Bebek de burun içine basınç oluşturacak güdü olmadığı için kuruluğu tuzlu su ile giderebilirsiniz. Bu durumu çözmek için eczanelerden tuzlu su olarak satılan medikal damlalardan, serum fizyolojik ve deniz suyu alabilirsiniz.
Burun tıkanıklığını giderecek diğer bir yöntem ise, burun aspiratörleridir. Bu aspiratör burun içinde negatif basınç oluşturarak burunda birikmiş sıvıyı çekerek tıkanıklığı giderir. Genizde ve solunum yolunda oluşan balgamı sökebilmesi için limonlu su veya limon suyunu bebeğinize birkaç damla verilebilir. Odanın nem oranı mutlaka ayarlanmalıdır. Buna istinaden nem oranı yaşamsal konfor aralığı olan %45 – 55 aralığında tutularak odanın kuruması engellenmelidir.

Hapşırma, yenidoğanlar da dahil olmak üzere tüm bebeklerde sık karşılaşılan bir durumdur. Bebeklerde hapşırma alerjiden soğuk algınlığına kadar pek çok durumdan kaynaklanabilir. Hapşırma, solunum yolları ve burun kanallarındaki hava partiküllerini ve tıkanıklığı gidermek için kullanılan refleks mekanizmasıdır. Teneffüs ettiğimiz havada kimyasal dumanlar, toz parçacıkları, mikroplar ve bakteriler gibi vücudumuzun istemediği pek çok madde bulunur. Bu tür yabancı maddeler, hapşırık refleksi yoluyla burundan temizlenebilir. Yenidoğmuş yahut daha büyük bebeğinizin çok sık hapşırıyorsa fakat bundan başka herhangi bir sağlık problemi yoksa paniğe kapılmayın! Hapşırık bebekler için olağan ve normal bir reflekstir.

Yenidoğanlarda ve bebeklerde hapşırma nedenleri

1. Soğuk algınlığı
2. Alerji
3. Burunlarının küçük olması
4. Sigara dumanı, toz, hayvan tüyü gibi bebeğin hava yolunu tıkayan maddeler
5. Kuru hava ( Bebeğin odasında buhar makinesi kullanmak hapşırığı gidermeye yardımcı olur)

Yenidoğanlar ve Bebeklerde Hapşırma Nedenleri (Doktorlar Anlatıyor)

Sual: Bebeğim 6 aylık çok sık hapşırıyor, burun akıntısı falan yok neden olabilir? Bir de hava nemlendiricisi aldık bebeğimin odasında sürekli çalışmalı mı, ne kadar çalıştırmalıyım?

CEVAP  Çocuk Doktoru Murat Aydın'ın cevabı: ( Alerjik olarak hapşırık olur,  özellikle ev tozlarına bağlı olabiliyor. Bu süreçte hava nemlendiricisi işe yarayabilir. 4-5 saatte bir 15-20 dakika çalıştırırsanız uygun olur.)

Sual: Oğlum 4 buçuk aylık. Ara sıra uzun uzun hapşırıyor. Alerjik olabilir mi acaba? Çünkü hasta değil. Alerjikse eğer neye alerjisi olduğunu nasıl anlayabilirim?

CEVAP   Alerjik Hst. ve Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr.Sami Öztürk'ün cevabı: (4.5 aylık bebekte genelde alerjik hapşırık azdır. Ancak daha bağışıklık sistemi çok gelişmediği için tozlar kokular onu hapşırtabilir. Özellikle giysilerini yumuşatıcı deterjanlarla yani sürekli giysilerinde koku oluşturan yumuşatıcılarla yıkamaz iseniz hapşırma biraz daha az olacaktır diye düşünürüm. Alerji araştırmasına en azından 1 sene gibi gerek yok diye düşünmekteyim.)

Sual: Bebeğim 1,5 aylık. Doğduğundan beri her gün mutlaka hapşırıyor. Günde bazen 10-15 kez hapşırıyor. Bir rahatsızlığı yok. Sizce normal mi, neden olabilir?

CEVAP Çocuk Doktoru Murat Aydın'ın cevabı: ( Hapşırık bebeklerde sık olabilir, herhangi bir sorun olduğunu göstermez.)

Sual: İki buçuk aylık bir kızım var. Doğduğundan beri hapşırıyor. Bu durumu doktora sorduğumda normal olduğunu söyledi. Bu durum hala devam ediyor. Ortalama yarım saatte bir hapşırıyor ve birkaç kez.  Acaba alerjik bir durum olabilir mi?

