Bebek Mamasında Olmaması Gerekenler

Öncelikle Nedir Bebek Maması ?

WHO  1981 tanımına  göre :” Anne sütü yerine kullanılmak üzere  bebeğin fizyolojik özelliklerine  uyumlu olarak  normal besinsel gereksinimlerini  karşılayan , endüstriyel olarak  formüllendirilmiş , gıda kodeksi standartlarına  uygun ürün .”

Bebek Maması (Formula ) Tipleri Nelerdir?

• İnfant Formula (Başlangıç  Maması)  (0-6 ay)  (1 yıla dek)
• Devam Formulası (Devam Maması )  (6. ay itibariyle)  (36 aya dek )
• Devam   Sütleri (Formül Süt ) (8.aydan büyükler)
• Tamamlayıcı  Besinler içeren Mamalar
• Özel Tıbbi Amaçlı Formulalar

İnfant Formula  Nedir?

Anne sütünün bulunmadığı durumlarda bebeğin uygun zaman ve şekilde tamamlayıcı gıdalarla beslenmesi başlayana dek beslenme gereksinimlerini karşılamak üzere üretilmiş üründür. 

• 0-6 ay bebekler içindir.
• 1 yıla dek kullanılabilir.
• Whey (%60) / Kazein  (%40) genellikle Protein miktarı anne sütüne yakındır.
• Karbonhidratı : Laktozdur
• Nişasta  içermez.
• Böbrek  solut  yükü düşüktür.
• Linoleik asit yönünden zengindir.
• Karnitin, Taurin  içerir.

Devam  Formulası Nedir ?

Bebeklerin 6. aydan  itibaren  diyetin sıvı bileşeni olmak üzere üretilmiş üründür.

• Fe (Demir) minerali ile zenginleştirilmiştir.
• 6. aydan itibaren kullanılır.
• 36 aya dek kullanılabilir.
• Proteinin anne sütünden  daha yüksektir.
• Whey / Kazein oranı eşit veya kazeinden zengindir.
• Nişasta içerebilir.
• Karbonhidratı : Laktozu azaltılıp  yerine maltodekstrin  veya  başka şekerler eklenir.
• Böbrek solut  yükü daha fazladır.

Özel Tıbbi Amaçlı  Formulalar Nedir ?

Hastalıklarla ilgili özel besin gereksinimlerini karşılamak üzere üretilmiş ürünlerdir.Bu mamalar  “Doktor Tavsiyesiyle” Kullanılmalıdır.

• Hidrolize Proteinli mama kullananlar : (İSPA)(İnek sütü proteini alerjisi olanlar.
• Fruktoz bazlı mamaları kullananlar : Glukoz ,galaktoz malabsorbsiyonu  olanlar .
• Laktozsuz mama  kullananlar : Galaktozemi                                                ( Galaktoz metabolizmasında  görevli olan enzimlerin eksikliği sonucu oluşan bir metabolizma hastalığıdır.)

Devam Sütleri  Nedir ?

Anne sütünün yetersiz kaldığı durumlarda bebeğin gerekli besin maddelerini alabileceği bir takviye üründür.

• Organik sütlerin bazı ilavelerle şekil almış halidir.
• Devam sütlerinin çoğunun ana maddesi  “İnek  Sütü” dür.                     

“İnek sütü alerjenik reaksiyon gösterebildiği için bebeğin vücudu en az 8 ay inek sütüne hazır olmadığı için devam sütlerini bebeklerle 8.aydan sonra tanıştırmalıyız.”

NEDEN 1 yaşına kadar keçi sütü ve inek sütü gibi hayvansal sütler verilmemelidir? 

Çünkü  İnek sütü gibi hayvansal sütler  kendi yavrularının gelişimine uygun olduğundan bebeklere önerilmez. Fe açısından fakir olduğu için kansızlığa neden olur ve sindirimi oldukça zordur.

• Anne sütüne en yakın şekilde üretilmeye  çalışılır.
• Anne sütüne oranla vücutta sindirimi yavaştır.  Çünkü ;                            Devam sütü Kazein Proteinleri  içerir. Bu madde anne sütünde daha az bulunduğu için anne sütü sindirimi bebekte daha kolay gerçekleşiyor.
• Daha yüksek enerji içeriklidir.
• Koyu kıvamlıdır.
• Vitamin ve mineral desteklidir.

Bebek Devam Sütünde Bulunması Gerekenler?

