Cinsiyet belirleme için her ailenin farklı sebepleri olabiliyor. Kimi ailelerde arka arkaya 3 kız çocuk sonrası erkek çocuğu isteği varken, kimi aileler tek çocuk için bile cinsiyet tercihi yapmak isteyebiliyor.
Bunun ne kadar etik olduğu oldukça tartışmalı. Örneğin Çin’de cinsiyet belirlemek her gebelikte mümkün olsa, nüfusta gitgide erkek oranı artabilir ve doğal denge bozulabilirdi. Şu an anne kanında fetal DNA (nifty) testleri yaygın olarak gebelik döneminde uygulandığı için bile bu oran Çin’de bozulmaya başladı.
Çin’de erkek nüfusu kız nüfusuna göre artış gösteriyor. Testlerin cinsiyet belirlemek için yaygın kullanımıyla benzer durum ülkemiz için de geçerli olabilir. Şu an için ülkemizde gebelik sürecinde Down sendromu taraması için yapılan nifty testinde cinsiyet rapor edilmesi de bu nedenle yasal olarak engellenmiş durumda.
Bilimsel olarak cinsiyet belirlemenin tek yolu tüp bebek tedavisinde uygulanabilen PGD yöntemi. Bugün için ülkemizde tüp bebek yöntemi ile cinsiyet belirlemek yasal olarak mümkün değil. Bu nedenle hastalar bilimsel olmayan, ancak şansa dayalı bazı alternatif yöntemler deneyebiliyor.
Embriyonun cinsiyetini belirleyen aslında sperm hücresinin taşıdığı kromozomdur. Tüm yumurta hücreleri X kromozomu taşır. Sperm hücreleri ise X ya da Y kromozomu taşıyabilirler. Yumurtayı dölleyen sperm hücresi X kromozomu taşıyorsa bebek kız olur. Yumurtayı dölleyen sperm hücresi Y kromozomu taşıyorsa bebek erkek olur.
Belli bir cinsiyette çocuk sahibi olabilmenin şansını artırmak için yıllardır gerek bilim insanları tarafından önerilmiş, gerekse halk tarafından uygulanarak bugüne kadar gelmiş yöntemler bulunmaktadır. Bu yöntemler genel olarak belli bir cinsiyette çocuk doğurma şansını artırırlar ancak % değildirler. Eğer % sonuç alınmak isteniyorsa tüp bebek yöntemi ve öncesinde uygulanan PGD isimli genetik test yapılabilmektedir.
Yumurtlama gününe göre cinsiyet belirleme, adet gününe göre bebek cinsiyeti belirleme, olarak da bilinen bir yöntemdir. Bu yöntemi uygulayabilmek için hastanın adet döngüsünün çok düzenli olması gereklidir. Bu şekilde yumurtlamanın hangi gün olacağı önceden hesaplanabilir.
Bir kadın yumurtladıktan 14 gün sonra ya adet görür ya da hamiledir. Dolayısıyla 28 günde bir adet gören bir kadının yumurtlaması adetin ilk gününden itibaren günde olmaktadır. Ancak 35 günde bir adet gören kadın için yumurtlama zamanı adetin ilk gününden itibaren gündedir.
Cinsiyet belirlemek için yumurtlama tarihi bilindiği taktirde, erkek çocuk için tam yumurtlama tarihinde beraber olunması, ancak diğer günlerde beraber olunmaması önerilir. Bu şekilde Y kromozomu taşıyan spermlerin yumurtaya ulaşma şansı arttırılabilir.
Kız çocuk isteniyor ise yumurtlamadan uzak olan bir tarihte, yumurtlamadan dört gün önce beraber olunması ile X kromozomu taşıyan spermlerin yumurtaya ulaşma şansı artırılabilir. Bu yöntemin yalnızca şansı artırdığı ve % sonuç vermeyeceği unutulmamalıdır. Yöntemin herhangi bir yan etkisi yoktur. Yalnızca tek bir gün beraber olunduğu için, toplam gebe kalma şansı azalmaktadır.
Çin takimi cinsiyet hesaplama, şu an için en popüler yöntemlerden biri olmakla beraber, hiçbir bilimsel geçerliliği bulunmamaktadır. Yalnızca yazı-tura gibi %50 cinsiyet belirleme şansı mevcuttur. Çok yaygın olarak kullanılmakta hatta bu yöntemle ilgili çeşitli uygulamalar cep telefonlarında bile bulunmaktadır. Maalesef yalnızca şansa dayalı bir yöntemdir.
