Bebeklerde Hipoglisemi

Özellikle yenidoğan bebeklerde görülen düşük kan şekeri tedavi edilmediğinde ciddi sıkıntıları beraberinde getirir. Kilolu doğan veya anne karnında tam anlamıyla gelişemeyen bebeklerde düşük kan şekeri ortaya çıkmaktadır. Bebeklerde kan şekeri değeri kaç olmalı, bebeklerde kan şekeri düşüklüğü belirtileri, Bebeklerde kan şekeri düşüklüğü hangi hastalıklara bağlı gelişebilir gibi en çok sorulan soruları sizler için Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Abdulkerim Elmas’a sorduk. İşte bebeklerde kan şekeri düşüklüğü ile ilgili mutlaka bilinmesi gerekenler…  

Kelime anlamı olarak "Hipo-düşük, glisemi-kan şekeri" demek olan "Hipoglisemi" nin yenidoğan bebeklerde, Term (zamanında doğan) ve Prematüre (erken doğan bebek) bebeklerde kan şekerinin 45-50 mg/dL'nin altında olmasını ifade eder. 

Term ve sağlıklı bir bebekte ilk 24 saatte kan şekeri 45'in üzeri olmalıdır. 24 saatten sonra kan şekeri 50 mg/dL'nin üzerinde olmalıdır. Prematüre ve yüksek riskli bebeklerde kan şekeri en az 36 mg/dL olmalıdır. 

Hangi bebeklerde kan şekeri testi yapılır?
Bazı bebeklerde kan şekeri düşüklüğü açısından yakın takip gerekmektedir. Özellikle Diyabetik anne bebeklerinde, LGA dediğimiz 4 kilonun üzerinde doğan bebeklerde, SGA dediğimiz 2.5 kilonun altında doğan bebekler, anne karnında gelişme geriliği yaşayan bebekler, yetersiz beslenen bebekler, zor doğuma maruz kalan bebeklerde, kan grubu uyuşmazlığına bağlı sarılık olan bebeklerde, doğum sonrası enfeksiyon geçiren bebekler, vücut ısısını koruyamayan bebeklerde, bazı özel ilaçları kullanan annelerin bebekleri (steroid, beta reseptör blokeri, terbütalin vs) hipoglisemi açısından riskli kabul edilirler. Böyle bebeklerde doğum sonrası 2. ve 6. saatlerde kan şekeri ölçümü yapılmalıdır. 

Bebeklerde kan şekeri düşüklüğü nasıl belirtiler verir?
Hipoglisemi her zaman belirti vermeyebilir. Tremor (titreme), irritabilite, reflekslerde artış, tiz sesle ağlama, konvülziyon (nöbet geçirme), apne (solunum durması), uyk hali, uyandırılmada zorlanma, siyanoz (morarma) ve hipotermi (vücut ısı düşüklüğü) kan şekeri düşüklüğünün belirtileri arasında yer alır. 

Bebeklerde kan şekeri düşüklüğü hangi hastalıklara bağlı gelişebilir?
Öncelikle kan şekeri düşüklüğünü iki grupta incelemek gerekir; Geçici hipoglisemi ve Dirençli hipoglisemi. 

Geçici hipoglisemiye yol açan nedenler arasında, beslenme eksikliği, annede doğum öncesi yüksek kan şekeri, annenin ilaç tedavileri, düşük yada yüksek doğum ağırlıklı bebekler, annede diyabet, enfeksiyon, solunum zorluğu, zor doğum, soğuğa maruziyet, kan grubu uyuşmazlığı sayılabilir. 

Dirençli hipoglisemi sebepleri ise bebekte insülin yüksekliğine yol açan doğumsal hastalıklar, genetik hastalıklar, metabolik hastalıklar, tümörler, hormonal bozukluklardır (büyüme hormonu eksikliği, böbrek üstü bezi eksikliği, hipofiz bezi yetmezliği, ACTH eksikliği vb). 

Kan şekeri düşüklüğünün bebekler üzerindeki etkileri nelerdir?
Hipogliseminin bebek üzerindeki etkisi genel olarak enerjisi için şeker kullanan beyin dokusu üzeerinedir. Uzun süreli şeker düşüklüğü yaşayan bebeklerde beyin fonksiyonlarında azalma, IQ da düşme meydana gelir. Serebral palsi denen engellilik hali oluşabilir. 

Hipoglisemi, düşük kan şekeri için tıbbi terimdir. Yenidoğanlarda hipoglisemi doğumdan hemen sonra yaygındır, ancak genellikle bebek düzenli beslenmeye başladığında düzelir. Doktorlar genellikle hipoglisemiyi bebek hala hastanedeyken tespit eder. Kan şekerleri stabil olana kadar hipoglisemili bebekleri eve göndermezler. Ancak bazen hipoglisemi devam edebilir veya geri gelebilir. Doğumdan sonraki ilk 48 saatten sonra hipoglisemi meydana gelirse, bu altta yatan bir durumun işareti olabilir. Yenidoğanda hipoglisemi tedavi edilebilir. Bununla birlikte, tedavi olmaksızın, bu tıbbi durum kalıcı hasara neden olabilir.