• Prebiyotik lifler içermesi gerekir.(Bağışıklık sistemini güçlendirir.)   

   Dikkat !!! 100 ml bebek mamasında 0.8 gr prebiyotik Lif  bulunması etikette dikkat etmez gereken bir bilgidir.

• Balık yağı DHA içermelidir. (Çünkü Omega 3 kaynağıdır.)
• Nüklotid ve Taurin içermelidir.(Büyümeyi, gelişmeyi  ve özelliklede beyin gelişimi için çok önemlidir.)

Bebek Mamasında Bulunmaması Gerekenler ?

• İlave şeker içermemelidir.Sadece  sütün  kendi doğal şekeri olan Laktoz bulunmalıdır.
• Nişasta içermemelidir.Çünkü anne sütünde de bulunmaz.
• Maltodekstrin içermemelidir.

Tamamlayıcı  Beslenme Nedir ?

6. aydan sonra emzirmenin  sürdürülmesinin yanı sıra diğer besinlerin  verilmesini  de ifade eder.Anne sütü dışında ,doğumdan  itibaren  alınan her besin veya mama  tamamlayıcı besin olarak  tanımlanır.

• Tamamlayıcı beslenme dönemi ; hızlı büyümenin  ve gelişmenin olduğu,bebeklerin besin ögesi yetersizliliğine  ve aşırı alımlarına duyarlı  olduğu, yeni  tatlara ve beslenme deneyimlerine maruz kaldığı dönemdir.
• 2017 yılında ESPHGAN ;(Avrupa Pediatrik  Gastroenteroloji, Hepatoloji  ve Beslenme  Komitesi )  sağlıklı, zamanında  doğmuş  bebekleri  hedefleyerek Tamamlayıcı Beslenmenin  farklı  yönlerini dört  farklı bölümde incelemiştir.

1. Tamamlayıcı  Beslenmeye Ne Zaman  Başlanmalı? 

 WHO : İlk 6 ay sadece anne sütü alınmalı. 6. aydan sonra  anne sütü + tamamlayıcı besin alınmalıdır .                                                                                                                   

ESPHGAN: Tamamlayıcı besinlere 17.haftadan(4.ay)ve 26.haftadan (6.ay)sonra  başlanmaması gerektiğini  belirtmiştir.                                           

2.Tamamlayıcı   Besinlerin  İçeriği  Nasıl  Olmalıdır ?

EFSA ‘ ya göre ; 6-12 ayda enerjinin %40 ‘ı yağlardan gelmelidir. 

• %4 ‘ü Linoleik   asitten gelmelidir.
• %0.5 alfa linolenik  asitten  gelmelidir.
• 100 mg/gün  DHA  alınması gerektiği   önerilmiştir.

Bebeklere  Demirden   zengin tamamlayıcı besinler verilmedir.

• 6-12 ay için Fe  gereksinimi  0.9-1.3 mg/kg/gün  veya 6-11 mg /gün önerilmektedir.
• Fe  emilimini  arttıranlar : Anne sütü, et proteinleri, askorbik asit,sitrik asitler, fermente sebze ürünleri.
• Fe  emilimini  azaltanlar : Kakao , Polifenoller ,Fitatlar,diyet posası,Ca ve inek sütü.

Tamamlayıcı  besinlere Şeker ve Tuz  eklenmemelidir.

• Meyve suları  veya  şekerle tatlandırılan içeçeklerden kaçınılmalıdır.Çünkü  şeker diş çürüğü etmenidir.
• Bebeklere  12 aydan önce  bal verilmemesi gerekir.

Tamamlayıcı Beslenme ile Alınması Gereken Ortalama Günlük Enerji Miktarları ?

Anne  Sütü  Beraberinde Kaç Öğün Tamamlayıcı Besin Kullanmalı ?

3. Tamamlayıcı  Beslenme  Yöntemi   ve  Tat Gelişimi  Nasıl  Olmalıdır ?

• Bebeklik  döneminde veya  gebelikte  özel  ,farklı ve  çeşitli  tatların denenmesi   gerekir.Böylece  ileri  yaşlarda farklı tatların  kabülü kolaylaşır.
• Besinleri seçerken bebeğin gelişim aşamalarına uygun yapıda ve kıvamda olmasına dikkat  edilmelidir.
• Parmakla yenen  besinlere ve kendi kendine yemeye uygun zamnda başlanmalıdır.
• Bebeklere besinlerin   uzun süre püre olarak  verilmemesi  gerekir.8-10 .aylarda  yarı katı lokmalık besinlere başlanılabilir. 12. ayda içecekleri bardaktan içebilirler.
• Ebeveynler  bebeklerin açlık ve doygunluk  işaretlerine  kulak  vermelidir.