CEVAP Alerjik Hst. ve Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Sami Öztürk'ün cevabı: (2.5 aylık bebekte genelde alerji düşünmeyiz. Anatomik olarak yapısı nedeni ile hapşırıyor olabilir. Kokulardan, parfümlerden, tozlardan uzak tutabilirsiniz.)

Sual: 2 aylık. Doğduğu günden beri her gün hapşırıyor. İlk zamanlar solunum yolları açısından normal olduğunu düşünüyorduk. Ancak hala devam etmesi acaba alerjik olabilir mi?

CEVAP   Alerjik Hst. ve Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Sami Öztürk'ün cevabı: (İlk aylarda genelde alerji düşünmeyiz. Büyük olasılıkla hassas bir bebek.  Kokularda da hapşırtabilir. Çamaşırlarının üzerinde koku olmamasına dikkat edebilirsiniz. Kokular çok hapşırtmaktadır. ( Örnek: Yumuşatıcı gibi çamaşırları güzel kokutan kokular çamaşırlarda uzun süre kalmakta va hassas kişilerde hapşırma yapabilmektedir. Yani bebeğin kullandığı çamaşırların durulama suyuna kokulu maddeler ilave etmeyin. Fayda göreceksiniz.)

Diş Çıkaran Bebeklerde Ateş Nasıl Düşer? Çocuk Doktorları Cevaplıyor Tıklayınız

Bebeklere Kilo Aldıran Mama Tarifleri (En Etkili Kilo Aldırıcı 6 Tarif) Tıklayınız

Bebeklerde İsiliğe Ne İyi Gelir? Çocuk Doktorları Cevaplıyor Tıklayınız

Gaz Yapmayan Mama Hangisi, Gaz Yapmayan Bebek Maması Markaları Tıklayınız

Gece Uyumayan Bebek İçin Ne Yapmalı? Çocuk Doktorları Cevaplıyor Tıklayınız

Yenidoğan bebeklerde hapşırma olunca bir şeylerin yolunda gitmediğini düşünüp endişelenebilirsiniz. Ya da bebeğiniz gün içinde çok hapşırıyorsa, bunun üşüdüğüne dair bir işaret olduğundan endişelenebilirsiniz. Neyse ki, sık hapşırma normaldir ve genellikle endişelenecek bir şey yoktur. Bu yazımızda yeni doğan bebeklerde hapşırmayla ilgili detayları sizler için yazdık. 

Bebekler Neden Çok Hapşırır?

Bebeğinizin hapşırmasına başka bir hastalık belirtisi eşlik etmiyorsa, büyük olasılıkla endişelenecek bir şeyiniz yok demektir. Hapşırma doğal olarak burun pasajlarından mikrop ve partiküllerin atılmasına ve havanın akmasına yardımcı olur. Bazen bebeğiniz bir burun deliğini cildinize bastırdığı için emzirirken hapşırma fark edebilirsiniz. Bebeğiniz burun deliğini tekrar açmak için hapşırabilir. Doğumdan hemen sonra amniyotik sıvıyı hava yollarından temizlemeye ek olarak, bebekler ayrıca burun pasajlarında beslenmeden süt ve tükürük ile sonuçlanır. Her şeyi yutmazlar ve genellikle yuttuklarını tükürürler veya kusarlar ve sonunda buruna geri dönebilir. Kuru hava bile bebeğinizin çok hapşırmasına neden olabilir. Bebeğiniz nefes almakta zorluk çekmediği sürece, tuzlu su damlaları veya burun aspiratörü ile müdahale etmemek daha iyidir. Bu sık hapşırma havanın içeri ve dışarı hareket etmesine yardımcı olacaktır. 

Bebeğinizin sık hapşırmasının diğer nedenleri ise şunlardır: 

Yeni doğan bebekler burundan nefes alırlar: Yenidoğanların farklı bir nefes alma şekli vardır. Doğumdan itibaren birkaç aylık olana kadar burunlarından nefes alırlar. Bunun ışığında burunlarını sık sık temizlemeleri gerekir.

Yenidoğanlar burunlarını çekemezler; tek seçenekleri burunlarını temizlemek için hapşırmaktır.

Yenidoğanların küçük burunları vardır ve minik burunlar, küçük burun geçişleri anlamına gelir. Bu küçük yol, tiftik, evcil hayvan kılı ve tozla kolayca tıkanabilir. Bebekler bu geçişi temiz tutmak için çok hapşırırlar.

