Bebekler Saat Kaçta Uyumalı

Bebeklerde güne başlama saatinin 7-7.30’u geçmemesini öneririz. Hatta bazı bebekler için bu saat 6.00-7.00 arasıdır. Ayına göre gündüz uykularını gün içine sığdırmak ve akşam yatışının 19.30-20.30 civarına gelmesi için erken kalkış önemlidir. Güne 7.00’den sonra başlamak zaten akşam yatışını geçe bırakacaktır. Saatler önemlidir çünkü bebeklerin ayına göre biyolojik bir ritmi vardır. Geç kalkış ve beraberinde geç yatışlar bu verimli ve kaliteli döngülerin kaçmasına sebep olur.

Bebekler için ideal uyku saatleri nelerdir?

Uyku ve büyüme hormonu en yoğun akşam 19.00 ile 20:30 arasında salgılanır.

Akşam 21:00’den sonraya kalan uykuların verimi ve kalitesi düşer. Yorulan ve geç yatan bebeklerin gece sık kalkış yapma sebeplerinden biri de budur.

Günde 3 uyku düzeni olan bebeklerde, 3. uyku olan akşamüzeri şekerlemesi en güzel 16.00-17.00 arasında yapılır. Bu sebeple güne 6.00-6.30 da başlayabilirler.

Bebekler gece neden sık uyanır?

Sanıldığının aksine akşam erken yatan bebekler, sabahın 5’inde güne başlamaz. Ancak bu saatlerde uyanıyorsa da, bunun altında başka sebepler vardır. Erken kalkışın başlıca sebebi uykulara destekle gitmektir (emerek uyumak, sallanarak uyumak, beraber uyumak, kucakta uyumak vb.) Diğer etkenler arasında ise, gün içinde yeterli uykuları alamamak, oda karanlığının yeterli olmaması, 6 aydan büyük bebeklerin anne yanı aynı odayı paylaşması ve sık beslenme sayılabilir.

Beslenme düzeni ile uyku düzeni birbiriyle uyumludur. Uyku düzeni bebeğinizin beslenmesini olumlu etkiler. Güne geç başlayan ve geceden sık beslenen bebeklerin, kahvaltı öğünü kayar ve tüm günü etkiler.

Yaz-kış gün doğumu-batımı aslında uykuları etkilemez. Çünkü bebeğiniz ayına göre uyanıklık sürelerini doldurunca uyumak isteyecektir. O yüzden “hava kararmadı” diye yatırmaz ve uyanık tutarsanız, bebeğinizin yorgunluğunu arttırıp, uykuya geçişini zorlaştırmış olursunuz. Kışın gün doğmasa da ışıkları açarak güne başlayabilir ya da yazın hava geç kararsa da, karanlık perde ile akşam uykusuna geçişi sağlayabilirsiniz.

Bebeğiniz geç kalkış ve yatış döngüsüne alıştığında, hem verimli uykudan yoksun kalır hem de okul hayatına başladığında zorlanabilirsiniz. Gece 12.00’de yatıp, sabah 10.00’da kalkan bir bebekle, 20.00’de yatıp, sabah 6.00’da kalkan bir bebeğin, toplamda uyku süreleri aynı olsa da uyku verimi ve kalitesi aynı olmayacaktır.

Çalışan anne ve babaların akşamları bebeğini görmek istemelerine tabi ki hak veriyorum. Ancak uykusu gelmiş ve uyumak isteyen bir bebekle fazladan vakit geçirmeye çalışmanız aslında hem sizi hem onu yoracaktır. Çünkü huzursuz, huysuz bir bebekle kaliteli bir zaman geçirmek de zorlaşacaktır. O yüzden, onun erken yatarak daha kaliteli bir uyku almasını sağlayabilir, sabah saatlerinde çok daha keyifli zaman geçirebilirsiniz.

Akşam uykusu nasıl öne çekilebilir?