4.Tamamlayıcı beslenmede Özel  Beslenme  Uygulamaları ?

• Bebeklere  verilen  diyet besin ögeleri  ve enerji yoğunluğu  uygun  aralıklarda olmalıdır.

İyi  Bir  Tamamlayıcı Besinin Özellikleri?

• Temiz ve güvenli  olmalıdır.
• Enerji,protein,vitamin, ve minerallerce  zengin olmalıdır.
• Çok  Fazla sıcak  ya da  soğuk olmamalıdır.
• Çok tuzlu ve baharatlı olmamalıdır.
• Bebek tarafından kolaylıkla yenebilmelidir.
• Bebek  tarafından sevilmelidir.
• Hazırlanması kolay  olmalıdır.
• Kıvamı  uygun olmalıdır.

Tamamlayıcı  Besinlere  Neden 6. Aydan Önce Başlanmamalı ?

• Anne  sütü  verimini   azaltır.
• Büyüme  açısından üstünlüğü yoktur.
• Anne  sütünün hastalıklara  karşı  koruyucu etkisini  azaltır.
• Çiğneme  becerileri  henüz  gelişmemiştir.
• Baş Kontrolü henüz  gelişmemiştir.
• Böbrek fonksiyonları  yeterince  gelişmemiştir.
• Katı besinler boğulmaya neden olabilir.
• Sindirim sistemindeki  enzimler  yeterince gelişmemiştir.

Bebek  Mamaları Seçerken Sormamız Gereken Sorular?

• Bebeğin özel bir sağlık  sorunu var mı?
• Bu çocuk için gereken enerji ve besin  ögeleri nelerdir ?
• Mama  yeterli  kaloriyi ve gereken besin ögelerini  sağlıyor mu?
• Seçilen mamanın osmolaritesi  nedir  ve bebek için  uygun mu?
• Tadı bebeğin  alımı için uygun mu ?
• Bebeğin herhangi bir besine alerjisi var  mı?
• Bebeğin dışkılama durumu ?
• Aileye  maliyeti nedir ?
• Son Tüketim  Tarihi ?

WHO’ya   Göre  Bebek Mamalarında  Makro Besin Ögelerinin Ana  Kaynakları?

Önemli Bilgiler

• Ancak  tamamlayıcı beslenme ülkeden ülkeye  besinin bulunabilirliği  ve kültürel etmenlere bağlı olarak değişim göstermektedir.  
• Türkiyede  bebekler ilk 6 ay sadece anne sütü ile besleniyor.6.aydan sonra tamamlayıcı besinlere  başlanıyor. Anne sütü + tamamlayıcı beslenme ise 2 yaşına kadar  sürdürülüyor.
• Bu yüzden tamamlayıcı besin önerilirken toplumun beslenme alışkanlıkları dikkate  alınmalıdır.
• Tamamlayıcı beslenmenin yanında  anne sütüne devam edilmelidir.
• İnek sütünün  12.aydan önce içeçek  olarak verilmemesi  önerilir.Ama 9-10 aylardan itibaren tamamlayıcı besinlerin hazırlanmasında kullanılabilir.  Kullanılacak miktar ise 500 mL /gün üzerine çıkamaması gerekir.
• Alerjenik   riski yüksek olan besinler (yumurta,balık,yağlı tohumlar,vb.) 4-6 aydan itibaren tamamlayıcı besinlerin verilmesiyle alerji riski azalmaktadır.
• ESPHGAN 2016 yılında  bebeklere gluten verilmesinin başlanmasının 4-12.aylar arasında başlanmasını önerir. Böylece Çölyak ve Tip 1 Diyabet Hastalığı riskini azaltacağını ileri sürmüştür.
• Tamamlayıcı  Beslenme  sırasında Yüksek Protein Alımı Fazla kilolu  veya Obez olma riskini özellikle genetik yatkınlığı olan çocuklarda daha fazla olduğunu dile getirmiştir.

