Bebeklerde Buğday Alerjisi Belirtileri

BESİN ALERJİSİ

Yaşa göre alerjik özellik gösteren besinler

Besin alerjenleri ile çapraz reaksiyonlar*

Besin alerjilerinin yaygın belirti ve bulguları

Bağışıklık sistemi tarafından bir besine yönelik olarak başlatılan, daha önce duyarlı hale gelmiş bir kişinin, duyarlı olduğu alerjenle karşılaşması sonrasında ortaya çıkan aşırı duyarlılık reaksiyonudur. Bu reaksiyon ile solunum, dolaşım veya ciltte farklı belirtiler ortaya çıkar. Besinlerde bulunan alerjenler anaflaksi gibi ciddi sorunlara yol açabilmektedir. Anne karnından başlayarak bebeklikten ergenliğe kadar tüm yaş gruplarını etkilemektedir. Alerjisi olan kişilerin beslenmesine çok küçük yaşlardan itibaren dikkat edilmeli, alerji nedeni ile diyetten çıkarılan besinlerin yetersizliğine engel olunmalıdır.

Besine karşı gelişen istenmeyen reaksiyonlar toksik ve toksik olmayan olarak ikiye ayrılabilir. Toksik reaksiyonlar, yeterli miktarda toksinin alınması ile herhangi bir kişide ortaya çıkabilir. Toksik olmayanlar ise kişinin duyarlılığına bağlıdır. İmmünolojik olanlar “besin alerjisi”, immünolojik olmayanlar (fizyolojik mekanizmalar) “besin intoleransı” olarak tanımlanmaktadır (laktoz intoleransı).

İmmünolojik reaksiyonlar;

Besin alımından kısa süre sonra belirti verir; ağızda kaşınma, dudak ve dilde şişme, kusma, ishal, karın ağrısı, ürtiker, egzama, anjioödem, nefes almada zorluk, kan basıncında düşme ve hayatı tehdit eden anaflaksidir.

• IgE aracılı olmayan (gecikmiş tip veya hücre aracılı)

Besin proteinine bağlı enterokolit, enteropati, Çölyak hastalığı, proktokolit hücre aracılı reaksiyonlara örnek olarak verilebilir.

Alerjik gastroenteropatiler (eozinofilik özefajit/gastroenterit) karışık tip reaksiyonlar için örnek olarak verilebilir.

Besin alerjilerinden korunmayı sağlayan tedavi türü bulunmamaktadır. Alerji oluşturan besinin diyetten çıkarılması ve belirtilere yönelik tedavilerin uygulanması gerekmektedir.

Alerjen besinlerin içindeki alerjen proteinler iki grupta sınıflandırılmaktadır. Birinci grup Çok küçük molekül ağırlığına sahiptirler. Bunun yanında sıcaklık, asit ve sindirim enzimlerine dayanıklı suda çözünebilme özellikleri nedeniyle daha tehlikelidirler. İnek sütü proteinleri (kazein ve whey), yumurta proteini (yumurta beyazındaki ovomukoid) ve kabuklu deniz ürünü proteini (tropomyozin) örnek olarak verilebilir. İkinci grup sıcaklığa duyarlı ve sindirilebilir özelliktedirler. Çilek, elma gibi meyve alerjenleri bu gruptandır.

Besinlerin alerjik özellikleri ısıtma ve pişirme ile değişebilmektedir. Pişirme (sıcaklık) ile sebze ve meyvelerdeki alerjenlerin yapıları bozulmakta, alerji yapma etkileri kaybolmaktadır.

İnek sütü protein alerjisi

Küçük çocuklarda en sık görülen alerji türüdür. Süt içildikten kısa süre sonra ortaya çıkabildiği gibi (IgE aracılı) birkaç gün sonra (hücre aracılı) alerji belirtileri ortaya çıkabilir. Cilt ve sindirim sistemine ait bulgular ön plandadır. Süt alerjisi olan çocukların %75-80’inin 3-5 yaşına geldiğinde alerjinin geçtiği bildirilmektedir.