Bazen aşırı hapşırma, yenidoğan yoksunluk sendromunun (NAS) bir belirtisi olabilir; bu, bebeğin uteroda opioid ilaçlara maruz kaldığı anlamına gelir. Tipik olarak NAS semptomları doğumdan 72 saat sonra ortaya çıkar ve 1 hafta ile 6 ay arasında sürebilir. 

Bebeğin Burnunu Temizlemek

Yeni doğmuş bir bebek için burun tıkanıklığı oldukça yaygındır. Toz, parfüm, saç spreyi ve sigara dumanı gibi yaygın tahriş edici maddelerden kaçınmanın yanı sıra, çoğu doktor, tıkanıklık beslenmelerini engellemediği veya rahatsız etmediği sürece bebeğinizin burnunu rahat bırakmanızı tavsiye eder. Özellikle uyurken havayı nemlendirmek için nemlendirici kullanabilirsiniz. Ayrıca, büyük veya özellikle yapışkan kuru mukus parçalarını nazikçe çıkarmak için bir ampul şırınga veya burun aspiratörü ile birlikte bebeğinizin burnundaki mukusu gevşetmeye yardımcı olmak için tuzlu su damlaları deneyebilirsiniz. Yine de bu cihazları çok sık veya çok agresif kullanmamaya çalışın. Bu süreçte bebeğinizin burnunu tahriş etmemeniz yararlı olacaktır. Bu araçlardan herhangi birini kullanmanız gerekip gerekmediği konusunda, önce doktorunuzla konuşun.

Ne Zaman Doktora Başvurmalıyım?

Genellikle, bebek hapşırması kendi başına endişelenmek için bir neden değildir. Bununla birlikte, diğer semptomlarla birlikte daha ciddi bir şeyin işareti olabilir. Bebeğiniz 3 aylıktan küçükse ve tıkanıklık nedeniyle emzirmekte zorlanıyorsa veya rektal sıcaklığı 38 derecenin üzerine çıkması gibi başka belirtiler varsa, doktorunuza başvurun. Bebeğiniz daha büyükse ve ateşi varsa, öksürüyorsa, iyi beslenmiyorsa veya normalden daha uykuluysa, doktorunuza da başvurmalısınız.

Doğum serüveninden sonra annebaba ve bebek için uzun bir yolculuk başlar. Minik bedenler bu dönemde sürekli ve hatta gece-gündüz takip altındadır. Her hareketi sorgulanır, neden kaynaklandığı merak edilir ve gözlemlenir. Çünkü yenidoğan dönemi, anne-babalar için bolca soru işareti içerir. Yenidoğan Uzmanı Prof. Dr. İlknur Kılıç, yeni doğan dönemi hakkında bilinmesi gereken 11 noktaya değindi.

1.Bıngıldak
Yeni doğan bebeğin başındaki yumuşak noktalara bıngıldak diyoruz. Bıngıldak, yan yana iki kafa kemiğinin arasında bağ dokusuyla kaplanmış pencerelere verilen addır. Bebeğin başı büyüdükçe baş kemikleri de büyüyerek birbirine yakınlaşır ve boşluklar bir süre sonra dolar. Bebeğin kafasının büyümesi, beynin büyümesiyle tetiklenir.

2.Göbek bağı
Yenidoğan bebeklerin göbek bağı kuru ve temiz tutulmalıdır. Bakımı için yüzde 70'lik doktorun da önerdiği alkol kullanılabilir. İyotlu solusyonlar tiroid hormon düzeylerinde değişiklik yapabileceğinden kullanılmamalıdır. Bebeğin göbek bağı düşene kadar yıkanmaması, göbeğin kuru kalıp düşmesini kolaylaştırır. Bebek bu dönemde, kaynatılmış ve ılıtılmış su ile silinebilir.

3.Göz
Yenidoğanlar yakın mesafeyi görebilirler. Bu mesafe yaklaşık olarak anne memesinden yüzüne kadar olan mesafe olarak tanımlanabilir. İnsan yüzlerine bakmayı tercih ederler. 1 aylık olduğunda annesine gülümsemeye başlar. Parlak renkli objeleri gözleriyle kısa süre takip ederler. İlginç bir ses duyduklarında başlarını o yöne çevirirler.

4.Cilt
Tüm vücutta doğum lekeleri araştırılır. Bebekler bazı doğum lekeleri ile doğarlar. Özellikle esmer bebeklerde sık olmakla birlikte diğerlerinde de görülebilen popoda, bazen sırtta ve bacakta morumsu lekeler oluşur. 2 yaş civarında tamamen kaybolur. Değişik boyutlarda ve şekillerde kırmızı damar genişlemeleri olabilir. Genellikle giderek küçülür ve kaybolurlar. Çenede ve alında beyaz küçük sivilceler dikkat çeker. Olgunlaşmamış yağ bezelerinin tıkanıklığından kaynaklanan bu oluşumlar da tedavi gerektirmeden kaybolurlar. Yüz bölgesinde, ortası beyaz renkte kırmızı lekeler oluşabilir.

