Bebeklerde Hızlı Nefes Alıp Verme Nedenleri

Çocuklarda çeşitli sebeplerden kaynaklanan nefes darlığı problemleri görülebilir. Çocuklarda nefes darlığına sebep olan farklı hastalıklar bulunur. Solunum yolundan kaynaklanan nefes darlığı bazen solunum yolu enfeksiyonlarından kaynaklanır. Ancak nefes darlığının tek sebebi solunum yolu enfeksiyonları değildir. Çocuklarda nefes darlığına sebep olan bazı hastalıklar ise şunlardır; viral enfeksiyonlar, bakteriyel enfeksiyonlar, kistik fibroz gibi genetik bir durum, hava yolunun yiyecek veya herhangi bir küçük nesne gibi bir şey ile kapanması, sigara dumanına maruz kalma, zararlı gazlara maruz kalma, astım ve alerjiler. 

Viral enfeksiyonlar

Viral enfeksiyonlar, soğuk algınlığı ve boğaz ağrısı gibi çoğu üst solunum yolu enfeksiyonuna neden olur. Bu enfeksiyonlar genellikle hafiftir ve hızla iyileşir. Bazı virüsler, hastanede tedavi edilmesi gerekebilecek ciddi belirtilere neden olabilir. Viral enfeksiyonların örnekleri arasında bronşiyolit ve krup yer alır.

Bakteriyel enfeksiyonlar

Akut bademcik iltihabı gibi bakteriyel enfeksiyonlar da üst solunum yolunda çok yaygındır. Alt solunum yolundaki pnömoni gibi bakteriyel enfeksiyonlar çok daha az yaygındır. Antibiyotikler bakteriyel enfeksiyonlara karşı etkilidir, ancak hafif üst solunum yolu enfeksiyonları genellikle herhangi bir antibiyotik tedavisine ihtiyaç duymaz. Daha ciddi bakteriyel enfeksiyon örnekleri arasında epiglotit ve pnömoni bulunur.

Astım

Astım her yaşta başlayabilir, ancak çoğunlukla çocukluk döneminde başlar. Belirtiler arasında özellikle egzersizden sonra veya geceleri ortaya çıkabilen hırıltılı solunum ve nefes darlığı yer alabilir. Şiddetli astım, acil tıbbi tedavi gerektirebilecek nefes alma güçlüğü gibi çok daha şiddetli belirtilere neden olur. Astımdan korunma ve etkilerini azaltmak için astım tetikleyicilerinden uzak durmak gerekir. Bazı çevresel faktörler astım alevlenmelerine neden olabilir. Örneğin, sigara dumanı, hava kirliliği ve benzeri durumlar astımlı çocuklarda, belirtilerin alevlenmesine neden olabilir. 

Alerjiler

Alerjiler, solunum problemlerinin yaygın bir nedenidir. Çoğunlukla üst solunum yolunu etkilerler ve burundan, hapşırıklardan ve ağrılı gözlerden net bir akıntıya neden olurlar. Alerjiler ayrıca alt solunum yolunu etkileyebilir ve astım belirtilerine neden olabilir. Alerjiler, özellikle çocuklarda çok yaygın görülür. Çocuklarda görülen alerjik reaksiyonlara neden olan pek çok faktör vardır. Besin alerjileri, mevsimsel alerjiler ve çevresel alerjiler çocuklarda alerjiye neden olan yaygın nedenler arasındadır. 

Diğer nedenler

Çocuklarda solunum güçlüğünün diğer nedenleri şunlardır:

• Sigara dumanını solumak,
• Küçük bir yiyecek parçası veya başka bir nesne gibi solunan bir nesne tarafından hava yolunun tıkanması,
• Kistik fibroz gibi solunum yolunu etkileyen uzun vadeli durumlar,

Nefes Darlığı Yaşayan Çocuklarda Ortaya Çıkan Belirtiler

Çocuklarda solunum zorluklarının neden olduğu yaygın belirtiler şunları içerir:

• Burun akıntısı, tıkalı burun, tıkalı burun ve hapşırma; bu semptomlar genellikle soğuk algınlığından kaynaklanır ancak alerjiden de kaynaklanabilir.

Öksürük; çoğu öksürük birkaç gün içinde geçer ve bir viral enfeksiyondan kaynaklanır. Bazen enfeksiyon geçtikten sonra birkaç hafta öksürük devam edebilir ancak başka semptom yoktur ve bu da zararsızdır. Öksürük gerçekten çok kötüyse, şiddetli solunum problemleriyle ortaya çıkıyorsa veya geçmiyorsa, daha ciddi bir neden olabilir. Yaygın viral enfeksiyonların yanı sıra, öksürük krup, bronşiyolit veya boğmaca gibi diğer durumlardan kaynaklanabilir. Bunlar genellikle belirli seslere veya öksürük türlerine neden olur. Geçmeyen bir öksürük, astım veya kistik fibroz gibi başka bir uzun vadeli duruma bağlı olabilir.