Süt alerjisi olan kişilerin inek sütü, tereyağı, peynir türleri, yoğurt, ayran, krema, puding, dondurma, kremalı tatlılar, şekerlemeler gibi süt içeren besinleri tüketmemeleri gerekmektedir.

Laktoz intoleransı ise bu durumdan farklı olup, sütte bulunan laktozu sindirecek enzim olan laktazın yetersizliği veya hiç olmamasına bağlı olarak gelişir. Bu kişiler süt içtikleri zaman gaz şikayetleri, mide krampları yaşar ve ishal gelişir.

Yumurta alerjenleri

Çocuklarda en fazla besin alerjisine neden olan yumurta hem doğrudan tüketildiği hem de çoğu hazır yiyeceklere eklendiği için diyetten çıkarılması oldukça zordur. Yumurta beyazında ve yumurta sarısında ayrı ayrı alerjen proteinler yer almaktadır.  Tüketimden sonra yarım saat içinde ciltte kızarıklık görülmektedir.

Tahıl alerjenleri

Günlük enerji gereksinimini karşılamada en sık kullanılan besinlerdir. Buğday alerjisi fırıncı astımı olarak bilinen ve un tozunun solunması ile ortaya çıkabilmesi nedeniyle diğerlerinden farklıdır. Buğday alerjisi olanların diyetlerinden buğday içeren un türleri, bulgur, ekmek türleri, makarna ve nişasta türleri içeren besinler çıkarılmalıdır.

Balık ve deniz ürünü alerjenleri, yağlı tohum alerjenleri, soya alerjenleri, gıda katkı maddeleri sağlık üzerine etkili olabilen alerjen türleridir.

Diyet tedavisi

Temel amaç belirtilere yol açan besin veya besinlerin saptanarak diyetten çıkarılmasıdır. Diyetten çıkarılan besinin bilmeden alınması ve eksikliği gelişebilecek ögelerin karşılanması önemli sorunlardır. Örneğin süt ve süt ürünlerinin diyetten çıkarılması en önemli kalsiyum kaynağının kesilmesi anlamına gelmektedir ve ek kalsiyum verilmelidir.

Sadece anne sütü alan bebeklerde besin alerjisi düşünüldüğünde olası alerjen anne diyetinden çıkarılmalıdır ve yanıt olup olmadığı gözlenmelidir. Annede diyetten besin çıkarılması kademeli olarak yapılmalıdır. Birden fazla besin alerjisi olup tümünün anne diyetinden çıkarılması mümkün olmayabilir veya çeşitli nedenlerle anne tam dite uymamış olabilir. Bu durumda ileri derecede hidrolize edilmiş veya aminoasit içeren formülalar kullanılabilir. Bu formülalar bebek süt proteinini tolere edinceye kadar (genellikle bir yaş) veya süt proteinine ihtiyacı kalmayıp protein ve besin ihtiyacını diğer ürünlerden sağlayana kadar devam edilir.

İmmünoterapi

Besinlerden kaynaklanan alerjik reaksiyonlarda etkinliği azdır.

Buğday alerjisi, normalde enfeksiyonlarla savaşan vücudun bağışıklık sistemi buğdaydaki proteinlere aşırı tepki verir. Kişi buğdaydan yapılan herhangi bir şeyi yediğinde, vücut bu proteinlerin zararlı istilacılar olduğunu düşünür ve bunlarla mücadeleye girişir. Buğday, potansiyel olarak alerjenik etkiye sahip birkaç farklı protein içerir. Bazıları buğday albüminleri ve globülinler grubuna aitken diğerleri gluten fraksiyonunun bir parçasıdır. Buğday unu tozunun solunmasıyla da bir alerji tetiklenebilir. Bu, en yaygın mesleki solunum hastalıklarından biri olan fırıncı astımı olarak adlandırılır ve esas olarak fırın çalışanlarını etkiler. Bu alerjiye sahip kişiler, alerjik rinit veya astım belirtileri yaşarlar, ancak genellikle buğdayı yiyeceklerde tolere edebilirler. Durum, çavdar veya soya gibi diğer pişirme bileşenlerinden gelen tozla da tetiklenebilir. Buğday alerjisi çocuklarda yetişkinlere göre daha yaygındır ve birçok çocuk zamanla buğday alerjisini aşar. 