Akşam uykusunu öne çekmenin tek yolu sabah güne erken başlamaktır. Çünkü geç kalkan bir bebeğin gündüz uykuları da bu şekilde ilerleyeceğinden, isteseniz de akşam 8’de onu akşam uykusuna geçiremezsiniz.

İlk iş sabah uyanışlarda başlar. Kademeli olarak sabah kalkışını öne çekebilirsiniz. Yani sabahları saat 9 civarı güne başlıyorsanız bir hafta boyunca saat 8’de kaldırmayı deneyin. Sonra saat 7’ye çekebilirsiniz.

İlk günler uykusuz, huzursuz hali olacaktır ama erken yatmaya başladıkça, vücut ritmi bu düzene alışacaktır.

Erken uyandırmaya başladığınız günlerde, uyandırdıktan hemen sonra beslememeye dikkat edin. Emzirilen ya da biberonla beslenen bebekler, tam ayılmadan bunlardan birini alırsa tekrar mayışıp, uyumak isteyecektir. Bu sebeple uyandırdıktan bir süre sonra bebeğiniz açılınca beslenmesini yapabilirsiniz.

Bebeklerin uyuma düzenleri daha anne karnındayken başlar. Anne karnında 6 aylık bebek yani fetusta hareketli uyku (vücut hareketlerinin eşlik ettiği) saptanabilirken, 7. aya doğru sakin uyku (vücut hareketlerinin olmadığı ancak arada bir sıçramaların olduğu, gözlerin kapalı ve hareketsiz olduğu, kalp atışları yavaşlamış) ortaya çıkmaya başlar.  Hamileliğin 8. aylarında ise hareketli ve sakin uyku dönemleri birbiri ardına gözlemlenmeye başlanır.

Yenidoğan bebek kaç saat uyur?

Yenidoğan uyur günde ortalama 16 saat süreyle, yani oldukça uzun bir süre uyur. Ancak 20 saat uyuyan bebekler de vardır, 14 saat uyuyanlar da. Her iki durum da normaldir. Yenidoğanların gece/gündüz düzenleri de yoktur. Uykuları 3-4 saatlik süreler şeklinde olur. Genellikle, uykuya daldıktan sonra hareketli bir uyku ve arkasından sakin bir uykudan oluşan periyodlar şeklinde uyurlar.  Her periyot 50-60 dakika kadar sürer. Tüm uyku süresinin yarısı hareketli uyku şeklinde geçer.

Hastanede uzun bir gün geçirdiniz. Yeni bebeğiniz ilk küçük uyku seansları sırasında size sokulmuş olacak ve muhtemelen bu durumda uzun bir süre kalacaktır.“Bebeğimle ciltlerimizin temas etmesinin ne kadar önemli olduğunu daha önce fark etmemiştim. Yatma zamanı geldiğinde huysuzlaşırsa, birbirimize temas ederek rahatlıyoruz ve böylece çabucak sakinleşiyor.” Gülay, Ece’nin annesi, 3 aylık

Yenidoğanlar, ilk haftalarda 3-4 saatlik bloklar halinde yaklaşık 16-20 saat uyuyabilirler. Bebeğinizin şu yöntemlerle güvenli ve huzurlu uyumasını sağlayın:

• Bebeği sert bir yüzeyde, yüz yukarı gelecek şekilde uyutmak.

• Yastık, pelüş oyuncak ve diş kaşıma gereçlerini beşiğin dışında tutmak.

• Bebeğin yanında fakat aynı yatakta olmayacak şekilde uyumak.

• Oda sıcaklığını 20-25 Santigrat (yaklaşık 22 ºC) veya 70 Fahrenhayt derecesinde tutmak.

Bebek nasıl uyutulur?