Diyetle cinsiyet belirleme yönteminde, temel prensip yedigimiz gıdaların asiditesi yani Ph değerinin üreme sistemindeki pH değerini belirlemesidir. Erkek bebek için gereken Y kromozomları daha çok bazik ortamı tercih ederken, kız bebek için gereken X kromozomları ise asidik ortamı tercih eder.
Buna göre konsepsiyon yani gebe kalma öncesi daha asidik gıdalar ile anne adayının beslenmesi kız bebek şansını arttırırken, bazik gıdalar ile daha yoğun beslenme ise erkek bebek olma şansını artırabilir. Bu tür özel diyetleri uygularken bir diyetisyene danışmak önem taşır. Çünkü bazı gıda gruplarından eksik beslenmek çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir.
Erkek bebek şansını artırmak için, sodyum ve potasyumdan zengin aşağıdaki gıdalar daha yoğun tüketilmelidir:
Kız çocuk olması şansını artırmak için, ise annenin kalsiyum ve magnezyumdan zengin aşağıdaki şekilde beslenmesi önerilir:
Vajinal duş yöntemle cinsiyet belirleme de Y kromozomu içeren spermin asidik ve X kromozomu içeren spermin bazik ortamı tercih etmesi prensibine dayanmaktadır. Bu yöntemde erkek çocuk isteyenlerin cinsel ilişkiden yaklaşık yarım saat önce vajina içerisini bazik bir solüsyon olan karbonatlı suyla yıkaması ve kız çocuk isteyenlerin ilişki öncesinde vajina içerisini asidik sıvılar olan limon suyu ya da suyla karıştırmış sirkeyle yıkaması önerilmektedir.
Yöntemin bir yan etkisi olabilir. Özellikle bazik sıvılar ile vajinanın yıkanması, vajinanın doğal asidik ortamını bozarak, vajinal enfeksiyon sıklığını artırma riski taşırlar.
Cinsiyet belirlemek için evde kullanılabilecek özel bir test bulunmamaktadır. Ancak yukarıda bahsetmiş olduğumuz yumurtlama gününe göre cinsiyet tayini yöntemi uygulayabilmek için, bazı hastalar evde idrarla yapılan hazır yumurtlama testlerini uygulayabilmektedirler.
Böylece özellikle erkek bebek isteyen hastalar, eczaneden alacaklari ve idrarda yapılan yumurtlama gününü belirleyen testleri kullanarak tam yumurtlama gününde beraber olabilir ve Y-kromozomu taşıyan yani erkek bebek olabilecek spermin yumurtaya ulaşma şansını artırabilirler.
Ayrıca yurtdışında piyasada bulunan cinsiyet belirleme testi ismi verilen bazı testler gebeliğin yaklaşık sekizinci haftasında anneden kan alınarak bebeğin cinsiyetini belirli bir doğruluğa kadar tahmin edebilmek tedir. Bu testler DNA testleridir. Hasta evde kit içine kanını damlatıp, laboratuara kargo ile iletir. Down sendromu tespiti için yapılan NIPT testinden farklı testlerdir. Ayrıca evde idrarda yapılan cinsiyet belirleme testleri vardır ki bunların güvenilir olmadığı bilinmektedir.
Dr. Patrick Schoun tarafından yapılan deneyler sonucunda ortaya konmuş bir yöntemdir. X ve Y kromozomu taşıyan gametlerin farklı elektrik yüküne sahip olduğunu ortaya koymuştur. Yılın belirli dönemlerinde yumurtalık elektrik yükü değişkenlik gösterebilmektedir.
Bu yöntemde hazırlanan çeşitli tablolar ile kişiye hangi dönemlerde eksi hangi dönemlerde ise artı yüklü kromozomu taşıyan spermin yumurtaya ulaşma şansının daha fazla olduğu söylenmektedir. Bu şekilde kız ya da erkek çocuk olması şansını artırmak sağlanabilir. Diğer yöntemler gibi bu da yalnızca şansa dayalı bir yöntemdir.
Astrolojik olarak cinsiyet belirleme yöntemi olarak da adlandırılabilir. Ayın ve gezegenlerin manyetik alanlarının adet döngüsü ve yumurtalığın elektriksel yükü üzerindeki etkilerine bakarak yöntem uygulanmaktadır. X kromozomu taşıyan spermler negatif yüklü, Y kromozomu taşıyan spermler ise pozitif yüklüdür, bu nedenle X kromozomu taşıyan spermler pozitif yüke daha çok çekilirken Y kromozomu taşıyan spermler ise negatif yüke daha çok çekilirler. Aynı şekilde yumurtanın zarında da bir polarite (negatif-pozitif elektriksel aktivite) döngüsü vardır ve bu döngü siklus (adet döngüsü) boyunca değişmektedir.