Kaynakça 

İlgili

Ebeveynler bebeklerinin beslenmesi, bakımı ve gelişimi için daima en iyisini yapmak isterler. Minik yavruları ile ilgili her konu özel ve değerli olsa da beslenmenin yeri başkadır.

Bir annenin yavrusu için yapacağı en iyi şeylerden biri, onu anne sütüyle beslemektir. 

İlk 6 ay bebeğiniz için en ideal besin anne sütüdür.

https://www.bebek.com/anneler-icin-emzirme-rehberi/

https://www.bebek.com/emzirme-doneminde-beslenme-onerileri/

Bazen süreç planlandığı gibi işlemez ve bebeğinizi formül mamalar ile beslemek zorunda kalabilirsiniz.

Annenin sağlık problemlerinden kaynaklı ilaç kullanıyor olması, mastit ve göğüs çatlağı gibi emzirme problemleri, psikolojik rahatsızlıklar,sütünün yetersiz olması ya da hiç olmaması gibi sebeplerden dolayı anneler bebeklerini emziremeyebilir.

Böyle bir durumda elbette bebeğinizi beslemek için alternatifler bulacak ve bebek mamaları kullanacaksınız. Ancak piyasada bu kadar farklı ürün çeşidi varken bebeğiniz için en iyisini seçebilme konusunda kaygı duymanız çok normaldir.

Konu ile ilgili kaygılarınızı ortadan kaldırmanın tek yolu ise, bebek mamaları ile ilgili dikkat edilmesi gerekenleri bilmektir.

Formül Mamalar

Eski zamanlarda yeni doğum yapmış kadının sütü gelmediğinde, bebek aç kalmasın ve sarılık başta olmak üzere herhangi bir hastalığa karşı direncini kaybetmesin diye hemen şekerli su ile beslenirmiş.

Sonraki günlerde ise beslenmeye inek ya da keçi sütü ile devam edilirmiş. O zamanlarda insanların günümüzde olduğu kadar bilinçli olmadıklarını, bilgiye ve uzman doktorlara erişiminin oldukça zor olduğunu düşünürsek bir nebze kabul edilebilir.

Ancak bugün, yeni dünyaya gelmiş bir bebeğe şekerli su vermeye çalışmak asla kabul edilemez! Üstelik şekerin yetişkinler için bile zararlı olduğu biliniyorken.

İnek sütü, keçi sütü gibi besinlerin içerisinde bulunan vitamin ve mineral seviyesi anne sütünden çok daha fazladır. Bu nedenle miniklerin böbreklerini zorlar. Miniklerin böbrekleri bu seviyeyi sindirecek enzimlere sahip değildir. 

Yine inek, koyun ve keçi sütünde bulunan besin içeriği bebeklerde alerjik reaksiyonlara ve astım gibi hastalıklara sebep olabilir.

İçeriğindeki iyot ve folik asitin yetersiz olması zekâ gelişimini olumsuz etkilerken, anne sütündeki kadar demir bulunmaması da demir eksikliğine sebep olabilir.

Öyle ise; bebeğinizi anne sütü ile besleme imkânınız yoksa, onu beslemenin en iyi yolu formül mamalardır.

En İyi Bebek Maması İçin Aramanız Gereken Özellikler

Bebeğinizi doğal yollarla besleyemediğiniz durumda neyle beslemeniz gerektiğini çok iyi biliyorsunuz. Ancak yavrunuz için en iyi bebek maması seçimine nasıl karar vereceğinizi biliyor musunuz?

Markası ne olursa olsun, mama seçerken mutlaka dikkat etmeniz gereken bazı önemli noktalar vardır.

• Sağlık bakanlığından onaylı olmalıdır!

Alacağınız mama markası ne olursa olsun, dikkat etmeniz gereken en önemli şeylerden biri sağlık bakanlığından onaylı olmasıdır.

Ruhsatlandırma, üretim, ambalaj ve dağıtım işlemleri uygun koşullarda takip edilmiş, sağlık bakanlığınca onaylanmış olan ürünleri güvenle kullanabilirsiniz.

• Bebeğinizin bulunduğu aya ve yaşa uygun olmalıdır!

Doğumdan itibaren 3 yaşına kadar farklı yaş aralıkları için özel üretilmiş bebek mamaları mevcuttur. Yaş aralığına uygun mamalar, o dönemdeki bebeğin ihtiyacı olan besin içeriğini karşılayacak ve gelişimini destekleyecek içeriğe sahip olarak üretilir.