Bebeklerde uyku düzeni, 1 ay ile 6 ay arasında başlar ve bebeklerin uykuları yavaş yavaş erişkin uykularına benzer. Gece/gündüz düzeni yerleşmeye başlar. Gün içinde toplam 17-20 saat uyuyabilir. Gece uykuları uzamaya başlar ve 1 aylık bir bebek gece kesintisiz  6 saat bile uyuyabilirken, 3-6 aylık bir bebeğin gece uykusu 9 saat, 6 ay -1 yaş arasındaki bebeğin ise 10-12 saat olabilir. Bebekler genellikle 6 aya kadar gece uyanıp beslenmek isteyebilirler. Daha sonrasında ise, çoğunlukla gece beslenmesine ihtiyaç duymazlar. Ancak yine de uykuları çok hassas olduğu için, uyku siklüsleri arasında kolaylıkla uyanabilirler. Bu uyanmalar her zaman açlık anlamına gelmez. Bebeklerde uyku problemleri için doktorunuza da danışıp, tavsiyeleri doğrultusunda bu saatlerde emzirip emzirmeme konusunda karar alabilirsiniz. Ancak tek başlarına da tekrar uyuyamayabilecekleri için, onları yataktan çıkarmadan, dokunarak ve sakin bir sesle konuşarak rahatlatabilir ve tekrar uykuya dalmalarını sağlayabiliriz.

6 ay ile 4 yaş çocukları gittikçe daha kısa süreler uyurlar. Altı ay civarında gün içinde 3 kez uyurken, 1 yaşa doğru gün içinde iki, 1,5 yaşında ise 1 kez uyur. Yine 6 ay civarında günde, ortalama toplam 15 saat uyurken, iki yaşına doğru 13-14 saat, üç yaş ile beş yaş arasında 12 saat uyurlar.

Yenidoğanlar zamanlarının çoğunu uyumakla geçirse de, tutarlı bir uyku düzeni geliştirme yolunda biraz zamana ihtiyaç duyabilirsiniz. 

Belli bir düzene bağlı kalın

Uyku düzeni geliştirmenin sırrı, düzenli bir yatma zamanı ve gece standart bir uykuya hazırlanma programıdır. Uyku zamanı, yeri ve düzeni sık sık değişirse, huzursuzluk ve kafa karışıklığı oluşabilir. Bazı bebekler düzeni diğerlerinden daha fazla tercih etse de, hepsi bir uyku öncesi rutininden faydalanırlar.

Uykuya yatırma

İyi bir uykuya hazırlık rutinine, banyo, kucak zamanı, masal veya ninni ve onları nazikçe yüz yukarı olacak şekilde yatırmak dahildir. Yenidoğanınıza bir gece rutini hazırlamak, büyüdükçe uykuya hazırlanma konusunda sağlıklı bir tavır geliştirmesine yardımcı olacaktır.

Ayrılma sorunları

Yenidoğanınızı gece yatırmak, özellikle de bütün günü onunla geçirmişseniz bebeğinizden ayrılma gibi gelebilir. Ebeveynler olarak, çocuklarımızınkilerden önce kendimize ait ciddi ayrılık sorunlarımızı kucaklamamız ve bunun yaşamın bir parçası olduğunu kabul etmemiz, bebeğimizi de iyi örnek olmamızı sağlar. 

Annelerden İpuçları:

• Işıkları gece azaltarak, gündüz ise artırarak bebeğinizin gece ve gündüz arasındaki farkı öğrenmesine yardımcı olun.

• Bebeğinizin bezini her zaman tam yatmadan önce değiştirin.

• Yenidoğanlar, yüz yukarı olarak şekilde uyuyarak oldukça fazla zaman geçirirler, bu nedenle uyanıkken onlara göbekleri üstünde veya dik olacak şekilde zaman geçirme şansı verin.

• Prima Yenidoğan gibi rahat ve uzun süreli kuruluk sağlayan bir bebek bezini tercih ederek gereksiz uyanmaları önleyin.

• Yenidoğanınız gün boyunca ortalama her üç saatte bir beslenmeye ihtiyaç duyacaktır. Fakat zamanla beslenme saatleri arasındaki süre uzayacak ve bebeğiniz gece boyunca daha uzun süre uyuyacaktır (gün içinde bir kaç kısa uyku hariç).