Yumurtanın zarı pozitif yüklü olduğu dönemde daha çok negatif yük taşıyan X kromozomlu spermleri çekerken, yumurta zarı negatif yüklü iken daha pozitif yük taşıyan Y kromozomlu spermleri çeker ve böylece erkek bebek şansı artar. Bu yönteme göre yumurtaların elektriksel aktivitesine bağlı olarak genellikle yılda yaklaşık 65 ila 70 gün erkek bebek olma şansı daha fazla iken, 65 ila 70 gün kız bebek olma şansı daha fazladır. Kalan ila gün ise elektriksel açıdan nötral dönemdir.
Doktor Patrick Schoun çalışmasını çift üzerinde tamamlamış ve cinsiyet belirlemede başarı şansının kendi tanımladığı yöntem ile % olduğunu belirtmiştir.
Özellikle cinsiyet kromozomuna bağlı bazı hastalıkların tespiti için yapılan PGD yöntemi İslam’da uygun görülebilmektedir. Cinsiyet kromozomuna bağlı hastalıklar hemofili ,Frajil X sendromu, kistik fibrozis, muskuler distrofi gibi çeşitli hastalıklardır.
Aile öyküsü nde bu tür hastalıklar için artmış risk bulunan çiftler tüp bebek yöntemi ile PGD yaptırarak hastalık taşıyan embriyoları rahim içine vermemeyi tercih edebilir. Böylece gebelik döneminde oluşabilecek hastalık tesbitine bağlı sonlandırmalar engellenebilir.
yılında yapılan Nüfus Çalışmaları için Uluslarası İslam merkezi toplantısında cinsiyet belirlemek için kullanılan teknolojilerin sağlık amaçlı olmadığı sürece uygun olmadığı belirtilmiştir. Bu şekilde cinsiyet seçimi yapılarak gebelik sonlandırmanın İslama göre uygun olmadığı belirtilmiştir. İslamda cinsiyet belirleme takvimi bulunmamaktadır.
Yüzde yüz cinsiyet belirleme amacıyla kullanılabilecek tek yöntem tüp bebek ile cinsiyet belirleme yöntemidir. PGD adı verilen bir yöntem ile sperm ve yumurtanın birleşmesi ile elde edilen embriyo, rahim içine verilmeden önce, genetik olarak incelenerek kromozom yapısı belirlenebilir.
XX kromozomuna sahip yani dişi ya da XY kromozomuna sahip yani erkek bebekler ayırdedilebilir. Ailenin tercihine bağlı olarak hem sağlıklı hem de cinsiyeti belirlenmiş embriyolar rahim içine verilebilir.
Ülkemizde bu yöntem yasal olarak cinsiyet belirleme amacı için uygulanamamaktadır. Ancak yurtdışında bazı tüp bebek merkezlerinde yaygın olarak uygulanabilen bir yöntemdir. PGD yöntemi aslında cinsiyet belirlemek için kullanılan bir yöntem değildir. Asıl amacı bazı genetik hastalıkların, kromozom bozukluklarının embriyo rahim içine verilmeden önce tespit edilebilmesidir.
Testin avantajı; tek bir cinsiyeti tutan kalıtsal hastalıklarda işe yaraması. Dezavantajıysa cinsiyete bağlı kürtajı artırma riski.
Artık cinsiyet belirleme testiyle kendiniz hamileliğinizin haftasında bebeğinizin cinsiyetini öğrenebilirsiniz. Gelin, 11 ülkede satılan bu test hakkında bizim uzmanlarımız neler diyor, onlara kulak verelim
Ultrason muayenesiyle hamileliğin haftasından itibaren bebeğinizin cinsiyetini öğrenebiliyorsunuz. Bu meraklı bekleyişi daha da kısaltan bir buluş var. Artılarını eksilerini uzmanlarımızla konuştuk.
Bu test bir an önce bebeklerinin cinsiyetini öğrenmek isteyen meraklı anne-baba adaylarının heyecanını tatlı bir şekilde söndürürken bir yandan da kafalarda soru işareti uyandırıyor. Ya erkek umarken kız, kız umarken erkek beklediğini öğrenen anne-baba adayları hamileliği sonlandırmak isterse?!
Ultrason yöntemi yasal kürtaj süresinden sonra cinsiyeti belirlediği için bugüne kadar cinsiyete dayalı olarak hamileliği sonlandırılması olası değildi. Ancak evde yapılabilen bu teste cinsiyet odaklı anne-babaların nasıl tepki vereceği düşünüldüğünde ortada etik bir sorun olup olmadığı konuşulmaya başlandı. Ülkemizde testin satışı yapılmıyor. Biz de Mother&Baby olarak bu önemli konuya tabii ki sessiz kalamadık. Uzmanlarımıza sorduk, onlar da konuyla ilgili görüşlerini bizlerle paylaştı. Gelin hep birlikte nedir, ne değildir her şeyi öğrenelim.