Yenidoğanda hipoglisemi belirtileri

Hipoglisemisi olan tüm bebeklerin, özellikle erken evrelerde belirtileri yoktur. Bu nedenle birçok hastane ve doğum merkezi, risk altındaki bebekler için doğumda ve sonrasında düzenli aralıklarla kan şekeri testi yapmaktadır. Bebeklerde hipoglisemi belirtileri şunlardır:

• Titreme,
• Dudaklarda ve ciltte mavi veya beyaz renk değişikliği,
• Yemek yemeye ilgi eksikliği,
• Zayıf veya sarkık kaslar,
• Düşük enerji,
• Düşük vücut ısısı,
• Nöbetler.

Kan şekeri düşmeye devam ederse veya 3 veya daha fazla gün boyunca düşük kalırsa hipoglisemi daha şiddetli olabilir.

Bir bebekte hipoglisemi varsa ne yapılmalıdır?

Bebeklerin doğumdan hemen sonra geçici olarak hipoglisemi yaşaması yaygındır. Bu durumda bebeğinizin doktoru bebeğinizin normale dönüp dönmediğini görmek için kan şekerini izleyecektir. Değerler normale dönerse tedaviye gerek kalmayabilir. Bununla birlikte, doğumdan sonraki günler, haftalar veya aylar içinde bir bebek hipoglisemi belirtileri gösteriyorsa hemen bir doktora götürmeniz gerekir.

Doktorunuz bebeğinizin kan şekerini yükseltmek için anne sütü, formül mama veya varsa glikoz ve su karışımı verilmesini önerebilir. Yenidoğanlarda hipoglisemi semptomları diğer birçok duruma benzerdir, bu nedenle bir sağlık uzmanından yardım almak önemlidir. Doğumda hızlı beslenme ve sürekli, isteğe bağlı beslenme, bebeğin yeterli beslenmesini sağlayarak hipoglisemi riskini azaltabilir. Birisi emziriyorsa, sık besleme de yeterli anne sütü tedarikinin sağlanmasına yardımcı olur.

Yenidoğanda hipoglisemiye ne sebep olur?

Yenidoğanın hipoglisemi geliştirmesinin birkaç nedeni vardır. Bu nedenler şunlardır:

Geçiş hipoglisemisi

Kan şekerindeki düşüş, rahim dışındaki hayata geçişin normal bir parçasıdır. Bu geçiş hipoglisemi olarak bilinir. Bu düşüş geçici ve hafif olduğu sürece genellikle bebeğe zarar vermez. Geçiş hipoglisemisi, rahim içinde bir fetüsün besinlerini göbek kordonu yoluyla plasentadan alması nedeniyle oluşur. Genellikle geçiş hipoglisemisi, bebek düzenli olarak beslenmeye başladığında kendini hızla düzeltir.

Yetersiz yiyecek

Bazı bebekler doğumda yeterli besin alamazlar. Bu, beslenmede gecikmeler olduğunda veya anne sütü tedarikiyle ilgili sorunlar olduğunda ortaya çıkabilir.

Tıbbi durumlar

Yenidoğanlarda beslenme güçlüğüne veya enerjiyi emme ve depolamada zorluğa neden olabilecek çeşitli tıbbi durumlar vardır. Bu, kalıcı hipogliseminin bir nedeni olabilir. Buna neden olabilecek veya olasılığını artırabilecek bazı durum örnekleri şunlardır:

• Doğuştan hiperinsülinizm,
• Hipotiroidizm,
• Galaktozemi,
• Fruktoz intoleransı,
• Beckwith-Wiedemann sendromu,
• Soto sendromu,
• Costello sendromu,
• Doğum öncesi steroidler.

Teşhis ve tedavi

Kan şekeri yaşamın ilk 4 saatinde 40 mg/dl’nin veya ilk 4-24 saatte 45 mg/dl’nin altına düşerse, doktorunuz bebeğinizin kan şekerini yükseltmek için beslenme sıklığını artırmayı önerebilir. Çoğu durumda, bunu anne sütü ile yapmak mümkündür. Bazen donör sütü de mevcuttur. Donör sütü, doğum yapan ebeveyn dışındaki birinden alınan anne sütüdür. Ancak daha sık anne sütü ile beslenmek mümkün değilse, doktorunuz mama takviyesi önerebilir.

Hipoglisemi şiddetliyse veya oral şeker jeline yanıt vermiyorsa, doktorunuz IV glikoz önerebilir. Kan şekeri çok düşük olan bebeklerin izleme için yenidoğan yoğun bakım ünitesinde kalmaları gerekebilir.

Yenidoğanlarda hipoglisemi komplikasyonları

Hipoglisemi, bir bebeğin kanında vücudunu veya beynini beslemek için yeterli enerjiyi sağlamak için yeterli şekere sahip olmadığı anlamına gelir. Hızla düzelen geçici hipogliseminin zararlı olması olası değildir. Bununla birlikte, şiddetli ve sürekli olan veya tedavi edilmeyen hipoglisemi ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Bunlar şunları içerir:

• Gelişimsel sorunlar,
• Beyin hasarı,
• Nöbetler,
• Ölüm.