5.Beslenme
Bebeğin günde 25-30 gram alması, onun iyi beslendiğini gösterir. Bebekler ilk günlerde yüzde 5-10 kilo kaybedebilirler. Bundan daha fazla kilo kaybı olursa mutlaka değerlendirilmelidir. Çok ağlama veya çok uyuma beslenme kriteri değildir.

6.Uyku
Yeni doğan bebeklerin, 6 aylık olana kadar uyku düzeni yoktur. Her ne kadar 16- 18 saat uyuduğu söylense de pratikte pek öyle olmadığı görülür. Özellikle 2. aydan itibaren bebeklerde uyku düzenini oturtmak için birtakım yöntemler denenebilir. Yatırılmadan önce bebeğin karnı tok, altı temiz olmalı, sakin ve sessiz olunmalı, bebek uykusu geldiğinde, fakat uyumadan önce yatağına yatırılmalıdır. Böylece kendi yatağında uykuya dalmaya alışabilir.

7.Hapşırma
Bütün bebekler hapşırır, bunun nedeni burun mukozalarının çok hassas oluşudur. Bebeklerin kıyafetlerinde bulunan ve uçuşan toz zerrecikleri bile hapşırmalarına neden olabilir. Bebeğin ateşi, nezlesi veya öksürüğü yoksa anne-baba tarafından izlenmelidir.

8.Hıçkırık
Bebeklerin beslenmeleri sırasında veya sonrasında diyafragma irrite olur, kasılır ve hıçkırık refleksi oluşur. Yutkunma ile azalır, bu nedenle hıçkıran bebeklerin annelerine tekrar emzirmeleri önerilir.

9.Sarılık
Zamanında doğan bebeklerin yüzde 60'ında, prematüre doğan bebeklerin yüzde 80'inde yenidoğan sarılığı görülür. Sarılık önce bebeklerin gözlerinin beyaz kısmında ve yüzünde başlar, zamanla da vücuda doğru yayılır. Eğer sarılık karın kısmına doğru ilerlemişse arttığı düşünülmelidir. Gözle bakıldığında yanılmalar olabileceğinden, kanda bilirubin düzeyine bakılmalıdır. Sarılığı oluşturan bilirubinin az miktarı, antioksidan olduğu için faydalıdır. Yeni doğan bebeklerde antioksidan maddeler az olduğu için bazı akciğer, beyin ve bağırsak hastalıklarının önlenmesini sağlar. Ancak çok yükseldiğinde kan, beyin bariyerini geçerek hücrelere zarar verebilir. Bunun için Amerikan Pediatri Akademisi'nin kriterleri dikkate alınır. Bu kriterlerde, kritik bilirubin düzeyleri bebeğin doğum ağırlığına ve kaç günlük olduğuna göre değişir. 2500 gramın üstünde bulunan 3 günlükten büyük bebeklerde bilirubin değeri 17 mg/dl'nin üstünde ise fototerapi (özel bir ışık) tedavisine başlanır. Bu tedavi ile bilirubin suda eriyen forma dönüşür, idrar ve gaita yoluyla dışarı atılır hale gelir. Bebekte kan grubu uygunsuzlukları varsa ve bilirubin yüksekliği kan değiştirme sınırına yaklaşmışsa, IVIG (damar içine verilen insan kaynaklı immunoglobulin) verilebilir. Tüm tedavilere karşı bilirubin çok yükselmişse kan değişimi yapılır. Bu süreçte bebeğin iyi beslenmesi, bilirubin miktarının gaita ile uzaklaşması açısından önemlidir.

10.Oda sıcaklığı
Yenidoğan bebeğin bulunduğu ortamın ısısı 22-23 derece olmadır. 24 dereceden fazla ısı, bebeğin aktivitesinin azalmasına, çok uyumasına ve emmemesine neden olur.

11.Yolculuk
Bu dönemdeki bebeklerin uçak yolculuğu yapmasının herhangi bir sakıncası yoktur. Yalnız uçak kalkarken ve inerken bebeğin emzirilmesi, kulak basıncının dengelenmesine yardımcı olur. Böylece ağrı oluşumu engellenir.

Hazırlayan: Şenay ÇELİK