İşte yaşa göre uyku düzeni hakkında genel bir rehber:

• Yenidoğan: Günde 16-20 saat

• 6 Haftalık: Günde 15-16 saat

• 4 Aylık: 9-12 saat artı 2 kısa uyku

• 6 Aylık: 11 saat artı 2 kısa uyku

• 9 Aylık: 11-12 saat artı 2 kısa uyku

• 1 Yaş: 10-11 saat artı 2 kısa uyku

Uyku bozukluğunun nedenleri çevresel veya bebeğe ait faktörler olabilir. Odanın ısısı (16-22 derece olmalı), nemi (yüzde 40-60 aralığında olmalı), ışık (karanlık veya loş ışık olmalı), çarşafın katlanması, uykudan önce çocuğun aşırı beslenmesi, bazı ilaçlar (antihistaminikler, soğuk algınlığı ilaçları gibi), bebeğe bakan kişilerin uyku uygulamalarındaki tutarsızlığı, annedeki stres düzeyi ve gebelik dönemi depresyonu gibi nedenler çevresel faktörlerdir. Bebeğe ait faktörler ise; kuru cilt (gerilir ve kaşınır), reflü, alerjik rinit, kolik, diş çıkarma, geniz eti büyümesi, uyku apnesi, dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu, astım, otizm, obezite ve demir eksikliği anemisi olabilir. 

Bebeklerde günlük uyku düzeni ay ve yaşa göre değişir

Bir bebeğin günlük uyuma süresi ay ve yaş aralığına göre değişir. Yenidoğan döneminde, eğer bebeğin fiziksel bir sorunu yoksa uykularının da düzenli olması beklenir. 5-8 ay aralığında bebekler genellikle 3 gündüz uykusu yapar ve toplamda 3-3.5 saat uyurlar. Gece uykuları 10-11 saattir. 9-14 ay aralığında bebeklerin çoğu gündüz 2 kez, toplamda 2.5-3.5 saat uyur. Geceleri 10-11 saat kesintisiz uyuyabilirler. 15-18 ay aralığı, bebekler için tek gündüz uykusuna geçiş dönemidir. Ortalama 2.5-3 saat uyuyabilirler. Eğer gece uykuları da 10-11 saat olursa ideal bir uyku düzeni oluşmuş demektir. 24 aydan sonra gündüz uykuları ortalama 2 saat olur. 2.5 yaştaki uyku süresi gündüz 1.5-2 saat, gece kesintisiz 10-11 saattir. 

Uyku eğitimine akşam başlanmalı

İlk 4 ay boyunca bebekle bol temas halinde olmak çok değerli. Ancak 4. aydan sonra bebeği destekli uyutmak doğru değil. Bu durum, bebeğin kendi kendine uykuya geçmesini ve kesintisiz uyumasını güçleştirir. Bebekler 60-90 dakikada bir uyanabiliyor. Destekle yani sallayarak, emzirerek, beraber yatarak, pışpışlayarak ve benzeri yöntemlerle uyutulmaya alışmış bir bebek her uyku döngüsünde aynı desteğe ihtiyaç duyacaktır. Tabii bir odada tek başına ağlamaya bırakılan ya da kendi kendine uyumaya zorlanan bebeklerde oluşan stres de uykuya geçmeyi güçleştirir. Şu çok önemli ki; bebek bir an bile annesinin onu terk ettiğini hissetmemeli. Uyku eğitimini en erken 4-6. aydan sonra anne vermelidir. İlk 3-5 gün atlatıldıktan sonra ise baba ya da bebeğin bakımına yardım edecek diğer kişiler devam edebilir. Eğitime mutlaka akşam başlanmalı ve uygun bir yatış- kalkış saati belirlenmelidir. 