• Renkli mukus; sarı, yeşil veya kahverengi mukus genellikle solunum yolu enfeksiyonu olduğu anlamına gelir.
• Yüksek ateş (ateş); enfeksiyon belirtisi olabilir. Yüksek ateş çocuğunuzu huzursuz veya uykulu hale getirebilir. Çoğu zaman ateşini düşürmek çocuğunuzu daha iyi hissettirir.
• Hırıltı; çocuğunuz nefes verirken göğsünden gelen tiz bir sestir. Buna çoğunlukla solunum yolu enfeksiyonları veya astım neden olur.
• Ağrılar; solunum yolu enfeksiyonu olan çocuklar genellikle kollarında ve bacaklarında ağrı ve sızılardan şikayet ederler ve sıklıkla baş ağrısı çekerler.

Hacettepe Üniversitesi (HÜ) Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı Sosyal Pediatri Ünitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Elif Özmert,alt ve üst solunum yolu enfeksiyonlarının ortaya çıkmasında, havaların soğumasının, kış aylarıyla birlikte hava kirliliğinin artmasının, kapalı ortamlarda zaman geçirilmesinin etkili olduğunu söyledi.

Üst solunum yolu enfeksiyonlarının genellikle sadece burun akıntısı, öksürük ve ateş şeklinde görüldüğünü, hırıltı, hızlı nefes alıp verme ve göğüste çekilmenin olması durumunda ise alt solunum yolu enfeksiyonlarının söz konusu olabileceğini belirten Özmert, alt solunum yolu enfeksiyonlarının hayatı tehdit eden bulgular oluşturduğunu vurguladı.

“HIZLI SOLUNUMA DİKKAT EDİN”

Prof. Dr. Özmert, zatürrenin bir alt solunum yolu enfeksiyonu olduğunu ifade ederek, “Temel olarak akciğerlerde hava değişiminin yapıldığı avleol denilen anatomik bölgenin mikrobik iltihabından kaynaklanan hastalıktır. Hava değişimi yapılan bölgede, buranın iltihabi hastalığı sırasında hava değişimi yapılamadığı için yeterli oksijen alımı mümkün olmaz. Yeterli oksijen alınmadığında da daha hızlı nefes alıp verilir. Biz, zatürrenin ilk belirtisi olarak hızlı solunumu esas alırız” diye konuştu.

Sağlık Bakanlığı verilerine göre, Türkiye'de 1 yaş altı bebek ölüm hızının binde 21 olduğunu belirten Özmert, “Türkiye'de doğan her yüz bebekten 'i 1 yaşına gelmeden yaşamını yitiriyor. Bu ölümlerin yarısı, yeni doğan döneminde olurken, diğer yarısında zatürre kaynaklı ölümler önemli bir yer tutuyor” dedi.

Özmert, bebeklerin hızlı solunum yaptığından emin olabilmek için annenin kendi solunum sayısıyla karşılaştırma yapması gerektiğini belirterek, şöyle devam etti:

“Bebek, nefes alışınızdan kat daha fazla nefes alıyorsa hızlı solunum var demektir. Bebeklerin 2 aya kadar dakikada 60'ın üstü, 2ay-1
yaş arası bebeklerin dakikada 50'nin üstü, yaş arası çocukların ise dakikada 40'ın üstünde nefes alıp vermesi, belirti olarak kabul edilmeli. Bu, zatürrenin ilk belirtisidir ve o bebeğin basit bir üst solunum yolu enfeksiyonu geçirmediğinin, zatürre olduğunun kanıtıdır.”

GÖĞÜSTE ÇEKİNTİ OLUŞMASI

Zatürrenin ilaçla tedavi edilmesi gerektiğine işaret eden Özmert, zatürrenin hızlı solunumdan sonraki aşamalarının ise yeterli oksijen alabilmek için daha derin nefes almaya çalışmak, buna bağlı olarak göğüste çekinti oluşması, vücutta morarma, bilinç kaybı, havale ve ölüm şeklinde olduğunu kaydetti. Özmert, göğüsteki çekintinin, zatürrenin ağırlaştığının göstergesi olduğuna dikkati çekerek, ailelerin bu durumda hiç beklemeden bebeklerini en yakın sağlık kuruluşuna götürmeleri gerektiğini söyledi.

Bebeklerde hırıltı duyulması durumunda bir diğer alt solunum yolu enfeksiyonu olan “bronşiyolit”ten söz edilebileceğini belirten Özmert, “Bir süre sonra bu çocuklarda da hızlı solunum, çekilme morarma ve ölüm görülebiliyor” dedi.