Her marka ve her yaş grubunun ölçeklendirme ve günlük tüketim miktarı farklılık göstermektedir.  

• Mama markası ne olursa olsun, içeriği bebeğinize uygun olmalıdır!

İnek sütü ve peynir altı suyu proteinlerinden elde edilen formüller, anne sütüne en yakın proteinleri içerdiğinden bebekler için en iyi bebek maması seçeneğidir.

Ancak bazen özel durumlar karşısında doktorunuz farklı içerikli mama markası tavsiye edebilir.

• Bazı bebeklerin inek sütünde yer alan laktoz ve proteinlere alerjisi olabilir. İnek sütündeki içeriğe alerjisi olan bebeklerin çok büyük ihtimalle keçi ve koyun sütü bazlı formüllere de alerjisi olacağından, böyle bir durumda doktorunuz soya bazlı formülleri tavsiye edebilir.
• Hem inek, koyun ve keçi sütü gibi hayvansal ürünlerle hem de soya gibi bitkisel içerikli ürünlerle yapılan formül mamalara alerjisi olan bebekler için sindirimi kolay özel mamalar kullanılmalıdır.
• Prematüre ya da düşük kilolu bebeklerin hem sindirim sistemleri hem de böbrekleri iyi gelişmediğinden onlar için seçeceğiniz ürün, sindirim ve boşaltım sistemini zorlamayacak bir içeriğe sahip olmalıdır.

Ayrıca prematüre bebeklerin diğer bebeklere göre daha hızlı büyümeye ihtiyaçları olduğundan L-metiyonin, omega-3 ve omaga-6 takviyeli, daha yüksek kalorili mamalar tercih edilmelidir. Birçok mama markası prematüre bebekler için özel formüller üretmektedir.

• İçeriği anne sütüne yakın olmalıdır!

Hazır formül sütlerin en büyük eksiği DHA (Dokozahekzaenoik Asit) ve ARA (Arakidonik Asit) gibi uzun zincirli yapıda olup, anne sütünde en çok bulunan yağ asitlerini içermiyor olmasıydı.

Neyse ki günümüzde gelişen teknoloji sayesinde anne sütüne oldukça yakın bebek mamaları üretilebilmektedir. Öyleyse doğru ürünü seçebilmek için içeriğinde DHA ve ARA gibi uzun zincirli yapılar içerip içermediğini kontrol etmekte fayda var.

• Son kullanma tarihine ve ambalajına dikkat edilmelidir!

Alacağınız ürünün son kullanma tarihine mutlaka bakmalı ve 6 aydan daha fazla ömrü kalan ürünleri tercih etmelisiniz. Paketi yırtılmış, yıpranmış, ezilmiş ürünleri almamalısınız. Paket rengi solmuş ürünlerden kesinlikle uzak durmalısınız, çünkü büyük ihtimalle güneşte kalmış olduğundan rengi solmuştur.

Aldığınız ürünü en az 10 gün kullanacak, her gün birkaç defa kapağını açıp kapatacağınızı düşünürsek ürün ambalajının kullanışlı, kolay açılıp kapanacak, hava almasını ve bozulmasını engelleyecek şekilde tasarlanmış olmasına dikkat edilmelidir. İçerisinde ölçü kaşığı bulunduruyor olması da önemli bir detaydır.

• Organik olmasına özen gösterilmelidir!

Alacağınız mamanın içeriğinde genetiği değiştirilmiş (GDO’lu) ürünler bulunmamalıdır. Tamamen organik malzemelerden üretilmiş seçenekler bebeğiniz için en iyi bebek maması olacaktır.

Elbette her annenin hayali bebeğini kendi sütüyle beslemektir. Ancak aksi bir durumda, sütün yetmediği ya da hiç olmadığı gibi durumlarda hazır mama en büyük kurtarıcınız olacaktır.

Bebek mamaları arasından yavrunuza en uygun mamayı bulduğunuza eminseniz, onu güvenle beslemeye devam edebilirsiniz.

Ancak beslenme sonrası bebeğin gaz sancısı, alerji, ishal gibi sağlık problemleri yaşaması ya da mamanın yoğunluğunu beğenmemesinden kaynaklı içmeyi reddetmesi durumunda pes etmemeli ve farklı mama türlerini denemelisiniz.

Sonrasında ise yapmanız gereken tek şey, bebeğinizin sağlıkla büyümesini izlemek olacaktır.