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Esra Kutlu, sağlıklı bir uyku düzeni kurmak için önerilerde bulundu:

• Saat 18.00’den sonra heyecanlı, hareketli oyunlar, parlak ışıklar yerine; banyo, masaj, kremleme, pijama giydirme ve kitap okuma gibi uyku ritüeli oluşturmaya çalışın. Ancak gece erken yatmasını kolaylaştırmak için sabah en geç 08.00’de perdeleri açıp uyanmasını sağlayın. Bebeğin yatağında yastık dahil hiçbir şey olmamalıdır. Yastığı 2-3 yaştan sonra kullanabilir, yorgan veya battaniye örtmek yerine uyku tulumu tercih edebilirsiniz. Gün içinde odasını 1 saat havalandırmak önemli. Yenidoğan için sert yaylı yatak bulamazsanız lateks yatak kullanabilirsiniz. Çarşafını gererek örtün ya da hareketle toplanmasını engellemek için lastikli çarşaflar kullanın. 
• Bebeğinizi uyuttuğunuz ortamın, gece zifiri karanlığa yakın, gündüz loş olmasına dikkat edin. 
• Gündüz uykularından 15-20 dakika, gece uykularındansa 30-40 dakika önce bebeğinizi odasına geçirin. Bebeğiniz gündüz ve gece uykusunu her zaman aynı ortamda uyumalıdır. Odasını 5. aydan sonra ayırabilirsiniz. Tam bu dönemde bir uyku arkadaşı edinmesini de unutmayın. Uyku arkadaşı, bebekler uykuya geçerken ellerine vermeye çalıştığımız, uykuyla özdeşleştirmesini istediğimiz yumuşak, üzerinde burun, göz, düğme gibi küçük parçaları olmayan, yıkanabilir, tüysüz, çok büyük olmayan bir oyuncaktır. 
• 1 yaş sonrasında katı gıda beslenmesini, bebeğinizi yatırmadan 1 saat önce bitirmelisiniz. 
• Çocuğunuzu uykuya, konuşarak hazırlayın. Onlar bizi anlıyor. 
• Ortalama 40-50 dakika bekleyin. Kararlılıkla 3-7 gün tutarlı bir tavır sonuç verecektir. 
• Bebeğinizin çıkardığı en küçük seste yanına koşmayın, çünkü bebeğinizin kendi kendine uykuya dalabilme yeteneğini öğrenme şansını elinden almış olursunuz. 
• Uyku döngülerini atlatırken bebeklerde minik sesler, küçük ağlamalar, sağa sola hızlı dönmeler olağandır. Eğer bebeğiniz gündüz uykularından ağlayarak uyanıyorsa, halen uykusu var demektir, hemen yataktan almayın. Gündüz uykuları yerleştikten sonra, gece uykusu için son gündüz uykusunun ardından 3 saat beklemelisiniz. 
• Uykuya dalmadan önce yatağın içinde sürekli dönüp duran, birisine temas etme ihtiyacı olan bebeklere uykudan önce masaj yapılması, yatağına temas edebileceği yastıklar konması, uyku arkadaşı edinmesine teşvik edilmesi ve ağır battaniye kullanılması faydalı olabilir. Ancak dokunsal hassasiyeti olan bebekler yorgan ve battaniyeden rahatsız olurlar. Onlar için de bacaklarını rahat hareket ettirebilecekleri uyku tulumu kullanabilirsiniz. 
• Prematürelerde uyku eğitimi verilirken tek dikkat edilmesi gereken nokta, düzeltilmiş yaşına göre planlama yapmak olmalıdır. 
• Uyku eğitiminden verimli sonuç alamadığınızda doktorunuza danışmayı ihmal etmeyin.

Yapılmaması gerekenler

• Bebeklerin kendi kendilerine uykuya dalmasına fırsat vermeyen tensel dokunmalar 
• Sallayarak uyutmak 
• Uykuya geçerken emzirmek veya biberonla besleyerek uyutmak 
• Kucakta, bebek arabasında uyutmak 
• Sıcak bir ortamda uyutmak 
• Bebeği aşırı giydirip uyutmak 
• Bebeği uyku öncesi yorarak uykuya kolay geçeceğini düşünmek 
• Bebeği gündüz çok yormak 
• TV karşısında uyutmak (Televizyon karşısında uyuyan çocuklar sese alışırlar ve uykuya farkına varmadan geçerler).