Güvenirliği Sadece % 80
Op. Dr. Remzi Aydın, Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
"Yaptığım araştırmalara göre bu test, üç yıldan beri Amerika'da tezgahüstü, yani sağlık onaylı olmadan satılıyor. Firma bilgilerine göre % 'lara varan doğru tahmin oranı olmasına karşın, bağımsız kaynaklarca doğrulanmış değil. Kaldı ki bilimsel ve yeterli çalışmalar da yok. Bu haliyle sadece magazinsel boyutu olabilecek 'kahve falından' daha anlamlı bir tahmin yöntemi olabilir. % 20'lik risk için annelerin kürtaj olacağını sanmıyorum."
Cinsiyete Bağlı Hastalıklar İçin
Op. Dr. Ebru Alper, Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
"Cinsiyet belirleme testi hamileliğin hafta gibi erken bir döneminde bebeğin cinsiyetini % kesinlikle belirleyebilen bir idrar testi. Uygulaması kolay, kesinliği yüksek, hepsinden önemlisi de yasal kürtaj sınırı olan haftaya kadar sonuç alınabiliyor olması. Bu da testi, oldukça cazip hale getiriyor. Bu durumda özellikle bizim ülkemiz gibi erkek çocuğun daha önemli olduğu toplumlarda cinsiyet tercihine bağlı kürtajların artması kaçınılmaz. İki kızı olup üçüncü çocuğunun erkek olmasını isteyen bir çift, bu testle bebeğin kız olduğunun anlaşılması durumunda bebeği aldırmayı düşünebilir. Nitekim bu sebepten ötürü Hindistan, Çin gibi kız çocukların istenmeyip erkek çocuğun tercih edildiği ülkelerde bu testin satışı yasak.
Bebeğin cinsiyetinin bu kadar erken belirlenmesi ne kadar gerekli, diye bakarsak; ailede tek bir cinsiyeti tutan kalıtsal bir hastalığın olması gibi özel bir durumun varlığında bu test, yararlı olabilir. Ancak bunun dışında gerekliliği tartışılan, cinsiyet seçimi nedeniyle kürtaja yönelimi artıracak bir test olduğunu düşünüyorum."
Test yararlı ama
Prof. Dr. Cem Fıçıcıoğlu, Yeditepe Üniversitesi Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı Başkanı
"Hamilelikte bebeğin cinsiyet tayini, tatlı bir telaşla bekleyen ebeveynlerin sabırsızlıkla öğrenmek istedikleri en önemli şeylerin başında geliyor. Günümüzde ultrasonografi deki gelişmeler sayesinde haftadan itibaren fetal cinsiyet tayini % , haftadan sonra da neredeyse % güvenilirlikle yapılabiliyor.
Test kitiyle hamileliğin daha haftasından itibaren idrarda kendi kendinize bebeğin cinsiyeti hakkında fikir sahibi olabilirsiniz. Sabah ilk gelen idrarı biriktirdiğiniz test kabındaki renk, sarı-turuncu skaladaysa bebeğiniz 'kız', yeşil tonlardaysa 'erkek' olacaktır. Bu, evde yapılabilen ve yaklaşık olarak 10 dakika süren bir test ve güvenilirliği de % 80 civarında.
Bebeğinizin cinsiyetini öğrenmek tabii ki heyecanlı ve güzel. Ancak yine de bunun bazı istismarlara ve suistimallere zemin hazırlayabileceğini düşünüyorum. Örneğin 5 kızı olan ve erkek çocuk sahibi olmayı bekleyen çiftleri düşünün ya da Çin, Hindistan gibi Uzakdoğu topluluklarında erkek bebek isteğiyle yanıp tutuşan babaları veya hükümet politikalarını! Bunlar veya daha birçok faktörden dolayı cinsiyet seçimi nedeniyle kürtajların artacağını düşünüyorum.
Hindistan'da ultrasonografi sırasında bile cinsiyet söylemek kanunen yasaklanmış durumda. Aileler fetus kız olunca ileri haftalarda bile hamileliği sonlandırmaya çalışıyor. Bu ve benzeri örneklerin bizim toplumumuza, görenek ve inançlarımıza pek uymadığı da aşikar, ancak yine de temkinli olmakta fayda var. Bu testin yasaklanmasına karşı değilim. Önemli olan bu testin kötü amaçla kullanılmasının önüne geçilmesi. Bunun için de tek şart bilgilendirme ve eğitim!"
Mother&Baby- Deniz Filiz Çengel