Buğday Alerjisinin Belirtileri

Alerjik reaksiyonlarda belirtilerin büyük bir kısmından sorumlu olan madde histamindir.

Buğday alerjisinin belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterir ve tipik olarak şunları içerir:

• Nefes almada zorluk,
• Öksürme,
• Ses kısıklığı,
• Boğazda gerginlik hissi,
• Kusma,
• İshal,
• Kaşıntılı, sulu veya şişmiş gözler,
• Kurdeşen,
• Kan basıncında bir düşüş,
• Baş dönmesine
• Anafilaksi.

Buğday alerjisi, anafilaksi adı verilen ciddi bir alerjik reaksiyona neden olabilir. Anafilaksi, daha az şiddetli bir reaksiyonla aynı belirtilerin bazılarıyla başlayabilir, ancak hızla kötüleşebilir. Kişi nefes almakta güçlük çekebilir veya bayılabilir. Anafilaksi tedavi edilmediği durumlarda ölüme neden olabilen sistemik bir reaksiyondur.

Buğday Alerjisi ve Çölyak Hastalığı Arasındaki Fark Nedir?

Buğdaya karşı bir alerji, buğdaydaki bir proteine karşı alerjik bir tepkiyi içerir. Gluten, tipik olarak alerjik reaksiyona neden olan buğday proteinlerinden biri değildir. Gluten, çölyak hastalığı denen bir durumda yer alır. Çölyak hastalığı, buğday alerjisiyle karıştırılır, ancak iki durum birbirinden çok farklıdır. Çölyak hastalığı alerjik reaksiyona neden olmaz. Çölyak hastalığında, bağırsaklarda farklı türde bir bağışıklık sistemi tepkisi vardır ve bu da yiyeceklerin emiliminde bir soruna neden olur. Buğday alerjisi olan kişiler genellikle diğer tahılları yiyebilirken, çölyak hastalığı olan kişiler, arpa, çavdar ve bazen yulaf gibi diğer tahıllarda da bulunan gluten içeren yiyecekleri yiyemezler.

Buğday Alerjisinin Teşhisi 

Buğday alerjisinin kesin teşhisi için bir alerji uzmanına başvurmanız gerekmektedir. Alerji uzmanınız yapacağı testler ile alerji olup olmadığını belirleyecektir. Buğday alerjisi gluten hassasiyeti ve çölyak hastalığı ile karıştırılır. Alerji uzmanınız, alerjinin kesin teşhisi için birtakım testler yapacaktır. Bu testler deri delme testi ve kan kan testini içerebilir. Deri delme testinde az miktarda buğday alerjeni derinizin altına yerleştirilir. Daha sonra alerjenin yerleştirildiği bölge yaklaşık 20 dakika gözlemlenir; kızarıklık, kabarıklık olması alerji olduğu anlamına gelir. Deri testinin yapılmasının uygun olmadığı bazı durumlar vardır. Bu gibi durumlarda alerji uzmanınız kan testi isteyebilir. Kan testinde kanınızda bulunan antikor miktarına bakılır. Mevcut durumunuza ve belirtilerinize göre alerji uzmanınızın yapacağı testler değişiklik gösterebilir. 

Buğday Alerjisinin Tedavisi

Buğday alerjisi olan kişilerin buğday ve buğday içeren tüm ürünlerden uzak durmaları gerekir. Alerjeni dışlamak, reaksiyonu engelleyen en etkili yöntemdir. Son derece dikkat etmenize rağmen farkında olmadan da buğdaya maruz kalabilirsiniz. Bu gibi durumlarda reaksiyonun hafif belirtilerini tedavi etmek için alerji uzmanınız antihistaminik ilaç kullanmanızı önerebilir. Alerjiniz, şiddetliye ve alerjik şok eğilimindeyse alerji uzmanınız sürekli yanınızda bulundurmanız gereken, adrenalin oto enjektörü reçete edecektir. adrenalin oto enjektörü, anafilaksi gibi sistemik bir reaksiyonda acil tedavi için kullanılabilen bir ilaçtır.